https://www.facebook.com/404882862711512/

Qaalib Media, Nairobi (2025)

20/02/2025

Taariikhda iyo xidhiidhka facaweyn ee dhexmaray (Punt) Puntland iyo Masar. Safarkii taariikhiga ahaa ee ay Xatshepsut ku timi Soomaaliya.

Follow Qaalib Media

17/02/2025

Sheekadii Bance: Khiyaanadii Laba-geesoodka ahayd ee Kubadda Cagta

Aristide Bance wuxuu ahaa ciyaaryahan kubadda cagta ah oo u dhashay dalka Burkina Faso. Wuxuu ka mid ahaa weeraryahannadii ugu saamaynta badnaa ee soo maray horyaalka Masar, gaar ahaan kooxda Al-Masry. Bance waqtigiisii uu ku qaatay Masar wuxuu kaga tegey qiso aan la illaawin oo salka ku haysey xeelad khiyaano ah oo uu si xirfadeysan u adeegsaday.

Bance wuxuu in badan u sheegay maamulka Naadiga Al-Masry ee uu ka tirsanaa inuu dhaawac yahay, isla markaana uu u baahan yahay inuu dib ugu laabto dalkiisii Burkina Faso si loogu soo daweeyo hab dhaqameed (daaweynta sixirka). Waxa ay ahayd arrin ay kooxda masaaridu markii h**e u qaadatay run, maadaama uu mar kasta dib ugu soo laaban jiray garoomada Masar isagoo taam ah (fit).

Markii ay arrintani soo noq-noqotay in ka badan 10 jeer hal xilli ciyaareed gudaheed, maamulka Al-Masry wuxuu go’aansaday inuu baadhitaan sameeyo. Waxaa Burkina Faso loo diray xubin ka tirsan hawl-wadeennada Naadiga, si uu usoo xaqiijiyo xaaladda dhabta ah ee Bance, balse waxaa soo baxday arrin layaab le. waxaa la ogaadey in isla xilliyadii uu sheeganayey inuu dhaawac ku maqnaa, uu u ciyaarayey koox kale oo ka dhisan gudaha dalka Burkina Faso. Waxaa intaa dheer, wuxuu kooxdaasna u isticmaalay isla xeeladdii uu Masaarida ku qanciyey. Wuxuu u sheegay inuu dhaawac yahay, uuna u baahan yahay in uu isku soo daaweeyo dalka Masar.

Markii ay xaqiiqadani soo shaac baxday, ayuu Bance ka baxsaday labadiisii kooxoodba, isagoo si degdeg ah ugu biiray koox ka dhisan dalka Shiinaha si uu uga fogaado ciqaabaha suurtagalka ah ee kaga imaankara labadan Naadi. Intaas lagagama hadhine kooxihii uu khiyaamay ayaa dacwado ka gudbiyey, waxayna FIFA ku xukuntay ganaaxyo lacageed oo waaweyn. Xilliga xukunku ku dhacayo Bance wuxuu jiray 39 sano, wuxuuna go’aansaday inuu si rasmi ah uga fadhiisto kubadda cagta, wuxuuna tababare u noqday mid ka mid ah kooxaha ka dhisan gudaha dalkiisa.

Bance ayaa Masar kaga tegey sheeeko qiyaaneed qosol badan oo lagu xasuusan doono markasta oo magiciisa la maqlo.

Jaalle Cabdalle Qaalib

16/02/2025

Mikhail Gorbachev: Hoggaamiyihii Burburiyay Midowgii Soofiyeeti (Union of Soviet Socialist Republic)

Mikhail Gorbachev wuxuu 2-dii Maarso 1931, ku dhashay gobolka Stavropol ee Koonfurta dalka Ruushka. Asalkiisu wuxuu ka yimi qoys beeraley ah, markii danbena wuxuu Sharciga ka bartay Jaamacadda Moscow (MGU) sanadkii 1955.

Markii uu soo hanaqaaday, wuxuu ku biiray xisbiga Shuuciga ah ee Midowgii Soofiyeeti (CPSU) isagoo aad u da’yar, wuxuuna si deg deg ah ugu dallacay darajooyinka kala sarreeya ee xisbiga. Sanadkii 1985, Gorbachev wuxuu noqday Xoghayaha Guud ee Xisbiga Shuuciga, taasoo ka dhigtay hoggaamiyaha ugu sarreeya awooddii labaad ee dunida (Midowga Soofiyeeti).

