31/07/2025
መልሲ ንዶ/ር ገብረየሱስ ተኽሉ
ክፍሊ ፩
ኣብ ቀረባ እዋን ዶ/ር ገብረየሱስ ተኽሉ ዝተበሃለ ናይ መቐለ ዩኒቨርስቲ መምህር ምስ ብሄራውያን ተቓለስቲ ዝጀመሮ ክትዕ ትኹረት ብዙሓት ይስሕብ ከምዘሎ ምርዳእ ይከኣል እዩ። እንተኾነ ግና መብዛሕተኦም ዘቕርቦም መረዳእታታት ሓቃዊነት ዝየብሎም፣ ካብ ስሑት ግንዛበን ድምዳመን ዝብገሱ ስለዝኾነ መስተኻኸሊ ምሃብ ግቡእ መስሉ ስለዝተሰመዐኒ፣ ዝተወሰነ ነገር ክብል። ፈለማ ዋላ ዝኾነ ዓይነት ቅዋም ይሃልዎ ፊት ንፊት ወፂኡ ክካታዕ ምምራፁ ክነኣድ ኣለዎ። ካብኡ ቀፂሁ ድማ እቲ ህወሓት ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ዝተኸተሎ ስሑት መንገዲን ኤርትራ ከም ሃገር ንክትፍጠር ዝተገበረ ከይዲ ጌጋ ምንባሩ ምዝራቡ ዋላ ሓዱሽ ነገር ኣይኹን ተደጋጊሙ ክዝረብ ዘለዎ ሓቂ እዩ። ሳልሳይ እቲ ተጀሚሩ ዘሎ ክትዕ ነቲ ብሄርተኛ ሓይሊ ስነ ሓሳባዊ ዓቕሙ ክፍትሽ፣ እቲ ከዕውቶ ዝደልዮ ሕቶ ሃገርን መንነትን ኣብ ዘይነቓነቕ መደላድል ክሃንፅ ዘኽእሎ ዕድል ስለዝህብ ከም ሓደ ዕድል እዩ ክውሰድ ዘለዎ። ሐዚ ናብቶም ነጥቢታት ክኣትው።
ዶ/ር ገብረየሱስ “ኢትዮጵያ ኣዶ ነፃነት እያ” እዩ ዝብላ። ኣብዚ ሓደ መሰረታዊ ሕቶ ክሓቶ ይደሊ እየ፤ ነፃነት ማለት ንዶ/ር ገብረየሱስ እንታይ ማለት እዩ? ነፃነት ክበሃል እንከሎ 4 መግለፂታት ኣለዉዎ እዮም። እቲ ቀዲሙ ዝመፅእ ውልቃዊ ነፃነት ኮይኑ፣ ኣብ ህይወትካ ዝደለኻ ሕርያታት ናይ ምግባር መሰል ዝምልከት እዩ። ካልኣይ ፖለቲካዊ ነጻነት እንትኾን፣ ዝደለኻዮ ፖለቲካዊ እምነት ምድጋፍ፣ ምስጓም፣ ክትምርፅ ወይ ክትምረፅ ምኽኣል ዘጠቓልል እዩ። ሳልሳይ ሕጋዊ ነፃነት ዝበሃል ካብ ዘይፍትሓዊ በደላት ነፃ ምዃን፣ ኣብ ህይወትካን ኣብ ንብረትካን ናይ ሕጊ ከለላ ምርካብ፣ ዘሻራዊ ፍርዲ ምህላው ወዘተ ዘጠቓልን እዩ። እቲ ራብዓይ ድማ ኢኮኖሚያዊ ነፃነት እንትኾን፣ በነፃነት ሰሪሕኻ ናይ ምንባር፣ ሃፍቲ ናይ ምጥራይ፣ ሕቶት ናይ ምርካብን ምጥቃምን መሰል ዝገልፅ እዩ። እዛ ናይ ዶ/ር ገብረየሱስ “ኢትዮጵያ” በየናይ መለክዒ ተመዚና እያ “ኣዶ ነፃነት እያ” ዝብላ ዘሎ?! ተኸተልቲ ደቂቀ እስጢፋኖስ ዝተፈለየ ስርዓተ እምነት ኣለዎም ተባሂሎም ዝተጨፍጨፉ ኣበይ ድዩ ኣብ ኢትዮጵያዶ ኣይኮነን እዩ? ዓቀይታይ ከም ባሕ ዝበሎ ዝዘርፈሉን ዝዕምፀሉን ዓዲዶ ኣይኮነን እዩ ካብ ቀደሙ?!
