22/11/2023
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ συγγραφέως του μυθιστορήματος ΕΡΩΤΕΣ ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΠΥΡΑΜΙΔΩΝ
ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ Α ΓΑΒΑΛΑ, στο Μουσείο ΜΠΕΝΑΚΗ.
Οι αναμνήσεις από τα τρυφερά, παιδικά χρόνια έστηναν τρελό χορό γύρω από τη Χρυσάνθεμη, μοιάζοντας με τα πεινασμένα θαλασσοπούλια του λιμανιού Αλεξάνδρειας. Ήθελαν να χορτάσουν τον αξεπέραστο νόστο, που ένιωθε η πονεμένη ψυχή της για την αλησμόνητη πατρίδα της, την Αλεξάνδρεια «το Αφρικανικό διαμάντι», όπως συχνά αποκαλούνταν.
«Όπως το Κάιρο, η Αλεξάνδρεια το Πορτ Σάιντ, το port Τewfik, η Ισμαϊλία έτσι και η Μανσούρα είχε ακμάζουσα ελληνική κοινότητα μέχρις ότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Αιγύπτου ο Νάσερ. Τότε εξαναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε τις αγαπημένες πατρίδες μας. Συχνά μου λένε, πως η Ελλάδα είναι πατρίδα σας κι όχι η Αίγυπτος, που τόσο νοσταλγείτε κι εγώ αναρωτιέμαι:
- Μα αν δεν είναι πατρίδα ο τόπος που σε έκανε να ονειρεύεσαι τότε ποια είναι;»
Όπου κι αν βρέθηκε η Χρυσάνθεμη, Αθήνα, Λονδίνο, Ιταλία, Αμερική, γιατί ήταν αλήθεια πως η ζωή σαν σβούρα τη γύριζε εδώ και κει στα πέντε σημαία του ορίζοντα, αναφερόταν με δικαιολογημένη περηφάνεια στην Ελληνική παροικία των Ρούμι, [ Ρούμι: Οι Έλληνες στην Αιγυπτιακή γλώσσα] στην Μπαρμπαριά. «Δημιουργήσαμε τη δυναμικότατη παροεντυπωσιακών, κοινωφελών ιδρυμάτων αναπτύσσοντας μια κουλτούρα αξιοθαύμαστη και μια τέτοια πνευματικότητα, που είναι αδύνατο να μην τη νοσταλγούμε!
Η ελληνική παροικία στην Αίγυπτο ήταν μια άλλη μεγάλη Ελλάδα! Δε θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε, πως υπήρξε φυσική επέκταση της ίδιας της πατρίδας μας! Ό,τι έφτιαχνε δεν ήταν μόνο για να ικανοποιούνται οι ανάγκες των ομογενών, αλλά κυρίως για την προβολή της ελληνικότητάς τους. Ας μην ξεχνάμε πως εμείς οι Αιγυπτιώτες Έλληνες, ενδιαφερθήκαμε να καλύψουμε τις ανάγκες της μάνας πατρίδας, με πολλές και σπουδαίες ευεργεσίες».
Πραγματικά πάμπολλοι ήταν εκείνοι οι άνδρες, που με έργα και δωρεές, αναδείχθηκαν εθνικοί ευεργέτες και έγιναν παραδείγματα εθνικής προσφοράς σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Με δωρεές του Αβέρωφ έγινε η αναμαρμάρωση του Παναθηναϊκού σταδίου, όπου αναβίωσαν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, το 1896.Με δικά του χρήματα κτίστηκε η Σχολή Ευελπίδων, οι φυλακές της Αθήνας και ναυπηγήθηκε ιστορικό θωρηκτό με το όνομά του. Επίσης κληροδότησε 2,5 εκατομμύρια δραχμές στο πολεμικό ταμείο.