1. Fur-furnaan (Glasnost)

Ereyga Glasnost waa erey Ruushiyaan ah oo macnihiisu yahay "furfurnaan", wuxuuna ereygani ku soohmay siyaasaddii furfurnayd ee uu lasoo baxay Gorbachev. Xilligaas wuxuu xoojiyay xorriyadda hadalka, saxaafadda, iyo dib-u-eegista taariikhda qarsoon ee USSR (Union of Soviet Socialist Republic).

Saxaafaddu waxay bilowday inay si furan uga hadasho waxyaabo horay looga mamnuucay ka hadalkeeda, sida qaladaadkii xukuumadda, musuqmaasuqii baahey ee ka jirey dalka iyo xasuuqyadii h**e ee ay gaysteen madax h**e oo soo xukuntay dalka.

Furfurnaantii badnayd ee hogaamiyaha cusubi lasoo baxay waxay dhiirranaan xooggan siisay dadkii aamusnaa, waxayna keentay kacdoon dadweyne oo sababay in Qoomiyadaha kala duwan ee USSR ay codsadaan madax-bannaani.

2. Dib-u-habayn (Perestroika)

Perestroika waa eray Ruushiyaan ah oo macnihiisu yahay "dib-u-habeyn, waxayna timi markii hogaamiyaha cusubi isku deyey inuu dib u habeeyo dhaqaalaha USSR si loo horumariyo wax-soosaarka. Wuxuu oggolaaday ganacsiyada gaarka loo leeyahay inay shaqeeyaan, taas oo ahayd wax aan horay loogu oggolayn shacabka, maadaama ay dawladdu ahayd hanti-wadaag.

Furfurnaantii iyo isbeddelladii uu keenay hogaamiyaha cusub waxaa cabbudh ku dareemay dadkii aan xorriyadda arki jirin, waxaa kaloo dhinac socotey in dalalkii reer galbeedku si dantooda ah uga faa'iidaysteen debecsanaantii hogaamiyaha. Labadaas natiijo waxay keeneen jahwareer iyo hoos u dhac dhaqaale oo aad u ba'an.

3. Xidhiidhkii Maraykanka uu la yeeshay iyo Dhammaadkii Dagaalkii Qab**baa.

Wuxuu la saxiixday Ronald Reagan (Madaxweynihii Maraykanka) heshiisyo hub dhimista ah, si loo yareeyo hubkii Nukliyeerka ahaa ee ay labada dal ku tartamayeen samayntiisa.

Wuxuu oggolaaday in ciidamadii Soofiyeeti ay ka baxaan dalalka Bariga Yurub (Poland, Jarmalka Bari, Hungary, IWM.), taasoo keentay in waddamadaasi ka hoos baxaan saameyntii Soofiyeetka, si fududna gacanta ugu galaan Maraykanka.

4. Burburkii Midowgii Soofiyeeti (1991)

Gobolladii USSR ayaa mid mid u go’ay, waxaana kasoo baxay dalal aan h**e adduunka uga jirin, sida Armenia, Azerbaijan, Belarus, Estonia, Georgia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Latvia, Lithuania, Moldova, Ruushka, Tajikistan, Turkmenistan, Estonia, Ukraine iyo kuwo kale oo badan. 1991, waxaa dhacay isku day afgambi oo ay sameeyeen saraakiil shuuci ah oo diiddanaa siyaasaddiisa. In kasta oo uu ka badbaaday, haddana awooddiisii way daciiftay.

Bishii Diseembar 1991, Midowgii Soofiyeeti wuu burburay, Gorbachev-na wuxuu iska casilay xilkii, taasoo keentay in uu Ruushku noqdo dal madax-bannaan halka uu awel ahaa midow ka weyn hal dal.

Gorbachev wuxuu muddo dheer ku noolaa Ruushka, wuxuuna ka hadli jirey arrimaha caalamka iyo siyaasadda, inkastoo in badan oo dadkiisa ka mid ahi u yaqaaneen saaqid aan waxba laga dhegeysan. 1990, wuxuu ku guuleystay Nobel Peace Prize (Abaalmarinta Nabadda).

