Cirjiidh News

31/07/2024

july 31, 2024 — Golaha Sare ee Baanka Adduunka ayaa ansixiyay Siyaasadda Horumarinta mudnaanta Kobaca dhaqaalaha Itoobiya, oo ah hindise maaliyadeed oo la taaban karo oo loogu talagalay in lagu xoojiyo ajendaha dib-u-habaynta dhaqaalaha Itoobiya. Hawlgalkan, oo ka kooban $1 bilyan oo deeq ah iyo $500 milyan oo amaah ah oo ka timid Ururka Horumarinta Caalamiga ah ee magaciisa loo soo gaabiyo (IDA), ayaa diyaar u ah in lagu taageero dib-u-habaynta wax soo saarka gudaha ee dhiirigelinaysa dhaqaale loo dhan yahay oo adkaysi leh.
Hawlgalka waxaa loogu talagalay in lagu wanaajiyo doorka qaybta gaarka ah ee dhaqaalaha, wax ka qabashada dheelitir la'aanta dhaqaalaha, iyo ballaarinta fursadaha ganacsiga. Waxa kale oo ay higsanaysaa in ay horumariso daah-furnaanta maaliyadeed iyo hufnaanta kharashaadka dadweynaha, iyada oo hubinaysa qaab-dhismeed dhaqaale oo aad u adag oo hufan. hawlgalku wuxuu sidoo kale diiradda saari doonaa ka ilaalinta qoysaska saboolka ah iyo kuwa nugul saamaynta xun ee isbeddelka dhaqaalaha inta lagu jiro xilliga kala guurka.
Maryam Salim, Agaasimaha Bangiga Adduunka ee Eritrea, Ethiopia, South Sudan, iyo Sudan, ayaa ku nuuxnuuxsatay muhiimadda dib-u-habaynta lagu taageeray
Hawlgalka siyaasaddu waxa uu qayb ka yahay hawl-gal ballaadhan oo uu Baanka adduunku ka wado dalka Itoobiya, kaas oo ay ku jiraan maal-gashiyo dhinacyo kala duwan leh sida caafimaadka, waxbarashada, ilaalinta bulshada, horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha. Tan waxa ka mid ah taageerada maamulka dhulka iyo kaymaha waara, balaadhinta tamarta la cusboonaysiin karo, iyo u adkaysiga khatarta cimilada. Hindisaha waxaa kaabaya hawl-gallada kale ee Baanka Adduunka, oo ay ku jiraan Shirkadda Maaliyadda Caalamiga ah bixisay $320 milyan. faylka maalgashiga iyo Hay'adda dammaanad qaadka Maalgashiga oo bixisay $1.15 bilyan.
Baanka Adduunka waxa uu ballan qaaday in uu taageero hamiga Itoobiya ee ah in uu noqdo waddan dhaqaalahoodu dhex-dhexaadka yahay, iyada oo la qorshaynayo in lagu bixiyo ku dhawaad ​​6 bilyan oo doollar ballan-qaadyo cusub saddexda sano ee soo socota. Taageeradani waxay ujeedadeedu tahay in ay kiciso dib-u-habayn dhaqaale iyo taageero miisaaniyadeed oo degdeg ah, taas oo hoosta ka xariiqaysa maalgashiga muddada dheer ee Baanka ee xasilloonida iyo kobaca dhaqaalaha Itoobiya.

