VTIME

07/05/2025

07/05/2025

សន្ធិសញ្ញា បារាំង - សៀម 1904 - 1907

📑 តើអ្វីជាសន្ធិសញ្ញា បារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៤ - ១៩០៧?
📑 តើសន្ធិសញ្ញានោះ មានព្រឹត្តិការណ៍ អ្វីខ្លះកើតឡើង?
📑 តើសន្ធិសញ្ញានោះ មានប្រយោជន៍ខ្លះ?
📑 តើសន្ធិសញ្ញានោះមានតម្លៃកម្រិតណា?
📑 តើសន្ធិសញ្ញានោះ ទទួលស្គាល់ ជាអន្តរជាតិ ឬទេ?

សន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀមឆ្នាំ១៩០៤ និង១៩០៧ គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងសំខាន់ៗដែលកំណត់ព្រំដែន និងទំនាក់ទំនងអាណានិគមរវាងបារាំង (ដែលគ្រប់គ្រងកម្ពុជាជាអាណាព្យាបាល) និងព្រះរាជាណាចក្រសៀម (ថៃសម័យទំនើប)។ ខាងក្រោមនេះជាព័ត៌មានលម្អិតអំពីសន្ធិសញ្ញាទាំងនេះ៖

I. ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗ
១- សន្ធិសញ្ញា១៩០៤៖ កំណត់គោលការណ៍ព្រំដែនដោយផ្អែកលើខ្សែអង្កត់ទឹកធំ (watershed line) និងបានបង្កើតគណៈកម្មការចម្រុះដើម្បីកំណត់ព្រំដែនជាក់លាក់។

២- សន្ធិសញ្ញា១៩០៧(ចុះថ្ងៃ២៣មីនា១៩០៧)៖
- សៀមប្រគល់ខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប និងស៊ីសុផុនទៅបារាំង (កម្ពុជា)។
- បារាំងប្រគល់ដានសៃ ត្រាត និងកោះខ្លះនៅភាគខាងត្បូងជ្រោយឡែមលីមទៅសៀម។
- បានផ្តល់សច្ចាប័នថ្ងៃ២១មិថុនា១៩០៧ និងអនុវត្តការផ្ទេរដីធ្លីនៅថ្ងៃ៦កក្កដា១៩០៧។

II. ប្រយោជន៍សំខាន់ៗ
១- សម្រាប់កម្ពុជា៖ នាំឱ្យមានការបង្រួបបង្រួមដែនដីដ៏ធំ (ជាពិសេសតំបន់អង្គរ) មកវិញ។

២- សម្រាប់បារាំង៖ ពង្រឹងអំណាចអាណានិគមនៅឥណ្ឌូចិន និងធានាស្ថេរភាពព្រំដែន។

៣- សម្រាប់សៀម៖ រក្សាសិទ្ធិលើតំបន់ខ្លះ និងជៀសវាងការឈ្លានពានពេញលេញពីបារាំង។

III. តម្លៃច្បាប់និងស្ថានភាពអន្តរជាតិ
១- ផែនទីឧបសម្ព័ន្ធដែលបានចុះហត្ថលេខាត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការដោយអង្គការអន្តរជាតិ រួមមានតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ក្នុងករណីជម្លោះព្រំដែនឆ្នាំ១៩៦២។

២- កម្ពុជាបន្តប្រើសន្ធិសញ្ញានេះជាមូលដ្ឋានច្បាប់សម្រាប់ការពារអធិបតេយ្យភាពដីធ្លី និងបដិសេធផែនទីឯកភាគីរបស់ថៃ។

៣- ភាសាបារាំងជាភាសាផ្លូវការនៃសន្ធិសញ្ញា ហើយមានអានុភាពខ្ពស់ជាងភាសាផ្សេងៗក្នុងករណីមានវិវាទ។

