12/06/2025
📝 سکبیس (Scabies) د پوستکي یوه ساري ناروغي ده چې د سرکوپټس سکابي (Sarcoptes scabiei) په نامه وړې سپږۍ (مایټ) له امله را منځته کېږي. دا حشره د پوستکي لاندې ننوځي، هګۍ اچوي او د بدن په ګرمو برخو کې ژوند کوي، چې شدید خارش، او التهاب رامنځته کوي.
📝 د سکبیس لاملونه :
دا ناروغی د سرکوپتس سکاربي (Sarcoptes scabiei) په نوم د کوچني حشرې (mites) له امله رامنځته کېږي.
دا حشره د انسان پوستکي لاندی ننوځی او هلته هګۍ اچوی او شدید خارښت او التهاب سبب کیږی.
دا حشره له بدن څخه بهر تر ۲۴-۳۶ ساعتونو پورې ژوندي پاتې کېږي .
📝 نښې نښانې (علایم):
👈 شدید خارښت، په ځانګړي ډول د شپې له خوا ډېرېږي.
👈 سره داغونه یا دانې (rash) به موجود وی.
👈 کوچني تڼاکي یا (vesicles) به موجود وی.
📝 د پوستکي د خارښت ځانګړتیاوی:
👈 د سکبیس خارښت اکثره وخت د ګوتو ترمنځ وی
👈 د مټ (wrist) لاندې خوا کی خارښت موجود وی.
👈 تخرګونو کی خارښت موکود وی.
👈 د نس لاندې برخه (lower abdomen) کی خارښت.
👈 تناسلي برخه کی خارښت.
👈 پښه او پښو بندونه کی خارښت موجود وی.
🌷نوټ: که یو ناروغ په پورته یاد سوو ناحیو کی خارښت ولری او خارښت د شپی زیات وی نو زیات احتمال د سکبیس پریکیږی.
📝 د انتقال لارې:
👈 مستقیم تماس: (لکه په کور کې یوځای ژوند کول، جنسي اړیکه).
👈 غیرمستقیم لارې: سکبیس د ناروغ کس د جامو، بسترو، کمپلو، یا د شخصي توکو لکه دلاس بند، ساعت او نورو استعمالولو څخه هم انتقالیږی.
📝📝 (د سکبیس مخنیوی Scabies Prevention)
1️⃣ شخصي نظافت رعایت کړئ:
بدن مو هره ورځ ومینځئ، ځانګړی پام مو دلاسونو پاکوالی ته وکړی،
پاکې جامې او بستري وکاروئ او منظم یې ومینځئ.
2️⃣ د تماس مخنیوی وکړئ:
د سکبیس له ناروغانو سره نږدې فزیکي تماس (لکه خوب کول، یو ځای جامې یا بستري کارول) مه کوئ.
3️⃣ کورنۍ غړي هم یوځای تداوي کړئ:
که په کور کې یو څوک په سکبیس اخته وي، ټول غړي باید یوځای تداوي شي، حتی که علایم هم ونه لري.
4️⃣ د ناروغ جامې، کمپلې او بسترې وینځئ او یایی لمر ته کیږدی.
5️⃣ د روغتیا کارکوونکو لپاره:
د سکبیس د مشکوک ناروغانو معاینه پرمهال دستکشې وکاروئ.
د ناروغانو له معاینې وروسته لاسونه پریمنځئ.
6️⃣ عامه ځایونو کې احتیاط:
د استوګنې مشترک ځایونو لکه کمپونو، شیلټرونو، ښوونځیو ،هوټلونه یا جیلونو کې د پاکوالي ټینګ نظارت وساتئ.
📝 د سکبیس درملنه او د دوا د استعمال طریقه:
1️⃣ Permethrin cream 5%
👈 تر ټولو غوره او عام درمل دی
اول به ځان پرېمنځئ او وچ به یې کړئ.