24/05/2024

24/05/2024

Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa Kenya u magacaabay noqoshada xulafo weyn oo aan ka tirsanayn Nato, taasoo ka dhigaysa Kenya waddankii ugu horreeyay ee ka hooseeya Saxaraha Afrika ee loo magacaabo Darajadaasi, kadib saamaynta siyaasadeed ee Ruushka iyo Shiinihu ku leeyihiin Afrika.
Mr Biden ayaa ku dhawaaqay tallaabadan ka dib booqasho saddex maalmood ah oo uu Mareykanka ku joogay madaxweynaha Kenya William Ruto.
Waa booqashadii ugu horreysay oo hoggaamiye Afrikaan ah uu ku tago Washington in ka badan 15 sano, waxayna ku soo beegantay wakhti Ruushka iyo Shiinaha ay saameyntooda dhaqan dhaqaale ku ballaadhiyeen qaaradda Afrika.
Dhawaan ayey ahayd markii Dhowr dowladood oo ka tirsan gobolka Saaxil iyo galbeedka Afrika uu ka kala dhacay afgambi militari, taasoo keentay in meesha laga saaro howlgalladii wada shaqeyn ee ay la lahaayeen waddamada reer galbeedka.
Kordhinta maqaamka xulafada wayn ee aan Nato ahayn waxay u ogolaanaysaa Nairobi inay wadashaqayn dhow la yeelato Washington oo ay hesho hub iyo dhaqaale badan oo Maraykanka uga yimaadda.
Kenya waxay noqonaysaa saaxiib muhiim ah oo dhinaca ammaanka ah kaas oo Maraykanka u jooga Bariga Afrika, waxayna sidoo kale qayb ka tahay isbahaysiga Kooxda Xidhiidhka Difaaca Ukraine.
Todobaadkan Pentagon-ka mareykanka ayaa xaqiijiyay in ku dhawaad ​​1,000 askari ay si buuxda ugala baxayaan dalka Niger kadib markii uu burburay iskaashigii dhanka ammaanka ee kala dhexeeyey.
Dalka Niger ayaa aad ugu dhawaaday Ruushka iyo Iran kadib markii sanadkii h**e xilka laga tuuray madaxwaynihii sida dimuqraadiga ah loo soo doortay.
Marka uu ansixiyo Kongareeska Mareykanka, Kenya waxa ay noqoneysaa dalkii 19-aad ee loo magacaabo xulafo weyn oo aan ka tirsanayn Nato.

03/07/2022

maamulka Magaalada Adis-ababa Oo La Wareegay 8 Kaalmo Shidaal Oo Ka Hor-yimaaday Awaamiirta Iyo Xeerka Dawladda shidaalka u Dejisay.

03/07/2022(Cirjiidh News). Xafiiska ganacsiga magaalada Addis Ababa ayaa shaaca ka qaaday in ay gacanta ku dhigeen sideed kaalimo shidaal oo si sharci darro ah shidaalka kaydsanayey, taasoo ka hor imanaysa awaamiirta iyo xeerka dawladdu ka soo saartay arimaha shidaalka.
Siddeed shirkadood oo kuwa shiidaalka keena ah ayaa si badheedh ah u xanibay booyadaha shidaalka keena kaalmaha magaalada Addis Ababa, ayagoo shidaalkii ay wadeen ku hakiyey duleedka magaalada taas oo sababtay shiidaal la’aan maalmihii la soo dhaafay ka jirtay magaalo madaxda Dalka. Shirkadahan iska leh kaalmaha shidaalka oo lagusoo eedeeyey in ay iska dhego tireen awaamiirtii iyo shuruucdii dawladda, ayaa maanta ciidamada ammaanka iyo dadweynuhu gacanta ku dhigeen, isla markaana gacan ku hayntooda Maamulka Addis Ababa la wareegay.
Waxaana Shidaalka la qabtay lagu qeybiyay kaalmaha shidaalka ee magaalada si ay u sii socoto adeegii ay dadweynaha u hayeen sida uu sheegay xafiiskka Ganacsigu.