እቲ ኢትዮጵያ ንኣፍሪካ ነፃነት ውዒላቶ ዝበሃል ውዕለታ እውን እንተኾነ ኣዝዩ ዝተጋነነ እዩ። ንኣብነት ኣብ ምምስራት ውድብ ሓድነት ኣፍሪካ እቲ ብእኒ ንዋሜ ንኩርማ (The Casablanca Group) ተሓሲቡ ዝነበረ ፖለቲካዊ ውሕደት ኣፍሪካ ክፈሽል፣ “እቲ ባዕዳዊ መግዛእቲ ዝፈጠረልና ሃገራት ሒዝና ዝተወሰነ ምትሕብባር ጥራሕ ዘለዎ ትካል ንፍጠር” ዝብል ዝነበረ ናይ The Monrovia Group ብምድጋፍ፣ እቲ ሐዚ ምንም ህይወት ዝብሉ፣ ናይ ምእራባውያን ጉዳይ ፈፃሚ ወይ ሓላዊ ሌጋሲ ባዕዳውን መግዛእቲ ዝኾነ ውድብ ሓድነት ኣፍሪካ ክህልው ኣብ ምግባር ዓቢይ ተራ እዩ ነይሩዋ። እዚ ትካ እዚ ኣብ መወዳእታ ድማ ተሓባባሪ ፀንተት ትግራይ ኮይኑ ኣገልጊሉ እዩ። ስለዚ ኣብ ኣፍሪካ ሓቀኛ ነፃነት ከይመፅእ ፖለቲካዊን ኢኮኖሚያዊን ውህደት ኣፍሪካውያን ክደናጎይ ኣብ ምግባር ናይ ኢትዮጵያ ሚና ዝዓዘዘ እዩ ነይሩ። ካሊእ ብደንቢ ክስመር ዘለዎ ምዕራባውያን ባዕዳዊ ገዛእቲ ኣፍሪካ ክከፋፈሉ ኣብ በርሊን ኣብ ዝወሰንሉ ሰዓት ኢትዮጵያ እውን “ድርሻይ ክወስድ ኣለኒ” ኢላ ብዙሓት ህዝቢታት ደቡብ ኣብ ትሕቲ ምግዛእታ ዘእተወት፣ ኣብቲ ቅርምት ኣፍሪካ ዝተሳተፈት ብሕታዊት ኣፍሪካዊት ሃገር ምዃና እውን ምፍላጥ የድሊ እዩ።
ካሊእ ዶ/ር ገብረየሱስ “ኣንፃር ኢትዮጵያ ምቅላስ “ምስ ናይ ሃፀይ ዮሃንስ ሕልሚን ባህጊን ኢና ንፃባእ ዘለና“ ዝበሎ ናይ ብዙሓት ተጋሩ ስሕተት እውን ዝገልፅ እዩ። እታ ሃፀይ ዮሃንስ ዝፈልጥዋ ኢትዮጵያን እታ ድሕሪኦም ዝተፈጠረት ኢትዮጵያን ብስም ምምስሳል እንተዘይኮይኑ ብባህሪ፣ ብመንነት ሓደ ኣይኮናን። ዳርጋ ነብይ መሓመድን እቲ ኣብ ሰፈርና ዘሎ መሓመድ ዝበሃል ባዓል ሹቕን ሓደ እዮም ኢልካ ከም ምሕሳብ ዓይነት እዩ። እቲ ዳሕራይ ብንጉስ ምኒልክ ዝተፈጠረት ሽዋዊት ኢትዮጵያ ኣብ መቓብር ተጋሩን ትግራዋይነትን ጠጠው ዝበለት ካብ መፈጠራ ጀሚሩ ፀረ ተጋሩ ዝኾነት ሃገር እያ። ኣብዘሓ ትግራዋይ ግና እዚ ኣፈላላይ እዚ ኣፀፅዩ ስለዘይርደኦ ከምቲ ናይ ዶ/ር ገብረየሱስ ዝበለ ናይ ኣረዳድኣ ስሕተት እንትፍፅም ኢኻ ትርእዮ። እዛ ናይ ንጉስ ምኒልክ ኢትዮጵያ ኩሉ ነገር ገዲፍካ ኣምሓርኛ ተዛራባይ ኢትዮጵያዊ ክትከውን ኣለካ እያ ትብል። እዚ ተቐቢልካ፣ ቛንቛይ፣ ባሕለይ መንነተይ ከይበልካ ክትነብር ጥራሕ እያ ትፈቕደልካ፤ ንሱ እውን ምስ መዓት ውርደትን ጭቆናን እዩ።
