افغانستان د تاریخ په اوږدو کې

03/10/2025

د افغانستان دموکراتیک جمهوریت (۱۳۵۷–۱۳۷۱ هـ ش / ۱۹۷۸–۱۹۹۲ م) د ملي سرود

ګرم شه، لا ګرم شه
ته‌ ای مقدس لمره
ای د آزادي لمره
ای د نیکمرغي لمره

موږ په توفانونو کې
پري کړه د بري لاره
هم د تورو شپو لاره
هم د رڼايي لاره
سره د سربازي لاره
پاکه د وروري لاره

دا انقلابی وطن
اوس د کارگرانو دی
دغه د زمرو میراث
اوس د بازگرانو دی
تېر شو د سیستم دور
وار د مزدورانو دی

موږ په نړيوالو کې
سوله او وروري غواړو
موږه زیار ایستونکو ته
پراخه آزادی غواړو
موږ ورته ډوډۍ غواړو
کور غواړو، کالي غواړو

شاعر یې سلیمان لایق او موسیقی جوړونکی یې جلیل غلهند یا جلیل زلاند دی

18/09/2025

د افغانستان پاچا محمد ظاهر شاه د خلکو سره په کار بوخت، په تاریخي بالاحصار کلا کې، کابل، شاوخوا ۱۹۴۰ کال.

Afghan King Mohammed Zahir Shah working with the people at the historic Bala Hissar Fort in Kabul, Afghanistan, circa 1940.

11/09/2025

په ۱۹۸۹م کال کې چې د شوروي پوځونه له افغانستانه د وتلو په حال کې وو، هغوی د خپلو مرمیو او مهماتو په کارولو سره د «Прощай, Афганистан» (یعنې په روسي ژبه: خدای پامان افغانستان) ټکي جوړ کړل.

دا کار د هغوی د وتلو یو ډول نښه او سمبول ګڼل کېږي، ځکه چې شوروي پوځیان له نهو کلونو جګړې وروسته ستړي، د درنو تلفاتو او ناکامیو سره مخامخ، مجبوره شول افغانستان پرېږدي. د مهماتو څخه د «خدای پامان افغانستان» لیکل د هغوی د تللو یوه استثنایي او تاریخې صحنه ګڼل کېږي، چې ښيي هغوی نور د جګړې دوام ته هیڅ اراده نه لرله.

Soviet cartridges and ammunition spell out the words “Goodbye, Afghanistan”, 1989 (c).

29/08/2025

Afghanistan during the era of King Zahir Shah.

28/08/2025

د افغانستان جمهوریت د سردار محمد داود خان د دورې په ۱۹۷۰ لسیزه کې.

جمهوری افغانستان در دوران سردار محمد داود خان در دههٔ ۱۹٧٠ .

The Republic of Afghanistan during the era of Sardar Mohammad Daoud Khan in the 1970s.

24/08/2025

جورج ډبلیو بوش د امریکا ولسمشر په خپل واکمنۍ کې افغانستان ته دوه ځلې سفر کړي

لومړی سفر – ۱ مارچ ۲۰۰۶
په دې سفر کې هغه د هند د سفر پر مهال ناڅاپي افغانستان ته راغی. لومړی یې د بګرام هوايي اډې ته ښکته شو، بیا کابل ته لاړ او په ارګ کې له ولسمشر حامد کرزي سره وکتل. همدارنګه یې د امریکا د سفارت نوې ودانۍ پرانسته، او له امریکايي او ناټو سرتېرو سره یې وکتل او وینا یې وکړه.

دوهم سفر – ۱۴–۱۵ دسمبر ۲۰۰۸
په دې سفر کې، چې د ولسمشرۍ د دوره‌یې وروستیو میاشتو کې وشو، بوش بیا کابل ته راغی. هغه له ولسمشر کرزي سره اوږده خبرې وکړې، او د افغانستان له خوا ورته د “غازی امان الله خان عالي دولتي نښان” ورکړل شو. هغه د افغان او بهرنیو ځواکونو له هڅو مننه وکړه او د افغانستان د بیا رغونې لپاره د امریکا ژمنه یې تکرار کړه.

22/08/2025

دغه ویډیو چې د ۱۹۹۱ کال د جولای په شپږمه نېټه ثبت شوې، ښيي چې یو شمېر مجاهدین د پاکستانیانو سره په یو افغان هوایي ډګر کې الوتکې ګوري. د دې هوایي ډګر دقیق معلومات په ویډیو کې نه دي ذکر شوي، خو نیټه د هېواد وضعیت د موثقو او معتبره سرچینو پر اساس د هغه وخت سیاسي حالت رڼا اچوي.

په ۱۹۹۱ کې د ډاکټر نجیب‌الله حکومت لا هم په کابل او ډېرو لویو ښارونو لکه مزارشریف، هرات، کندهار، کندوز، غزني، فراه او لښکرګاه کې واکمن و. د حکومت اساسي تګلاره دا وه چې ښارونه کلک وساتي، خو پراخې کلیوالي سیمې د مجاهدینو تر نفوذ لاندې وې.

په همدې کال د مارچ په ۳۱مه، خوست ښار د مجاهدینو لاس ته ولوېد، چې د حکومت لپاره یې ستره ضربه وه. تر څنګ یې جلال‌اباد او ګردېز د دوامدارو بریدونو او محاصرې
لاندې وو، که څه هم د ښارونو اداري واک لا هم د حکومت په لاس کې پاتې و.
ډیر احتمال ده چې د خوست هوایی ډګر وی.
#سرچینې
Human Rights Watch (Asia Watch), Afghanistan Reports 1991–1992.

Barnett Rubin, The Fragmentation of Afghanistan (2002).

Steve Coll, Ghost Wars (2004).

21/08/2025

18/08/2025

د کابل ، د ۱۹۸۰م لسیزې پیل

دغه تور او سپین انځورونه، چې د اناطولي ګاورېلوف له خوا د ۱۹۸۰م لسیزې په لومړیو کې اخیستل شوي، د وخت له هغه شېبې یو ژور او نږدې انځور وړاندې کوي کله چې افغانستان د دوو ستر قدرتونو ترمنځ راګیر و. کله چې د شوروي ځواکونو د کابل په زړه کې ټغر وغوړاوه، ښار د پوځي ځواک او ملکي ژوند د پېچلې سیالۍ پر ډګر بدل شو — دوه نړۍ چې ډېر کله سره نه نښلي، خو په دغو اغېزمنو انځورونو کې ژور تړاو لري.

Street Scene In Kabul, Afghanistan, Early 1980's.

These black-and-white photographs, taken by Anatoly Gavrilov during the early 1980s, offer a poignant and intimate glimpse into a moment in time when Afghanistan was caught between two superpowers. As Soviet troops entrenched themselves in the heart of Kabul, the city became a stage for a complex interplay of military might and civilian life—two worlds that rarely intersect yet are so deeply intertwined in these powerful images.

© Anatoly Gavrilov

18/08/2025

King Of Afghanistan Muhammad Zahir Shah In Military Uniform, Afghanistan, December 1961.

18/08/2025

Street Scene In Kabul, Afghanistan, 1993 (c).