مددکاران اجتماعی ایران

03/10/2025

روز جهانی مددکاری اجتماعی

از اوبونتو تا همبستگی بین‌نسلی، تحلیل گفتمان جهانی فدراسیون (IFSW) و بازتاب آن در حرکت مددکاری اجتماعی ایران

تحقیق و پژوهش: دکتر جواد طلسچی یکتا، مددکار اجتماعی
مبانی پارادایمی و تاریخچه روز جهانی مددکاری اجتماعی (WSWD)
تعریف، ریشه‌ها و اهداف سازمان‌دهی شده روز جهانی مددکاری اجتماعی

روز جهانی مددکاری اجتماعی (World Social Work Day یا WSWD) به عنوان یک رویداد سالانه جهانی، فرصتی محوری برای تجلیل از دستاوردهای حرفه و ارتقاء پیام مشترک جهانی آن است. این روز هرساله در سومین سه‌شنبه ماه مارس توسط فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی (IFSW)، که یک سازمان غیرانتفاعی بین‌المللی است، برگزار می‌شود.۱

به عنوان مثال، بزرگداشت این روز برای سال ۲۰۲۴ مصادف با ۱۹ مارس (۲۹ اسفند) بود.۱

تاریخچه رسمی این روز به سال ۲۰۰۷ باز می‌گردد، زمانی که اولین روز جهانی مددکاری اجتماعی با موضوع “مددکاری اجتماعی – ایجاد دنیایی از تفاوت” جشن گرفته شد. با این حال، مدیران IFSW ریشه این ابتکار را به دهه هشتاد میلادی مرتبط می‌دانند؛ به ویژه به سال ۱۹۸۳ که نمایندگان فدراسیون برای اولین بار در جلسه‌ای در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک شرکت کردند و این روز را در سطحی بین‌المللی مطرح نمودند.۱

اهداف اصلی این روز جهانی فراتر از صرفاً جشن گرفتن است. فدراسیون جهانی سه هدف محوری را دنبال می‌کند: اولاً، جلب توجه بیشتر به دستاوردهای حرفه مددکاری اجتماعی؛ ثانیاً، افزایش افقی روشن برای خدمات اجتماعی در آینده جوامع؛ و ثالثاً، دفاع قاطع از عدالت اجتماعی و حقوق بشر.۱ علاوه بر این، هدف استراتژیک این مناسبت، تقویت همکاری، مشارکت و ارتباطات با سازمان‌های سازمان ملل و سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی (NGOs) است تا دانش مددکاری اجتماعی و اقدامات آن در راستای اهداف مشترک بین‌المللی (مانند اهداف توسعه پایدار) اشاعه یابد.۲

اگرچه این روز هنوز در تقویم رسمی سازمان ملل ثبت نشده، اما به یک فرصت بین‌المللی برای همکاری حرفه‌ای و بشردوستانه تبدیل شده است.۱
دستور کار جهانی مددکاری اجتماعی (Global Agenda 2020-2030): چارچوب نظری جدید

روز جهانی مددکاری اجتماعی، بستری برای نمایش پیشرفت‌ها و اهداف دستور کار جهانی مددکاری اجتماعی و توسعه اجتماعی است که در سال ۲۰۱۰ در مجمع عمومی IFSW به تصویب رسید.۱

مهم‌ترین چارچوب نظری و عملیاتی اخیر، دستور کار ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ است که تحت عنوان محوری «هم‌آفرینی تحول اجتماعی فراگیر» (Co-building Inclusive Social Transformation) تعریف شده است.۳

این دستور کار، یک تعهد ۱۰ ساله را برای مددکاران اجتماعی و توسعه اجتماعی به همراه شرکایشان در سطح جهانی، ملی و منطقه‌ای مشخص می‌کند. این تعهد بر همکاری فعال با مردم، جوامع و جنبش‌های اجتماعی متمرکز است تا جوامع و محیط‌های پر رونق برای مردم و سیاره طراحی و ساخته شوند.۳ هسته اصلی این حرفه در این دستور کار، ترویج مشارکت فعال همه صداها، به‌ویژه آن‌هایی که اغلب به حاشیه رانده شده‌اند، تعریف می‌شود.۳

یک مفهوم بنیادی در این سیاست جهانی، تلاش برای توسعه «توافقات اجتماعی جدید» میان دولت‌ها و جمعیت‌هایی است که به آن‌ها خدمت می‌کنند. این توافقات باید حقوق جهانی، فرصت‌ها، آزادی و رفاه پایدار را برای همه مردم در سطح ملی و جهانی تسهیل کنند.

نقش مددکاری اجتماعی در ایجاد پلتفرم‌ها و فضاهای جدید برای همه مردم، از اهمیت بالایی برای ظهور این توافقات برخوردار است.۳ دستور کار ۲۰۲۰-۲۰۳۰ برای تحقق این تعهدات، پنج ستون موضوعی (هر دو سال یک بار) را تعریف کرده که شعارهای سالانه WSWD مستقیماً از آن‌ها نشأت می‌گیرند.
نقش WSWD به عنوان ابزار سیاستگذاری و چرخش پارادایمی

بررسی اهداف و فعالیت‌های IFSW در نشان می‌دهد که این مناسبت نه تنها یک روز جشن، بلکه یک ابزار لابی‌گری استراتژیک در سطح کلان محسوب می‌شود. WSWD به طور آگاهانه با هدف افزایش نفوذ در فرآیندهای سیاستگذاری جهانی عمل می‌کند. فدراسیون از این روز برای اشاعه دانش و همچنین برجسته کردن اقدامات مددکاری اجتماعی در راستای اهداف مشترک با نهادهایی مانند سازمان ملل استفاده می‌کند.۲

تحقیقات جهانی انجام شده توسط IFSW، مانند مطالعاتی که شرایط رو به وخامت مددکاران اجتماعی را برجسته می‌کند، مستقیماً برای تقویت گفتگوها با دولت‌ها و کارفرمایان استفاده می‌شود.

