23/07/2025
მზადება სკოლისთვის: ზეიმი თუ სასკოლო მზაობისთვის საჭირო უნარების განვითარება? 🤔
საბავშო ბაღების სპეციალისტების ჯგუფში დიდი დისკუსია გვქონდა ბაღის ზეიმების დადებით თუ უარყოფით მხარეებზე. აღმზრდელებისა და მშობლების ნაწილი თვლის, რომ ზეიმისთვის მზადება და შემდგომ ამ მზადების შედეგების წარმოჩენა იმ ფორმით, რა პრაქტიკაც წლებია ჩვენს საზოგადოებაში არის, შეესაბამება სასკოლო მზაობის საჭიროებას. სწორედ ამიტომ, გადავწყვიტეთ, პასუხები პირველი წყაროდან მოგვეძიებინა: მივმართეთ დაწყებითი კლასების გამოცდილ მასწავლებელს.
ნათია უჩავა თბილისის N126 საჯარო სკოლაში დაწყებითი საფეხურის მასწავლებელია. თორმეტი წელია პატარებს ასწავლის. დაწყებითი განათლების მიმართულებით ბაკალავრიატი სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტში დაასრულა, განათლების ადმინისტრირების მაგისტრის ხარისხი კი ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში მიენიჭა. არის რამდენიმე წიგნის თანაავტორი, ჟურნალ mastsavlebeli.ge-ის სტატიების ავტორი, რამდენიმე წელია მონაწილეობს ელექტრონული ჟურნალის დანერგვაში, პარალელურად მუშაობს განათლების მართვის საინფორმაციო სისტემაში. ნათია „სულაკაურის გამომცემლობის” 2022 წლის რჩეულ მასწავლებლად დასახელდა. ნათია უჩავა ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის მოწვეული ლექტორია.
- ნათია, თქვენი, როგორც დაწყებითი კლასების მასწავლებლის პერსპექტივიდან გამომდინარე, რა არის ფუნდამენტური სოციალურ-ემოციური უნარები, რომლებიც ნამდვილად ამზადებს ბავშვს სკოლის თანამშრომლობითი და სტრუქტურირებული გარემოსთვის?
დასაწყისში უნდა აღვნიშნო, რომ ბავშვის განვითარება არა სკოლაში ან ბაღში, არამედ სახლში იწყება. შესაბამისად, ბავშვის მეურვეები არიან პირველი ადამიანები, რომლებმაც უნდა იზრუნონ მის განვითარებასა და აღზრდაზე. ამის ლოგიკური გაგრძელება არის ბაღი, შემდეგ კი სკოლა. არსებობს ფუნდამენტური სოციალურ-ემოციური უნარები, რომლებიც ნამდვილად ამზადებს ბავშვს სკოლისთვის.
მოსმენის უნარი
ბავშვს უნდა შეეძლოს მოსმენა, მოსმენილის გაგება და შემდეგ მისი შესრულება. მნიშვნელოვანია მას მივაწოდოთ ინფორმაცია მისთვის გასაგებ ენაზე. ყველა თამაშს თავისი წესები აქვს - თუ დაფიქრებულხართ, რა დატვირთვა აქვს მას? წესების დაცვა ბავშვს ასწავლის დავალების შესრულებას, მის გაგებას, გააზრებას და მოქმედებაში მოყვანას.
სოციალური უნარები
შესაბამისად, სოციალური კუთვნილების განცდა უნდა ჰქონდეს ბავშვს. მას უნდა შეეძლოს სხვებთან ერთად თამაში, ნივთების გაზიარება, ჯგუფში ადაპტირება, რაც სამომავლოდ გაუადვილებს სასკოლო გარემოში ჯგუფურ მუშაობას. უნდა იყოს ემპათიური და შეეძლოს სხვების გათვალისწინება, ცდილობდეს მაინც.
ყურადღების კონცენტრირება
ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილია ყურადღების კონცენტრირება, რომელიც ხშირად უჭირთ ბავშვებს.
ჰიგიენის უნარები
ასევე მნიშვნელოვანი როლი უჭირავს საკუთარი ჰიგიენისა და საჭიროებების დაცვას. ბავშვს უნდა შეეძლოს საპირფარეშოს მოხმარება, ხელების დაბანვა, თასმებისა და ელვის შეკვრა. ცნობდეს საკუთარ ნივთებს.
ემოციების მართვა
აუცილებელია ასევე ემოციების მართვის უნარი. ბავშვს უნდა შეეძლოს გამოხატოს საკუთარი ემოციები, დახმარების დროს შეძლოს მისი თხოვნა, ბრაზის გამოხატვის დროს არ დააზიანოს სხვა.
როგორც ხედავთ, საკმაოდ ბევრი სამუშაოა სკოლამდელი ასაკის მოსწავლეებთან. დიახ, უნარ-ჩვევები უპირველესია და სწორედ მას უნდა ეთმობოდეს მთელი რიგი დრო, როდესაც ბავშვი ბაღში დადის.
- რა გამოწვევებს აწყდებით და როგორ ავითარებთ ამას თქვენს კლასში?
