03/09/2023
ហេតុអ្វីបានជាលោក Biden សម្រេចចិត្តមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅទីក្រុងហ្សាកាតា?
សេតវិមានបានប្រកាសថា ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក Joe Biden នឹងមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅទីក្រុងហ្សាកាតាពីថ្ងៃទី 5-7 ខែកញ្ញា។ លោក Bidenនឹងត្រូវបានតំណាងដោយអនុប្រធាន Kamala Harris ។ តើវ៉ាស៊ីនតោនចង់ផ្ញើសារអ្វីជាមួយនឹងការសម្រេចចិត្តនោះ?
សន្និសីទជាន់ខ្ពស់អាស៊ានលើកទី៤៣ បានបិទបញ្ចប់ ខណៈដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Joe Biden បានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកក្នុងតំបន់គឺមិនមែនដើម្បីចូលរួមវេទិកាពហុភាគីដែលរៀបចំដោយអាស៊ានទេ។ លោកកំពុងបន្តរបៀបវារៈទ្វេភាគីរបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនជាមួយបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់គឺវៀតណាម។
នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ 2023 មានរបៀបវារៈពហុភាគីចំនួនពីរនៅអាស៊ី។ នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ចាប់ពីថ្ងៃទី 5-7 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 2023 មានកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី 43 និងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានជាច្រើនជាមួយដៃគូរបស់ខ្លួន។ នៅប្រទេសឥណ្ឌាចាប់ពីថ្ងៃទី 8-9 ខែកញ្ញាឆ្នាំ 2023 មានកិច្ចប្រជុំកំពូល G20 ។
លោក Biden នឹងធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសឥណ្ឌាចាប់ពីថ្ងៃទី 7 ដល់ថ្ងៃទី 10 ខែកញ្ញា ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូល G20 ហើយបន្ទាប់មកនឹងទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាមនៅថ្ងៃទី 10 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 2023។ ពីទីក្រុងហាណូយ លោកនឹងហោះហើរត្រឡប់ទៅទីក្រុង Washington DCវិញ ដើម្បីរំលឹកព្រឹត្តិការណ៍នៃការវាយប្រហារថ្ងៃទី 11កញ្ញា ឆ្នាំ 2001។
សម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន លោក Biden បានបញ្ជូនអនុប្រធានាធិបតី Kamala Harris ទៅកាន់ទីក្រុង Jakarta ថ្ងៃទី 4-7 ខែកញ្ញា។ អ្នកនាំពាក្យសេតវិមានលោកស្រី Karine Jean-Pierre នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ កាលពីថ្ងៃទី 22 ខែសីហា ឆ្នាំ 2023 បាននិយាយថា លោកស្រី Harris នឹងចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាមេរិក-អាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា (EAS)។
លោក Jean-Pierre បាននិយាយថា “អនុប្រធានាធិបតី និងមេដឹកនាំអាស៊ាននឹងពិភាក្សាអំពីការពង្រីកទំនាក់ទំនងអាមេរិក-អាស៊ាន ក្រោមរដ្ឋបាល Biden-Harris ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក ហើយអនុប្រធាននឹងបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងចំណុចកណ្តាលនៃអាស៊ាន។
«ពេញមួយកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន (អាស៊ាន) និងកិច្ចប្រជុំបន្ថែមនេះ អនុប្រធានាធិបតីនឹងលើកទឹកចិត្តដល់គំនិតផ្តួចផ្តើមនានា ដើម្បីលើកកម្ពស់វិបុលភាព និងសន្តិសុខរួម រួមទាំងការជំរុញការងាររបស់យើងលើការឆ្លើយតបនឹងវិបត្តិអាកាសធាតុ សន្តិសុខដែនសមុទ្រ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីរក្សានិងពង្រឹងច្បាប់អន្តរជាតិ និង បទដ្ឋានក្នុងតំបន់ ក៏ដូចជាការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានានៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកផ្សេងទៀត”។
