31/03/2025
ਦੇਸੀ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਅਤੇ ਗੁਣ
ਦੇਸੀ ਬੀਜ (Indigenous Seeds) ਵਿਰਾਸਤੀ, ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਅਤੇ ਖੁਦ-ਸੰਭਾਲੂ ਬੀਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕਸ਼ਕਤੀ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।
ਵਿਰਾਸਤੀ ਸੰਭਾਲ – ਇਹ ਬੀਜ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਸੰਭਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੁਦ-ਸੰਭਾਲੂ (Self-sustaining) ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕੋਈ ਰਸਾਇਣਕ ਸੰਸਕਰਨ ਨਹੀਂ – ਇਹ GMO (Genetically Modified Organism) ਜਾਂ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਬੀਜਾਂ ਵਾਂਗ ਖਾਦਾਂ ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
ਖੁਦ ਉਗਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ – ਕਿਸਾਨ ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਆਪਣੀ ਫ਼ਸਲ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਬੀਜ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਲਈ ਵਧੀਆ – ਇਹ ਬੀਜ ਆਰਗੈਨਿਕ ਖੇਤੀ (Organic Farming) ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹਨ।
ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲਤਾ – ਇਹ ਬੀਜ ਸਥਾਨਕ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਵਧੀਆ ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ – ਇਹ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਉਗਾਈ ਗਈ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ, ਮਿਨਰਲ ਅਤੇ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਵੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ਲਈ ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ – ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਤੰਦਰੁਸਤ ਭੋਜਨ ਲਈ ਵਧੀਆ ਚੋਣ ਹਨ।
ਕਿਸਾਨੀ ਖਰਚ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲੇ – ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਬੀਜਾਂ ਵਾਂਗ ਦੁਬਾਰਾ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧਦੀ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ – ਇਹ ਬੀਜ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਖਾਦ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬਹਾਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਕੀਟ ਰੋਧਕ – ਵਿਰਾਸਤੀ ਬੀਜ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕੀਟਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
#ਦੇਸੀ_ਕਣਕ_ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ
1. ਖਪਲੀ ਕਣਕ (Khapli Wheat) / Emmer Wheat ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ: ਘੱਟ ਗਲੂਟਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਅਤੇ ਕਣਕ ਤੋਂ ਐਲਰਜੀ (Gluten Sensitivity) ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਚੋਣ ਹੈ।
ਉੱਚ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫਾਈਬਰ, ਆਇਰਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ B ਕੰਪਲੈਕਸ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਆਕਸੀਡੈਂਟ।
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਅਯੁਰਵੇਦਿਕ ਉਪਚਾਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਕਣਕ ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸੌਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਕਤ-ਵਰਧਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
2. #ਬੰਸੀ_ਕਣਕ (Bansi Wheat)
ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ:ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਕਣਕ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਉੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਆਇਰਨ ਅੰਸ਼ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
ਮੌਸਮ ਬਦਲਾਵ ਲਈ ਸਹੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਠੰਡ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਫ਼ਸਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਚੱਕੀ ਆਟਾ (Whole Wheat Flour) ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ, ਜੋ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਆਟੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਪਚਣ ਵਿੱਚ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ।
3. #ਮੁੰਡੀ_ਕਣਕ (Mundi Wheat)
ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ:ਇਹ ਸੁੱਕਾ-ਝੂਲਸ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕਸ਼ੀਲ ਹੈ।
ਉੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਨੈਚਰਲ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ E ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸਮ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
4. #ਲੱਖਪਤ_ਕਣਕ (Lakhpat Wheat)
ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ:ਇਹ ਕਣਕ ਵਧੇਰੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਾਲੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ।
ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੰਗੀ ਉਪਜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਉੱਚ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਸ਼ਕਤੀਵਰਧਕ ਭੋਜਨ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹੈ।
5. #ਸੋਨਾ_ਮੋਤੀ_ਕਣਕ (Sona Moti Wheat)
ਖ਼ਾਸੀਅਤਾਂ:ਇਹ ਕਣਕ ਪੁਰਾਣੀ, ਵਿਰਾਸਤੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜੋ ਹਜ਼ਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹਲਕੀ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਫਾਈਬਰ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ, ਜਿੰਕ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ B ਦੀ ਉੱਚ ਮਾਤਰਾ।ਗਲੂਟਨ ਘੱਟ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਐਸਿਡਿਟੀ ਅਤੇ ਅਮਲਾਸ਼ਾ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵਧੀਆ ਚੋਣ ਹੈ।
ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਮਿੱਠਾ ਸਵਾਦ, ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਲਈ ਉਤਮ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
#ਸਿੱਟਾ
ਇਹ ਸਭ ਦੇਸੀ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ, ਸ਼ਕਤੀਵਰਧਕ, ਅਤੇ ਸਿਹਤ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਹਨ। ਇਹ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਜਾਂ GMOs ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਵਿਕਲਪ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਸਾਇਣਕ ਤੋਂ ਮੁਕਤ, ਭੂਮੀ ਉਪਜਾਊਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ, ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹਨ।
fans Jinder Gill Roundglass Foundation