این داده‌ها برای حمایت از لابی‌گری برای تأمین بودجه بهتر و منابع کافی جهت مقابله با حجم کاری بالا و حمایت‌های سازمانی ناکافی به کار می‌روند.۴ بنابراین، روز جهانی مددکاری اجتماعی در واقع به عنوان سکویی برای اعمال نفوذ حرفه‌ای عمل می‌کند تا تغییرات سیاستی عاجل را بر اساس شواهد و یافته‌های جهانی ترویج دهد.

این چارچوب نوین همچنین نشان‌دهنده یک چرخش پارادایمی به سمت مدل «جهان اکو-اجتماعی» است. دستور کار ۲۰۲۰-۲۰۳۰ و شعارهای مرتبط (مانند پایداری محیط زیست ۵) پذیرش رسمی این مدل را در سیاست‌های جهانی مددکاری اجتماعی تأیید می‌کند. این گرایش، حرفه را به سمت رویکردهای میان‌رشته‌ای در قبال عدالت اقلیمی سوق می‌دهد، مانند حمایت از مهاجران محیط زیستی ۶ و ترویج پروژه‌هایی نظیر انرژی تجدیدپذیر که مستقیماً بر جوامع متاثر از بی‌عدالتی‌های اقلیمی تأثیر می‌گذارند.۷

در واقع، مددکاری اجتماعی خود را در قامت یک عامل تغییر در سیستم‌های پیچیده جهانی، به دنبال امنیت پایدار برای سیاره و همه ساکنان آن، تعریف می‌کند.۶
تحلیل محتوایی شعارهای سالانه IFSW (۲۰۱۸-۲۰۲۵): از پایداری تا خرد بومی

دستور کار جهانی IFSW به وضوح مسیر گفتمانی حرفه را در سطح بین‌المللی شکل داده است. بررسی شعارهای سالانه WSWD از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۵ نشان‌دهنده یک حرکت آگاهانه به سمت تمرکز بر پایداری، حکمت بومی، و همبستگی ساختاری است.
سال‌های اولیه چرخش پارادایمی و ورود به عصر دستور کار جدید

شعار سال ۲۰۱۸، «ترویج پایداری جامعه و محیط زیست» (Promoting Community and Environmental Sustainability) بود.۵ این شعار، اگرچه مرحله پایانی دستور کار جهانی پیشین بود، اما اهمیت فزاینده مسائل محیط زیستی را در دستور کار جهانی مددکاری اجتماعی تثبیت کرد و زمینه‌ساز ورود جدی‌تر به حوزه عدالت اکو-اجتماعی در دهه آتی شد.۵

با آغاز دستور کار ۲۰۲۰-۲۰۳۰، IFSW از رویکردهای نوین و مفاهیم بومی برای تعیین ستون‌های خود استفاده کرد.

۲۰۲۱: اوبونتو: من هستم چون ما هستیم (Ubuntu: I am Because We are)
این شعار، اولین ستون دستور کار ۲۰۲۰-۲۰۳۰ را تشکیل داد.۳
اوبونتو، که یک مفهوم فلسفی آفریقایی است و توسط چهره‌هایی مانند نلسون ماندلا محبوب شد، به طور کلی به معنای «من هستم چون ما هستیم» تفسیر می‌شود.۳ انتخاب این مفهوم، بر همبستگی اجتماعی و ارتباط جهانی تأکید داشت و به طور مستقیم با دیدگاه مددکاری اجتماعی در مورد اتصال متقابل همه مردم و محیط‌هایشان هماهنگ بود.۳ اهمیت استراتژیک این انتخاب در دعوت صریح IFSW از ملت‌ها برای استفاده از یک کلمه یا مفهوم معادل فرهنگی برای ترویج این موضوع نهفته است.۳ این امر یک تلاش آگاهانه برای دهکده‌زدایی دانش غربی و احترام به حکمت‌های بومی در سطح جهانی تلقی می‌شود.۹
۲۰۲۲: هم‌آفرینی جهان اکو-اجتماعی جدید: هیچ‌کس را جا نگذاریم (Co-building a New Eco-Social World: Leaving No One Behind)
این شعار بر چشم‌انداز و برنامه عملیاتی برای ایجاد ارزش‌ها، سیاست‌ها و شیوه‌های جدید جهانی جهت توسعه اعتماد، امنیت و پایداری سیاره تأکید داشت.۱۰ این موضوع با یک اجلاس جهانی همراه شد و نشان داد که چگونه مددکاری اجتماعی در پی ایجاد مشارکت‌های گسترده جهانی شامل اتحادیه‌های تجاری، بخش‌های بهداشت، نهادهای مذهبی و سازمان‌های سازمان ملل است.۱۰ در سطح منطقه‌ای، برای مثال، انجمن مددکاران اجتماعی مالزی این تم جهانی را با تمرکز بر «مددکاری اجتماعی و خانواده» بومی‌سازی کرد.۱۱
۲۰۲۳: احترام به تنوع از طریق اقدام اجتماعی مشترک (Respecting diversity through joint social action)
این شعار بر لزوم کار مشترک برای احترام به تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و هویتی در سطح جهانی تمرکز داشت. در ایران، انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز این روز را با همکاری دانشگاه‌ها و نهادهای داخلی و بین‌المللی گرامی داشت.۱۲
۲۰۲۴: بوئن ویویر: آینده مشترک برای تغییر تحول‌آفرین (Buen Vivir: Shared Future for Transformative Change)
بوئن ویویر (Buen Vivir) به معنای «زندگی خوب» یا «زندگی با هماهنگی» است و ریشه در خرد بومی منطقه آند آمریکای جنوبی دارد.۱۳ این تم بر لزوم اتخاذ رویکردهای نوآورانه و جامعه‌محور توسط مددکاران اجتماعی، که ریشه در حکمت بومی و همزیستی هماهنگ با طبیعت دارند، تأکید می‌کند.۱۳ رئیس IFSW اظهار داشت که این اصل عمیقاً با ارزش‌های اصلی مددکاری اجتماعی طنین‌انداز است و بر طراحی مشترک جوامع صلح‌آمیز و پایدار برای آینده مشترک تأکید می‌کند.۱۳ این انتخاب، استفاده مستمر فدراسیون از مفاهیم غیرغربی برای تعریف مجدد اصول جهانی حرفه را تقویت کرد.

