کټواز مهالنۍ

کټواز مهالنۍ د 'شال' علمي، ادبي، کلتوري او ټولنیزه مهالنۍ خپرونه

په پاکستان کې  د ګڼ شمېر افغان خبریالانو وضعیت  خراب شوی دی. دا خبریالان هغه کسان دي چې د افغانستان له امنیتي ګواښونو تښ...
05/11/2025

په پاکستان کې د ګڼ شمېر افغان خبریالانو وضعیت خراب شوی دی. دا خبریالان هغه کسان دي چې د افغانستان له امنیتي ګواښونو تښتېدلي او د نورو هېوادونو د تګ کیسونه لري، خو وايي چې د پاکستان حکومت یې ویزې نه تمدیدوي او له همدې امله بې‌اسناده پاتې دي.

په وروستیو اوونیو کې د پاکستان پولیسو د دوی نیول، ځورول او پلټنې ډېرې کړي دي. پولیس له هغوی ویزې غواړي، خو خبریالان وایي چې د ویزې تمدید خپله د پاکستان حکومت بند کړی دی.

د خیبر پښتونخوا او اسلام‌اباد خبریالان وايي پولیس کور په کور ګرځي، د افغانانو سره د کور کرایه او د پیسو راکړه ورکړه منع شوې، او هغوی له اقتصادي او رواني ستونزو سره مخ دي.

دوی له نړیوالو سازمانونو غواړي چې د دوی د تګ (کیسونو) پروسه ګړندۍ کړي او ژر یې له پاکستانه وباسي.

د دغه فشارونو زیاتوالی د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ د اکتوبر له ۱۱مې نېټې وروسته پیل شو، کله چې دواړو لورو جګړې وکړې او وروسته یې د لنډ اوربند پرېکړه وکړه.

د افغانستان د رسنیو ملاتړ سازمان (AMSO) او ګڼو نړیوالو ادارو (لکه RSF او CPJ) د پاکستان مېشتو افغان خبریالانو د وضعیت په اړه اندېښنه څرګنده کړې او د ملګرو ملتونو له ادارو یې د عاجل اقدام غوښتنه کړې ده.

د ملګرو ملتونو د کډوالو د ادارې (UNHCR) د معلوماتو له مخې، له اپرېل تر سپتمبر پورې پاکستان له ۵۵۴ زرو ډېر افغان کډوال ایستلي دي.
https://katawaztimely.com/

په نننۍ نړۍ کې اقتصادي وده یوازې د پیسو زیاتیدل نه دي، بلکې د ټولنیز عدالت، چاپېریال ساتنې، او دوامداره پرمختګ سره تړلې ...
04/11/2025

په نننۍ نړۍ کې اقتصادي وده یوازې د پیسو زیاتیدل نه دي، بلکې د ټولنیز عدالت، چاپېریال ساتنې، او دوامداره پرمختګ سره تړلې ده.
د شنې اقتصادي ودې لید هڅه کوي چې اقتصادي پالیسي، ټولنیز شمولیت، او چاپېریالي مسؤولیت سره یو ځای کړي، تر څو ټولنې ته یوه سالمه، عادلانه او دوامداره اقتصادي راتلونکې تضمین شي.
د دې لید بنسټ د اقتصادي پالیسیو په وړاندې کولو کې دی، چې د اوږدمهاله ملي پراختیا پلانونو، شنه ستراتېژیو او د اقتصادي سکتورونو د بدلون له لارې ترسره کېږي.
د لوړ اغېز لرونکي سکتورونو لکه انرژي، کرنه، او زیربناوو په اصلاح کې بدلونونه کولای شي د اقتصادي شنه ودې لاره پراخه کړي او د چاپېریالي او ټولنیزو ګټو توازن یقیني کړي.
د عادلانه اقتصادي انتقال (Just Transition) اصل په دې تمرکز کوي چې د نوې شنه اقتصادي ودې پروسې هر وگړی، په ځانګړې توګه هغه ډلې چې د اوسني اقتصادي ماډل له امله شاته پاتې دي، له فُرصتونو محروم نه شي.
په دې برخه کې د نوو شغلو رامنځته کول، د ټولنې د وړتیاوو لوړول، او د ښځو او نارینه وو ترمنځ د فُرصتونو مساوات اساسي دي.
په شنه اقتصادي ودې کې د پانګې اغېزمنه مدیریت او د مالي سرچینو سم تخصیص هم بنسټیز رول لري.