Geeridiisii

Ugu danbayn, Mikhail Gorbachev wuxuu geeriyooday Agoosto 30, 2022, isagoo da'diisu gaadhey 91 sano.

Dhimashadiisii kaddib, shucuubta caalamku aad ayay ugu kala duwantahay nooca uu ahaa Gorbachev. Shucuubta Galbeedka ayaa qaba in uu ahaa halyeey keenay nabaddii in badan laalnayd ee dunida, halka shucuubta reer Bariga, si gaar ahna Ruushku ay u arkaan nin jilicsan oo ay gacantiisa ku burburtay awooddii labaad ee dunidu.

Gunaanadku waa in uu Gorbachev ahaa hoggaamiye saamayn weyn kaga tegey dunida, saamayntaasi ha noqo mid taban ama mid togan.

Jaalle Cabdalle Qaalib

14/02/2025

Ururka OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries)

Ururka OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) waa urur caalami ah oo ay ku mideysan yihiin dalalka soo saara Shidaalka (Batroolka). Waxaa la aasaasay 1960, waxaana lagu aasaasay magaalada Baghdad, Ciraaq. Waxaa xubno ka ah waddamo badan oo soo saara shidaalka. Inkasta oo aanay dawladda Austria xubin ka ahayn Opec, haddana xarunta dhexe ee Opec waxay ku taallaa Vienna, Austria. Ujeedkii laga lahaa aasaaska ururkani waxa uu ahaa :

1. In ay dalalka shidaalka soo saaraa isku waafaqaan xaddiga soo saarista iyo qiimaha shidaalka, si ay u ilaaliyaan danahooda dhaqaale.

2. In ay xukumaan, oo xakameeyaan suuqyada shidaalka.

3. In ay waddamada xubnaha ka ah Opec siiso awood midaysan oo ay kula xaajoodaan waddamada horumaray ee isticmaalaya shidaalka.

Dalalka xubnaha ka Ah Opec

Dalalkii aasaasay waxay ahaayeen Sacuudi Carabiya, Ciraaq, Iiraan, Kuwait iyo Venezuela. Waxaa jira dalal aan aasaaseyaal ahayn, hase ahaatee kaga soo biiray dib, sida Algeria, Angola, UAE, Nigeria, Libya, Gabon, Equatorial Guinea iyo Republic of the Congo. Waxaa jira in waddamada Indonesia, Ecuador iyo Qatar oo h**e uga mid noqday OPEC, ay mar danbe iskaga bexeen.

Sidoo kale waxaa jira erey bixin aad loo maqlo oo ah dalalka OPEC+, taasoo ka dhigan in ay Opec tahay isbahaysi ka ballaadhan dalalka xubnaha uga ah sida rasmiga ah, isla markaana ay jiraan dalal aan OPEC ka tirsanayn laakiin la camal ah sida Ruushka, Kazakhstan, iyo Mexico. OPEC+ wuxuu go’aamiyaa wax-soosaarka shidaalka adduunka, si uu saameyn ugu yeesho qiimaha suuqyada caalamka. Iyaga qudhooda ayay mararka qaar ka dhex qaraxdaa sida xiisaddii dhawaan ee Sucuudiga iyo Ruushka.

Opec waxay si weyn u saameysaa qiimaha batroolka dunida, waxayna jaangoysaa badinta iyo yaraynta xaddiga Batroolka ee ay dunidu isticmaalayso. Waddamo badan oo ka mid ah waddamada isticmaala shidaalkuna waxay la tacaalaan xaalad kasta, saameynta xooggan ee OPEC, taasoo la xidhiidha siyaadadda iyo dhaqaalaha dunida labadaba.

Jaalle Cabdalle Qaalib

14/02/2025

Maxkamadihii Islaamka Soomaaliya (Qaybta2aad)

Soo gelitaankii Itoobiya iyo Burburkii Maxkamadaha (2006–2007)

Hoggaankii Dowladdii Federaalka Ku-meel-gaardh ahayd (TFG), ee uu hogaaminayey madaxweyne Cabdillaahi Yuusuf Axmed, waxay Maxkamadaha Islaamka u aragtay kooxo abaabulan oo aan qaranimo laga filayn. Markiiba waxa uu ballanqaadyo ka helay dalka Itoobiya. Itoobiya xilligaas waxay ka welwelsanayd fiditaanka Maxkamadaha Islaamka.