شعار ۲۰۲۵: تقویت همبستگی بین نسلی و نقد ساختاری

۲۰۲۵: تقویت همبستگی بین نسلی برای بهزیستی پایدار (Strengthening Intergenerational Solidarity for Enduring Wellbeing)
این شعار، که در ۱۸ مارس ۲۰۲۵ برگزار می‌شود، بر اهمیت مراقبت و احترام متقابل در نسل‌ها برای ساخت جوامع قوی، حفظ محیط زیست و به اشتراک‌گذاری خرد تأکید دارد.۱۵ این تم ادامه‌دهنده مفاهیم اوبونتو و بوئن ویویر است و بر وابستگی متقابل مردم و تمرکز بر مراقبت بین نسلی تأکید می‌کند.۱۶ نکته حائز اهمیت در تحلیل این شعار، وجود یک نقد ساختاری نهفته است. IFSW و سازمان‌های همکار به صراحت بیان می‌کنند که مراقبت و ارتباطات بین نسلی که برای رفاه حیاتی هستند، «اغلب توسط دولت‌ها و سیاستگذاران نادیده گرفته می‌شوند».۱۶ علاوه بر این، این شعار بر اهمیت خروج از این کلیشه که مراقبت صرفاً «کار زنان» است، تأکید دارد.۱۶ این نشان می‌دهد که IFSW از WSWD به عنوان فرصتی برای برجسته کردن و به چالش کشیدن شکست‌های سیاستی دولت‌ها در زمینه مسئولیت‌های رفاهی استفاده می‌کند و مسئولیت مراقبت را از حوزه خصوصی به یک وظیفه اجتماعی-سیاسی ارتقاء می‌دهد. همچنین، این شعار بر اهمیت انتقال دانش از نسل‌های قبلی و نقش نسل‌های جوان در تفسیر مجدد این خرد برای مواجهه با چالش‌های آینده تأکید می‌کند.۱۶

همگرایی مفاهیم بومی برای چالش جهانی

انتخاب آگاهانه مفاهیم بومی جهانی مانند اوبونتو و بوئن ویویر توسط IFSW، یک استراتژی گفتمانی است که فراتر از چارچوب‌های سنتی رفاه غربی حرکت می‌کند. این انتخاب، به طور مستقیم در خدمت جنبش بزرگتر «استعمارزدایی دانش و عمل» در علوم اجتماعی قرار دارد.۹

با پیوند دادن این مفاهیم به عدالت اقلیمی و مهاجرت محیط زیستی ۶، فدراسیون نه تنها هویت حرفه را گسترش می‌دهد، بلکه یک زبان مشترک جهانی را ایجاد می‌کند که بتواند در زمینه بحران‌های اکولوژیکی و نیازهای جامعه‌محور در جنوب جهانی، اثربخشی بیشتری داشته باشد.

این مفاهیم بومی به مددکاران اجتماعی کمک می‌کند تا بر اساس یک جهان‌بینی کل‌نگر عمل کنند که افراد را بخشی از یک جامعه بزرگتر و محیط طبیعی می‌داند ۹، دیدگاهی که برای مقابله با چالش‌های پیچیده (مانند مهاجرت محیط زیستی) که به عنوان «مسائل پلید» (wicked problems) شناخته می‌شوند، حیاتی است.

https://iraniansocialworkers.ir/%d8%b1%d9%88%d8%b2-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%85%d8%af%d8%af%da%a9%d8%a7%d8%b1%db%8c-%d8%a7%d8%ac%d8%aa%d9%85%d8%a7%d8%b9%db%8c/

24/09/2025

مددکاری اجتماعی ایرانیان، پایگاه جامع مددکاری اجتماعی، اطلاعات اجتماعی، پرونده های ویژه تاب آوری و مددکاری اجتماعی iraniansocialworkers.ir

17/09/2025

تاب‌آوری: کلید توانمندسازی بین نسلی

به قلم دکتر جواد طلسچی یکتا؛ بنیانگذار رسانه تاب آوری ایران

تاب‌آوری، به عنوان توانایی فردی، خانوادگی و اجتماعی برای مقابله با شرایط سخت، سازگاری با تغییرات و بازیابی از بحران‌ها، نقشی حیاتی در فرایند توانمندسازی بین نسلی ایفا می‌کند.

این مفهوم فراتر از صرفاً “ماندگاری” است؛ تاب‌آوری به نسل‌ها کمک می‌کند تا نه تنها از تجربیات منفی عبور کنند، بلکه از آنها درس بگیرند و به منابعی برای رشد و انتقال دانش به نسل‌های آینده تبدیل شوند. .
نقش تاب‌آوری در انتقال ارزش‌ها و دانش

یکی از مهم‌ترین کارکردهای تاب‌آوری در توانمندسازی بین نسلی، تسهیل انتقال مثبت ارزش‌ها، دانش و مهارت‌ها است.