👈 دا کریم به د سر له پوستکي پرته، د ټول بدن پوستکي (له غاړې څخه ښکته، تر پښو پورې) غوړ کړی.
👈ماشومان: په کوچني ماشوم کې حتی د سر، غوږ شاوخوا، او مخ ته هم لږ مقدار وکاروئ (خو له سترګو لیرې وساتئ).
👈 کریم به د شپی استعمال کړی او لږ تر لږه ۸ – ۱۲ ساعته به کریم په بدن پرېږدئ.
👈 سهار به ځان پریمینځئ او جامې به بدلی کړئ.
✍️نوټ: که اړتیا وي، دا طریقه له ۷ ورځو وروسته یو ځل بیا تکرار کړئ.
2️⃣ Benzyl Benzoate lotion (25%):
👈 د سکبیس (Scabies) لپاره مؤثره دوا
👈 د 10٪، 25٪ یا 33٪ محلول (لوشن) په شکل موجود وي.
👈 د لويانو لپاره (25٪ محلول):
👈 د استعمال نه مخکې ځان پرېمنځئ او بدن وچ کړئ.
👈 د غاړې څخه ښکته، ټول بدن ته دا لوشن ووهئ.
👈 د ګوتو ترمنځ، تخرګونه، تناسلي ساحه، پښې او د پښو بندونه مه هېروئ.
👈 دوا باید 24 ساعته پر بدن پاتې شي، 24 ساعته وروسته ځان پرېمنځئ او پاک کالي واغوندئ.
👈 که لاسونه یا بل ځای تر 24 ساعته مخکی ومینځئ، بیا هغه ځای کی دوباره دوا ووهئ.
👈 که اړتیا وي، درملنه د ۳ ورځو لپاره هره ورځ تکرار کړئ.
💁 د ماشومانو لپاره (10٪ محلول یا dilute version):
👈 د ماشومانو پوست نرم وي، نو باید په اوبو سره نیم په نیم محلول شي.
👈 دوا باید له ۲ کلونو ښکته ماشومانو ته یوازې د ډاکټر له سلا سره وکارول شي.همغه پورته طریقه تعقیب کړئ، خو کمزور محلول وکاروئ.
3️⃣ Sulfur ointment (5–10%)
✅ د حامله ښځو او نویو زېږېدلو ماشومانو لپاره مناسب دی.
👈 هره شپه د شپې له خوا استعمالیږي.
👈د شپې استعمال، سهار پرېمنځل.
دا طریقه باید ۳–۵ شپې پرلهپسې تکرار شي.
4️⃣ Ivermectin (خوراکي ګولۍ)
👈 د عامو درملو مؤثر بدیل، خاص ډول د Crusted Scabies یا د خلکو لپاره چې topical درمل نشي کارولای
👈 د وزن سره سم ورکول کېږي (تقریباً 200 ميکرو ګرامه/کیلو ګرامه د بدن وزن)
👈 لویان: اکثره وخت 2 ګولۍ (6mg) ورکول کېږي، یو ځل.
👈 تکرار: د اړتیا په صورت کې، له 7–14 ورځو وروسته بله دوزه ورکول کېږي.
👈د ماشومانو لپاره: یوازې که له 15 کیلو څخه زیات وزن ولري.
📝 مهمې لارښوونې:
👈 د سترګو، خولې، او جنسي اعضاؤ دننه برخه کې دوا مه کاروئ.
👈 ټول کورنۍ غړي یا نږدې تماس لرونکي کسان باید هممهاله تداوی سي.
👈 کالي، بستري، تولیې باید په تودو اوبو وینځل شي او وچ وساتل شي.
👈 هغه شیان چې نشي مینځل کېدای باید لږ تر لږه ۳ ورځې نه وکارول شي (چې حشره مړه شي).
👈 د خارښت ضد دواوې لکه antihistamines
(Cetirizine, Loratadine)
یا
Calamine lotion
د خارښت د کنټرول لپاره استعمالولی سی.