გამოწვევების სია საკმაოდ გრძელია. პირველ კლასში მასწავლებელს უწევს ორმაგი შრომა გასწიოს, იმუშაოს იმ უნარ-ჩვევების გამომუშავება-ჩამოყალიბებაზე, რომელიც უნდა ჰქონდეს სასკოლო მზაობის ბავშვს, თუმცა არ აქვს. ცხადია, ყველა მოსწავლეზე ეს არ ითქმის, მაგრამ მრავალწლიანი გამოცდილებით შემიძლია ვთქვა, რომ პირველ კლასში სტატისტიკურად მოსწავლეების უმრავლესობას არ აქვს საჭირო უნარები ჩამოყალიბებული. უჭირთ ემოციებთან გამკლავება, გამოხატვა. ზოგჯერ ბავშვი ზედმეტად აგრესიულია ან პირიქით - მორცხვია. შესაბამისად ეს საჭიროებს ინდივიდუალურ მიდგომებს, რათა დავეხმაროთ მას. გამოწვევაა მოსწავლეების ჰიგიენური უნარ-ჩვევების ნაწილიც. ძალიან ხშირად მიწევს შეხსენება საპირფარეშოს მოხმარების შემდეგ ხელების დაბანვის, თასმის შეკვრის, რომელიც უმრავლესობამ არ იცის და ცხადია, ამაში მასწავლებლები ვეხმარებით. ძირითადად ვერ ცნობენ საკუთარ ნივთებს, ადვილად კარგავენ. კლასში როდესაც საშუალოდ 25 მოსწავლეა და ეს ეხება პირველ კლასს, საკმაოდ რთულია, შრომატევადი პროცესია ყველაფრის სისტემურად მოყვანაში.
- საანბანო და მათემატიკური უნარების გარდა, რა არის ძირითადი კოგნიტური უნარები, რომელთა სწავლებასაც პრიორიტეტად აქცევდით სასკოლო მზაობის პროგრამაში?
ინსტრუქციების გააზრება და მისი შესრულება. მაგალითად: "აიღე მწვანე ფანქარი, გადაშალე სახატავი რვეული და დახატე ვაშლი." ბავშვს უნდა შეეძლოს მისთვის რთული დავალების მარტივ ნაწილებად დაყოფა და შესრულება. კოგნიტური განვითარება მოიცავს მეხსიერებას, პრობლემის გადაწყვეტას, აზროვნების უნარს. შესაბამისად ბავშვს უნდა შეეძლოს მოსმენილიდან მთავარი აზრის გამოტანა, ასევე ყურადღების ფოკუსირება ერთ საქმიანობაზე მისი შესრულების განმავლობაში. როდესაც ბავშვს ვეკითხებით: "რა მოხდა ამ ილუსტრაციაში?", მას უნდა შეეძლოს თანმიმდევრობით მისი აღწერა. ეს მას დაეხმარება ამბის გაგებაში და საკუთარი აზრების ორგანიზებაში.
- და ბოლოს, რომ შეგეძლოთ საბავშვო ბაღის მასწავლებლებისთვის ერთი რჩევის მიცემა იმის შესახებ, თუ რა მიზნები დაისახონ სასკოლო მზაობის პროგრამაზე სწავლებისას, რა იქნებოდა ეს რჩევა?
მშობლებისგან ბევრჯერ მომისმენია შეკითხვა: უნდა იცოდეს თუ არა ბავშვმა სკოლაში შესვლამდე ეს ან ის მასალა? ასეთ დროს პასუხი ყოველთვის ერთი მაქვს: პირველ რიგში მთავარია ბავშვს ჰქონდეს შესაბამისი უნარ-ჩვევები გამომუშავებული, რასაც პირველ კლასშიც ძალიან დიდ დროს ვუთმობთ. თუ ბავშვს აქვს ინტერესი, რომ შეისწავლოს ასო-ბგერები, ციფრები და ა.შ., უნდა დავუკმაყოფილოთ ინტერესი და მისი ასაკის შესაბამისად ვიმუშაოთ. თუმცა ეს არ უნდა იყოს ძალდატანებით, მშობლის ინიციატივითა და სურვილით, მხოლოდ და მხოლოდ ბავშვიდან წამოსული ნებით. საჭირო ნამდვილად არაა ბავშვმა იცოდეს წერა. თუმცა ბავშვმა უნდა იცოდეს:როგორ დაიჭიროს ხელში კალამი, ფანქარი,როგორ გამოიყენოს მაკრატელი, წებო
არსებობს სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისათვის წვრილი და მსხვილი მოტორიკის სავარჯიშოები, რომელიც უნდა შეასრულოს. მშობელი და მასწავლებელი უნდა ცდილობდეს ბავშვს უნარ-ჩვევები გამოუმუშაოს. შესაბამისად, ამას ვურჩევდი: იმუშაონ ბავშვთან საჭირო უნარების განვითარებაზე, რაც მას დაეხმარება სასკოლო ცხოვრებაში. აუცილებელი და საჭიროა მასწავლებელმა მისცეს ბავშვს თავისუფლად აზრის გამოხატვისა და დაფიქსირების შესაძლებლობა. არ ჩაახშოს მისი შინაგანი ხმა, არ დააკომპლექსოს, არ შეაშინოს, არამედ პირიქით, მისცეს გამბედაობა და მოტივაცია, რომ საკუთარი ნება და სურვილი ხმამაღლა გამოთქვას. ცხადია, ამის პარალელურად განსხვავებული აზრის მოსმენა და პატივისცემაც უნდა ვასწავლოთ.
შეიძლება ბევრი ჩანდეს ჩემი რეკომენდაციები მშობლებისათვის ან მასწავლებლებისთვის, თუმცა ის ძვირფასი წლები, რომელსაც ბავშვი ბაღში ატარებს, თუ ნაბიჯ-ნაბიჯ, ორგანიზებულად გაყვება მასწავლებელი და მშობელი ერთად-თანამშრომლობით, აუცილებლად მივიღებთ მაღალი მზაობის სასკოლო ბავშვებს.
საბავშვო ბაღების საკონსულტაციო ცენტრი