در جوامعی که با تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی یا فرهنگی مواجه هستند، نسل‌های قدیمی‌تر با اتکا به تاب‌آوری خود، می‌توانند تجارب ارزشمندشان را به نسل‌های جدید منتقل کنند.

این تجارب شامل مهارت‌های حل مسئله، استراتژی‌های مقابله با استرس، و درک عمیقی از تاریخ و هویت خانواده یا جامعه می‌شود.

تاب‌آوری به عنوان یک پل ارتباطی عمل می‌کند که شکاف بین سنت و مدرنیته را پر می‌کند و به جوانان کمک می‌کند تا ریشه‌های خود را بشناسند و همزمان با دنیای در حال تغییر سازگار شوند.
مواجهه با چالش‌های مشترک

توانمندسازی بین نسلی اغلب مستلزم مواجهه با چالش‌های مشترک است، مانند بحران‌های اقتصادی، مهاجرت یا آسیب‌های اجتماعی. در این شرایط، تاب‌آوری به عنوان یک منبع حمایتی عمل می‌کند که به خانواده‌ها و جوامع اجازه می‌دهد تا به جای متلاشی شدن، همبستگی خود را تقویت کنند.

وقتی نسل‌های مختلف در کنار هم برای حل یک مشکل کار می‌کنند، مانند تأسیس یک کسب و کار خانوادگی پس از از دست دادن شغل، یا حمایت از یکدیگر در دوران بیماری، آنها نه تنها مشکل را حل می‌کنند بلکه پیوندهای خود را نیز قوی‌تر می‌سازند. این تجربیات مشترک، حس همبستگی و هدف مشترک را در بین نسل‌ها تقویت می‌کند.
تأثیر تاب‌آوری بر سلامت روانی و عاطفی

تاب‌آوری بین نسلی به طور مستقیم بر سلامت روانی و عاطفی اعضای خانواده تأثیر می‌گذارد. نسل‌های جوان که از حمایت و راهنمایی نسل‌های مسن‌تر برخوردارند، بیشتر احتمال دارد که مهارت‌های تاب‌آوری را در خود پرورش دهند.

یادگیری از نحوه مدیریت بحران‌ها توسط والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ‌ها، به آنها ابزارهای لازم برای مقابله با مشکلات زندگی را می‌دهد. این انتقال مهارت‌های عاطفی، به کاهش استرس، افزایش اعتماد به نفس و ایجاد یک محیط خانوادگی سالم‌تر کمک می‌کند.

به علاوه، تاب‌آوری به نسل‌های مسن‌تر نیز کمک می‌کند تا در دوران پیری احساس مفید بودن و تعلق خاطر داشته باشند، زیرا می‌بینند که تجربیات و دانششان برای جوان‌ترها ارزشمند است.

تاب‌آوری: کلید توانمندسازی بین نسلی موضوع این نوشتار است که در ادامه به ابعاد مختلف این موضوع خواهیم پرداخت.

13/09/2025

خدمات مشاوره مددکاری اجتماعی
تحلیل و تبیین گزارش تخصصی: بررسی خدمات مشاوره مددکاری اجتماعی در ایران

کاری از دکتر جواد طلسچی یکتا، بنیانگذار برند مددکاری اجتماعی ایرانیان
مقدمه: تبیین جایگاه حرفه‌ای مددکاری اجتماعی و ضرورت گزارش حاضر

مددکاری اجتماعی به عنوان یک حرفه تخصصی و دانش‌بنیان، رویکردی کل‌نگر به مسائل انسانی دارد و تلاش می‌کند تا با تحلیل و بررسی مشکلات اجتماعی، روانی، و اقتصادی افراد و گروه‌ها، به بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء رفاه اجتماعی کمک کند.۱ هسته اصلی این حرفه بر رویکرد «فرد در محیط» (Person-in-Environment) استوار است.۳ این رویکرد به مددکاران اجتماعی امکان می‌دهد تا مشکلات یک فرد را صرفاً به عنوان یک نارسایی درونی یا روانی بررسی نکنند، بلکه آن‌ها را در بافتارهای پیچیده و متقابل خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و ساختاری تحلیل کنند. مددکاران با تکیه بر این دیدگاه، نه تنها به حل مشکلات درونی می‌پردازند، بلکه به صورت فعال، فرد را با منابع و فرصت‌های موجود در جامعه پیوند می‌دهند.۴

این گزارش با هدف بررسی جامع و چندبُعدی وضعیت خدمات مشاوره مددکاری اجتماعی در ایران، به سه پرسش کلیدی می‌پردازد: چرایی ضرورت ارائه این خدمات توسط کلینیک‌های تخصصی، موانع رونق آن در کشور و فرصت‌های اقتصادی مغفول‌مانده در این حوزه.
بخش اول: مبانی نظری و حرفه‌ای ارائه خدمات مشاوره توسط کلینیک‌های مددکاری اجتماعی
۱. تمایزهای بنیادین مشاوره مددکاری اجتماعی و روانشناسی

خدمات مشاوره، چه در حوزه مددکاری اجتماعی و چه در روانشناسی، با هدف کمک به افراد در مواجهه با چالش‌های زندگی ارائه می‌شود. با این حال، تفاوت‌های فلسفی و روش‌شناختی قابل توجهی میان این دو حرفه وجود دارد که ضرورت وجود کلینیک‌های مددکاری اجتماعی را توجیه می‌کند. روانشناسی، به ویژه در رویکردهای بالینی، عمدتاً بر روی فرآیندهای ذهنی و درونی فرد تمرکز دارد. وظیفه اصلی یک روانشناس، تشخیص و درمان بیماری‌ها و اختلالات روانی است و مداخلات او اغلب به یکی از رویکردهای درمانی مانند روانکاوی یا رفتاردرمانی محدود می‌شود.۶ در این مدل، مراجع با پای خود به مطب مراجعه می‌کند و درمان عمدتاً بر روی مشکلات شخصی او متمرکز است.۷

