14/09/2025
CharGPT po vret mësimin dhe detyrat
Recensat mbi libra janë tashmë diçka e së kaluarës. Testet për në shtëpi dhe esetë po bëhen të vjetruara.
Përdorimi i inteligjencës artificiale nga studentët është bërë aq i përhapur, thonë mësuesit e shkollave të mesme dhe kolegjeve, saqë të caktosh shkrime për jashtë klase është njësoj si t’i kërkosh nxënësve të kopjojnë.
“Mashtimi është jashtë çdo përmase. Është më keqi që kam parë në të gjithë karrierën time,” thotë Casey Cuny, që ka dhënë mësim në anglisht për 23 vjet. Edukatorët nuk pyesin më nëse nxënësit do t’ia delegojnë punën e tyre AI-së. “Çdo gjë që ua dërgon për në shtëpi, duhet të supozosh se është bërë me AI.”
Tani pyetja është si mund të përshtaten shkollat, sepse shumë nga mjetet e mësimdhënies dhe vlerësimit që janë përdorur për breza nuk janë më efektive. Meqenëse teknologjia e AI-së po përmirësohet me shpejtësi dhe po bëhet gjithnjë e më e ndërlidhur me jetën e përditshme, ajo po transformon mënyrën se si nxënësit mësojnë e studiojnë dhe si mësuesit japin mësim, duke krijuar paqartësi të reja mbi atë se çfarë përbën mashtrim akademik.
“Duhet të pyesim veten, çfarë është mashtrim?” thotë Cuny, fitues i çmimit Mësues i Vitit në Kaliforni më 2024. “Sepse mendoj se vijat po bëhen gjithnjë e më të mjegullta.”
Nxënësit e Cuny-t në shkollën e mesme Valencia në Kaliforninë e Jugut tani e bëjnë pjesën më të madhe të shkrimeve në klasë. Ai monitoron ekranet e laptopëve të nxënësve nga kompjuteri i tij, duke përdorur një program që i lejon t’ua “bllokojë” ekranin ose t’u ndalojë qasjen në faqe të caktuara. Ai gjithashtu po e integron AI-në në mësimet e tij dhe po u mëson nxënësve si ta përdorin atë si mjet studimi “që fëmijët të mësojnë me AI në vend që të mashtrojnë me AI.”
Në Oregonin rural, mësuesja e shkollës së mesme Kelly Gibson ka bërë një ndryshim të ngjashëm duke kaluar te shkrimi në klasë. Ajo po përdor gjithashtu më shumë vlerësime verbale, duke i kërkuar nxënësve të shpjegojnë me gojë kuptimin e leximeve të dhëna.
“Dikur jepja një temë shkrimi dhe thosha: ‘Pas dy javësh dua një ese me pesë paragrafë’,” thotë Gibson. “Sot nuk mund ta bëj këtë. Është thuajse si t’i lutesh adoleshentëve të mashtrojnë.”
Shembull: një detyrë dikur tipike në anglishten e shkollës së mesme: Shkruaj një ese që shpjegon rëndësinë e klasës shoqërore te “The Great Gatsby.” Shumë nxënës thonë se instinkti i tyre i parë tani është t’i kërkojnë ChatGPT-së ndihmë për “ide fillestare.” Brenda sekondash, ChatGPT prodhon një listë idesh, shembuj dhe citate që i mbështesin ato. Në fund, chatboti pyet: “Doni ndihmë për të shkruar ndonjë pjesë të esesë? Mund t’ju ndihmoj të hartoni një hyrje ose të përpiloni një paragraf!”
Nxënësit thonë se shpesh i drejtohen AI-së me qëllime të mira për kërkime, redaktime ose për të kuptuar tekste të vështira. Por AI ofron një tundim të paparë dhe shpesh është e vështirë të dish ku të vendosësh kufirin.
Lily Brown, studente në vitin e dytë për psikologji në një kolegj të arteve liberale në Bregun Lindor, mbështetet te ChatGPT për të ndihmuar në përpilimin e skemave të eseve sepse e ka të vështirë t’i organizojë idetë. ChatGPT e ndihmoi gjithashtu në një kurs filozofie, ku leximet e dhëna “i dukeshin si një gjuhë tjetër” derisa lexoi përmbledhjet e AI-së.
“Ngandonjëherë ndihem keq që përdor ChatGPT për të përmbledhur leximet, sepse pyes veten, a është kjo mashtrim? A është mashtrim kur më ndihmon të formoj skema? Nëse e shkruaj esenë me fjalët e mia dhe e pyes si ta përmirësoj, ose kur fillon të redaktojë esenë time, a është kjo mashtrim?”
Programet e lëndëve thonë gjëra si: “Mos përdorni AI për të shkruar ese dhe për të formuar mendime,” shpjegon ajo, por kjo lë një zonë të madhe gri. Nxënësit shpesh hezitojnë të pyesin mësuesit për sqarim sepse pranojnë rrezikun të etiketohen si mashtrues.
