11/07/2025
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfərin ikinci günündə Ermənistan və Azərbaycan rəhbərləri Abu Dəbidə görüşdülər.
Paşinyan və Əliyev əvvəlcə geniş tərkibdə — nümayəndə heyətlərin iştirakı ilə, sonra isə təkbətək formatda görüşdülər.
5 saat davam edən danışıqlar müəyyən fasilədən sonra yenidən geniş tərkibdə və üz-üzə davam etdi.
5 saat, 10 iştirakçı, bir fasilə və əldə edilmiş razılaşma…
Ermənistanın Baş naziri və Azərbaycanın prezidenti Abu Dabidə ikitərəfli danışıqları davam etdirmək və etimadı gücləndirmək üsulları barədə razılaşdılar.
Görüş qarşılıqlı əl sıxma ilə başladı — bir otaqda, heç bir dövlət simvolu yox idi, buna görə də heç bir sənəd imzalanmadı. Hər tərəfdən beş nəfər iştirak edirdi.
Ermənistan nümayəndə heyətinin tərkibi göstərir ki, müzakirəyə geniş suallar daxil edilib. Ermənistan nümayəndə heyətinə baş nazir Nikol Paşinyan başçılıq edirdi.
Bundan əlavə, görüşdə sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası, həmçinin regionun blokadasının aradan qaldırılması məsələləri üzrə danışıqlar üçün cavabdeh olan vitse-baş nazir Mher Qriqoryan da iştirak etdi.
Həmçinin, ölkənin təhlükəsizlik və siyasi məsələlər üzrə məsul şəxsləri — Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan və Xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan, həmçinin Türkiyə ilə danışıqlarda Ermənistanın səfiri, Milli Məclisin vitse-spikeri Ruben Rubinyan da görüşdə iştirak etdi.
Abu Dəbidəki danışıqlardan sonra Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi rəsmi bəyanat yaydı. Bəyanatda deyilir:
“Ölkələrin rəhbərləri sərhədlərin delimitasiyası prosesində əldə edilən irəliləyişi qeyd edərək, müvafiq dövlət komissiyalarına bu istiqamətdə praktiki işi davam etdirmək tapşırığı verdilər.
Tərəflər təsdiq etdilər ki, ikitərəfli danışıqlar münasibətlərin tənzimlənməsi prosesinə aid bütün məsələləri həll etmək üçün ən effektiv formatdır və bu əsasda belə dialoqu nəticəyə yönəldərək davam etdirmək barədə razılıq əldə edilib”.
Beynəlxalq, həmçinin Azərbaycan mətbuatı bu görüşü artıq tarixi adlandırır. Nəşrlərə görə, ilk növbədə diqqət çəkən odur ki, tərəflər görüş üçün heç bir vasitəçilik olmadan neytral bir ölkənin platformasını seçiblər.
Xüsusilə də Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidentinin ikitərəfli görüşü təşkil etmək üçün təklif etməsi nəzərə alınır.
Xüsusilə uzun fasilədən sonra yüksək səviyyəli görüşün təşkil edilməsi onu göstərir ki, müzakirə ediləcək bir şey var, deyə Ermənistan EA Fəlsəfə, Sosologiya və Hüquq İnstitutunun direktoru Emil Orduxanyan qeyd edir.
Görüşdən əvvəl baş verən müxtəlif hadisələr isə güman etməyə imkan verir ki, əsas məsələlər, həmçinin maraqlı tərəflər çoxdur.
Regionda qüvvələrin balansının dinamik dəyişməsi bu anda belədir: regional üç dövlət (Ermənistan, Azərbaycan, Gürcüstan) üstəgəl yaxın regiondan daha üç ölkə — Rusiya, Türkiyə, İran və regiondan kənar böyük dövlətlər (Çin, ABŞ, AB, Hindistan) burada maraqları olan tərəflərdir.
Xüsusilə də kommunikasiyaların yenidən işə salınması və nəqliyyat dəhlizləri ilə bağlı.
“Yəni burada maraqlar çoxdur və hamının diqqəti kommunikasiyaların yenidən qurulmasına yönəlib. Təbii ki, burada region daxilində də rəqabət var. Mən nəzərdə tuturam ki, Ermənistan, Gürcüstan, Azərbaycan hansı formada düzüləcək. Gürcüstan artıq öz tranzit imkanlarını təmin edib, Ermənistan isə yeni tranzit ölkə olmaq imkanına çalışır ki, bu da Ermənistan üçün çox vacibdir necə regional amil kimi”.—deyə Orduxanyan qeyd edir.
Qloballaşma və Regional Əməkdaşlıq üzrə Analitik Mərkəzin rəhbəri, siyasətçi Stepan Qriqoryan bu mərhələdə dövlətin aydın mövqeyinin vacib olduğunu vurğulayır.