بشپړه لیکنه د لینک په کیکاږلو سره ولولئ:https://katawaztimely.com/article/352

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینیټ د افغانستان شمالي طرف د وروستۍ زلزلې له قربانیانو سره خوا...
04/11/2025

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بینیټ د افغانستان شمالي طرف د وروستۍ زلزلې له قربانیانو سره خواخوږي څرګنده کړې او د ښځو او نجونو د حقونو په پام کې نیولو سره یې د بشري مرستو د عادلانه وېش غوښتنه کړې ده. هغه ویلي، د طالبانو له لوري پر ښځو د کار بندیز د مرستو رسولو بهیر اغېزمن کړی. بینیټ ټینګار کړی چې افغانستان د جنسیتي نابرابرۍ له سخت وضعیت سره مخ دی او نړیوالو ته یې بلنه ورکړې چې طالبان عادي حکومت ونه ګڼي او د بشري حقونو ملاتړ ته دوام ورکړي.

https://katawaztimely.com/

مزارشریف ته نږدې د ۶.۳ درجې زلزلې له امله لږ تر لږه ۲۰ تنه مړه او ۵۳۴ تنه ټپیان شوي دي.د طالبانو د حکومت د عامې روغتیا و...
03/11/2025

مزارشریف ته نږدې د ۶.۳ درجې زلزلې له امله لږ تر لږه ۲۰ تنه مړه او ۵۳۴ تنه ټپیان شوي دي.
د طالبانو د حکومت د عامې روغتیا وزارت ویلي چې ټولو روغتونونو ته د عاجلې درملنې امر شوی دی.

زلزله بیګا شپه شاوخوا یوه بجه شوې ، د امریکا د جیولوجیکي سروې د معلوماتو سره سم، مرکز یې د مزارشریف ښار ته نژدې، د ځمکې له سطحې ۲۸ کیلومتره ژور و.

د طالبانو د دفاع وزارت د یوې خبر پاڼې د معلوماتو له مخې، بلخ او سمنګان ولایتونه تر ټولو ډېر زیانمن شوي، او د ژغورنې ټیمونه یې سیمو ته رسیدلي دي.
https://katawaztimely.com/

تیره شپه د ریښتر په کچه ۶.۳ درجې زلزلې د افغانستان شمالي سیمې، په ځانګړي ډول مزارشریف او شاوخوا ولایتونه ولړزول.زلزله په...
03/11/2025

تیره شپه د ریښتر په کچه ۶.۳ درجې زلزلې د افغانستان شمالي سیمې، په ځانګړي ډول مزارشریف او شاوخوا ولایتونه ولړزول.

زلزله په ځایي وخت شاوخوا یوه بجه شوې او د امریکا د جیولوجيکي سرویې د معلوماتو له مخې مرکز یې مزارشریف ته نژدې په ځمکه کې ۲۸ کیلو متره ژور و.

سملاسي رسمي شمېرې نه دي ورکړل شوې، خو د سمنګان ولایت چارواکو ویلي چې لږ تر لږه ۸ کسان وژل شوي او شاوخوا ۲۰۰ تنه ټپیان دي.
د زلزلې له امله ګڼ کورونه او ودانۍ نړېدلي، او د روضې مبارکې زیارت هم زیانمن شوی دی.

د بلخ ولایت مقام ویلي چې د ژغورنې ډلې یې زیانمنو سیمو ته رسیدلي دي.
د رویټرز د راپور له مخې، د پام وړ تلفاتو احتمال شته او ناورین پراخ کیدای شي.