در مقابل، مددکاری اجتماعی با رویکرد کل‌نگر «فرد در محیط» عمل می‌کند.۳ مددکار اجتماعی به مسائل فردی با در نظر گرفتن ارتباطات و وابستگی‌های او به سیستم‌های اجتماعی مانند خانواده، محیط آموزشی، محیط کار، و ساختارهای درمانی می‌پردازد.۶ این تفاوت در رویکرد، در مدل مداخله نیز منعکس می‌شود. در حالی که روانشناسان بر «درمان» متمرکزند ۶، مددکاران علاوه بر استفاده از مهارت‌های مشاوره، از تکنیک‌های تخصصی خود مانند «مدیریت مورد» (Case Management) بهره می‌برند.۱ مدیریت مورد به معنای یک فرآیند جامع شامل برنامه‌ریزی، جستجو برای منابع، و نظارت بر خدمات مختلف است.۱ به عبارت دیگر، مددکار اجتماعی تنها به گوش دادن و ارائه راهکارهای درونی نمی‌پردازد، بلکه به صورت فعال، مراجع را به منابع ضروری در جامعه مانند خدمات بهداشتی، مسکن، حمل و نقل، و فرصت‌های شغلی پیوند می‌دهد.۴ این رویکرد عملی، مشاوره را به «توانمندسازی» و «اقدام» گره می‌زند.۵ این خدمات تخصصی که فراتر از یک جلسه مشاوره صرف است، شامل خانواده‌درمانی، مددکاری حقوقی و مداخلات تخصصی در بحران‌ها می‌شود.۴

بنابراین، تفاوت کلیدی میان این دو حرفه نه در «چه چیزی» مشاوره دادن، بلکه در «چگونه» مشاوره دادن است. داده‌ها به صراحت نشان می‌دهند که مددکاران اجتماعی «مراجعان را به منابع ضروری در جامعه پیوند می‌دهند» ۸ و «به آن‌ها در دستیابی به منابع و خدمات مورد نیاز کمک می‌کنند».۱ این عملکرد، با مدیریت مورد و توانمندسازی مرتبط است. این زنجیره منطقی نشان می‌دهد که مشاوره مددکاری اجتماعی یک خدمت تخصصی است که مستقیماً به حل مشکلات ملموس فرد در بستر جامعه‌اش منجر می‌شود و صرفاً به وضعیت روانی او محدود نمی‌ماند.
۲. جایگاه قانونی و تخصصی کلینیک‌های مددکاری اجتماعی در ایران

وجود کلینیک‌های مددکاری اجتماعی در ایران، نه تنها یک نیاز حرفه‌ای، بلکه یک ضرورت قانونی نیز هست. طبق «دستورالعمل تأسیس، اداره و انحلال کلینیک‌های مددکاری اجتماعی» که از سال ۱۳۸۱ توسط سازمان بهزیستی ابلاغ شده است ۹، این مراکز به عنوان نهادهایی قانونی با اهداف مشخص (افزایش ضریب نفوذ خدمات و کاهش تصدی‌گری دولت) و با وظایف دقیق تعریف شده‌اند.۹

بر اساس این دستورالعمل، کلینیک‌ها می‌توانند توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی تأسیس شوند، اما ملزم به رعایت شرایط سختگیرانه‌ای هستند.۹ این شرایط شامل داشتن نیروی انسانی متخصص، از جمله «مسئول فنی» واجد شرایط و «مددکار اجتماعی» با حداقل مدرک کارشناسی است. همچنین، حضور یک «مشاور یا روانشناس بالینی» با مدرک کارشناسی ارشد که دارای گواهی کار از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره باشد، در تیم تخصصی کلینیک ضروری است.۹ این الزام، مدل کلینیک مددکاری را به عنوان یک «تیم بین‌رشته‌ای» و نه یک مرکز تک‌حرفه‌ای تثبیت می‌کند.۴

این چارچوب قانونی، فرصت‌ها و چالش‌هایی را به همراه دارد. از یک سو، به این نهادها اعتبار قانونی می‌بخشد و چارچوب فعالیت آن‌ها را مشخص می‌کند. از سوی دیگر، شرایط سخت‌گیرانه آن (مانند لزوم حضور مسئول فنی و روانشناس بالینی) می‌تواند به عنوان یک سد مالی، مانع از تأسیس و توسعه آن‌ها شود. مدل کسب‌وکار کلینیک مددکاری اساساً مبتنی بر یک تیم چندتخصصی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی است ۹، که این امر آن را از یک مطب روانشناسی که صرفاً بر روی فرد و مشاوره متمرکز است، متمایز می‌کند.
بخش دوم: تحلیل موانع ساختاری، فرهنگی و صنفی در مسیر توسعه خدمات مشاوره در ایران

با وجود مبانی حرفه‌ای و قانونی مستحکم، خدمات مشاوره مددکاری اجتماعی در ایران با چالش‌های متعددی روبروست که مانع از رونق آن شده است. این موانع را می‌توان در سه دسته اصلی ساختاری-صنفی، اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی دسته‌بندی کرد.

https://www.madadkarnews.ir/?p=25922

11/09/2025

منابع دریافت اطلاعات در رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان

رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان، که در سال ۱۳۹۲ با تأسیس وبسایت مددکاران اجتماعی ایرانیان شکل گرفت، به یکی از برجسته‌ترین منابع اطلاعاتی در حوزه مددکاری اجتماعی در خاورمیانه تبدیل شده است.

یکی از دلایل اصلی موفقیت و تداوم فعالیت این رسانه، رویکرد نوآورانه و منحصر به فرد آن در جمع‌آوری و پردازش اطلاعات است.