យ៉ាងណាមិញ តើនោះពិតជាសារដែលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចង់ផ្ញើទៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាពិសេសទៅអាស៊ានមែនឬ? អ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើនមានទស្សនៈខុសគ្នា។
"សារនេះគឺច្បាស់ណាស់ សហរដ្ឋអាមេរិកបានកំណត់អាទិភាពរបស់ខ្លួនរួចហើយ។ ឥណ្ឌូណេស៊ី និងអាស៊ាន មិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងអាទិភាពទាំងនោះទេ" Suzie Sudarman អ្នកស្រាវជ្រាវនៅសាកលវិទ្យាល័យ John Hopkins សហរដ្ឋអាមេរិក។
ជាមួយគ្នានេះ សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ Princeton លោក Zack Cooper បាននិយាយថា ការសម្រេចចិត្តរបស់លោក Biden មកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅទីក្រុងហាណូយ ប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់ពីការបញ្ចប់នៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន គឺពិតជាមានការងឿងឆ្ងល់។ ការសម្រេចចិត្តនេះនឹងនាំឱ្យមានការសន្មត់ថាសហរដ្ឋអាមេរិកមិនយកប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីជាខ្លាំងដែលជាប្រទេសសំខាន់បំផុតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយជារឿយៗត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេដឹកនាំប្រពៃណី(ចាស់វស្សា)របស់អាស៊ាន។
សារនេះច្បាស់ណាស់ អាមេរិកបានកំណត់អាទិភាពរបស់ខ្លួនរួចហើយ។ ឥណ្ឌូណេស៊ី និងអាស៊ានមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងអាទិភាពទាំងនោះទេ។
ជាមួយនឹងការសម្រេចចិត្តដែលធ្វើឡើងដោយសេតវិមានរួចហើយ លោក Biden មានចេតនាមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដែលធ្វើឡើងនៅក្នុងប្រទេសដ៏សំខាន់បំផុតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះទេ។ ការសម្រេចចិត្តនេះក៏នឹងបង្កើនការសង្ស័យអំពីភាពមឺងម៉ាត់របស់លោក Biden ចំពោះអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ។
***ភាពខុសគ្នារវាងពាក្យសម្តីនិងទង្វើ***
Copperបាននិយាយថាទីតាំង និងតួនាទីភូមិសាស្ត្ររបស់ឥណ្ឌូនេស៊ីនៅក្នុងតំបន់ និងនៅលើឆាកធំជាងនេះ មិនគួរត្រូវបានលោក Biden ព្រងើយកន្តើយឡើយ។ គាត់បាននិយាយថា "វាហាក់ដូចជាទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបង្ហាញជាថ្មីម្តងទៀតថាពាក្យសម្តីរបស់ពួកគេខុសពីសកម្មភាពរបស់ពួកគេ។
Copperសំដៅលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលៗរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលថាអាស៊ាននឹងក្លាយជាស្នូលនៃយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានហៅអាស៊ានថាជាដៃគូដ៏សំខាន់ និងគាំទ្រដល់ភាពជាកណ្តាលរបស់ខ្លួន។ "វានឹងមានការយល់ឃើញដែលថាសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងកាត់បន្ថយទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយឥណ្ឌូនេស៊ី ដោយសារតែឥណ្ឌូនេស៊ីចង់ចូលរួមគំនិតផ្តួចផ្តើម (ជំរុញដោយសហរដ្ឋអាមេរិក) ដោយសារតែគំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនេះអាចបំផ្លាញស្វ័យភាពរបស់ហ្សាកាតា" ។