ዶ/ር ገብረየሱስ “ኣብ ኢትዮጵያ ቅድሚ 50 ዓመት ሰብ ብብሄሩ ኣይጥቃዕን ነይሩ” ዝበሎ እኳ ኣብ ታሪኽ ኢትዮጵያ ዘለዎ ንባብ ኣዝዩ ትሑት ምዃኑ ጥራሕ እዩ ዘርኢይ። ንኣብነት ደጃች ኣብርሃ ኣብ ትሕቲ መግኣዝቲ ምስለኔ ኣምሓራይ ኣይሓድርን ኢሎም ኣብ ዝዓመፅሉ እዋን ኣብ ኣዲስ ኣበባን ኣብ ካሊእ ከባቢታት ኢትዮጵያ ዝነብር ዝነበረ ትግራዋይ ተጨፍጪፉ እዩ፤ ሃፀይ ምኒልክ እዚ ተግባር ዝኹንን ኣዋጅ ኣውፂኦም ከምዝነበሩ ኣብቲ ጳውሎስ ኞኞ ዘሰናድኦ ናይ ምኒልክ ደብዳቤታት እኩብ ተሰኒዱ ንረኽቦ ኢና። ገብረህይወት ባይከዳኝ ኣብ ልፀሓፍዎ ድማ “ሃፀይ ምኒልክ ንህዝቢ ትግራይ ከም ህዝቦም ኣይርኢዎን ነይሮም” ይብል፤ ጥርጥር ስለዝኾነ ድማ ኣብ ምኽሪ ቤተ መንግስቲ ኣይሕወስን ነይሩ እዩ ዝብል። ኣብ ዘመነ ሃፀይ ሃይለስላሰ እውን ትግራዋይ ተፈሊዩ ይጓነይ፣ ይጥቃዕ ከምዝነበረ ዝገልፁ ሰነዳት ኣለዉ እዮም።
ዶ/ር ገብረየሱስ ከም ሓደ ሕሩር ኢትዮጵያኒስት ምግንፃል ምቅዋሙ ፀገም የብሉን፤ “ምግንፃል ግጭት ኣራቢሑ እምበይ ብምንም ዓይነት ግጭት አልዩ ኣይፈልጥን፤ ኣብቲ ዝተገንፀለ ማሕበረሰብ ዘለወን ዓዲታት ምንም ዓይነት ዴሞክራሲ ናይ ምስፋን ነገር ኣይትረአይን” ዝብሎ ግና ፈፂሙ ካብ ሓቂ ዝረሓቐ እዩ። ንኣብነት ኖርወይ ብ1905 ካብ ስዊዲን ብሰላማዊ መንገዲ ተገንፂላ፣ ኣዝዩ ዝማዕበላ ዴሞክራሲያዊን ማሕበራዊ ቅሳነት ዘለዎ ሃገር ክትኸውን ኣኽኢልዋ እዩ። ካልኦት ሃገራት ከም ሲንጋፖር Slovenia, Estonia, Slovakia, Lithuania and Latvia ወዘተ ዝበሃል ሃገራት እውን ድሕሪ ምግንፃለን ምዕባለን ዴሞክራሲን ከርእያ ክኢለን እየ። ስለዚ እቲ ናይ ዶ/ር ገብረየሱስ መከራኸሪ ነጥቡ ኣብ ሓቃዊ መረዳእታ ዝተመስረተ ኣይኮነን ማለት እዩ። እቲ ንሱ ዝጠቐሰን ኣብነት ወድቀት ምግንፃል ዝኾና ኤርትራን ደቡብ ሱዳንን እውን እንተኾና ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ዘይተኸላሉ ምኽንያት ስለዝተገንፀላ ዘይኮነስ ክንግንፀላ ከለዋ ናብ ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ክወስደን ዝኽእል ቁሞና መንግስታዊ ስርዓት ጎኒ ንጎኒ ስለ ዘይሃነፃ እዩ። ካብዚ ብተወሳኺ ኣብ ዝማዕበላ ዴሞክራሲያዊ ሃገራት ከም መሰል ዝፍቀድን ዝትግበርን እዩ። ንኣብነት ኣብ ካናዳ ፈረንሳይኛ ዝዛረቡ ዝነብሩላ ኩቤክ ትበሃል ግዝኣት ኣላ፤ እቶም ፖለቲከኛታት ክልተ ግዘ ሪፈረንዶም ኣካይዶም፤ እቲ ህዝቢ ግና ምስ ካናዳ ምፅናሕ ይሕሸኒ ስለዝበለ ጥራሕ እዩ ክይተገንፀለት ተሪፋ ዘላ።
(ይቕፅል)
Geez Info ግዕዝ ኢንፎ
Follow and Like Geez Info
Facebook link:
👇
https://www.facebook.com/profile.php?id=61574117930858
YouTube channel link:
👇
www.youtube.com/