برخلاف تصور رایج، منابع اطلاعاتی این رسانه کاملاً بر پایه فناوری‌های روز دنیا استوار است و از یک شبکه انسانی بزرگ و پیچیده در سراسر کشور تغذیه می‌کند.
فناوری‌محوری در جمع‌آوری اطلاعات

رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، توانسته است به اطلاعات لحظه‌ای و دقیق در حوزه مددکاری اجتماعی دسترسی پیدا کند.

این رویکرد به رسانه امکان می‌دهد تا از اتفاقات ریز و درشت اجتماعی و مددکاری در سراسر کشور، به محض وقوع، مطلع شود.

سیستم دریافت اطلاعات این رسانه شامل پایش مداوم منابع خبری، گزارش‌های میدانی، و داده‌های منتشر شده از سوی نهادهای دولتی و غیردولتی است. این اطلاعات پس از جمع‌آوری، وارد یک چرخه مانیتورینگ دقیق می‌شوند.
فرآیند پردازش و صحت‌سنجی اطلاعات

دسترسی لحظه‌ای به اطلاعات تنها گام اول است. فرآیند اصلی و حیاتی در این رسانه، پردازش، غربالگری، و صحت‌سنجی دقیق اطلاعات دریافتی است.

تیم متخصص رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان، اطلاعات را از لحاظ اعتبار و دقت بررسی می‌کند و تنها پس از تأیید نهایی، از آن‌ها برای تولید محتوای اختصاصی بهره می‌برد.

این دقت در صحت‌سنجی، اعتبار و اعتماد مخاطبان را به این رسانه دوچندان کرده است.
نقش رسانه در تولید محتوای تخصصی و انتشار کتب

یکی از ابتکارات منحصر به فرد رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان، تبدیل محتوای وبسایت به کتب سالانه است.

این اقدام نه تنها به ماندگاری محتوا کمک می‌کند، بلکه آن را به منبعی مرجع برای دانشجویان، پژوهشگران و متخصصان تبدیل می‌سازد. جالب است بدانید که هزینه‌های تولید این کتب به طور کامل توسط دکتر جواد طلسچی یکتا، بنیانگذار این رسانه، تأمین می‌شود و از حق عضویت‌ها استفاده نمی‌شود. این مُدل حمایتی، استقلال مالی و محتوایی رسانه را تضمین می‌کند.
تأثیرگذاری و همکاری با سایر رسانه‌ها

شبکه گسترده و نظام‌مند رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان، نه تنها به تولید محتوای خود محدود نمی‌شود، بلکه به عنوان منبع تغذیه اطلاعاتی برای دیگر رسانه‌های تخصصی مانند پایگاه خبری مددکار نیوز و رسانه تاب‌آوری ایران نیز عمل می‌کند.

این همکاری، به تقویت جریان اطلاعات صحیح و تخصصی در حوزه مددکاری اجتماعی کشور کمک شایانی کرده است.

با توجه به این توضیحات، می‌توان نتیجه گرفت که موفقیت رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان در گروی ترکیبی از تعهد به فناوری، دقت در صحت‌سنجی اطلاعات و مدیریت مستقل و نوآورانه است که این رسانه را به یکی از مهمترین و معتبرترین منابع اطلاعاتی در حوزه مددکاری اجتماعی تبدیل کرده است.

10/09/2025

مصاحبه اختصاصی مددکار نیوز با دکتر جواد طلسچی یکتا

رئیس انجمن و دوستانش نماینده جامعه مددکاری نیستند؛ ریشه دردها در اتحاد نامبارک قدیمی‌هاست

مددکار نیوز: دکتر طلسچی یکتا، از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم. جامعه مددکاری اجتماعی این روزها شاهد تحولات و بحث‌های زیادی است که ریشه در گذشته دارد. در گفتگوی اخیر شما با مددکار نیوز، به نکات مهمی اشاره کردید که بازتاب زیادی داشت. اجازه دهید از شما بپرسیم، دقیقاً ریشه این مشکلات کجاست؟

دکتر طلسچی یکتا: ممنونم از شما و همکارانتان. ریشه بسیاری از این کدورت‌ها، دوری‌ها و قهرها به سال‌ها پیش بازمی‌گردد؛ به زمانی که هنوز تفاوت میان مددکاری اجتماعی و خدمات اجتماعی در ایران محل بحث بود. در آن دوره، گروهی از فارغ‌التحصیلان خدمات اجتماعی با نوعی اتحاد و انسجام خاص، به سمتی حرکت کردند که گویی قصد داشتند از منافع گروهی خود دفاع کنند. آنها تلاش کردند در رأس باقی بمانند تا دوستان و همفکرانشان هم موقعیت خود را حفظ کنند، و این چرخه ادامه یافت. این اتحاد، متاسفانه، به جای شایسته‌سالاری، نوعی نگاه فرقه‌ای و گروهی را حاکم کرد.

مددکار نیوز: شما به انعطاف‌ناپذیری در انجمن اشاره کردید. آیا این به معنای عدم پذیرش تغییر نسل مدیریتی است؟

دکتر طلسچی یکتا: دقیقاً. اگر در ساختار فعلی انجمن، انعطاف‌پذیری برای تغییر و تحول مدیران شعب استان‌ها وجود داشت و شایسته‌سالاری حاکم بود، شرایط امروز این‌گونه نبود. متأسفانه نسل فعلی مدیریت انجمن، به دلیل ریشه گرفتن از همان کینه‌ها و کدورت‌های گذشته، تغییرناپذیر است. به همین دلیل معتقدم این نسل باید جای خود را به جوانان شایسته‌سالار بدهد تا تغییرات رویه‌ای در این حوزه رقم بخورد. تا زمانی که این تغییر نسلی صورت نگیرد، اصلاحات واقعی امکان‌پذیر نخواهد بود.