December 2006, ciidanka Itoobiya oo kaashanaya Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo xulafadoodii iyo xooggagii Maxkamadaha waxaa dhex maray dagaallo qadhaadh oo ka dhacay goobo kala duwan.
Inkasta oo soo gelista Itoobiya uu salka ku hayey codsi kaga yimi madaxdii ugu sarraysey dowladdii TFG, haddana Itoobiya waxay tani uga dhignayd reer aan rabey toob ma igu eryey.

Itoobiya in ay Soomaaliya soo gasho hadafyadii ay ka lahayd waxay ahaayeen dhawr sababood.

Kow, Itoobiya waxay dooneysay inay burburiso Maxkamadihii Islaamiga oo xilligaas ka talinayay inta badan Koonfurta Soomaaliya, gaar ahaan Muqdisho. Waxay walaac ka qabtey inay kusoo fidaan gudaha gobolka soomaalida, ama ay taageero siiyaan ururkii ONLF oo markaa si xooggan uga dagaallamayey gudaha Itoobiya.

Labo, Waxay ka cabsanaysey in ay Soomaaliya halkeeda ku noqoto dal ay ku xoogeysteen kooxaha xagjirka ah, oo ay sidaas khatar ugu noqdaan danaha Itoobiya ee gudaha Soomaaliya.

Saddex, intaa waxaa sii dheeraa hadallo hanjabaado u badnaa, laguna tilmaami karo siyaadad xumo, oo ka imanayey qaar ka tirsan hoggaanka Maxaakiimta, sida hadalkii caan baxay ee Sheekh Yuusuf Siyaad Indhacadde ( Addis Ababa ayaanu ku tukanaynaa Ciidda).

Mareykanku wuxuu markiiba taageerayay Itoobiya si looga hortago Al-Qaacida iyo kooxaha la xidhiidha, oo uu markaas ku sifeeyey Maxkamadaha.

Dagaallo qadhaadh oo muddo socondoona ayaa bilowday, dhulka waxaa Maxkamadaha kala dagaallamay Itoobiya iyo ciidamadii dawladda TFG oo badankooda laga soo daad gureeyey Puntland, halka cirkana ay ka garaacayeen Maraykanka iyo xulufadiisu. Maxkamadaha waxaa ka garab dagaallamayey ajaanib badan oo ugu caansanaa Abuu Mansuur Al Ameeriki, oo ahaa dagaal Maraykan ah markii danbena uu dili Axmed Cabdi Godane muddadii uu hoggaanka u ahaa alshabaab, halka warar hoosena ay sheegaan in Puntland laga keenay ciidan u dhexeeya 400-600 oo ay keentay Jamaacada Al ictisaam, si loogu xoojiyo dagaalyahannadii Maxaakiimta. Xilligaas Maxaakiimtu waxay dagaal kusoo gureen boqollaal dhallinyaro ah, oo laga soo uruuriyey Dugsiyada sare ee magaalada Muqdisho. Dagaalladaas kaddib, waxaa Maxkamadaha lagala wareegey dhammaan dhulkii ay xukumayeen, waxaana gudaha Muqdisho galay ciidankii Itoobiya. Xilligaas waxaa la sheegay in ay degeen, calankoodiina ka taageen Villa Somalia. 26 December 2006, ayay Maxkamaduhu iskaga carareen Muqdisho, iyagoo isku uruursaday duurka iyo kaymaha adag ee koonfurta Soomaaliya. Isla January 2007, Maxkamadihii Islaamku waxay gebi ahaanba noqdeen kuwo burburay, hogaankeediina intoodii badnayd waxay orod ku galeen Eritrea iyo dalal kale.

Jaalle Cabdalle Qaalib

13/02/2025

Maxkamadihii Islaamka ee Soomaaliya (2004–2006) (Dhisid iyo Dhicid) Q 1aad.

