Caffee Press

06/06/2025

06/06/2025

Yaadota Ministirri Muummee Doktar Abiyyi Ahmad gaaffiifi deebii kutaa afur qabu kutaa tokkoffaa keessatti sochii mootummaafi kallattii egeree waggoota torban darbaniirratti taasisaniin kaasan
+++++++++++++++

✍️ Itoophiyummaan dhimma yeroo irraa fayyadamnu qofa faarsinee, yeroo nutti toluu didu dhiisnu miti

✍️ Eenyummaa wanta tokkoon yammuu ibsinu, tokko cimsinee isa kaan salphisuu yeroo jalqabnu hiikni Itoophiyummaa madaala sirrii dhaba

✍️ Eenyummaan Itoophiyummaa gadi jiran, nijiru

✍️ Eenyummaa Itoophiyummaarratti osoo waliif hingalin, dhimmoota biroorratti mari'achuun rakkisaadha,

✍️ Seenaa akka maatii tokkootti walitti nu qabu barbaachisa

✍️ Dantaan sabaa fedhii dhuunfaarra kan darbe, walharkaa fuudhiinsa dhalootaa gidduutti kan cimudha

✍️ Gaafa jiraannu lammii Itoophiyaa; gaafa duunu yaada Itoophiyaa jedhutu bulcha;

✍️ Hambaa abbootiin keenya dhiisanii deeman akka turu kan suphinu; akka dhaloota ittaanutti ce'uu danda’uufi;

✍️ Dhaloota yaadaa; egeree yaadaa hojjachaa jirra.

✍️ Itoophiyummaan, kaleessa duudhaan hubachuun; qaawwa jiru guutaa gara ittaanutti ceesisuudha

✍️ Itoophiyummaan sulula calalee yaa'udha;

✍️ Yeroo tokko tokko roobaan boora'uu danda'a; garuu deebi'ee qulqullaa'a

✍️ Itoophiyummaan dhangala'aa walitti fufiinsa qabuufi walitti fufiinsaan yaa'u, guutee deebi'u, ijoolleen ibsamuudha; kan tureefi kan jiraatudha

28/05/2025

Finfinnee, Caamsaa 19, 2017 (FMC) – Paappayyaan muduraa fi kuduraa keessaa tokko ta'ee kan Vaayitaminoota garagaraa kan akka Vitaayitamina C,A fi Albuudota garagaraan badhaadheedha.

Paappayyaan kuduraa Vaayitaamina ‘C’n haalaan badhaadhe hamma Koleestiroolii qaama keenyaa to’achuuf gumaacha olaanaa qabuudha.

Keessattuu albuudota akka Coopperii, Pootaasiyeemi, Maginiziiyeemii fi kanneen biroo hedduu of keessaa qaba.

Faayidaalee Paappayaa keessaa muraasni:-

1.Dhukkuba garaachaa fi guba lapheef hedduu gargaara

2.Gogiinsa garaa ittisuuf,akkasumas dhibee Kintaarootii ittisuuf

3.Fayyaa gogaa eeguuf

4.Rakkoo hirriba waliin walqabataanii dhufan qolachuuf

5.Daakamuu soorataa si'eessuun akka fedhiin nyaataa dabalu godha.

6.Dhukkubbii yeroo marsaa Laguu dabalatee rakkoolee marsaa laguu waliin walqabataan nurraa qolata

7.Ulfaatina madaalawaa akka qabaannuuf nu gargaara, akkasumas rakkoolee jeeqamuu Ulfaatina qaamaa waliin walqabataanii dhufan kanneen akka dhibee
onnee,olka'uu dhiibbaa dhiigaa, fi kkf akka hin saaxilamne ni ittisa

8.Dandeettii dhibee dandamachuu qaama (Madinuummaa) dabaluun akka Infeekshiinii garagaraaf hin saaxilamne ni gargaara,

9.Dhukkuboota sirna haargansu hubaan kan akka Asmii, Utaalloo,biroonkaayitii fi kkf hedduu gargaara,

10.Dhibee Kaanserii ittisuuf garagaraa,

11.Rifeensi namaa akka lallaafuu fi calaqqisu ni godha

12.Fayyaa lafee keenyaa fi ilkaan keenyaaf ni gargaara,keessattuu dhukkubbii ilkaanii ni fura,

13.Dhukkuba Sukkaaraaf akka hin saaxilamne, akkasumas erga dhibee kanaan qabamneen booda hamma 'glucose' qaama keenyaa to'achuuf hedduu nu gargaara,

14.Dhukkubbii mashaa fi buusaawwannif hedduu gargaara

15.Sirni bullaa'insaa nyaataa fi Ujummoon sirna bullaayinna nyaata akka fayya-qabeessa kan taasiisu ta’uu ibsameera.

