Guyaal Media

22/09/2024

Soo Koobidd Buugga Faca Koraya

Haddii eebe idmo, waxa aan halkan ku soo koobaynaa fariinta iyo dhanbaalka uu xambaarysan yahay, buugga faca koraya ee uu qoray Axmed Inbu Yuusuf Assayed, buuggaas oo asalkiisa lagu qoray af-carabi, eebe ajir iyo xasanaadna ha ku abaal mariyee uu af-keenna hooyo innoogu rogay, (turjumay) walaalkeen Aadan-Sahan.

Alkumida dhiganahaan waxa uu salka ku hayaa fariin loo soo diray qoraaga buugga, fariintaas oo ka timid mid ka mid ah jiilka faca koraya, kadib markii uu ku jah-wareeray halka uu usocdo, ka uu yahay, meesha uu ka yimidd, iyo bartii uu wax ka bilaabi lahaa, isaga oo dareensan in ay haysto xalaad isku dhax-yaac ah oo dhan walba leh, mid diin iyo mid maadiba, markii aad si maangal ah, maskax fayow, iyo garaad hufan u dheehato fariintaan, waxa aad is dhahaysaa; tallow aniga miyaa diray fariintaan?. Waxa aan sidaas u leeyahay waa; wax walba oo fariintaas lagu sheegay waa wax si toos ah inoo taabanaya ama aan ku suntannahay xaaladdaan la tagaan yahay, waa dareen qof walba oo innaga mid ah uu la nool yahay.

Dhanbaalkii fariinta
……………………………
Waxa aan ka tirsanahay lood badiba qaab nololeedkiisu yahay madadaalo liidata sida; kutiri-kuteenka, dheel, filimaan, kubbad iwm. Diin ahaanna ka taag daran oo qaarkayo aanay tukanba, inta tukataana ay jimcaha uun masjidka tagaan. Aqoon ahaan ay jaahilnimo xeeldheer ay hadhaysay, hiigsi uu beegsanayo oo ku raadjoogana aan lahayn, nolasha adduunna dhaldhalaalkeedu uu indhadiraandiriyay. Loodkaas kuma uu hana qaadin goobaha kor kaqabashada (xifdinta) quraanka, waayihii wax akhriska ugu danbaysana waa dhallaanimadii dhiganayaashii caruurta, ama sheeko faneedyo uu yaraantiisii dheehday…………………

Markii aad akhrisay ama dheehatay gabal kamid ah dhambaalkii siday fariinta; waxaa kuu soo baxaysa waxa laga hadlayo in uu yahay faca koraya ee jiilkeenna maanta, waxa uu yiri qoraaga buuga “innaga oo qodobkaas ka duulayna haddii aynu tijaabino isu soo dhawaynta xiliyadada kala xadidayada faca koraya iyo loodkii tagay. Faca koraya waa inta dhalashadooda ay kasoo bilaabanto 1997 G.C, waxa aynu uga shidaal qaadanaynaa in xilligii hana qaadkoodu uu kusoo beegmay waayihii hinqadshada kacaankii baraha bulshada iyo abkoranteedku.”

Jawaab celinta dhambaalkii siday fariintaan oo dabcan uu qoraaggu ka allifay buuggaan, waxa uu sees uga dhigay toban (10) qodob, waxa ay qodobadaas huga-tusaalayn u yahay jiilka faca koraya ee doonaya in ay ku suntanaadaan toosnaan, kuwaas kala garanaya ama ay u kala caddahay dariiqa saxda ah ee ay toobiyaynayaan.

1. Haka cabsan guuldara
Qodobkaan waxa uu qoraagu ku qaadaadhigayaa waxa ay tahay guuldaro, isaga oo soo xiganaya dhacdooyin diini ah, oo uu Alle wayne innoogaga waramay qur’aanka, waxa uu leeyahay qoraaggu “in aad guul daraysataa ayaaba ah guusha”. Nabi Nuux calayhi salaam tolkiisa ayuu diinta iyo dacwada ugu yeedhay, yeedhitaankiisa uu dacwada ugu yeedhayay tolkiisa waxa ay qaadatahay muddo dhan kun sano (1,000) oo kontan sano (50) la’. Gabagabadii iyo gunaanadka midho dhalkii yeedhmadiisa ma aysan soo kardhin wax aan ka ahayn in ay tolkiisa sii fogaadaan ma ahane, mana aysan rumaynin Nuux inyar mooyaane, mar uu ilaahay scw Nabi Muxammed u qalbi qaboojinayay waxa uu ku yidhi; usamir Muxammadow csw, sidii ay usamreen rusushii go’aanka usaaxiibka ahaa, rusushu u saaxiibka ahaa go’aan adaygga waxaa kamid ahaa Nabi Nuux, darajadaas waxa uu ku hantiyay hal adayg iyo dulqaad, dadaalkii aan kala go’a lahayn ee habeen iyo maalin muddada kunka sano iyo inta rumaysay nabi nuux callaysi salaam laguma tilmaamin guuldaro, bal’e mudnaan waxaa la siiyay ah in uu ku suntan yahay Nuux callayhi salaam go’aan iyo mayal adayg.

