10/08/2025
පාස්පෝට් පූස්පාට් ඉවරයි!
පහසු වෙලාවට ඇවිත් පාස්පෝට් අරගෙන යන්න
‘සමහර කණ්ඩායම් පෝලිම් ඇති කළා…
කුකුළා අතින්ගෙන පාස්පෝට් කන්තෝරුවට එන්න එපා, සවස 6.30 වෙනකම් විවෘතයි…
එක්දින සේවයේ කලින් තිබුණේ කවුන්ටර් 4යි, දැන් 9ක් තියෙනවා…
දවසකට පාස්පෝට් 2000කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් නිකුත් කරනවා…
එක්දින සේවා ගාස්තු 20,000යි, සාමාන්‍ය සේවා 10,000යි…
ඉල්ලුමට සරිලන සැපයුමක් කඩිනමින් සැපයිය නොහැකි තැනක පෝලිමක් නිර්මාණය වීම සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. පසුගිය කාලයේදී කිරිපිටි, ගෑස්, ඉන්ධන පෝලිම්, ‘පාස්පෝට්’ පෝලිම් නිර්මාණය වූයේ ඉල්ලුමට සරිලන සැපයුමක් ලබාදීමට නොහැකි වූ නිසා ය. රනිල් වික්‍රමසිංහ රාජ්‍ය පාලනය තුළ රට සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත්වීමත් සමග පෝලිම් නැති වී ගියේ ය. එහෙත් ‘පාස්පෝට්’ පෝලිම මෑතක් වන තෙක් දැකගැනීමට ලැබිණි. එම පෝලිමේ නවතම තතු සොයාබැලීමට පසුගිය දිනෙක ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවට අපි ගියෙමු. අතිශය ජනාකීර්ණ ස්ථානයක් වුවද, රථ වාහන නළා ශබ්දයක් නොඇසෙන තරමට ‘පාස්පෝට්’ කාර්යාලය ඉදිරිපිට නිහඬ බවක් පැවැතීම විශ්මයට කරුණක් විය.
අවට විපරම් කළ අපි ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුව තුළට ඇතුළු වීමු. ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට පැමිණෙන පුද්ගලයන් රැගෙන එන ලියකියවිලි දළ වශයෙන් පරීක්‍ෂා කර, නිවැරදිව ගොනු කරමින් අදාළ අංශවලට යොමු කරන ස්ථානයේ ද දෙතුන් දෙනෙකුට වඩා නැත. එහි විඩංගු නොවූ අප විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර නිකුත් කරන සාමාන්‍ය සේවා අංශයට ඇතුළු විය. විසල් ශාලාවේ මහ පිරිසක් නැති තරම් ය. සිටින අය අතරින් ද ‘හ්ම්’ ශබ්දයක් නැත. සෑම කෙනෙක්ම අසුන්වලට බරදී තම වාරය පැමිණෙන තෙක් ඩිජිටල් තිර දෙසට දෑස් දල්වාගෙන සිටිති. පුළුල් තිරවල පැහැදිලිව අංකය සහ ඡායාරූප ප්‍රදර්ශනය කෙරේ. ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ගැන විටින්විට ශබ්ද විකාශනය මගින් දැනුවත් කිරීම් ද සිදු කෙරේ. ඩිජිටල් තිර මත ප්‍රදර්ශනය කෙරෙන පුද්ගල තොරතුරු දුටු අය අසුන්වලින් නැඟිට ඇඟිලි සලකුණු ලබාගන්නා ස්ථානයට යොමු වේ. නිලධාරිනියක් හෝ නිලධාරියෙක් අයදුම් පත්‍රය, ලියකියවිලි පරීක්‍ෂා කොට අත්සන් සහිතව අනුමත කර, ඇඟිලි සලකුණු ලබාගන්නා ‘කවුන්ටරය’ වෙත යොමු කරති. ඇඟිලි සලකුණු ලබාගන්නා නිලධාරිනිය හෝ නිලධාරියාගේ රාජකාරියෙන් පසුව මුදල් ගෙවීම් අංශයට යොමු කරති. වයස අවුරුදු 60ට වැඩි පුද්ගලයන්ගේ ඇඟිලි සලකුණු ලබා නොගන්නා බව ද වාර්තා විය. ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කරන සාමාන්‍ය අංශයේ ක්‍රියාවලිය එතැකින් අවසාන වේ. දින 21කට පසුව විදෙස් ගමන් බලපත්‍රය තැපෑලෙන් නිවසට ලැබේ.
විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර නිකුත් කරන එක්දින සේවා අංශය තරමක් කාර්යබහුලය. ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට පැමිණ සිටින පිරිස ද වැඩිය. එහෙත් ඔවුන් ද තම වාරය පැමිණෙන තෙක් අසුන්වලට බර දී නිසොල්මනේ සිටිති. කිසිදු වෙනසක් නැත. විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර නිකුත් කරන සාමාන්‍ය සේවා අංශයේ ක්‍රියාවලියම එක්දින සේවා අංශයේ ද ක්‍රියාත්මක වේ. එහෙත් මුදල් ගෙවීම් කර විදෙස් ගමන් බලපත්‍රය මුද්‍රණය වී පැමිණෙන තෙක් පැය හතරකට ආසන්න කාලයක් ඉල්ලුම්කරුවන්ට බලා සිටීමට සිදු වේ. ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවෙන් පිටතට පැමිණ නිදහසේ රවුමක් ඇවිදිමින්, බත්තරමුල්ල හෝ දියත උයනට පැමිණ අවට සිරි නරඹමින් පැය තුනකට පසුව පැමිණ විදෙස් ගමන් බලපත්‍රය ලබාගැනීමට අවස්ථාව තිබුණ ද බොහෝ අය ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කරන ස්ථානයේම රැඳී සිටිති. එම ශාලාව තුළ තරමක ඝෝෂාකාරී බවක් සහ තදබදයක් නිර්මාණය වී ඇත්තේ එහෙයිනි. ඒ හැර පෙර පැවැති ‘පාස්පෝට්’ පෝලිම් අද නැත. එම පරිශ්‍රය තුළ තැන, තැන කැළි කසළ ගොඩ ගැසී ද නැත. බිම වැටුණු කොළ කැබැල්ලක් ඇස ගැටෙන්නේ ද කලාතුරකිනි. එමෙන්ම උදේ 7.00ට ඉල්ලුම් පත්‍ර භාර දී මුදල් ගෙවන පුද්ගලයන් පැය තුනක් වැනි කෙටි කාලයක් තුළ ‘පාස්පෝට්’ රැගෙන යන අයුරු අපි දෑසින් දුටුවෙමු. එම වෙනස නම් සැබැවින්ම පැසසුමට ලක් කළ යුතු ය.
එමෙන්ම පාස්පෝට් පෝලිම නිර්මාණය වීමට විවිධ හේතු රාශියක් බලපානු ලැබේ. මහජනතාව අතරට නිවැරැදිව පණිවිඩ නොයෑම, සමහර රටවලට බහුල වශයෙන් ශ්‍රමිකයන් බඳවාගැනීම්, වෙනත් රටවල පවතින කාලගුණ, දේශගුණික තත්ත්වයන් සමග නිවාඩුගත කිරීමට විදෙස්ගත වන පිරිස වැඩිවීම, ආගමික කටයුතු මූලික කරගෙන විදෙස්ගතවීම් වැඩිවීම, විශේෂයෙන්ම මක්කම වන්දනාව වැනි ආගමික කටයුතු සඳහා විදෙස්ගත වන පිරිස වැඩිවීමත් සමග විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර ලබාගැනීමේ ඉල්ලුම වැඩි වේ. පසුගිය කාලයේ නිර්මාණය වී තිබූ ‘පාස්පෝට්’ පෝලිමට වෙනත් සාධක ද මුල් වී තිබූ බව වාර්තා වේ. විශේෂයෙන්ම කොවිඩ් වංසගතයට රට වසා තැබීම, ගමන් බලපත්‍රවල හිඟතාවය ප්‍රබල සාධකයක් වී තිබේ. හිඟයක් සමාජගතවීමත් සමග ඒ සඳහා පවතින ඉල්ලුම වැඩිවීම සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. ‘පාස්පෝට්’ හිඟය දඩමීමා කරගත් විවිධ කණ්ඩායම් පෝලිම් නිර්මාණය කිරීමට විවිධාකාරයෙන් කටයුතු කළ බව ද වාර්තා වේ. එවැනි පසුබිමක, එවකට මෙරට පැවති අරගලකාරී ස්වභාවයත් සමග ‘මේ රටේ ඉඳල ගොඩ යෑමක් නෑ. කොහේ හෝ රටකට යන්න ඕනෑ…’ අරමුණින් විශාල පිරිසක් විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර ලබාගැනීමට උත්සුක වූහ. රටේ පැවැති අස්ථාවරභාවයත් සමග විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර නිකුත් කිරීම ද නතර කරයි දෝ යන බියෙන් තවත් පිරිසක් විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර ලබාගැනීමට උනන්දු වූහ. සාමාන්‍යයෙන් දෛනිකව පැමිණෙන සංඛ්‍යාවට වඩා වැඩි පිරිසක් විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර ලබාගැනීමට පැමිණියහ. දෛනිකව නිකුත් කරන විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර 1500 – 2000ක් ඉක්ම යන ඉල්ලුමක් නිර්මාණය විය. ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට පැමිණෙන පිරිස දිනෙන්, දින වැඩිවීමත් සමග ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුව තුළ මෙන්ම ඒ සමීපයේ මහ මඟ දිගු පෝලිම් නිර්මාණය විය. පෝලිමේ ස්ථාන වෙන් කිරීම, කුලියට පෝලිමේ සිටීම ආදායම් මාර්ග කරගත් මත්ලෝලීන්, ආතක් පාතක් නැති කාලකණ්ණි සහ ‘පාස්පෝට්’ කාර්යාලයේ මුදලට විකිණෙන සේවකයන් පෝලිම් පවත්වාගෙන යෑමට ‘පාස්පෝට් හිඟය’ වැරැදි ආකාරයට සමාජගත කළහ. ඒ සමග පෝලිමේ ස්ථාන වෙන් කිරීමට රුපියල් 5000ක්, පෝලිමේ සිටීමට රුපියල් 10,000ක් අයකළ අපතයන්ගේ පසුම්බි පිරුණි. ‘පාස්පෝට්’ කාර්යාලයේ ඇතැම් සේවකයන් බෝනස් පිට බෝනස් ලබන ආකාරයට මුදල් හම්බ කළහ. අදාළ බලධාරීන්ගේ උපදෙස් පරිදි, ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු පාලක ජනරාල්වරයාගේ මඟපෙන්වීම මත පැය 24ක සේවා දිගුවක් ඇති කර ක්‍රමයෙන් ‘පාස්පෝට්’ ගැටලුවට පිළියම් සෙවීමට කටයුතු කළ බව ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවේ නියෝජ්‍ය පාලක මහේෂ් කරුණාරත්න මහතා අප සමග පැවසුවේය.
“පැය 24ක සේවය ආරම්භ කරල ටික දවසක් යනකොට පෝලිම් නැතිව ගියා. එක්දින සේවා අංශයේ කවුන්ටර්ස් හතර, නවයක් දක්වා වැඩි කිරීමත් සමග විශාල වශයෙන් තදබදය අඩු වුණා. මේ වෙනකොට උදේ 6.30ට ටෝගන් නිකුත් කිරීම ආරම්භ කර හවස 02.00 වන තෙක් දෙනවා. උදේ 7.00ට කවුන්ටර් ඕපන් කරනවා. හවස 6.30 වන තෙක් පාස්පෝට් නිකුත් කරනවා. දවසකට 2000කට ආසන්න සංඛ්‍යාවකට පාස්පෝට් නිකුත් කරනවා. ඒත් මේ වෙනකොට දවල් 12.00 වෙනකොට ‘පාස්පෝට්’ ඉල්ලුම් කරන අය ඇවිත් ඉවරයි…”
‘පාස්පොට් මුද්‍රණය කරන්නෙ ඉන්දීය සමාගමක්ද? අපි ඔහුට පැනයක් යොමු කළෙමු.
“නෑ… වෙනත් රටක විදේශීය සමාගමක්. ටෙන්ඩර් පාටි පාටියට අනුව විදේශීය සමාගමකට ලබා දීලා තියෙන්නෙ ආරක්‍ෂාවට. ජීව දත්ත ඇතුළත් කරන්නෙ ලංකාවේ. අපේ රටේ සමහර මිනිස්සු උප්පැන්න සහතික ගෙවල්වල හදනවා. එවැනි පසුබිමක ‘පාස්පෝට්’ පොත් මුද්‍රණය ලංකාවේ සමාගමකට භාරදීම ගැටලුසහගතයි. මේ වෙනකොට ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතියට අනුකූලව පිටු 48ක විදෙස් ගමන් බලපත්‍රයක් මුද්‍රණය වෙනවා. අලුත් පාලක ජනරාල්තුමා එක්කත් අපි කතා කරමු. යමු උඩට…” මහේෂ් කරුණාරත්න ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවේ වර්තමාන වැඩ බලන පාලක ජනරාල් චමින්ද පතිරාජ මහතා හමුවට අපව කැඳවාගෙන ගියේය. සුහද පිළිගැනීමකින් පසුව ඔහු ‘පාස්පෝට්’ කාර්යාලයේ වත්මන් තත්ත්වය සහ විශේෂ දැනුවත් කිරීමක් ද කළේය. මේ ඒ කතාව ය.