16. Fayyummaa ijaaf daran murteessadha,

Dubartoonni wayita marsaa laguurra jiran Paappayyaa baay'inaan akka fayyadaman kan gorfamu ta’uu ogeeyyiin yaala fayyaa ni dubbatu.

28/05/2025

መግለጫ
-------------------

እ.ኤ.አ ሜይ 25/2025 ሪፖርተር ጋዜጣ “እያንዳንዱ ኢትዮጵያዊ ያለበት የውጭ ዕዳ መጠን ከ575 ዶላር መድረሱ ተነገረ" በሚል ርዕስ የኢትዮጵያ ኢኮኖሚክስ ማህበር ያወጣው ሪፖርት ገለጸ በማለት ዘገባ መታተሙ ይታወሳል።

ዘገባው ላይ ግድፈቶች ያሉት በመሆኑ እንዲሁም ትክክለኛውን አውድን ማሳወቅ አስፈላጊ በመሆኑ ይህንን መግለጫ ማውጣት አስፈላጊ ሆኗል።
ዘገባው ግንቦት 14 ቀን 2017 ዓ.ም ማህበሩ ያወጣውን ሪፖርት በማጣቀስ ኢትዮጵያ እ.ኤ.አ እስከ 2023 ድረስ ያለባት የብድር መጠን 62.5 ቢሊዮን ዶላር መድረሱንና “እያንዳንዱ ኢትጵያዊ የተጠቀሰው መጠን የውጭ ብድር ዕዳ” እንዳለበት ይገልጻል።በዘገባው ኢትዮጵያ ያለባት የውጭና የሀገር ውስጥ የብድር መጠን ተለይቶ መቅረብ ሲገባው በተጠቀሰው ጊዜ የነበረው የውጭ ዕዳ መጠን 28.5 ቢሊዮን ዶላርን 62.5 ቢሊዮን ዶላር ብሎ ማቅረብ የተሳሳተ ነው።

እ.ኤ.አ እስከ 2024 መጨረሻ ድረስ ኢትዮጵያ ያለባት የውጭ የብድር መጠን የመንግሥት ልማት ድርጅቶችን ጨምሮ 31.6 ቢሊዮን የአሜሪካን ዶላር ነው፡፡

በተጨማሪም የሀገሪቱን የውጭ ብድር በተመለከተ አውዳዊ ማብራሪያ (contextual background) ለመስጠት ያህል፣ የኢትዮጵያ የውጭ ብድር ሙሉ ለሙሉ በሚባል ደረጃ የተጠራቀመ ውርስ ዕዳ (legacy debt) ሲሆን የዕዳ ጫና በዚህ ምክንያት የተባባሰ መሆኑ ይታወቃል። ላለፉት ሰባት ዓመታት ይህንን ውዝፍ ዕዳ ያስከተለውን የክፍያ ጫና ለመቀነስ በመንግስት በኩል የተደረጉ ወሳኝ ጥረቶችን መጥቀስ አስፈላጊ ነው።

1. መንግሥት ባለፉት በርካታ ዓመታት ምንም የውጭ የንግድ ብድር ያልወሰደ ሲሆን ለልማት ፕሮጀክቶች ማስፈጸሚያ የውጭ ብድር ሲወስድ የነበረው በአብዛኛው ከዓለም አቀፍ የልማት አጋሮችና ከመንግሥታት ከሚገኙ ብድሮች በመሆኑ የብድር ጫናን የማያስከትሉና ወለድ የማይታሰብባቸው በሌላ አገላለጽ በጣም ዝቅተኛ ወለድ እና ረዥም የእፎይታና የክፍያ ጊዜ ያላቸው ብድሮች (concessional loans) ናቸው፡፡ ለዚህም ማሳያ ከዓለም ባንክ ማለትም ከዓለም አቀፍ የልማት ማህበር (International Development Association) የሚወሰደው ብድር 0.75 በመቶ የአገልግሎት ክፍያ ውጭ ምንም ወለድ ክፍያ የሌለውና በረዥም የክፍያ ጊዜ ማለትም በ38 ዓመት የሚከፈል ነው። እነዚህን መሰል ብድሮች ከአጠቃላ የውጭ ብድር 42 በመቶ ድርሻ ያላቸውና የብድር ጫና የማያስከትሉ ናቸው።