Haddaba qoraagu waxa uu ina leeyahay, u samee qeexitaan guuldarada, waxa aad rabto in aad hiigsato ku dhaganow, guntana u dhuujiso ka dhabayntiisa, adduunkaada kali ahna ha is kugu gaynin tamartaada oo dhan ee, eegmana u lahow daarta danbe ee nagaanshiyaha, ha raadcaynin dhamaystirnaan in aad arinkastaa kuugu qabsoomto sida ugu saxsan, waad ambadi ama gafi kartaa se muhiimadu waa in aad dadaashaa wixii aad seegtaana kabaro cashir, lahow qorshayaal kugu hagaya guushaada.

Lasoco qaybta labaad…

W/Q: Deeq Cabdi

10/09/2024

Sirta Ganacsiga

Sirta ganacsi guulaysta

1. Alle ka cabsi iyo iimaan.
Waa in aad la imaata alle ka cabsi iimaan, iyo talo saarasho, arrinkaas waxaa ina tusinaya qur’aanka;
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ من
السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ) alle waxa uu leeyahay swc: haddii ay dadka deggan magaalooyinka ay alle rumayn lahaayeen kadibna ay ka dhowrsadaa ( baqaan) waxa aan u furi lahayn korkooda barakooyinka samada iyo dhulka. Barako micnaheeda waxa weeye risqi iyo anfac, risqi ku anfaca adduun iyo aakhiraba, laakiin waxa laga yabaa markii uu yahay maal kali ah, in uu kudhibo oo ad ka qaado dhibaatooyin iyo mushkilado kula hadha. Halkaas waxaa ku sugan ballan qaad iyo damaanad oo Alle scw ku sheegay hadalkiisa, haddii aad la timaadid cabsi iyo imaan in uu hagaagi doono ganacsigaada.

2. Daboolid baahi jirto.
Qodobka 2aad waa in aad ka jawaabayso baahi jirto oo ka maqan dadka aad la nooshahay, ama meesha aad joogtid hanoqoto magaalo, miyi ama tuulaba, baahidaas aad ka jawaabaysana ha ahaato (services) shaqooyinka komishinka ah, ama (product) oo ah badeeco la iibinayo, waana inaad ku salaysaa in ay tayadu sarayso (high quality) qiimuhana hooseeyo (low price).

3. Baro dadka, iyo isku xidhkooda.
Waa inaad dadka barataa, waxa aad dadka u baranaysaa sida ay kula qiima sareeyaan, haddii ay noqoto diinta, aqoonta, maadiga, dhaqanka wanaagsan, iyo dabeecada fiican, meelaha aad dadka ka baran karto waa; meelaha ay dadka tayada leh iskugu yimaadan sida; masaajidada, goobaha waxbarashad, shirarka iyo meelaha lagu qabto tababarada, (training centers) intaas markii aad samayso baro haddana sida la iskugu xidho, waxaa lagayaaba in aad fikrad ganacsi hayso laakiin aadan haynin maalgalintii lagu samayn lahaa, ama aad haysato maalkii laakiin aadan haynin fikraddii, fikradda iyo hantiduba dadka ayay dhaxtaalaa, isku xidhku waxa uu noqon karaa in aad isku keento dad fikraddii ganacsi iyo hantidii lagu maalgalin lahaa kala haysta, ama adiga ayaa labadaas mid ka mid ah haysta. Dharinyaro haddii aad tahay manta aayaad ka shaqayn kartaa barashada iyo isku xidhkaba, waxaa kale oo muhiim ah kuuna sahlaya arimahaas in aad ka shaqayso ix-saanka oo ah wanaag samaynta, qof aad wanaag usamaysay ayaa bari boos muhiim ah kuu buuxin kara ( هَلْ جَزَاءُ الإحْسَانِ إِلا الإحْسَانُ) ixsaan samayntu abaalkeeda ma ahan ixsaan mooyaane.