Kadib burburkii dowladdii dhexe ee Soomaaliya 1991, Soomaaliya waxaa ka dhacay dagaallo sokeeye, waxaana kala xidhmay dhammaan gobolladii dalka. Markiiba Muqdisho maamulkeeda waxaa la wareegey qabqablayaal dagaal, budhcad hubeysan, iyo kooxo kala duwan oo habeen iyo maalin uu ka dhex socdey dagaal ku salaysan gacan ku haynta caasimaddu.

Dadka shacabka ahi waxay la daalaa dhacayeen amni-xumo, dhac, kufsi, dilal, iyo b**b, taasoo keentay in culimada iyo ganacsatada magaaladu (waxgaradku) ay bilaabaan dhisidda maxkamado Islaami ah oo fuliya shareecada Islaamka si ay u maareeyaan ammaanka iyo bedqabka hantida dadweynaha, loona xakameeyo mooryaaantii aan waxba xeerinayn ee ka dillaacday koonfurta soomaaliya.

Dhismihii Midowga Maxkamadaha Islaamka (UIC)

2004–2006, maxkamadihii yaryaraa ee ka jiray Muqdisho ayaa isku biiray, waxayna sameysteen urur lagu magacaabo Midowga Maxkamadaha Islaamka (Union of Islamic Courts – UIC). Waxaa taageero xooggan siiyay ganacsatada Muqdisho, kuwaas oo doonayay in ganacsigooda uu nabad ku socdo.

Maxkamadaha Islaamku waxay si tartiib tartiib ah ula wareegeen qeybo badan oo ka mid ah caasimadda Muqdisho, waxayna la dagaallameen qabqablayaashii dagaalka. Juun 2006, UIC waxay si rasmi ah ula wareegeen gacan ku haynta Muqdisho, waxayna noqdeen awooddii ugu xoogga badneyd ee dalka ka hana qaadda tan iyo burburkii dowladdii dhexe.

Maxkamadihii Islaamku waxay yeesheen hoggaan kala duwan, oo kala sarreeyey. Waxaa ugu awood badnaa Sheekh Shariif Sheekh Axmed oo noqday Hogaamiyaha Maxkamadaha Islaamka. Sheekh Xasan Daahir Aweys, Guddoomiyihii Golaha Shuurada. Labadan nin ayaa shaashadda h**e ee Warbaahinta fuulay. Xasan Daahir ayaa la ogaa sidii uu ugu dhawaa dawladda Masar. Dhawaanshaha Xasan ee Masar waxaa keenayey in uu ahaa sarkaal ka tirsanaa ciidankii Soomaaliya, sidaas darteed uu caqiido ahaan u kala xigsanayey Masar iyo Itoobiya.

Maxkamadaha Islaamku waxay ahaayeen huwan isa saaran, kalana mabda' iyo aragti ah. Inta la ogyahay waxay kala ahaayeen sidan :

1. Wadaaddo dhexdhexaad ah, hadafkooduna ahaa nabad iyo dowlad dhis oo qudha.

2. Niman xagjir ah, badankooduna tababarro kusoo qaatay dalka Afghanistan. Waxay ku doodayeen in Soomaaliya laga hirgeliyo dawlad Islaami ah oo adag. Qolyahani waxay dhawr iyo sagaashankii mar ku casuumeen gudaha Soomaaliya hogaamiyihii Al Qaacida, Usaama Bin Laaden.

Maxaa u qabsoomay Maxkamadaha Islaamka muddadii ay joogeen

Markii ay UIC la wareegeen Muqdisho iyo qeybo kale oo Koonfurta Soomaaliya ah, waxay sameeyeen waxyaabo badan oo lagu ammaanay:

1. Sugidda Amniga: Waxay burburiyeen xarumihii qabqablayaashii dagaalka, waxayna joojiyeen dhaca iyo kufsigii joogtada ahaa ee ka jiray gudaha magaalada. Maxkamaduhu waxay la wareegeen dhammaan hubkii tirabeelka ahaa ee ay haysteen qabqablayaashu.

2. Cadaaladda: Waxay hirgeliyeen shareecada Islaamka, iyagoo xukumaya dadka dambiyada gala sida tuugada iyo kufsi wadayaasha.