د زلزلې ټکانونه د شمال، شمال ختیځ او پلازمېنې کابل کې هم احساس شوي.
یاده پېښه شاوخوا دوه میاشتې وروسته له هغې شوې چې د اګست په ۳۱مه یوې زلزلې د کونړ او ننګرهار ولایتونه سخت وځپله او زرګونه کسانو ته یې زیان واړاوه.
https://katawaztimely.com/

د نومبر دویمه د خبریالانو پر وړاندې له جرمونو د معافیت د پای ته رسولو نړیواله ورځ ده.  ملګرو ملتونو ویلي، د خبریالانو پر...
02/11/2025

د نومبر دویمه د خبریالانو پر وړاندې له جرمونو د معافیت د پای ته رسولو نړیواله ورځ ده.

ملګرو ملتونو ویلي، د خبریالانو پر وړاندې د جرمونو د معافیت ختمول اوس هم یو له مهمو او پیچلو نړیوالو ننګونو څخه دي.

په افغانستان کې خبریالان وایي، له تېرو څلورو کلونو راهیسې د طالبانو له واکمنېدو وروسته د هغوی پر وړاندې بې‌ساري جرمونه، شکنجې، زندانونه او شدید سانسور روان دی. یو شمېر خبریالانو ویلي چې د طالبانو د استخباراتو له لوري نیول شوي، تحقیر شوي او د کار په چارو کې له سختو محدودیتونو سره مخ دي.

ملاتړي بنسټونه هم دا تاییدوي چې طالبان د رسنیو او خبریالانو څارنه کوي، سانسور پلی کوي او د انتقاد کوونکو خبریالانو پر وړاندې سزاوې کاروي. د افغانستان د رسنیو د ملاتړ بنسټ (AMS) د معلوماتو له مخې، په تېرو څلورو کلونو کې د خبریالانو د ځورونې او بندي کېدو ۵۵۰ پېښې ثبت شوې، خو هېڅ یوې ته قانوني رسېدنه نه ده شوې.

اوس مهال لږ تر لږه اووه خبریالان د طالبانو له لوري بندیان دي.

ملګرو ملتونو دغه ورځ په ۲۰۱۳ کال کې د دوو فرانسوي ژورنالېستانو د وژل کېدو په غبرګون کې رامنځته کړه او له غړو هېوادونو یې غوښتي چې د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي عاملین د عدالت منګولو ته وسپاري او د بیان د ازادي ملاتړ وکړي.
https://katawaztimely.com/

د ساتنې نړیوال کلستر (GPC) په خپل ۱۵ مخیز راپور کې ویلي چې د افغانستان بشري وضعیت د تیر کال په پرتله ډېر خراب شوی دی. دغ...
02/11/2025

د ساتنې نړیوال کلستر (GPC) په خپل ۱۵ مخیز راپور کې ویلي چې د افغانستان بشري وضعیت د تیر کال په پرتله ډېر خراب شوی دی. دغه بحران د جبري ستنېدنو او طبیعي افتونو (زلزلې، سیلابونه، وچکالي) له امله ژور شوی.

په راپور کې راغلي چې فقر، د خوړو ناامني، د ښځو او نجونو پر زده کړو او کار بندیزونه او د بشري حقونو سرغړونو د خلکو ژوند سخت کړی دی.

له ایران او پاکستانه د کډوالو ستنېدل (شاوخوا ۲.۸ میلیونه کسان) د افغانستان کمزورې زېربناوې تر فشار لاندې راوستي او د سرپناه، خوړو او مرستو اړتیا یې نوره هم ډېره کړې ده.

د وروستیو زلزلو له امله، په ځانګړي ډول د اګست ۳۱مې په زلزله کې، له ۲۲۰۰ ډېر کسان وژل شوي، نږدې ۴۰۰۰ ټپیان او ۷۰۰۰ کورونه ویجاړ شوي دي.

GPC وايي نړیوال باید د مرستو ځنډول شوي پروګرامونه بیا پیل کړي او له افغانستان سره د اقلیمي بدلونونو سره همغږې اوږدمهالې مرستې وکړي څو د زیانمنو ټولنو د خوندیتوب او مقاومت وړتیا لوړه شي.