អ្នកស្រាវជ្រាវសានៅ RAND Corporation លោក Derek Grossman អះអាងថា ការសម្រេចចិត្តរបស់ Biden ធ្វើឱ្យចុះខ្សោយនូវអំណះអំណាងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលថាអាស៊ានមានសារៈសំខាន់នៅក្នុងឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ ការសម្រេចចិត្តមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានបានធ្វើឲ្យខូចខាតយ៉ាងខ្លាំងដល់តំបន់។
ជារឿងគួរអោយចាប់អារម្មណ៍ណាស់, ការអវត្តមានរបស់លោក Biden នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី 43 បានកើតឡើងតែប៉ុន្មានសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកបានអះអាងឡើងវិញនូវការគាំទ្ររបស់ខ្លួនចំពោះភាពជាកណ្តាលរបស់អាស៊ាន។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងជាឯកសារពីរក្នុងចំណោមឯកសារចំនួនបី ដែលកើតចេញពីកិច្ចប្រជុំរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងពីរនៅអាស៊ី ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង នៅថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ នៅ Camp David សហរដ្ឋអាមេរិក។
***កត្តាអាស៊ាន***
លោកស្រី Suzie បាននិយាយថាអវត្តមានរបស់លោក Biden ពិតជាអាចត្រូវបានបកស្រាយទាក់ទងនឹងកត្តានយោបាយក្នុងស្រុកនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ជាមួយនឹងភាពច្របូកច្របល់មិនចេះចប់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក វាពិបាកសម្រាប់លោក Biden ក្នុងការស្នាក់នៅក្រៅប្រទេសយូរពេក។ សាស្ត្រាចារ្យសាកលវិទ្យាល័យឥណ្ឌូណេស៊ីបាននិយាយថា "អវត្តមានរបស់គាត់ (នៅទីក្រុងហ្សាកាតា) គឺពិតជាមិនមែនដោយសារតែហេតុផលនយោបាយក្នុងស្រុកនោះទេ។
យោងតាមលោកស្រី Suzie មានកត្តាអាស៊ាន និងការអនុវត្តនយោបាយបរទេសរបស់ឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលត្រូវបានពិចារណាដោយសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការសម្រេចចិត្តរបស់ពួកគេ។ នៅក្នុងក្រសែភ្នែករបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន អាស៊ានត្រូវបានគេមើលឃើញកាន់តែខ្លាំងឡើងថាមានអត្ថប្រយោជន៍មិនច្បាស់លាស់ក្នុងការដោះស្រាយសក្ដានុពលក្នុងតំបន់។ អាស៊ានក៏ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមិនអាចជួយសមាជិករបស់ខ្លួនក្នុងជម្លោះដែនទឹកជាមួយចិនបានដែរ។
ប្រទេសអាស៊ានចំនួនបួន រួមមាន ប្រ៊ុយណេ ដារូសាឡឹម ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី និងវៀតណាម កំពុងជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងជម្លោះទឹកដីជុំវិញតំបន់សមុទ្រនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយចិន។ ជាលទ្ធផល ហ្វីលីពីនបានខិតទៅរកអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តដើម្បីទប់ទល់នឹងចិន។
អ្នកសង្កេតការណ៍នៃសក្ដានុពលអាស៊ីអាគ្នេយ៍ លោក Michael Vatikiotis មានប្រសាសន៍ថា អាស៊ាននៅតែបន្តបង្ហាញការបែកបាក់ និងមិនអាចធ្វើអីបានទេ។ សព្វថ្ងៃនេះ អាស៊ីអាគ្នេយ៍លែងជាតំបន់សន្តិភាព និងការរីកចម្រើនទៀតហើយ។ តំបន់នេះពោរពេញទៅដោយការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង និងជាសមរភូមិដ៏សំខាន់សម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។ អាស៊ានត្រូវបានបែងចែកយ៉ាងច្បាស់ ហើយស្ទើរតែគ្មានអំណាចក្នុងការធ្វើឬដោះស្រាយអ្វីមួយអំពីមីយ៉ាន់ម៉ា។