مددکار نیوز: شما به موضوع نمایندگی اشاره کردید. آیا معتقدید گروه تصمیم‌گیرنده در انجمن، نماینده واقعی جامعه مددکاری اجتماعی نیستند؟

دکتر طلسچی یکتا: این یک واقعیت تلخ است. شاید مجموع افراد یک انجمن به بیست یا سی نفر برسد، اما باید بدانید که این افراد صرفاً «همراه» هستند و در نهایت تنها یک نفر تصمیم می‌گیرد و بقیه همواره «موافق» هستند. این گروه کوچک، به هیچ وجه نماینده واقعی کل جامعه مددکاری اجتماعی کشور نیستند. این جامعه بسیار گسترده‌تر و متنوع‌تر از آن است که در دایره تنگ یک گروه محدود جای بگیرد.

مددکار نیوز: اشاره کردید که مشکلات امروز، تاوان بی‌توجهی و تغییرناپذیری چند نفر است. این درد ریشه در کجا دارد و راه درمان آن چیست؟

دکتر طلسچی یکتا: متاسفانه باید بگویم که این گروه، نه ریشه درد را می‌فهمند و نه می‌خواهند بفهمند. آن‌ها صرفاً نظاره‌گر مشکلات هستند. درد امروز جامعه مددکاری اجتماعی، تاوان همان نگاه فرقه‌ای و اتحاد نامبارکی است که از گذشته شکل گرفته است. من از سال ۹۶ و حتی پیش‌تر، تلاش کردم این موضوع را به مسئولان انجمن بفهمانم، اما موفقیت‌آمیز نبود. راه درمان، خارج شدن از این دایره بسته و سپردن امور به دست کسانی است که نه تنها شایسته‌اند، بلکه نگاهی فراگیر و بدون تعصبات گروهی دارند.

مددکار نیوز: شما به پیامی برای رئیس یکی از انجمن‌ها اشاره کردید و گفتید: “مبادا فکر کنند داستان همین‌جا به اتمام رسیده.” این یعنی قرار است رویکرد رسانه‌های مددکاری اجتماعی تغییر کند؟

دکتر طلسچی یکتا: بله، دقیقا. من همیشه در برخورد با این عزیزان، یک مدل خاصی داشته‌ام که اجازه نمی‌دهد واقعیت وجودی من را درک کنند. اما این وضعیت همیشه باقی نخواهد ماند. از امروز باید از آن روزی بهراسند که فقط در رسانه حضور داشته باشیم. رسانه‌های ما، یقه بسیاری را خواهد گرفت. شاید تاکنون پیام‌های ما غیرمستقیم بوده، اما روزی خواهد رسید که با نام و با سند، مطالباتمان را فریاد خواهیم زد؛ مطالبه آنچه را که می‌دانیم چگونه نادیده انگاشتند. این تازه آغاز راه است.

پایگاه خبری مددکار نیوز: با تشکر از دکتر طلسچی یکتا که با صراحت و شفافیت به این مسائل مهم پرداختند. بدون شک، این گفتگو آغازگر بحث‌های عمیق‌تری در جامعه مددکاری اجتماعی خواهد بود.

10/09/2025

Exclusive Interview with Dr. Javad Taleschi Yekta on Madadkar News

The Head of the Association and His Associates Don’t Represent Social Work; The Root of Our Pains Lies in an Unholy Alliance of the Old Guard

Madadkar News: Dr. Taleschi Yekta, thank you for your time. The Iranian social work community is currently witnessing a great deal of upheaval and debate rooted in the past. In your recent conversation with us, you pointed to some crucial issues that have resonated widely. To begin, could you tell us what exactly is the root of these problems?

Dr. Javad Taleschi Yekta: Thank you to you and your colleagues. The root of many of these resentments, divisions, and deep-seated grudges traces back years, to a time when the difference between social work and social services was still hotly debated in Iran. During that period, a specific group of social services graduates formed a unique, cohesive alliance, seemingly intending to protect their group interests. They worked to stay at the top so their friends and like-minded colleagues could also hold on to their positions, and this cycle continued. Unfortunately, this alliance, instead of promoting meritocracy, established a sort of sectarian and cliquish mindset.

Madadkar News: You mentioned a lack of flexibility within the association. Does this mean they are unwilling to accept a new generation of leadership?

Dr. Javad Taleschi Yekta: Precisely. If there had been flexibility within the current association’s structure to allow for a change in provincial leadership and if meritocracy had prevailed, the situation would not be what it is today. Sadly, the current generation of the association’s leadership, because it is born from those same old grudges, is resistant to change. That’s why I believe this generation must be replaced by a younger, more competent one to bring about procedural changes. Until this generational shift occurs, true reform will be impossible.

Madadkar News: You spoke about a lack of representation. Do you believe the decision-making group in the association does not truly represent the social work community?

Dr. Javad Taleschi Yekta: This is a bitter truth. While the total number of people in the association might reach twenty or thirty, you must understand that these individuals are merely “associates.” Ultimately, only one person makes the decisions, and the others are always in “agreement.” This small group is by no means a true representative of the entire social work community in Iran. Our community is far broader and more diverse than can be contained within the narrow circle of a limited group.

Madadkar News: You stated that today’s problems are the consequence of a few people’s indifference and inflexibility. Where does this pain come from, and what is the cure?

Dr. Javad Taleschi Yekta: Unfortunately, I must say this group neither understands nor wants to understand the root of the pain. They are merely spectators to the problems. The pain of the social work community today is the price we pay for that sectarian mindset and the unholy alliance that was formed in the past. Since 2017, and even before, I have tried to make this clear to the association’s officials, but it was unsuccessful. The cure is to break free from this closed loop and hand over responsibilities to those who are not only competent but also possess a broad perspective, free from group biases.