Shkollat ua lënë zakonisht politikat për AI mësuesve, gjë që shpesh bën që rregullat të ndryshojnë brenda së njëjtës shkollë. Disa edukatorë, për shembull, mirëpresin përdorimin e Grammarly.com për kontrollin e gramatikës. Të tjerë e ndalojnë, duke theksuar se mjeti gjithashtu ofron rishtypje fjalish.
“Nëse mund të përdorësh ose jo AI varet nga çdo klasë. Kjo mund të bëhet konfuze,” thotë Jolie Lahey, nxënëse në vitin e 11-të në Valencia. Ajo e vlerëson Cuny-në për t’i mësuar klasës së saj të anglishtes një sërë aftësish me AI, si ngarkimi i fletëve të studimit në ChatGPT dhe përdorimi i chatbotit për t’i testuar ato, e më pas për t’u shpjeguar gabimet.
Por këtë vit, mësuesit e saj kanë politika strikte “Pa AI”. “Është një mjet kaq i dobishëm. Dhe nëse nuk na lejohet ta përdorim, kjo thjesht nuk ka kuptim,” thotë ajo. “Duket e vjetruar.”
Shumë shkolla fillimisht e ndaluan përdorimin e AI pas lançimit të ChatGPT në fund të vitit 2022. Por qëndrimet mbi rolin e inteligjencës artificiale në arsim janë ndryshuar rrënjësisht. Termi “alfabetizëm AI” është bërë fjalë kyçe e sezonit të rikthimit në shkollë, me fokus tek balancimi i përparësive të AI-së me rreziqet dhe sfidat e saj.
Gjatë verës, disa kolegje dhe universitete ngritën grupe pune për AI për të hartuar udhëzime më të detajuara ose për t’u dhënë mësuesve instruksione të reja.
Universiteti i Kalifornisë, Berkeley, u dërgoi të gjithë pedagogëve udhëzime të reja mbi AI ku i porositnin të “përfshijnë një deklaratë të qartë në program mbi pritshmëritë e kursit” për përdorimin e AI-së. Udhëzimi ofronte gjuhë për tre shembuj deklaratash në program: për kurset që kërkojnë AI, që e ndalojnë atë brenda dhe jashtë klase, ose që lejojnë përdorimin e pjesshëm të AI-së.
“Në mungesë të një deklarate të tillë, studentët mund të kenë më shumë gjasa të përdorin këto teknologji në mënyrë të papërshtatshme,” thuhej në email, duke theksuar se AI po “krijon paqartësi të reja mbi atë që mund të konsiderohet si metoda legjitime për përfundimin e detyrave.”
Universiteti Carnegie Mellon ka parë një rritje të madhe të shkeljeve të përgjegjësisë akademike për shkak të AI-së, por shpesh studentët nuk e dinë se kanë bërë diçka gabim, thotë Rebekah Fitzsimmons, kryetare e komitetit këshillimor për AI në Kolegjin Heinz të Sistemeve të Informacionit dhe Politikës Publike.
Një student, për shembull, që po mëson anglishten, e shkroi një detyrë në gjuhën amtare dhe përdori DeepL, një mjet përkthimi me AI, për ta përkthyer në anglisht. Por ai nuk e kuptoi se platforma i ndryshoi gjithashtu stilin e gjuhës, gjë që u zbulua nga një detektor AI.
Zbatimi i politikave për integritetin akademik është bërë më i ndërlikuar, pasi përdorimi i AI-së është i vështirë për t’u zbuluar dhe edhe më i vështirë për t’u provuar, tha Fitzsimmons. Pedagogët kanë fleksibilitet kur besojnë se një student ka kaluar kufirin pa dashje, por tani hezitojnë më shumë të vënë në dukje shkeljet sepse nuk duan t’i akuzojnë padrejtësisht studentët. Nxënësit shqetësohen se nëse akuzohen gabimisht, nuk kanë asnjë mënyrë për të provuar pafajësinë e tyre.
Gjatë verës, Fitzsimmons ndihmoi në hartimin e udhëzimeve të reja të detajuara për studentët dhe pedagogët, që synojnë të krijojnë më shumë qartësi. Pedagogët janë njoftuar se një ndalim i përgjithshëm i AI-së “nuk është një politikë e zbatueshme” nëse nuk ndryshojnë mënyrën se si japin mësim dhe si vlerësojnë. Shumë po heqin dorë nga provimet për në shtëpi. Disa janë kthyer te testet me laps dhe letër në klasë, ndërsa të tjerë kanë kaluar te “klasat e përmbysura”, ku detyrat e shtëpisë bëhen në klasë.
Emily DeJeu, që jep kurse komunikimi në shkollën e biznesit të Carnegie Mellon, ka eliminuar detyrat me shkrim për në shtëpi dhe i ka zëvendësuar me kuize në klasë, të bëra në laptopë në një “shfletues të bllokuar” që nuk lejon daljen nga faqja e kuizit.
“Të presësh që një 18-vjeçar të tregojë disiplinë të madhe është e paarsyeshme,” tha DeJeu. “Prandaj u takon mësuesve të vendosin kufijtë mbrojtës.”