ខណៈពេលដែលហ្វីលីពីនជ្រើសរើសផ្លូវយ៉ាងច្បាស់លាស់នៅខាងក្រៅអាស៊ានដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង អាស៊ានស្ទើរតែមិនធ្វើអ្វីសោះចំពោះការព្រួយបារម្ភរបស់ទីក្រុងម៉ានីល។ ទោះជាយ៉ាងណា ជម្លោះចិននិងហ្វីលីពីនទំនងជាក្លាយជាជម្លោះចំហនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជំនួសឱ្យការជួយដល់ទីក្រុងម៉ានីល អាស៊ានកំពុងជាប់រវល់ជាមួយនឹងសំណួរអំពីអព្យាក្រឹតភាពចំពេលមានការប្រកួតប្រជែងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។
អាស៊ានក៏មិនមានភាពរហ័សរហួនក្នុងការដោះស្រាយ ឬយ៉ាងហោចណាស់គ្រប់គ្រងបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗ ដោយសារទំនាក់ទំនងកាន់តែតានតឹងរវាងប្រជាជន និងមេដឹកនាំរបស់ពួកគេ។ ភាពតានតឹងនៅក្នុងអាស៊ានភាគច្រើន បណ្តាលមកពីចំណងរវាងមេដឹកនាំនិងប្រជាជនអាស៊ាន លែងមានភាពដូចគ្នាកាលពីបីទសវត្សរ៍មុន។ ជារឿងចម្លែក! ការអភិវឌ្ឍលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានចំណែកដល់ភាពតានតឹងនេះ រវាងមេដឹកនាំនិងប្រជាជនអាស៊ាន។
កាលពីមុន មេដឹកនាំអាស៊ានអាចរក្សាទំនាក់ទំនងបានដោយសារការកាន់តំណែងដ៏យូរអង្វែងរបស់ពួកគេ។ ភាពស្និទ្ធស្នាលរបស់ពួកគេដើរតួជាទ្រព្យសម្បត្តិដ៏សំខាន់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាអាស៊ានផ្សេងៗ។
បច្ចុប្បន្ននេះ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលកំពុងអភិវឌ្ឍបានអនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាលជាញឹកញាប់នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន។ ជាលទ្ធផល មេដឹកនាំអាស៊ានមិនមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីស្គាល់គ្នាកាន់តែច្បាស់ និងកាន់តែជិតស្និទ្ធ។ ជំនួសឱ្យការគ្រប់គ្រងតំបន់ មេដឹកនាំក្នុងប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ផ្តោតសំខាន់លើបញ្ហាក្នុងស្រុកផ្សេងៗគ្នា។ នេះក៏ព្រោះតែបញ្ហាក្នុងស្រុកត្រូវការដើម្បីទទួលបាននិងរក្សាអំណាច។
សង្គមស៊ីវិល និងបណ្តាញសិក្សាក្នុងអាស៊ាន ក៏កំពុងចុះខ្សោយផងដែរ។ ឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ជាច្រើននៅក្នុងបណ្តាញទាំងនេះបានចូលនិវត្តន៍ ឬបានទទួលមរណភាព។ ទន្ទឹមនឹងនោះ អ្នកសិក្សាវ័យក្មេង និងអ្នកដឹកនាំសង្គមស៊ីវិលមិនទាន់បានបំពេញតួនាទីចាស់ទុំរបស់ខ្លួនក្នុងការរក្សាឯកភាពអាស៊ាននៅឡើយ។
***កត្តាឥណ្ឌូនេស៊ី***
Suzie បញ្ជាក់ថា មានសារមួយដែលអាមេរិកចាប់បានពីឥណ្ឌូនេស៊ី។ ទីក្រុងហ្សាការតាតែងតែបញ្ជាក់អំពីអព្យាក្រឹតភាពរបស់ខ្លួនចំពេលមានការប្រកួតប្រជែងនៅទីក្រុងប៉េកាំង-វ៉ាស៊ីនតោន។ ជាអកុសល ឥណ្ឌូនេស៊ីបានបង្ហាញទំនោរទៅរកចិន-រុស្ស៊ី។ ទោះបីជាទីបំផុត ពួកគេមិនបានចូលរួមក៏ដោយ ក៏ឥណ្ឌូណេស៊ីបានបង្ហាញភាពជិតស្និទ្ធជាមួយ BRICS ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការប្រឆាំងចំពោះវេទិកាពហុភាគីលោកខាងលិចផ្សេងៗ។
Biden ដូចដែល Suzie បានបន្ត បានបង្ហាញនូវបំណងចង់ស្តារឡើងវិញនូវភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅលើឆាកពិភពលោក។ ឥណ្ឌូណេស៊ី ទោះក្នុងហេតុផលអ្វីក៏ដោយ បដិសេធមិនគាំទ្រសេចក្តីប្រាថ្នានោះ។
លោកស្រី Suzie បាននិយាយថា "វាមានតម្លៃដែលត្រូវចំណាយសម្រាប់ការសម្រេចចិត្តនោះ។ អវត្តមានរបស់លោក Biden នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន អាចត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាមធ្យោបាយសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការបង្ហាញពីការមិនចាប់អារម្មណ៍របស់ខ្លួនចំពោះអាស៊ាន និងឥណ្ឌូនេស៊ី" ។