Ένας ακόμη εθνικός ευεργέτης, ο Αντώνης Μπενάκης από την Αίγυπτο, έφτιαξε το νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού, το Παιδικό Άσυλο της Κηφισιάς, το Προσφυγικό νοσοκομείο και το Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. Επιπλέον χρηματοδότησε το Ίδρυμα Περίθαλψης, την Εθνική Πινακοθήκη, την αεροπορική άμυνα, τη βιβλιοθήκη Ψυχάρη και τη βιβλιοθήκη της Βουλής, το Κολέγιο Αθηνών και πολλά άλλα ιδρύματα.
Ο Αντώνης Μπενάκης παραχώρησε την υπέροχη νεοκλασική κατοικία της οικογένειας του, στην οδό Πανεπιστημίου και Κουμπάρι 1, απέναντι από τον κάποτε Βασιλικό κήπο, για να γίνει μουσείο στη μνήμη του πατέρα του.
Περισσότερα για το Μουσείο Μπενάκη στην σελίδα
[Το Μουσείο Μπενάκη είναι ένα από τα πιο γνωστά μουσεία της Αθήνας. Ιδρύθηκε το 1926 από τον Αντώνη Μπενάκη στην μνήμη του πατέρα του Εμμανουήλ Μπενάκη και στεγάζεται στην οδό Κουμπάρι, στην οικία της ιστορικής από την Αλεξάνδρεια οικογένειας Μπενάκη. Η προσφορά της οικογένειας Μπενάκη στη πολιτική, κοινωνική και την πολιτιστική ζωή της Αθήνας, αλλά και γενικότερα της Ελλάδας είναι πραγματικά ανεκτίμητη.
Αρχικά ο Αντώνης Μπενάκης άρχισε να συγκροτεί τις διάφορες συλλογές του στην Αίγυπτο. Όταν ήλθε στην Ελλάδα το 1928, για μόνιμη εγκατάσταση, τις δώρισε στο ελληνικό κράτος. Οι συλλογές αυτές στεγάζονται σήμερα στο πατρικό του σπίτι, ένα από τα μεγαλύτερα και ωραιότερα νεοκλασικά κτίρια της Αθήνας, το οποίο υπήρξε το πρώτο ιδιωτικό μουσείο της Ελλάδας. Η μεγάλη ανταπόκριση που έτυχε το μουσείο αυτό εκ μέρους κυρίως του αθηναϊκού κοινού, οδήγησε σχετικά με ταχύ ρυθμό τον πολλαπλασιασμό των εκθεμάτων του. Χάρη και πολλών άλλων ευεργετών και δωρητών το Μουσείο Μπενάκη συνεχίζει ακόμα και σήμερα να εμπλουτίζεται με περιουσιακά στοιχεία, που του δίνουν την δυνατότητα της πρωτοπόρου παρουσίας σε εκδηλώσεις του αντικειμένου του και γενικότερα της τέχνης.
Έτσι αφενός η ραγδαία αύξηση των συλλογών εκθεμάτων του μουσείου και αφετέρου η επαύξησης των διαφόρων δραστηριοτήτων του, που ακολούθησε, επέβαλε την επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων και τη δημιουργία πολλών παραρτημάτων του}.
Πολλοί οι Αιγυπτιώτες Έλληνες που ευεργέτησαν την πατρίδα τους, αποδεικνύοντας πως στιγμή δεν έπαψαν να την έχουν στην καρδιά τους.
Ο Βασσάνης έκτισε τη ναυτική σχολή δοκίμων, ο Σιβιτανίδης την ομώνυμη σχολή, ο Αχιλλόπουλος το νοσοκομείο Βόλου ενώ ο Κότσικας χρηματοδότησε πολλά από τα δημόσια κτίρια στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κάρυστο.
Εντύπωση προκαλούσε πραγματικά ο δυναμισμός των Αιγυπτιωτών. Δημιούργησαν αξιοθαύμαστους ορθόδοξους ναούς στην Αίγυπτο που ήταν σίγουρα μεγαλύτεροι και ομορφότεροι από οπουδήποτε αλλού! Τα κοιμητήρια της Αλεξάνδρειας μπορούσαν να συναγωνιστούν σε ομορφιά, τάξη και τέχνη τα πιο καλαίσθητα και ιστορικά κοιμητήρια της Ευρώπης.