Madadkar News: You referenced a message to the head of one of the associations, stating, “They should not think that the story ends here.” Does this mean the approach of social work media outlets will change?

Dr. Javad Taleschi Yekta: Yes, exactly. I have always had a particular way of dealing with these individuals that prevents them from understanding my true nature. But this situation will not last forever. They should fear the day when our presence is exclusively through the media. Our media outlets will hold many to account. Our messages might have been indirect until now, but a day will come when we will speak by name and with evidence, demanding an accounting for everything we know they have chosen to ignore. This is only the beginning.

07/09/2025

فریاد بی‌صدای حامیان؛ ضرورت تأسیس نهادی برای مددکاران اجتماعی ایران

مددکاری اجتماعی، حرفه‌ای مقدس و حیاتی است که بنیان آن بر حمایت از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه و تلاش برای بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها استوار است.

مددکاران اجتماعی، سربازان خط مقدمی هستند که در دل مشکلات و چالش‌های اجتماعی، دست یاری به سوی نیازمندان دراز می‌کنند. اما در این مسیر پرفراز و نشیب، خود این حامیان نیز ممکن است در گرداب فرسودگی شغلی، احساس تنهایی و بی‌پناهی گرفتار شوند.

صحبت‌های یک مددکار اجتماعی که خود را قربانی می‌داند، تلنگری جدی است که نشان می‌دهد جامعه مددکاری ایران، بیش از هر زمان دیگری به یک مأمن و پناهگاه نیاز دارد.

مددکاران، قربانیان خاموش یک حرفه

مددکاران اجتماعی هر روز با طیف وسیعی از معضلات روانی، اجتماعی و اقتصادی درگیر هستند؛ از اعتیاد و فقر گرفته تا خشونت خانگی و بیماری‌های روانی.

این حجم از مواجهه مستقیم با رنج و درد انسانی، می‌تواند بار سنگینی بر دوش روان آنها بگذارد. در حالی که وظیفه اصلی آنها ارائه حمایت و راهکار است، اما در بسیاری از موارد، خودشان به حمایت نیاز دارند.

فقدان حمایت روانی: مددکاران برای مقابله با استرس‌های ناشی از کار، نیاز به حمایت‌های روانشناختی و مشاوره حرفه‌ای دارند. اما در حال حاضر، چنین سازوکاری به صورت نظام‌مند وجود ندارد.
احساس تنهایی و انزوا: مددکاران اغلب در محیط‌های پرتنش و پرفشار کار می‌کنند و فرصت کمی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و مشکلات خود با همکاران یا یک مرجع بی‌طرف دارند. این انزوا، احساس بی‌پناهی و قربانی بودن را تشدید می‌کند.
کمبود منابع و زیرساخت‌ها: بسیاری از مددکاران با کمبود منابع مالی و انسانی روبرو هستند که این امر فشار کاری آنها را دوچندان می‌کند و از اثربخشی کارشان می‌کاهد.

مأمن و مرهم: لزوم تأسیس نهادی حمایتی

مددکاران اجتماعی ایران، به نهادی مستقل و قدرتمند نیاز دارند که بتواند نقش مأمن و مرهم را برای آنها ایفا کند.

این نهاد باید فراتر از یک سازمان اداری، یک خانه و پناهگاه برای تمامی مددکاران باشد. وظایف کلیدی این نهاد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ارائه خدمات روانشناختی و مشاوره: فراهم کردن دسترسی آسان و محرمانه به مشاوران و روانشناسانی که در زمینه مددکاری اجتماعی تخصص دارند، یکی از مهم‌ترین نیازها است. این امر به مددکاران کمک می‌کند تا با استرس‌های شغلی خود به درستی مقابله کنند و از فرسودگی شغلی پیشگیری شود.
ایجاد شبکه‌های حمایتی: این نهاد می‌تواند با برگزاری کارگاه‌ها، جلسات هم‌اندیشی و گروه‌های حمایتی، فضایی را ایجاد کند تا مددکاران بتوانند تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از یکدیگر حمایت کنند.
آموزش و توانمندسازی: ارائه آموزش‌های مستمر و تخصصی در زمینه‌های مختلف، مانند مهارت‌های مدیریت استرس، تکنیک‌های جدید مددکاری و دانش حقوقی، به آنها کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتری با چالش‌ها روبرو شوند.
حمایت از حقوق صنفی: این نهاد باید مدافع حقوق شغلی، مالی و اجتماعی مددکاران باشد و برای بهبود شرایط کاری آنها تلاش کند. این امر شامل پیگیری مسائل مربوط به دستمزد، امنیت شغلی و جایگاه حرفه‌ای مددکاران است.

فراخوان برای یک اقدام ملی

تأسیس چنین نهادی، تنها یک خواسته صنفی نیست، بلکه یک ضرورت ملی است.

سلامت روان و توانمندی مددکاران اجتماعی، ارتباط مستقیمی با سلامت جامعه دارد. اگر حامیان خود دچار آسیب شوند، چگونه می‌توانند به طور موثر به دیگران کمک کنند؟

این مقاله فراخوانی است برای تمامی دست‌اندرکاران، از دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد گرفته تا خود جامعه مددکاری، تا این خلاء بزرگ را جدی بگیرند.

ایجاد یک سازمان، انجمن یا نهاد مستقل و تخصصی برای حمایت از مددکاران اجتماعی، گامی مهم در جهت تقویت زیرساخت‌های اجتماعی کشور و تضمین پایداری و اثربخشی یکی از مهم‌ترین حرفه‌های بشردوستانه است.

بیایید با ساختن این پناهگاه، فریاد بی‌صدای مددکاران را بشنویم و به آنها بگوییم که در این مسیر تنها نیستند.