“පහුගිය දවසක කෙනෙක් මගේ කාමරයට ම ඇවිත් ‘සර් පාස්පෝට් ඔෆිස් එක ගැන සමාජයේ ලොකු බිල්ලෙක් මවලා තියෙනවා. ඇතුළට ආවට පස්සෙ තමයි ඒක අමූලික බොරුවක් කියලා දැනගත්තෙ. පාස්පෝට් නිකුත් කරන සිස්ටම් එක හරිම පිළිවෙළයි. විනිවිදයි. ඔබතුමාව හොයාගෙන ආවේ ස්තුතියි කියලා යන්න…’ ඒ වචන ටික ඇහෙනකොට මට දැනුන සතුට කියාගන්න බෑ. ඒ මොහොතේම පහළට ගිහින් ගේට්ටුවේ හිටිය ආරක්ෂක නිලධාරියාගේ ඉඳල සෑම සේවකයෙකුටම අර මනුස්සයා කියපු කතාව කියල ‘ඒ ගෞරවය මට නෙමෙයි ඔයලට ලැබෙන්න ඕන’ කියලා පෞද්ගලිකව ස්තුති කළා. මේ වෙනකොට ‘පාස්පෝට්’ කන්තෝරුවේ කිසිම ගැටලුවක් නෑ. ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කිරීම විනිවිද ආකාරයට සිදුවෙමින් පවතිනවා. ‘පාස්පෝට්’ ලබාගන්න පැමිණෙන අය පාන්දර 4.00 ඉඳල කාර්යාලය ඉදිරිපිට පෝලිම් ගැහෙන්නෙ නැතිව එනවා නම් ගැටලුවක් ඇත්තෙම නෑ. උදෙන් එන තරමට කාර්යාලයේ රැඳෙන වෙලාව වැඩි වෙනවා. දවසම රස්තියාදු වෙනවා. ඒ නිසා තමන්ගේ වැඩ කරගෙන ටිකක් දවල් වෙලා එනවා නම් පැය හතරක් වගේ කාලයක් තුළ ‘පාස්පෝට්’ අරගෙන යන්න පුළුවන්. සවස 2.00 වෙන තෙක් ඉල්ලුම් පත්‍ර භාර ගන්නවා. අපේ කාර්යාලයට ඇවිත් නිවැරදි, පිරිසිදු ලියකියවිලි ඉදිරිපත් කරන සෑම කෙනකුම යවන්නෙ විදෙස් ගමන් බලපත්‍රය අතට දීලා. කලබල වෙලා කුකුළා අතින් අරගෙන ඇවිත් පැය හත, අට රස්තියාදු වෙලා ‘පාස්පෝට් එක ගන්න පැය 10.00ක් 12.00ක් ගත වුණා කියලා බොරු මත සමාජගත කරන්න එපා. පාස්පෝට් නිකුත් කරන ක්‍රියාවලිය හරි හැටි නොදැනීම නිසා තමයි මිනිස්සු රස්තියාදු වෙන්නේ. ඒ විතරක් නෙමෙයි, පෝලිමේ ස්ථාන වෙන් කරගන්න විවිධ පුද්ගලයන්ට මුදලුත් දෙනවා. සමහර පුද්ගලයන් පෝලිමේ තැනක් අල්ල දෙන්න රුපියල් 5000ක් ගන්නවා. ඒ ගැන මම පොලිසියටත් පැමිණිලි කරල තියෙනවා. ඉදිරි කාලයේදී ඔවුන්ට එරෙහිව නීතිය දැඩිව ක්‍රියාත්මක වෙයි. මේ රටේ පුරවැසියන් විදිහට ‘පාස්පෝට්’ ගන්න ඇවිත් හොරු, වංචාකාරයන්ට රැවටෙන්න එපා. බොහොම පහසුවෙන් ‘පාස්පෝට්’ එක ලබාගන්න පුළුවන්…” දැක්මක් සහිත නිලධාරියෙක් බව වැටහේ. සුහදශීලීභාවය ද උපරිමය. රාජ්‍ය ආයතන පාරිපාලනයට ඇවැසි එවැනි නිලධාරීන් ය. ඔහු වැඩ භාරගෙන මාස දෙකහමාරකි. ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවේ සිදුවෙමින් පවතින යහපත් පරිවර්තනය තව, තවත් සාර්ථකත්වයට පත් වේ යැයි විශ්වාසයක් තබාගත හැකි ය.