O, dünya siyasətindəki bəzi hadisələri bu danışıqlarla birbaşa əlaqələndirir.
“Mənim üçün çox vacibdir ki, hökumət davamlı olaraq bir məsələni vurğulayır: ‘qırmızı xətlər’ pozulmayacaq, yəni hansı yollar açılırsa da, Ermənistan ərazisindən keçən bu yollar Ermənistanın suverenliyi altında olacaq.
İndi bəzi şirkətlər — amerikalı və ya digərləri gələcək, kommunikasiyaların işləməsini, açılışını təmin edəcəklər, lakin bu yenə də Ermənistanın nəzarəti altında olacaq. Bizimkilər burada güzəştə getməməlidirlər.
Amma Erdoganın və Əliyevin ritorikasının dəyişdiyi aydın görünür. Və burada bir şeyi qeyd etməliyəm. Rusiyada həm Ermənistana, həm də Azərbaycana qarşı ciddi kampaniya gedir — busa təsadüfi deyil.
Rusiyanın xoşuna gəlmir ki, Ermənistan və Azərbaycan ikitərəfli danışıqlar prosesindədir. Rusiya ‘oyundan kənarda’ qalır”.
Xüsusilə də nəqliyyat dəhlizlərinin nəzarəti baxımından Rusiyanın regionda böyük ümidləri var idi — 2020-ci il 9 noyabr bəyannaməsinin 9-cu bəndinə istinad edərək.
Bu iddiaların neytrallaşdırılması və xarici siyasətin balanslaşdırılması Ermənistanı regionda faktor və subyekt edir — siyasətçi Emil Orduxanyan əminliklə bildirir.
“Əgər Ermənistan Rusiyanın nəzarətinə razı deyilsə, onda Ermənistana qarşı maraq — həm Çin, həm Hindistan, həm AB, həm də ABŞ tərəfindən davam edir.
Və bu balans üzərində biz faktiki olaraq sülhə nail oluruq. Gəlin qəbul edək ki, Ermənistan xarici siyasətini balanslaşdırmağa başlayandan bəri — əgər rəsmi olaraq yoxdursa da, faktiki olaraq müəyyən səviyyədə sülh var.
Və bu, bu qüvvələrin balansının formalaşmasının nəticəsidir, çünki birtərəfli siyasətin bizi hara apardığını gördük”.
Eyni zamanda, rəsmi məlumatda Rusiyanın Abu Dabidə keçirilən yüksək səviyyəli erməni-azərbaycanlı birbaşa danışıqları dəstəklədiyi qeyd edilir.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, dəfələrlə müxtəlif səviyyələrdə demişlər ki, sülh müqaviləsinin mümkün qədər tez imzalanmasını alqışlayırlar.
Ermənistanda ekspert rəyləri var ki, Əliyev amerikan təkliflərinə razılıq verib, əks halda Abu Dəbidə Paşinyanla görüşməzdi. May ayında Tramp administrasiyasının tərəflərə ötürdüyü təklif blokadanın aradan qaldırılması və tranzit yollarının nəzarəti ilə bağlı idi.
Qeyd olunur ki, burada Amerika və ya ABŞ seçimi ilə hər hansı təşkilat vasitəsilə tranzit dəhlizinin nəzarət variantı nəzərdə tutulub. Ermənistan hökumətinin “Sülh kəsişməsi” proqramı bu proqramlara uyğundur — deyərək Emil Orduxanyan belə düşünür.
“Ermənistanın subyektliyi artır və biz görürük: o andan etibarən ki, Ermənistan şərti olaraq “Sülh kəsişməsi” konsepsiyasını irəli sürür və bu, qlobal dövlətlər tərəfindən dəstəklənir, bu, hətta Ermənistanın ən zəif vəziyyətində belə Azərbaycanın xarici təhriklər vasitəsilə bu dəhlizi ələ keçirməsinə imkan verməyən məhdudlaşdırıcı amildir”.
Ermənistan XİN-in rəsmi bəyanatından belə nəticə çıxarmaq olar ki, Abu Dəbidəki görüşdən sonra sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası üzrə komissiyaların işi də yeni təkan qazanacaq. Ermənistan hökuməti və təhlilçilər əmindirlər ki, bu proses Ermənistan ərazisinə daxil olan Azərbaycan qoşunlarının geri çəkilməsini təmin edəcək.
Hakimiyyət nümunə kimi Tavuş regionunda baş verən sərhəd delimitasiyasının nəticəsini göstərir, burada Azərbaycan qüvvələri müəyyən ərazilərdən sülh yolu ilə geri çəkildi.
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfərin ikinci günündə Ermənistan və Azərbaycan rəhbərləri Abu Dəbidə görüşdülər. Paşinyan və Əliyev əvvəlcə geni