د ساتنې نړیوال کلستر د ملګرو ملتونو د مرستندویه ټولنو، نا دولتي موسسو، او د بشري شریکانو یوه نړیواله ټولنه ده چې په بحرانونو او شخړو کې د زیانمنونکو کسانو د ساتنې هڅې همغږې کوي.
https://katawaztimely.com/

هوښياران خلک له هر څه او هر چا څخه زده کړه کوي، منځني خلک له خپلو تجربو څخه زده کړه کوي او ناپوه خلک دعوه کوي چې دوی په ...
01/11/2025

هوښياران خلک له هر څه او هر چا څخه زده کړه کوي، منځني خلک له خپلو تجربو څخه زده کړه کوي او ناپوه خلک دعوه کوي چې دوی په هر څه پوهېږي.

د نورو لیکنو او راپورونو لپاره د کټواز مهالنۍ سایټ وڅارئ:
https://katawaztimely.com/
خپلې لیکنې او شعرونه راسره په لاندې ایمیل ادرس شریک کړئ.
پته:‏ [email protected]

د حافظې او زمان تر منځ اړیکه د انسان د فکري او هنري تاریخ سره تړلې ده.له پخوانیو اساطیرو نیولې تر معاصر ادبیاتو پورې، ان...
01/11/2025

د حافظې او زمان تر منځ اړیکه د انسان د فکري او هنري تاریخ سره تړلې ده.
له پخوانیو اساطیرو نیولې تر معاصر ادبیاتو پورې، انسان تل هڅه کړې چې د ماضي او حال تر منځ تړاو وساتي.
حافظه د دې هڅې مرکز ده، ځکه د هغې له لارې انسان د زمان له زوال سره مقابله کوي.
خو زمان، چې د فنا نخښه ده، هېڅکله د حال برخه نه پاته کیږي.
همدا تضاد ــ د یاد او هېرېدو، د عروج او زوال، د لیدلي او نالیدلي ــ د معاصر ناول د روح برخه ده.
کله چې د شلمې پېړۍ په نېمائي کې د Existentialism، Phenomenology، او وروسته د Postmodernism فکري څپو د ادبیاتو پر تخیل اثر وکړ، نو د زمان او حافظې مفهوم هم بدل شو.
د فکشن لیکوالانو نور د وخت د تېرېدو روایت نه کاوه، بلکې د وخت د احساس او د هغه د دروني ادراک تجربه یې بیانوله.
زمان د کرونولوجیکل ترتیب پر ځای په ذهن کې د یو سیال، رواني جریان په توګه مطرح شو.
دا هغه تصور دی کوم ته چې هنري برګسون (Henri Bergson) د “Duration” په تیورۍ کې اشاره کړې.
برګسون! وائي: "زمان د شعور یو دوامداره بهیر دی، نه د ساعت د ثانیو محاسبه." دا هغه څه وه چې د حافظې او زمان تر منځ اړیکه ئي د داستان د جوړښت برخه کړه.
د معاصر ناول په نړۍ کې حافظه یوازې یو یاد نه ده، بلکې د روایت یو تخنیکي او فلسفي اصل دی.
لیکوال هڅه کوي د انسان د ذهن هغه حالت انځور کړي چې پکې تېر وخت د حال په شکل راښکاره کېږي.
د حافظې ټوټې، ناڅاپي یادونه، او د ذهن تکرارېدونکې انځورونه د معاصر ناول د زماني جوړښت بدیل شکل جوړوي.

بشپړه لیکنه د لینک په کیکاږلو سره ولولئ:https://katawaztimely.com/article/336

استعماري او نوي استعماري ځواکونه د ملتونو د داخلي نړولو لپاره له درې اړخیزو ستراتیژیو څخه کار اخلي.لومړۍ او تر ټولو کلاس...
31/10/2025

