02/11/2025
హాసన్ జిల్లాలోని మావినకెరె గ్రామంలో ఉన్న శ్రీ రంగనాథ స్వామి ఆలయం, కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని ప్రసిద్ధ తీర్థక్షేత్రాల్లో ఒకటి. హేమావతి నది ఒడ్డున ఒకప్పుడు ద్వీపంలా ఉండేది ఈ ప్రదేశం, ఇప్పుడు మార్గదర్శకాలతో సులభంగా చేరుకోవచ్చు. పర్వత శిఖరంపై నిర్మితమైన ఈ గుహాఆలయం, శ్రీ విష్ణుమూర్తి యొక్క రంగనాథ రూపాన్ని ఆరాధిస్తుంది. చరిత్రలో ఈ ఆలయం గురించి చాలా ఆసక్తికరమైన కథలు, సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి. ఒకప్పుడు ఈ రంగనాథ విగ్రహం ఒక శివలింగంగా భావించబడి వివాదాలకు గురైంది, కానీ శాసనాల ప్రకారం ఇది తిరువెంగలనాథుడు అంటూ విష్ణువుగా నిర్ధారించబడింది. ఈ ఆలయం శ్రీ రామానుజాచార్యుల వారి సందర్శనకు కూడా సంబంధించినది. విషిష్టాద్వైత సిద్ధాంతాన్ని ప్రచారం చేసిన ఆయన, ఈ గిరిపై విశ్రాంతి తీసుకుని, రంగనాథుని దర్శనం చేసి, భక్తిభావంతో కీర్తనలు పాడారని పురాణాలు చెబుతున్నాయి.
హేమావతి నది ఒడ్డున ఈ ఆలయం ఉండటం వల్ల, ప్రకృతి సౌందర్యంతో మమ్మల్ని కట్టిపడేస్తుంది. ఒకప్పుడు నది పెరుగుదలతో ద్వీపంగా మారిన ఈ ప్రదేశం, ఇప్పుడు రోడ్డు మార్గాల ద్వారా సులభంగా అందుబాటులోకి వచ్చింది. ఆలయం చుట్టూ చల్లని గాలులు, ఆకుపచ్చ గిరిజలాలు, పక్షుల కిలకిలలు – అన్నీ ఒకే స్థలంలో కలిసి శాంతి ప్రపంచాన్ని సృష్టిస్తాయి. హాసన్ నగరం నుంచి సుమారు 25 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న ఈ స్థలం, టూరిస్టులకు ఒక రోజు రోజును శ్రీమంతంగా గడపడానికి అనుకూలమైన ప్రదేశం. ఆలయం శిఖరం నుంచి చూస్తే, హేమావతి నది ఒడ్డుని ఆకర్షణ, చుట్టూ వ్యవసాయ భూములు, దూరంగా మావినకెరెలోని శ్రీ లక్ష్మీ వెంకటరమణ స్వామి ఆలయ గోపురం – అన్నీ ఒక అద్భుతమైన చిత్రణను అందిస్తాయి.
ఆలయ నిర్మాణ శైలి కూడా ఆకట్టుకుంటుంది. నక్షత్ర ఆకారంలో గల ఈ గుహాఆలయం, హోయసాల శైలి లక్షణాలతో కూడినది. శిల్పాలు, స్తంభాలు, విగ్రహాలు – అన్నీ చిత్రకల్పితంగా ఉన్నాయి. ప్రధాన విగ్రహం శాలిగ్రామ రాయితో చెక్కబడినది, రంగనాథుని శయన స్థితిలో చూపిస్తుంది. ఆలయంలో హనుమాన్ విగ్రహం కూడా ఉంది, ఇది భక్తులకు మరింత ఆకర్షణ. ఆలయం చుట్టూ మాండపాలు, ప్రకారాలు ఉన్నాయి, అవి ప్రదక్షిణలకు సౌకర్యవంతంగా ఉంటాయి. ఉదయం నుంచి సాయంత్రం వరకు దర్శనాలు అందుబాటులో ఉంటాయి, మరియు పూజా విధానాలు సంప్రదాయానుసారంగా జరుగుతాయి. బ్రహ్మోత్సవాలు, వైకుంఠ ఏకాదశి వంటి పండుగల సమయంలో ఇక్కడ భక్తుల దంపతులు ఎక్కువగా కనిపిస్తారు.
ఈ ఆలయం చరిత్రలో హోయసాల రాజుల పాలనా కాలంతో ముడిపడి ఉంది. హాసన్ ప్రాంతం హోయసాలుల రాజధాని అరసికెరెకు సమీపంలో ఉండటం వల్ల, వారి శాసనాలు, దానికి సంబంధించిన శిల్పాలు ఇక్కడ కనిపిస్తాయి. ఒక శాసనం ప్రకారం, ఈ ఆలయం 10వ శతాబ్దంలోనే నిర్మించబడిందని తెలుస్తుంది. రామానుజుల వారు ఇక్కడ స్థిరపడి, భక్తి మార్గాన్ని ప్రచారం చేసారని చరిత్రకారులు చెబుతున్నారు. ఈ స్థలం శ్రీవైష్ణవ సంప్రదాయంలో ముఖ్యమైనది, ఎందుకంటే రంగనాథుడు విష్ణువు యొక్క శయన రూపం, భక్తులకు మోక్షప్రదుడు. పురాణాల ప్రకారం, గౌతమ మహర్షి తపస్సు చేసి ఈ దర్శనం పొందారని కథనం. ఇలాంటి భక్తి కథలు భక్తుల మనస్సులో శాంతిని నింపుతాయి.
హాసన్ జిల్లా ప్రసిద్ధి చెందినది హోయ్‌సాల ఆలయాలతో, బెలూరు, హలేబీడు వంటివి దానికి ఉదాహరణలు. కానీ మావినకెరె రంగనాథ స్వామి ఆలయం, ఒక గుహాఆలయంగా, ప్రకృతి సౌందర్యంతో కలిపి మరింత ప్రత్యేకం. ఇక్కడికి వచ్చే సందర్భంలో, సమీపంలోని హాసన్‌కు ప్రసిద్ధి చెందిన ష్రవణబెలగోల, బెలూరు చెన్నకేశవ ఆలయాలు కూడా సందర్శించవచ్చు. ఈ ప్రాంతం కర్ణాటక టూరిజం‌లో ముఖ్యమైన స్థానం, ఎందుకంటే ఇక్కడి ప్రతి ఆలయం చరిత్ర, సంస్కృతి, భక్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది. రోజువారీ జీవిత ఒత్తిళ్ల నుంచి దూరంగా, ఈ శ్రీమద్ స్థలంలో ఒక రోజు గడపడం, మనస్సును పవిత్రం చేస్తుంది. భక్తులు, పర్యాటకులు – అందరూ ఇక్కడి శాంతిలో మునిగి పోతారు. హేమావతి నది ఒడిలో మెరిసే సూర్యకిరణాలు, ఆలయ ఘంటల ధ్వని – అన్నీ ఒక దైవిక అనుభవాన్ని అందిస్తాయి. ఈ ఆలయం కర్ణాటక యొక్క అద్భుతమైన వైవిధ్యానికి, భారతదేశ యొక్క అమోఘ సౌందర్యానికి ఒక గొప్ప ఉదాహరణ.