3. Xidhiidhka Dibadda: Waxay xidhiidh la sameeyeen dalal ay ka mid yihiin Eritrea, Masar, iyo dalal kale oo Carbeed.

4. Maamul: Waxay isku dayeen inay maamul rasmi ah dhisaan, iyagoo ka ballaadhiyay xukunka Muqdisho, gaadhsiiyeyna Baydhabo, Jowhar, Kismaayo, iyo gobollo kale.

Intaas marka laga yimaaddo, waxaa jirey waxyaabo kale oo ay bulshadu saluugtey, waxaana ugu waawaynaa :

1. Mamnuucidda heesaha, filimada, iyo cayaaraha (kubadda cagta).

2. Mamnuucidda qaadka cunistiisa iyo iibintiisa, taasoo loo arkayey in ay bulsho badani ku taagnayd dhaqaale ahaan, taas beddelkeedana aanay maxkamaduhu u diyaarin beddel.

3. Xidhitaanka idaacado iyo xarumo warbaahineed. Tan ayaa dad badani u arkay cabudhin.

4. Hogaankii maxkamadaha oo isugu biyo shubtay hal qabiil.

La soco Qaybta Labaad.

Jaalle Cabdalle Qaalib

12/02/2025

Socrates (Suqraad) Nebi ma ahaa ?

Socrates (Suqraad) qaar ka mid ah culimada muslimiinta ayaa qaba in uu ahaa mid ka mid ah Anbiyadii Eebbe, halka qaar kalena qabaan in uu ahaa Luqmaanka Qur'aanka lagu sheegay. Mala awaalladaas marka laga yimaaddo, waxa la hubaa waa in uu ahaa faylasuuf Giriig ah oo noolaa intii u dhaxeysay 469 BC – 399 BC, wuxuuna caan ku yahay fikirkiisii falsafadeed, su’aalihiisii qotada dheeraa iyo dooddiisii murtiyeysanayd. Waxa uu ka mid ahaa aasaasayaashii falsafadda Galbeedka, waxaana la sheegaa inuu saameyn weyn ku yeeshay falaasifadii ka danbaysey, gaar ahaan Plato iyo Aristotle.

Noloshiisii iyo Qaabkii Falsafaddiisa

Socrates wuxuu ku dhashay Athens, oo caasimad u ah hadda Giriigga, wuxuuna noloshiisa u huray barashada iyo waxbaridda, gaar ahaan falsafadda. Wuxuu aaminsanaa in garashada dhabta ah ay tahay in uu qofku ogaado in aanu waxba garanayn. Wuxuu yidhi: "Waxa keli ah ee aan ogahay waa hal shay, waana in aanan waxba ogeyn."

Socrates ma qorin buug, waxaana fikirkiisa soo gudbiyey oo laga bartay ardaydiisa, gaar ahaan Plato, oo buugaag badan ka qoray sheekooyinkii iyo falsafaddii macallinkiisa.

Suqraad wuxuu isticmaalay hab la yidhaahdo "Socratic Method", oo ah hab su’aalo furan la weydiiyo qofka, si uu si furan ugu fekero, kaddibna u gaadho xaqiiqada. Habkani wuxuu door muhiim ah ka qaatay horumarinta falsafadda, cilmiga, iyo xitaa sharciyada casriga ah.

Dilkii Socrates

Sannadkii 399 BC, Socrates waxaa maxkamad lasoo taagay isagoo lagu eedeeyey dhawr qodob oo ay ugu waaweyn yihiin :

1. Inuu dhalinyarada kharribayo.

2. Inuu (gaaloobey) caabudidii ilaahyada Athens ka tegey.

Maxkamaddii xukuntay waxay ku riddey xukun dil, waxaana lagu khasbay in uu cabbo sun (hemlock). Inkasta oo ay ardaydiisu u diyaarisay fursad uu ku baxsado, sidaasna dilka kaga badbaado, haddana Suqraad wuxuu go’aansaday inuu u hoggaansamo sharciga oo aanu baxsan, isagoo aaminsanaa in qofku uu la dagaallami karo khaladaadka bulshadiisa, balse uusan jebin karin sharciyadeeda.