27/06/2022

Vladimir Putin oo safarkii ugu h**eeyay ee dibadda ah u bixi doona tan iyo markii uu amray duulaanka Ukraine.
27/06/2022(Cirjiidh News). Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ayaa toddobaadkan booqan doona laba dawladood oo yar yar oo h**e uga mid ahaan jiray midawgii Soofiyeedka oo ku yaalla badhtamaha Aasiya, taasoo noqon doonta safarkii ugu horreeyay ee hoggaamiyaha Ruushku ku tago dalka dibaddiisa tan iyo markii uu amray duullaankii Ukraine.
Pavel Zarubin, oo ah weriyaha aqalka looga taliyo ruushka ee Kremlin-ka ee telefishinka dawladda ee Rossiya 1, ayaa sheegay in Putin uu booqan doono Tajikistan iyo Turkmenistan, ka dibna uu la kulmi doono madaxweynaha Indonesia Joko Widodo oo uu wadahadal kula yeelan doono Moscow.
Putin wuxuu la kulmi doonaa madaxweynaha Tajik Iomali Rakhmon, oo ah xulafada ugu dhow ee Ruushka.
wuxuu ka qayb gali doonaa shir madaxeedka wadamada Caspian oo ay ku jiraan hogaamiyaasha Azerbaijan, Kazakhstan, Iran iyo Turkmenistan.
Booqashadii ugu dambeysay ee Putin uu ku tago meel ka baxsan Ruushka ayaa ahayd booqasho uu ku tagay Beijing horraantii Febraayo, halkaas oo isaga iyo Madaxweynaha Shiinaha Xi Jinping ay daaha ka rogeen heshiiska saaxiibtinimada “aan xad lahayn” saacado ka hor inta aysan labadooduba ka qeyb gelin xafladdii furitaanka Ciyaaraha Olombikada Jiilaalka.
Duullaankii Ruushka ee 24-kii bishii Febraayo ayaa waxaa ku dhintay kumannaan qof, malaayiin kalena ku barakeceen, waxay horseedeen cunaqabatayn dhaqaale oo ba’an oo reer galbeedka ah, taasoo uu Putin ku sheegay inay sabab u tahay inuu xiriir ganacsi oo xooggan la yeesho quwadaha kale sida Shiinaha, Hindiya iyo Iiraan.

03/06/2022

Howlgalada lagu sifaynayo qas-wadayaasha Axmaarada ayaa lagu soo qab-qabtay 223 Eedeysane, sida ay sheegeen maamulka magaalada Baahir daar.
03/06/2022(Cirjiidh News). Maamulka magaalada Baahir daar ayaa sheegay in 223 eedaysane lagu soo qab qabtay howlgalo dhawaanahan ka socday magaalada Bahir Dar ee Dowlad Deegaanka Axmaarada.
Maayar ku xigeenka koowaad ee maamulka magaalada Baahir Daar, Dr. Deres Sahlu, ayaa sheegay in dowladda oo dhageysatay dalabaadka shacabka ay ku dadaaleyso sidii sharciga loo meel marin lahaa.
Wuxuu sheegay in ka maamul ahaan ay ku dadaalayaan sidii looga hortagi lahaa falalka sharci darrada ah.
Dhanka kalena Waxaa uu sheegay in magaalada ay ka bilaabeen shaqo abuur ay u samaynayaan dhalinyarada shaqo la’aanta ah iyadoo la dhisay konteenaro iyo cooshado la jaan qaadaya qorshaha guud ee magaalada.
Sida xogta aan kuhelayno maamulka magaalada ayaa sheegay in sidoo kale ay gacanta ku dhigeen tiro hub ah oo sharci daro ah.
Shacabkana wuxuu ugu baaqay in ay sii wadaan wada shaqeynta ay ku keenayaan xogaha iyo soo bandhigida falalka sharci darrada ah si loo helo sharci iyo kala dambeyn.

03/06/2022

Ra'iisul Wasaare Abiy Axmed oo magacaabay xilal kala duwan
03/06/2022(Cirjiidh News). Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa maanta magacaabay xilal kala cusub. Magacaabistan cusub ayaa u dhigan sida tan:

1. Danjire Redwaan Xuseen ayaa loo magacaabay- La-taliyaha Ra’iisul Wasaaraha ee hay'adda Sirdoonka iyo Amniga Qaranka.

2. Enoch Worku- ayaa loo magacaabay ku xigeenka agaasimaha guud ee wakaalada shidaalka iyo tamarta

3. Khalid Abdurahman, ayaa loo magacaabay- Wasiiru Dowlaha Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

4. Wondimu seta, ayaa loo magacaabay- Wasiiru dowlaha magaalooyinka iyo kaabayaasha dhaqaalaha.

Waxa kale oo uu Ra'iisul wasaaruhu golaha wakiilada shacabka ka codsaday inay ansixiyaan magacaabista soo socota:

5.Marwo Mesre Damte – Xisaabiyaha Guud ee Xafiiska Hanti-dhowrka Guud ee Qaranka

6. Abera Tadesse- Ku-xigeenka Hanti-dhowrka Guud

03/06/2022

Itoobiya oo 200 milyan oo dollar ka heli doonta Baanka Adduunka.
03/06/2022(Cirjiidh News). Itoobiya ayaa qarka u saaran inay hesho kaalmo dhaqaale oo 200 oo milyan oo dollarka Maraykanka ah, oo ay ka hesho bangiga adduunka. Wasiirka shaqada iyo horumarinta xirfadaha ee itoobiya marwo muferixaat kaamil ayaa ku sheegtay qoraal ay soo saartay “Lacagtan waxa loo isticmaali doonaa in lagu dhiso shaqaale xirfad leh iyo kor u qaadida tayada machadyada farsamada gacanta ee ay dawladdu leedahay,”
Kaamil ayaa sheegtay inay kala hadashay mas’uuliyiinta Bangiga Adduunka sidii fursado shaqo oo tayo sare leh loogu abuuri lahaa dadka Itoobiya.
Dhanka kalena Dowladda Itoobiya iyo Bangiga Adduunka ayaa bishii May ee aanu soo dhaafnat kala saxiixday heshiis maaliyadeed oo gaaraya 300 oo milyan oo doolarka Mareykanka ah kaas oo loogu talagalay taageerada dib u dhiska iyo soo kabashada deegaannada ay colaaduhu saameeyeen ee Oromada, canfarta, Axmaarada iyo beeshaanguulka. Heshiiskan maalgelinta oo dhan 300 milyan oo doolarka Maraykanka ah, oo lagu sameeyay qaab deeq ah, ayaa loo isticmaali doonaa dib u dhiska adeegyada aasaasiga ah ee waxbarashada, caafimaadka iyo biyaha.

29/05/2022

Abiy Axmed oo si Qarsoodi ah Nigeria ugula kulmay Ururka TPLF.
30/05/2022(Cirjiidh News). Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa la sheegay in uu Nigeria kula kulmay wufuud ka socotay Jabhadda TPLF.
Todobaadkan Ra'iisul Wasaare Abiy Axmed iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa booqasho ku tagay dalka Nigeria. Warbaahinta labada dowladdood ee Itoobiya iyo Nigeria, ayaa booqashada safarkiisa ku tilmaamay mid ujeeddadiisu ahayd sidii loo xoojin lahaa xidhiidhka labada dal ee dhinacyada dhaqaalaha, ganacsiga, sayniska iyo tignoolajiyada, iyo macdanta.
Ilo hoose oo war galeen ah ayaa heshay xogtan hoose oo aan wali loo xaqiijin saxaafadda caalamka. Warku waxaa uu intaa ku daray in TPLF ay dhankeeda wafdi u dirtay Nigeria si ay wadahadal ula yeeshaan Abiy Axmed Axmed waxaana waftiga TPLF ka socday hogaaminayey Berhane Gebre-Kirstos oo ka tirsan ururka TPLF, h**ena u ahaa xubin ka mid ahaa gudida fulinta TPLF iyo safiirkii Itoobiya ee Maraykanka Waxaana hadda la sheegay inuu yahay wakiilka TPLF ee loo igmaday arrimaha dublamaasiyadda.
Waxay intaa , xogtu ku dartay in Ra'iisul Wasaare Abiy Axmed uu aqbalay inta badan dalabaadka kooxda TPLF oo ay kamid tahay in qayb kamid ah Wolkait lagu wareejiyo kooxda TPLF. Abiy ayaa la sheegay in uu taageero siyaasadeed ka helayo kooxda TPLF si uu ugu badalo dalabkiisa.
Madaxwaynihii h**e ee Nigeria Olusegun Obasanjo oo ah ergeyga Midowga Afrika ee Geeska Afrika ayaa ku xidhnaa Addis Ababa iyo Mekelle isaga oo ujeedadiisu ahayd in uu fududeeyo wadahadal uu la yeesho kooxda TPLF iyo Abiy Axmed.
Maraykanka iyo Midowga Yurub ayaa cadaadis ku hayay Itobiya iyagoo si badheedh ah u taageerayay kooxda TPLF. Mid ka mid ah dalabaadka uu Maraykanku dabada ka riixayay ayaa ahaa in ciidamada gobolka Camaara laga saaro waxa ay kooxda TPLF ugu yeedho galbeedka Tigray.