4. Maal-galin
Kadib markii aad soo buuxisay qodobadii aan kor kusoo xusnay, markaan waxa aad ubaahan tahay maal-galin, waxa aad haysaa fikrad ganacsi, laakiin ma haysid maalkii lagu socod siin lahaa, adduunka dad badan oo maanta maal-qabaneenna ah waxa ay layimaadeen fikrad, kadib ayay uraadsadeen dad u maal-galiya, markii lagu sameeyay maal-galinna fikradahoodii waa ay guulaysteen. Haddaba side ayaad maal-galin ku heli kartaa.? Waxaa jirta laba nooc oo aad ku heli karto maal-galin; 1. Mudaaraba: oo ah qof fikrad haya laakiin aan maal haynin, iyo qof maal haya laakin aan fikrad haynin, fikradaada ayaad ula tagaysa sida bangiyada, shirkadaha iyo dadka haya dhaqaalaha, kadib dhaqaalihii aad ubaahnayd inaad ku socodsiido ayay kusiinayaan sidaas ayaadna ku helaysaa maal-galin. 2. Muraaxaba. Oo ah in aad utagtid bangi kuna dhahdid tu’saale ahaan; waxa aan ubaahanay in aad ii iibisaan bajaaj, markaasna ku dulsaartaan faa’iido, adigana aad sidaa iska gudid daynta, ugu danbayntiina aad adiga mulkiyadeeda lahaatof Bajaajta, ama inta aad furatid dukaan aad bangiga ku dhahdid isoo iibiya badeecadii aan ka ganacsan lahaa ee aan ku dhax iibin lahaa.

5. Raadi dad aqoon leh.
Markaan waxa aad heshay maal-galintii, shaqadu adiga kaliga kuguma koobnaan doonto, waa ay ballaadhan doontaa idamka alle, waxa aad ubaahan tahay dad kula shaqeeya, waxa aad ku xulataa dadka aad udooranayso in ay kula shaqeeyaa sida aan qur’aanka ka baranayno (إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ) dad la shaqaalaysiisto waxa ugu fiican uguna khayr badan kuwa usaaxib ka ah aqoonta, kartida, xil-kasnimo iyo ammaanada. Waa in uu qofku uu leeyahay aqoontii iyo awoodii uu shaqadan ku qaban lahaa, una dheertahay ammaano iyo daacadnimo.

6. Ka dhig shaaqalaha mulkiile.
Ha noqon kaligii cune ee noqo mid dadka wax u ogol, si ay shaqada uyeelato tayo, una gaadho heer-sare waa in ay shaqaaluhu dareemaan lahaanshiyo, sidee ayay ku dareemi karaan lahaanshiyo? La samee faa’iido qaybsi, oo qayb kasii faa’iida la shaqeeyo, mushaar kali ah kuma filna shaqaalaha, markaste oo aad shaqaalaha dareemaaan qanacsanaan waa markaste oo shaqada iyo shirkaduba heer gaadhaan.

7. Udhimri macaamiisha.
Markaste lahow sifaad wanaagsan, ha ku fikirin in aad noqoto maalin taajir, ladareen noqon macaamiishaada, usamee qiimo dhamis, fahan culayskooda, sii talo baxin, waxa aadna niyada ku haystaa kalmadii caanka ahayd ee “customer is the king” haddii aad sifooyinkaa la imaato waxaa xaqiiq biyo k**a dhibcaan ah in ay macaamiishaadu kusiin doonaan kalsoonidooda oodhan kuuna noqon doonan xayisiis bilaash ah oo kugu soo xidha mac-miil aadan horay u haysanin.

8. Usamee ganacsigaaga sahan (research)
Ha is dhigan oo ha umalaynin in xaaladuhu sidan iska ahaan doonaan, tartan ayaa lagula gali doonaa, waa in aad lahaata sahan joogta ah, sahankaas oo lagu ogaanayo sida ay wax usocdaa ama isku badalayaan, waxaa jiray shirkado badan oo intii ay isdhigteen ugu danby suuqa laga saaray, sida shirkada Nokia iwm, waa in sahan lagu sameeyaa isbadallada technology-yada, haddii waagii h**e Helicopter lagu duubi jiray muuqaalada korka laga duubo, maanta waxaa jira Drones si sahlan kuugu qaban howshaada, waa in aad lahaataa koox sahmin joogta ah ku samaysa jihada loosocdo.

9. Ha quusan.
Ugu danbayntii ha is dhiibin, hana quusan. Caqabad kaste oo kula soo daristana ha ujabin, khasaaro ayaa iman, sidii aad wax urabtay ayay udhici waayi karaan, wax kaste oo aad la kulanto cashir ka baro horayna uga sii soco. Dhamaad.

Waxa aan soo koobid iyo sharaxaad ku sameeyay muxaadaro uujeediyay Sheekh Axmed-nuur cali jimcaale, muxaadaradaas oo ka koobanyd sagaal qodob oo ah “bilaabida gamacsi guulaysta” sheekha waa mulkiilaha iyo aas-aasaha shirkada Hormuud Telecom iyo sidoo kale aas-aasihii xawaaladii Barakaad, iyo ganacsiyo badan oo guulaystay. Waligay ma arkin qof sida uu sheekha dhaqaalaha iyo ganacsiga ufahansan yahay oo kale qof ufahamsan, waliba dhaqaalaha islaamka, Alle ha barakeeyo sheekha aakhiro iyo aduunba.

W/Q; Deeq Cabdi

10/09/2024