IV. តម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រ
សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះជាចំណុចប្តូរផ្ដាច់មុខក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា៖
១- បញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងរបស់សៀមលើខេត្តខ្មែរខាងលិចដែលអស់រយៈពេលជាង១សតវត្ស (១៧៩៥-១៩០៧)។

២- ជាមូលដ្ឋានច្បាប់សម្រាប់ការដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃសម័យទំនើប។

៣- ត្រូវបានគេសំដៅជាញឹកញាប់ក្នុងជម្លោះអំពីតំបន់ប្រេងឧស្ម័នជាមួយថៃ។

សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះនៅតែមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្នុងនយោបាយកម្ពុជាសម័យទំនើប ដោយត្រូវបានរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រកាន់យកជាគោលដៅអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិ។

V- ឯកសារយោង៖
ខាងក្រោមនេះគឺជាតំណភ្ជាប់ និងឯកសារយោងទាក់ទងនឹងសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម (១៩០៤-១៩០៧)៖
១. ប្រភពផ្លូវការ និងអានុភាពច្បាប់
- សន្ធិសញ្ញា ១៩០៧ (អង្គរក្តី) – អត្ថបទពេញលេញជាភាសាបារាំង (ឯកសារដើម)៖
[Bulletin des lois de la République française (1907)](https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2205024m/f728.item) (បោះពុម្ពផ្លូវការដោយរដ្ឋាភិបាលបារាំង) ។

- សេចក្តីសម្រេចតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ឆ្នាំ ១៩៦២ – ទទួលស្គាល់សុពលភាពសន្ធិសញ្ញា ១៩០៤-១៩០៧៖
[Case Concerning the Temple of Preah Vihear (Cambodia v. Thailand)](https://www.icj-cij.org/en/case/45)

២. ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ
- ឯកសារព្រំដែនអាណានិគមបារាំង៖
[Archives Nationales d'Outre-Mer (ANOM)](https://anom.archivesnationales.culture.gouv.fr/)(ស្វែងរកពាក្យគន្លឹះ "Frontière Cambodge-Siam", "Traité 1907")។

- ការវិភាគសន្ធិសញ្ញាដោយអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រ៖
-"The French-Siamese Treaty and the Return of Battambang and Angkor to Cambodia" (អត្ថបទអង់គ្លេស)៖
[Journal of Southeast Asian Studies (Cambridge University Press)](https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-southeast-asian-studies)

៣. ប្រភពខ្មែរ
- សៀវភៅ "កម្ពុជាក្រោមអាណានិគមបារាំង” (អ្នកនិពន្ធ៖ ឌីខាំ) – មានពិពណ៌នាលម្អិតអំពីការចរចាសន្ធិសញ្ញា។
- អត្ថបទស្រាវជ្រាវរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា៖
[Royal Academy of Cambodia Publications](http://www.rac.org.kh/)

៤. ប្រភពអន្តរជាតិផ្សេងៗ
- អង្គការ UNESCO – ការយល់ដឹងអំពីតំបន់អង្គរក្នុងបរិបទសន្ធិសញ្ញា៖
[Preah Vihear Temple - UNESCO World Heritage](https://whc.unesco.org/en/list/1224)

⚠️ ចំណាំ ៖ សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខាជាភាសាបារាំង ហើយជាភាសាផ្លូវការដែលមានអានុភាពច្បាប់។ ក្នុងករណីមានភាពខុសគ្នា អត្ថបទដើមជាភាសាបារាំងនឹងត្រូវប្រើប្រាស់ជាអាទិ៍។

សូអាណាចក្រមបញ្ជាក់ថា ឯកសារខ្លះអាចតម្រូវឱ្យមានការចុះឈ្មោះ ឬការទូទាត់សម្រាប់ការទាញយក។ បើលោកអ្នកត្រូវការឯកសារជាក់លាក់ណាមួយ សូមប្រាប់ខ្ញុំដើម្បីជួយស្វែងរកបន្ថែម!

ប្រភព៖​ FB. អាណាចក្រ​ចំណេះដឹង