Dhaxalka ugu weyn ee uu ka tegey Suqraad wuxuu ahaa in uu dadka baray in loo dhinto waxa la aaminsanyahay, markii danbena dilkiisu wuxuu noqday mid aad loogu murmay, waxaana laga dhaxlay dhawr shay :

Dood ku saabsan caddaaladda iyo sharciga, saameyn weyn oo uu kaga tegey quluubta ardaydiiisii falsafada ee Plato iyo Aristotle. Suqraad wuxuu ka tegey dhaxal weyn oo ahaa qaabkiisii su’aalaha (Socratic Method) oo ilaa maanta loo adeegsado waxbarashada iyo cilmi-baadhista. Socrates wuxuu dhaxal weyn u reebay falsafadda, wuxuuna tusaale fiican u noqday qof noloshiisa u huray raadinta xaqiiqada iyo caddaaladda, xilligii dilkiisana wuxuu ka tegey cashar weyn oo ah in aanu qofka is khilaafin ficilkiisa iyo qawlkiisu. Suqraad in uu dhinto iyo in uu sharciga jebiyo wuxuu doortay in uu dhinto.

Jaalle Cabdalle Qaalib

11/02/2025

Mustafa Naxaas ( Mostafa El-Nahhas)

Mustafa Naxaas wuxuu dhashay 15-kii Juun 1879 magaalada Samanoud, oo ta tirsan gobolka Gharbia, Masar. Naxaas oo kasoo jeedey qoys hodon ahi wuxuu bartay sharciga (Law) muddo ayuuna ku shaqaynayey Qareenimo, taasoo ka caawisay inuu galo siyaasadda xilli uu dalkiisu la daalaa-dhacayay gumeysiga Ingiriiska. Masar xilligaas si toos ah looma gumaysan, hase ahaatee dawladdii Masar ee jirtey ayaa laga dhigay dawlad hoosaad hoostagta Ingiriiska.

Halgankii Xornimada Masar

Mustafa Naxaas wuxuu si rasmi ah ugu biiray Xisbiga Wafd oo uu hoggaaminayay siyaasigii caanka ahaa ee Sacad Zaqluul (Saad Zaghloul), muddadaasna Naxaas wuxuu ka mid noqday dadkii sida weyn uga dhex muuqday halgankii lagaga soo horjeedey joogitaankii Ingiriiska. 1919 Wuxuu door muhiim ah ka ciyaaray kacdoonkii weynaa ee 1919 (Egyptian Revolution of 1919), kaasoo looga soo horjeeday gumeysiga Ingiriiska. 1924-kii ayuu ka mid noqday xukuumaddii ugu horreysay ee xisbiga Wafd hoggaaminayay, waxaana loo magacaabay Wasiirka Gaadiidka.

Ra’iisul Wasaarenimo (1928 – 1952)

Mustafa Naxaas wuxuu Ra’iisul Wasaare ka noqday Masar shan jeer, wuxuuna xilliyo kala duwan hoggaaminayay xisbiga Wafd.

1. 1928, wuxuu noqday Ra’iisul Wasaaraha Masar markii ugu horreysay, laakiin xukuumadiisa waxaa si degdeg ah u burburiyay Boqor Fu'aad, oo u arkayey in uu Naxaas khatar ku yahay xukunkiisa.

2. 1930-1933 Mar kale ayuu noqday Ra’iisul Wasaare, wuxuuna si adag ula dagaallamay nidaamka boqortooyada Masar oo uu u arkayay mid keligiitalis ah.

3. 1936-1937 Intii uu xukunka joogay, wuxuu gacan ka geystay heshiiskii Anglo-Egyptian Treaty of 1936, kaasoo Masar siiyay xorriyad dheeraad ah inkastoo Ingiriisku weli dalka ka sii talinayey.

4. 1942-1944 Markii xisbiga Wafd uu ku xoogaystay siyaasadda Masar, Naxaas mar kale ayaa loo magacaabay Ra’iisul Wasaare.

5. 1950-1952 Xukuumadiisii ugu dambeysay waxay isku dayday inay gebi ahaanba Ingiriiska ka saarto Masar, gaar ahaan gobalka Suweys, taasoo keentay dagaallo iyo xiisado siyaasadeed.