Επίσης τα κοινοτικά σχολεία της Αλεξάνδρειας έγιναν πασίγνωστα για το αποδοτικό τους έργο. Αποτέλεσαν πραγματικά το καμάρι της Κοινοτικής οργάνωσης στην Αίγυπτο. Το 1920 φοιτούσαν 3700 μαθητές, με την καθοδήγηση 93 δασκάλων και καθηγητών.
Εκτός από τα κλασσικά εκπαιδευτήρια υπήρχε κι ένα ανώτατο παρθεναγωγείο που λειτουργούσε σαν οικονομική κι εμπορική σχολή θηλέων. Λειτουργούσαν επίσης, ημερήσια και νυχτερινή επαγγελματική σχολή, νυχτερινές σχολές ξένων γλωσσών, σχολές ζωγραφικής, γλυπτικής όπου δίδασκε ο Πάριος γλύπτης Ιωάννης Γαβαλάς. Είχαν όμως και σχολές ραπτικής, κεντήματος και κοπτικής. Πάμπολλα ήταν ακόμα τα ορφανοτροφεία, τα γηροκομεία και τα άλλα φιλανθρωπικά ιδρύματα, σχεδόν όλα δημιουργήματα ευεργεσιών των πλούσιων ομογενών, που θα έλεγε κανείς συναγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιο θα ευεργετούσε τους συμπατριώτες μας καλύτερα. Έτσι υπήρχε το Μπενάκειο ορφανοτροφείο, που έγινε Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, το Κονισκέρειο, το Σπετσεροπούλειο, το Αντωνιάδειο γηροκομείο κι άλλα πολλά. Μόνο το Σπετσεροπούλειο είχε δυναμικότητα 300 τροφίμων. Μαζί μ’ αυτά υπήρχαν και ορισμένα που τα φρόντιζαν σύλλογοι, αδελφότητες ή επιτροπές ιδιωτών, το «Μικρό Άσυλο», το «Άσυλο των Απόρων Αρρένων», η «Μάννα».]
Ο Ελληνισμός της Αιγύπτου είχε βέβαια μερικούς ζάπλουτους, όμως το μεγαλύτερο όμως μέρος του ελληνικού πληθυσμού αποτελούνταν από βιοπαλαιστές κι όσο αν φαίνεται παράδοξο υπήρχαν και πολλοί άποροι.
Δεν ήταν λίγα τα σχολικά και τα άλλου είδους συσσίτια που λειτουργούσαν για να προσφέρουν βασικά φαγητά στους τροφίμους τους. Στο Πορτ-Σάιτ, με ελληνικό πληθυσμό 14 χιλιάδων, στο σχολικό συσσίτιο έτρωγαν περί τα 80 με 100 παιδιά απόρων οικογενειών!
Η Χρυσάνθεμη κατάφερνε να μεταφέρεται νοερά στην αγαπημένη της Αλεξάνδρεια, αντικρίζοντας την όπως ήταν τότε πριν χρόνια, όταν ζούσε εκεί. Πετώντας με τα νοσταλγικά φτερά της φαντασίας γύριζε πίσω στον καιρό της νιότης: «Τι υπέροχες σχολικές γιορτές κι απίστευτες γυμναστικές επιδείξεις, διοργάνωναν στο Αβερώφειο παρθεναγωγείο μας! Η αλήθεια όμως ήταν, πως και τα άλλα σχολεία, καθόλου δεν υστερούσαν. Η πειθαρχία μας ήταν υποδειγματική, αλλά και το υψηλό φρόνημα του διδακτικού προσωπικού δεν υπολείπονταν. Ο σεβασμός στους κανόνες συμβίωσης των μελών της κοινωνίας και η αυστηρότητα εφαρμογής των νόμων, είχαν καθιερωθεί σαν μόνιμη κατάσταση στην καθημερινότητα των Αιγυπτιωτών».