មានតម្លៃដែលត្រូវបង់សម្រាប់ការសម្រេចចិត្តនោះ។ ការអវត្តមានរបស់លោក Biden ពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន អាចត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាមធ្យោបាយមួយសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការបង្ហាញពីការមិនចាប់អារម្មណ៍ចំពោះអាស៊ាន និងឥណ្ឌូនេស៊ី។
ជាការពិតណាស់ នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ផ្សេងៗ សហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើភាពជាកណ្តាលរបស់អាស៊ាន។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពាក្យសម្តីត្រូវតែបញ្ជាក់ដោយសកម្មភាព។ តាមពិត អាមេរិកមិនសូវបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍លើអាស៊ានទេ។ វត្តមានសម្ភារយោធាផ្សេងៗរបស់អាមេរិកនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មិនមែនដោយសារអាមេរិកចាប់អារម្មណ៍អាស៊ានទេ។ Suzie និយាយថា៖ «វាច្បាស់ណាស់ថាវត្តមានគឺដោយសារកត្តាប្រទេសចិន។
លោក Cooper បាននិយាយថា វាពិបាកក្នុងការសន្និដ្ឋានថា សមយុទ្ធរបស់អាមេរិកទាំងអស់នៅក្នុងឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក គឺសំដៅទាំងស្រុងក្នុងការទប់ទល់ប្រទេសចិន។ មកទល់ពេលនេះ អាមេរិកបានជោគជ័យតែក្នុងប្រទេសដែលប្រឆាំងចិនខ្លាំងប៉ុណ្ណោះ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ នៅក្នុងប្រទេសអព្យាក្រឹត ជាពិសេសប្រទេសដែលទំនោរទៅរកប្រទេសចិន វិធីសាស្រ្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកអាចចាត់ទុកថាមានភាពរញ៉េរញ៉ៃ។ លោកបានបន្តថា៖ «លោក Biden ចាប់អារម្មណ៍តែលើទំនាក់ទំនងប្រសិនបើវាផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ហើយថាគាត់មិនមានឆន្ទៈក្នុងការផ្តល់ជំនួយ ឬការគាំទ្រដោយមិនទទួលបានអ្វីមកវិញទេ។
សេដ្ឋកិច្ចក្លាយជាហេតុផលចម្បងសម្រាប់និន្នាការរបស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្នុងការងាកទៅរកចិន។ លោក Cooper បាននិយាយថា តំបន់មិនទាន់ទទួលបានការផ្តល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចជាក់ស្តែងពីសហរដ្ឋអាមេរិកនៅឡើយទេ។ លោក Biden និងរដ្ឋបាលរបស់លោកមិនមានការរីកចំរើនជាក់ស្តែងណាមួយ ក្នុងការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះទេ។
សេដ្ឋវិទូនៅការិយាល័យស្រាវជ្រាវម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន+៣ (AMRO) លោក Khor Hoe Ee បានព្រមានថា អាស៊ីអាគ្នេយ៍មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយបណ្តាញសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់របស់ប្រទេសចិន។ ប្រទេសចិនស្រូបយករហូតដល់ 60 ភាគរយនៃការនាំចេញពីប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន។
សាស្ត្រាចារ្យនៃសាកលវិទ្យាល័យ វិទ្យាសាស្ត្រសង្គមសិង្ហបុរី លោក Randolph Tan បាននិយាយថា តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ក៏រងផលប៉ះពាល់ ដោយសង្គ្រាមសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកនិងចិនដែរ។ លោកបានប្រាប់សារព័ត៌មានជប៉ុន Nikkei ថា "ជម្លោះរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន រួមទាំងពាណិជ្ជកម្ម និងរឿងតៃវ៉ាន់ គឺជាប្រភពដ៏សំខាន់នៃហានិភ័យភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងបន្តបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ" ។ (AFP/REUTERS)
ប្រែសម្រួលដោយ៖ អុន រត្ធី