29/05/2022

Khilaaf ka dhashay sicir bararka ka taagan Deegaanka Soomaalida oo gaaray meel adag.
29/05/2022(Cirjiidh News). Khilaaf ka dhashay qaabka loo maareynayo sicir bararka ka taagan dowlad Deegaanka Soomaalida ayaa gaaray meel adag, kadib markii Madaxweyne Mustafe Muxumed Cumar uu ku eedeeyay xisbiyada mucaaradka inay macaash ka raadiyaan musiibooyinka.
Xisbiyada ONLF iyo kan Xoriyada iyo Sinnaanta (FEP) ayaa qaadacay kulan ay xukuumadda ku casuuntay, kadib markii loo diiday warbaahinta madaxa bannaan inay tebiso kulankaasi.
Mucaaradka ayaa ku doodaya in xukuumaddu aanay xal hayn, isla markaana ay khalad ahayd in kulanka loo diido warbaahinta madaxa bannaan.
Dhawaan ayey ahayd markii madaxweyne mustafe muxumed oo hadal ka jeedinayey kulan ay la yeesheen Hay'ada deeqaha bixiya iyo safiirro dhowr waddan oo booqasho ku yimaadday deegaanka soomaalida, in aanay xukuumadiisu awood iyo xaltoona u hayn sare u kaca ku yimaadday qiimaha maciishada daruuriga ah iyo hoos u dhaca dollarku ku keenay lacagta birrta Itoobiya.

27/05/2022

Shirkii Madaxda Midowga Afrika oo furmay

27/05/2022(Cirjiidh News). Magaalada Malabo ee xarunta xukuumadda Equatorial Guinea waxaa ka furmay shir madaxeedka gaarka ah ee madaxda Midowga Afrika.
Shirkan ayaa la filayaa in looga hadlo arrimaha bini’aadantinimada ee Qaaraddani Afrika, arrimaha la dagaalanka argagixisada, uyo sidii looga hortagi lahaa isku dayga kasta ee aan waafaqsanayn dastuurka dalalka Afrika ee lagu doono in xukunka lagula wareego. Iyadoo aan wada xasuusanahay in sanadihii u dambeeyey ay waddamada qaaradda kusoo bateen Afgambi xukunka lagula wareegayo.
Ra’iisul wasaare Abiy Axmed Ali ayaa shalay gaaray magaalada Malabo si uu uga qeyb galo shirkaasi.

26/05/2022

Komishanka wada tashiga qaran ee Itoobiya oo ugu baaqay bulshada Itoobiya qaybaheeda kala duwan inay u istaagaan hirgalinta ajandaha dib-u heshiisiinta qaran.
26/05/2022(Cirjiidh News). Gudiga wada tashiga qaran ee dalka Itoobiya ayaa ugu baaqay shacabka, dhamaan qaybaha kala duwan ee bulshada, xisbiyada siyaasada iyo xukuumadaba in ay guntiga u adkaystaan hirgalinta ajande qaranka oo wax ku ool ah dalkana isku sii wadi kara.
Guddidu waxay xustay in ay jiraan kala aragti duwanaansho iyo is afgaranwaa u dhexeeya madaxda siyaasadda ee qaybaha kala duwan ee bulshada Itoobiya.
Komishanku waxa uu fariin fariin uu u diray culimaa’udiinka, cuqaasha, hooyooyinka, dhalinyarada, bulshada rayidka ah, xisbiyada siyaasada iyo dhammaan shacabka dalka ku sheegay in ay kaalintooda ka qaataan dib u heshiisiin balaadhan oo heer deegaan ilaa iyo heer qaran ah oo dalka ka qabsoonta.
Geesta kale, Komishanku waxay mahadnaq iyo bogaadin u soo jeediyeen barayaasha jaamacadaha, xisbiyada siyaasadda iyo bahda saxaafadda oo ku dheeraaday nooca iyo muhiimadda ay leedahay wada-tashiyada qaranka, waxaanay ugu baaqeen komishanku inay kala shaqeeyaan sidii ay bulshadu u heli lahayd adeeg hufan.