2. መንግሥት የሀገሪቱን የዕዳ ክፍያ ጫና ለመቀነስ የተለያዩ የብድር ሽግሽግና ማቅለያ ስምምነቶችን ኃላፊነት በተሞላ መልኩ እያደረገ እንደሚገኝ ይታወቃል። ባለፉት ዓመታትም የተለያዩ የብድር ሽግሽጎች የተደረጉ ሲሆን ከ2023 ጀምሮ ደግሞ በG-20 Common Framework የዕዳ ሽግሽግ ተጠቃሚ በመሆን ከአበዳሪዎችና ጋር ስኬታም ድርድር በማድረግ የዕዳ ክፍያ ጫና እንዲቀንስ እየተሰራበት ይገኛል።

በተጨማሪም ጋዜጣው ያወጣው ትንተና አውዱን ያልጠበቀ እና የተሳሳተ አረዳድ የሚሰጥ እንደሆነ ለመረዳት ተችሏል። በዓለም አቀፍ ደረጃ የአንድ አገር የብድር ጫና መለኪያዎች የውጭ ብድር መጠን ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ጥመርታ፣ የውጭ ብድር መጠን ከወጭ ንግድ ገቢ ጥመርታ፣ ዓመታዊ የውጭ ብድር ክፍያ ከወጭ ንግድ ገቢ ጥመርታ እና ዓመታዊ የውጭ ብድር ክፍያ ከዓመታዊ የመንግሥት ገቢ ጥመርታ ናቸው፡፡ የአገሪቱን በእነዚህ መለኪያዎች መሠረት ያለችበትን የዕዳ ሁኔታ ለማሻሻል ከላይ እንደተገለጸው ከአበዳሪዎች ጋር የተሳካ ድርድር እየተደረገ በመሆኑ በቅርብ ዓመታት ውስጥ የአገሪቱ የብድር ሁኔታ ወደ ተሻለ ሁኔታ የሚሸጋገር ይሆናል፡፡

የነፍስ ወከፍ ዕዳ እንደ መመዘኛ ሪፖርቱ እንደሚጠቅሰው የፐብሊክ ፋይናንስ አቅምን ለመመዘን የማያስችል፣ የዕዳ ጫናን የማያመላክትና ዘገባውን ስሜት ቀስቃሽ ከማድረግ ውጪ አግባብነት የሌለው ነው።
የሀገር ውስጥ ብድር ክምችትን በተመለከት እ.ኤ.አ በ2024 መጨረሻ የሀገር ውስጥ ብድር 2.3 ትሪሊየን ብር ነው።

የሀገሪቱን ብድር በሚመለከት የሚሰራጩ መረጃዎች ለህብረትሰቡ ትክክለኛ ግንዛቤ የሚያስጨብጡ፣ የገበያውን እንቅስቃሴና ምላሽ እንዲዛባ በማያደርጉ መልኩ መቅረብ እንዳለባቸው እሙን ነው።

ስለሆነም የተለያዩ መረጃዎችና መሰል ትንተናዎች ሲዘጋጁ እንደአግባብነቱ የገንዘብ ሚኒስቴር ባለሙያዎችን ማማከር፣ ኦፊሻል መረጃዎችን መጠየቅና ሃሳብን መቀብል እንደአማራጭ እንዲወሰዱ እንመክራለን።

25/05/2025

Finxaaleeyyiin jaarmaya ummataa jabaa hin jaalattu yoo jennu ragaa waliini. Yeroo baay'ee gabaabaa keesaatti liqii qarshii biliyoona 16 ol qonnaan bulaa fi damee qonnaatiif kan oolche Baankii Siinqee qofa. Bankiin Dargagessa Oromoo hiyyessaatif Liqeessu Banki Sinqe Qofa, Kuni seenaa baankii biyya kanaa keessatti waan haaraadha. Kanaaf Diinni Oromoo fakkaatee itti duulaa jira.

25/05/2025

'aa Warraqsa Diinagdee Oromooti

Sabni dinagdee hin qabne hin mo'atu!

Baankii Siinqii Baankii Qusannoo Oromootaa!