استعماري او نوي استعماري ځواکونه د ملتونو د داخلي نړولو لپاره له درې اړخیزو ستراتیژیو څخه کار اخلي.
لومړۍ او تر ټولو کلاسیکه تګلاره "وېش او واکمني" (Divide and Rule) ده، چې له مخې یې د ټولنې ترمنځ قومي، مذهبي یا سیاسي اختلافاتو ته لمن وهل کیږي ترڅو د ملي یووالي مخه ونیول شي او داخلي ډلې یو د بل په وړاندې ودریږي.
دویمه تګلاره اقتصادي کنټرول یا "نوی استعمار" (Neo-colonialism) دی، چې د پورونو، بندیزونو، او مشروطو مرستو له لارې د یو هېواد اقتصادي خپلواکي له منځه وړي او هغه په دایمي توګه پر بهرنیانو متکي ساتي.
دریمه تګلاره کلتوري او رواني جګړه ده، چې د "استعماري ذهنیت" (Colonial Mentality) په خپرولو سره خلک پر خپل تاریخ، ارزښتونو او وړتیاوو بې باوره کوي او په دې توګه د بهرني تسلط منلو ته یې چمتو کوي.
د دې تګلارو عملي بېلګې د افغانستان په وروستیو تحولاتو کې په روښانه توګه لیدل کیږي.
د دوحې تړون د "وېش او واکمنۍ" د تګلارې یوه ښکاره بېلګه ګڼل کېدای شي.
د دې پر ځای چې د افغانستان د ټولو داخلي ډلو ترمنځ د یوې تلپاتې سولې او ټول‌شموله سیاسي جوړښت پر رامنځته کولو ټینګار شوی وای، یوه بهرني ځواک (امریکا) د هېواد له رسمي او په رسمیت پېژندل شوي حکومت (اسلامي جمهوریت) څخه په انزوا کې له یوې وسله‌والې ډلې (طالبانو) سره مستقیم تړون لاسلیک کړ.

بشپړه لېکنه د لینک په کیکاږلو سره ولولئ:
https://katawaztimely.com/article/334

په پاکستان کې د طالبانو سفیر  سردار احمد شکیب، ویلي چې اوس مهال نږدې ۱۰ زره افغانان د پاکستان په بېلابېلو زندانونو او تو...
31/10/2025

په پاکستان کې د طالبانو سفیر سردار احمد شکیب، ویلي چې اوس مهال نږدې ۱۰ زره افغانان د پاکستان په بېلابېلو زندانونو او توقیف‌ځایونو کې بندیان دي.

هغه زیاته کړه چې د تورخم، سپین بولدک، غلام خان او انګور اډې د لارو له بندېدو سره د دواړو هېوادونو ترمنځ تګ راتګ، ترانزیت او سوداګري درې اوونۍ کېږي چې درېدلې ده، او زرګونه افغانان د سړکونو په غاړو په سختو حالاتو کې پاتې دي.

د شکیب په وینا، د خوړو، درملو، اوبو او سرپناه نشتون د خلکو روغتیا ته جدي ګواښ پېښ کړی، او په وروستیو ورځو کې لږ تر لږه درې ماشومان او یوه ښځه د دغو شرایطو له امله مړه شوي دي.

هغه د پاکستان له‌خوا د افغان کډوالو د نیولو او شړلو بهیر ته د “جدي بشري اندېښنې” په سترګه کتل، او وویل چې په ځینو سیمو کې افغانان یوازې د پیسو ورکولو وروسته خوشې کېږي.

شکیب له پاکستاني حکومت څخه وغوښتل چې یادې لارې ژر تر ژره پرانیزي، څو افغانان وکولای شي په منظم او باعزته ډول خپل هېواد ته ستانه شي.
https://katawaztimely.com/

ریچارډ بنیټ د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلې ته ویلي، د طالبانو د واکمنۍ پر مهال د ښځو حقونه تر ټولو سخت او منظم برید سره مخ...
31/10/2025

ریچارډ بنیټ د ملګرو ملتونو عمومي اسامبلې ته ویلي، د طالبانو د واکمنۍ پر مهال د ښځو حقونه تر ټولو سخت او منظم برید سره مخ دي. هغه د ښځو پر زده‌کړو، کار او بشري مرستو بندیزونه د نه منلو وړ بللي او له نړیوالې ټولنې یې غوښتنه کړې چې د افغانستان له خلکو ملاتړ ته دوام ورکړي، ځکه د ده په وینا، افغانستان له پامه غورځول د نړیوال ثبات لپاره خطرناک دی.
https://katawaztimely.com/

Address

Afghanistan, Yosuf Khel
Sharan
2460

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when کټواز مهالنۍ posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Share

Category