ලෝකයේ රටවල එක් දිනයක් තුළ විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර නිකුත් කරන ක්‍රමවේදයක් ක්‍රියාත්මක නොවේ. සෑම රටකදීම විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර නිකුත් කිරීමට යම් කාලයක් ගත වේ. එක් දිනයක් තුළ ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කරන ලෝකයේ එකම රට මෙරට පමණි. එවැනි සුවිශේෂී පහසුකම් තිබියදී, පෝලිම් නොමැති පසුබිමක් තුළ ද කුකුළා අතින් ගෙන ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවට පැමිණීම මෝඩකමකි. එමෙන්ම කොළඹ බත්තරමුල්ලේ පිහිටි ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුවේ ශාඛා හතරක් වව්නියාව, නුවර, කුරුණෑගල සහ මාතර ක්‍රියාත්මක වේ. එම කාර්යාලවලින් ද දෛනිකව ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කිරීම සිදු වේ. එක්දින සේවා අංශයෙන් දිනකට ‘පාස්පෝට්’ 250ක් නිකුත් කරනු ලැබේ. එහෙත් යාපනය, කිළිනොච්චිය, අනුරාධපුරය අවට ප්‍රදේශවල ජනතාව පමණක් නොව, වව්නියාවේ පදිංචිකරුවන් ද ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට බත්තරමුල්ල ප්‍රධාන ශාඛාවට පැමිණෙති. ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට පැමිණෙන බහුතරය දෙමළ සහ මුස්ලිම් ජාතිකයන්ය. එමෙන්ම ‘පාස්පෝට්’ නිකුත් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ගැන බහුතරයකට දැනුමක් නැත. බත්තරමුල්ල ‘පාස්පෝට්’ කාර්යාලයේ අනවශ්‍ය තදබදයක් නිර්මාණය වීමට පාස්පෝට් ඉල්ලුම්කරුවන්ගේ නොදැනුවත්භාවය ද ප්‍රධාන සාධකයක් වී තිබේ. කඩේකට ගිහින් හාල් කිලෝවක් රැගෙන එන ආකාරයට ‘පාස්පෝට්’ ලබාගැනීමට නොහැකි බව තේරුම් ගෙන බුද්ධිමත්ව, නිවැරදිව දැනුවත් වෙමින් පැහැදිලි, විශ්වසනීය ලියකියවිලි රැගෙන විදෙස් ගමන් බලපත්‍ර ලබාගැනීමට පැමිණීම සමාජයට කරන සේවයකි.
එමෙන්ම විදෙස්ගතවීමට අදහසක් ඇති නම් විදෙස් ගමන් බලපත්‍රයක් ලබාගැනීමට ප්‍රමාද නොවන්න, සාමාන්‍ය සේවා අංශයෙන් ‘පාස්පෝට්’ ඉල්ලුම් කරනවිට අයකරන මුදල රුපියල් 10,000කි. දිනයක් තුළ විදෙස් ගමන් බලපත්‍රයක් ලබාගැනීමට රුපියල් 20,000ක මුදලක් අය කරනු ලැබේ. ප්‍රමාදවීම රුපියල් 10,000ක අමතර වියදමකි. රාජ්‍ය ආදායම වැඩි කිරීමකි. මහ භාණ්ඩාගාරයට වැඩිම ආදායමක් උපයා දෙන සුරාබදු දෙපාර්තමේන්තුව හා සමාන ආදායමක් ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුව ද වාර්ෂිකව ලබාදෙන බව වාර්තා වේ. එමෙන්ම ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් විදෙස් ගමන් බලපත්‍රයක් නිකුත් කිරීමට අය කරන මුදලට සරිලන සේවාවක් සපයන බව ද සිහිපත් කළ යුතුය. කඩිමුඩියේ පාස්පෝට් නොගෙන වියදම අඩු කරගැනීම පුරවැසියන්ගේ වගකීමකි. එවිට ඡායාරූප කළු කඩකාරයන්ගේ සූරා කෑමට ද ලක් නොවේ. ආගමන හා විගමන දෙපාර්තමේන්තුව ඉදිරිපිට කෙරෙන කළු කඩ මාෆියාව වෙනත් ලිපියකින් සමාජගත කිරීමේ අදහසින් අපි නතර වීමු.
තරංග රත්නවීර