Xidhiidhkii Isaga iyo Ingiriiska

Mudadii uu xilka hayay, Mustafa Naxaas wuxuu mar walba cadaadis saarayay Ingiriiska si uu u siiyo Masar xorriyad buuxda. 1936 Wuxuu gacan ka geystay heshiiskii Anglo-Egyptian, inkastoo Ingiriisku weli sii haystay marinka Suweys ee muhiimka ah. 1951Xukuumadiisii waxay si rasmi ah u joojisay heshiiskii Anglo-Egyptian, waxayna sheegtay in Ingiriiska looga baahan yahay inuu ka baxo Masar, taasoo dhalisay isku dhacyo hubeysan.

Geeridii Naxaas

Mustafa Naxaas wuxuu ka baxay siyaasadda kadib Inqilaabkii 1952, markaas oo Jamaal Cabdinaasir iyo sadaakiishiisii ay xukunka la wareegeen. Wuxuu dhintay 23-kii November 1965, isagoo ka tagay dhaxal weyn oo la xidhiidha halgankii xornimada Masar iyo horumar weyn oo siyaasadeed, muddo badanna lagu xasuusan doono. Wuxuu xisbiga Wafd ka dhigay midka ugu awoodda badan Masar intii uu noolaa. Wuxuu ahaa mucaarad adag oo la dagaallamay kelitalisnimada boqortooyada ee reer Baashe.

Ugu danbayntiina, waxaanay isku diiddanayn dadkii jeclaa iyo kuwii mecbaaba in uu saaamayn weyn oo togan kaga tegey shaarica Masar iyo siyaasaddiisaba.

Jaalle Cabdalle Qaalib

09/02/2025

Mucjisada Al Imaam Al Kasaa'i AHN

Al Imaam Al-Kisaa’i AHN wuxuu ahaa mid ka mid ah culimadii ugu saamaynta badnayd ee soo marta muslimiinta. Kasaa'i ma aanu baran diinta intii uu yaraa, ee wuxuu jahli ku gaadhey 40 sano, muddadaasna hal maalinna ha ahaatee ma aanu tegin goob waxbarasho.

Sida la weriyey wuxuu lahaa adhi aad u tiro badan, waqtigiisa ugu badanna wuxuu geliyey dhaqaalaynta iyo raacista adhiga. Maalin maalmaha ka mid ah isagoo adhigiisa la jooga ayuu soo agmaray hooyo wiilkeeda u diraysa Dugsiga Qur'aanka ( Malcaamadda ). Wiilkii yaraa wuxuu diidey in uu aado Malcaamadda, hooyadiina iyada oo dhiirrigelinaysa ayay gacanta ugu fiiqday Imaamu Kasaa'i oo horteeda adhigiisii la maraya, waxayna tidhi " dhegeyso waryaa, haddii aad wax baran waydo sida ninkaas adhiga la jooga ayaad noqon doontaaa Jaahil, adhiga uun raaca".

Imaamu Kasaa'i hadalkii Islaanta ayaa soo gaadhey dhegihiisa, wuxuuna hadalkaasi ku noqday dhinbiil dab ah oo ku dhegtey qalbigiisa. Saacaddaas ayuu qaatay go'aan, wuxuuna ka bilaabay in uu wada iibiyo adhigiisii, lacagtiina wuxuu isugu diyaariyey waxbarasho. Inkasta oo uu dhib badan ka maray waxbarashada iyo xifdiga da'diisa weyn darteed, haddana, ugu danbayn wuxuu noqday sheekh caan ah oo lagu tixgeliyo dhammaan culuumta Qu'aanka Kariimka ah, iyo Luuqadda Carabiga, ilaa uu markii danbe noqday mid ka mid ah culiamada ugu saamaynta badan muslimiinta dhexdooda. Maalinkaas wixii ka danbeeyey Kasaa'igii tusaalaha jahliga loosoo qaadanayey, markale wuxuu noqday tusaalaha loosoo qaato cilmiga iyo aqoonta.

Kasaa'i 737 - 805 Kuufa/Ciraaq.

Qaalib Media

20/02/2025

17/02/2025

16/02/2025

14/02/2025

14/02/2025

13/02/2025

12/02/2025

11/02/2025

09/02/2025

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category