23/05/2025
محمدامیر توسلی؛ پرواز نکرده در آسمان بی‌عدالتی
در جهان بی‌رحم امروز، گاه انسان‌ها نه از سر جرم، که تنها به جرم «بی‌وطن بودن» مجازات می‌شوند. این حقیقت تلخ در چهره سوخته‌ی مردی متجلی شد که روزی در آسمان‌های افغانستان پرواز می‌کرد، اما سرانجام در خیابان‌های مشهد در آتش بی‌عدالتی سوخت. محمدامیر توسلی، خلبان سابق افغانستان، قربانی نظامی شد که نه جای امید باقی گذاشت، نه پناه.
محمدامیر، مردی بود تحصیل‌کرده، متخصص، و دارای سابقه حرفه‌ای. او زندگی‌اش را وقف خدمت به مردم کرده بود، اما جنگ و ویرانی در افغانستان، او را مجبور به ترک وطن ساخت. همچون هزاران مهاجر دیگر، ایران را انتخاب کرد؛ سرزمینی که امید داشت در آن امنیت بیابد. اما آنچه یافت، فقط سایه‌ای بود از زندگی، مملو از نادیده‌گرفته‌شدن، سختی‌های معیشتی و تبعیض.
با وجود تحمل سال‌ها سختی و تلاش برای سازگاری با جامعه میزبان، در نهایت به او برگه‌ای تحویل داده شد: «برگه بازگشت». برگه‌ای که معنایش برای محمدامیر، بازگشت به جایی نبود که بتوان در آن زیست؛ بلکه حکمی بود برای مرگ. افغانستان برای او، همچون بسیاری دیگر، کشوری بود که با خطرات جدی جانی همراه بود. بازگشت به آن، یعنی قرار گرفتن در دل تهدید و ناامنی.
او که نه در وطن جایی داشت، نه در غربت پناه، تصمیمی دردناک و فریادگر گرفت. در اقدامی غم‌انگیز و شوک‌آور، در مشهد، مقابل چشمان عابران، خود را به آتش کشید. شعله‌هایی که از جسم او برخاست، پژواک بی‌صدایی هزاران مهاجر و پناهجویی بود که در سایه سکوت جهانی، با درد و بی‌پناهی دست و پنجه نرم می‌کنند.
اما این فاجعه نه فقط تراژدی یک فرد، بلکه سندی است از شکست نهادهای بین‌المللی در حمایت از انسان‌ها. سازمان ملل متحد و کمیساریای عالی پناهندگان، که مأموریت دارند از حقوق پناهجویان دفاع کنند، در قبال امثال محمدامیر، سال‌هاست فقط نظاره‌گر مانده‌اند. آن‌ها در بیانیه‌ها و گزارش‌ها وعده‌های زیبایی می‌دهند، اما در لحظه‌های بحرانی، اثری از پشتیبانی عملی‌شان نیست.
سازمان ملل باید پاسخ دهد: چه اقدام عملی برای جلوگیری از چنین فجایعی انجام داده است؟ آیا تنها برای پناهجویانی که به کشورهای غربی می‌رسند حساسیت دارد؟ یا برای افغان‌هایی که در کشورهای همسایه، در میان فقر، تبعیض و بی‌حقوقی گرفتارند هم صدایی دارد؟
خودسوزی محمدامیر توسلی، تنها یک مرگ نبود؛ فریادی بود از ته دل انسانی که دیگر جایی برای ایستادن نیافت. این مرگ، باید جهانیان را بیدار کند. باید وجدان‌ها را بجنباند. و باید آغاز تغییری باشد که حقوق پناهجویان نه در شعار، بلکه در عمل تضمین گردد.
محمدامیر پرواز نکرد، اما صدای سوخته‌اش اکنون در آسمان عدالت طنین‌انداز شده. نگذاریم این صدا خاموش شود.Mohammad Amir Tavasoli: A Flight Never Taken in the Skies of Injustice
In today’s ruthless world, sometimes people are punished not for a crime they committed, but simply for the “crime” of being without a homeland. This bitter truth was embodied in the burned face of a man who once flew in the skies of Afghanistan, but ultimately was consumed by the flames of injustice on the streets of Mashhad. Mohammad Amir Tavasoli, a former Afghan pilot, became a victim of a system that left no room for hope or refuge.
Mohammad Amir was an educated, skilled professional who had dedicated his life to serving others. But war and devastation in Afghanistan forced him to flee his homeland. Like thousands of other migrants, he chose Iran—a country he hoped would provide safety. What he found instead was a mere shadow of life: full of invisibility, economic hardship, and discrimination.
Despite enduring years of struggle and making every effort to adapt to the host society, he was eventually handed a single paper: a “deportation notice.” For Mohammad Amir, this was not a return to a livable home—it was a death sentence. Afghanistan, like for many others, was a land fraught with deadly dangers. Returning meant stepping back into a world of threats and insecurity.
With no place to call home, neither in his country nor in exile, he made a painful and desperate decision. In a tragic and shocking act, he set himself on fire in Mashhad, in full view of passersby. The flames that engulfed him were the silent cries of thousands of migrants and asylum seekers who, in the shadows of global indifference, struggle with pain and helplessness.
But this tragedy was not merely the death of one individual—it was a testament to the failure of international institutions to protect human beings. The United Nations and the UNHCR, whose mission is to defend the rights of refugees, have long stood by as mere spectators in cases like Mohammad Amir’s. Their statements and reports offer lofty promises, yet in critical moments, real support is nowhere to be found.
The United Nations must answer: What concrete actions has it taken to prevent such tragedies? Is its concern only for refugees who reach Western countries? Or does it also have a voice for Afghans who are trapped in neighboring countries amid poverty, discrimination, and lack of rights?
Mohammad Amir Tavasoli’s self-immolation was not just a death—it was the scream of a soul who found nowhere left to stand. This death must awaken the world. It must stir the conscience of humanity. And it must mark the beginning of a change that ensures the rights of refugees are upheld not in slogans, but in real, tangible action.
Mohammad Amir did not fly—but the echo of his burning voice now resonates in the skies of justice. Let us not allow that voice to be silenced.
