26/06/2025
အင်္ဂါဂြိုဟ်(Mars) ရဲ့ ကောင်းကင်ဟာ ဘာလို့ နီရဲနေတာလဲ?🤔
ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ကောင်းကင်ပြာရောင်ဖြစ်ရခြင်းမှာ အလင်းပြန့်ကျဲမှု (light scattering) ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ နေရောင်ခြည်ဟာ အရောင်အမျိုးမျိုး (ဥပမာ- အနီ၊ လိမ္မော်၊ အဝါ၊ အစိမ်း၊ အပြာ၊ မဲနယ်၊ ခရမ်း) ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါတယ်။ နေရောင်ခြည်ဟာ ကမ္ဘာ့လေထုထဲကို ဖြတ်သန်းဝင်ရောက်လာတဲ့အခါ လေထုထဲရှိ သေးငယ်တဲ့ မော်လီကျူးများ (အဓိကအားဖြင့် နိုက်ထရိုဂျင်နှင့် အောက်ဆီဂျင်) နှင့် ထိတွေ့မိပါတယ်။
ဤမော်လီကျူးများဟာ အလင်းလှိုင်းအလျား (wavelength) ထက် အဆများစွာ သေးငယ်ပါတယ်။ Rayleigh scattering လို့ ခေါ်တဲ့ ဖြစ်စဉ်အရ၊ လှိုင်းအလျားတိုတဲ့ အလင်းရောင်များဟာ လှိုင်းအလျားရှည်တဲ့ အလင်းရောင်များထက် ပိုမိုပြန့်ကျဲလွယ်ပါတယ်။ အပြာရောင်အလင်း၏ လှိုင်းအလျားဟာ အနီရောင်နှင့် အခြားအရောင်များထက် ပိုတိုပါတယ်။ဒါကြောင့် အပြာရောင်အလင်းဟာ လေထုထဲရှိ မော်လီကျူးများဖြင့် အခြားအရောင်များထက် ပိုမိုပြန့်ကျဲပြီး ကောင်းကင်တစ်ခုလုံးကို ပျံ့နှံ့သွားပါတယ်။
ဒါကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ကောင်းကင်ကို အပြာရောင်အဖြစ် မြင်တွေ့ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ နေဝင်ဆည်းဆာနှင့် နေထွက်ချိန်များတွင် နေရောင်ခြည်ဟာ လေထုကို ပိုမိုရှည်လျားစွာ ဖြတ်သန်းရသောကြောင့် အပြာရောင်အလင်းအများစုဟာ ပြန့်ကျဲထွက်သွားပြီး အနီရောင်၊ လိမ္မော်ရောင် စသည်တို့ကို ပိုမိုမြင်တွေ့ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
မားစ်ဂြိုဟ်ပေါ်ရှိ ကောင်းကင်နီရောင်ဖြစ်ရခြင်းမှာ ကမ္ဘာပေါ်က ကောင်းကင်ပြာရောင်ဖြစ်ရခြင်းနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး လေထုရဲ့ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ ဖုန်မှုန့်တွေကြောင့်ပါ။ အဓိကအချက်တွေကတော့-
* လေထု ပါးလွှာခြင်းနှင့် ဖုန်မှုန့်များခြင်း:
မားစ်ဂြိုဟ်ရဲ့လေထုဟာ ကမ္ဘာ့လေထုထက် အဆပေါင်း ၁၀၀ လောက် ပိုပြီးပါးလွှာပါတယ်။ ဓာတ်ငွေ့ပမာဏ နည်းပါးပေမယ့် သံဓာတ်ပါဝင်တဲ့ ဖုန်မှုန့်တွေ၊ အမှုန်အမွှားတွေ အများကြီး ပါဝင်နေပါတယ်။ ဒီဖုန်မှုန့်တွေဟာ မားစ်ရဲ့ မြေမျက်နှာပြင်ကနေ လေတိုက်နှုန်းပြင်းတာကြောင့် လေထုထဲကို ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
* သံအောက်ဆိုဒ် (Iron Oxides) များစွာ ပါဝင်ခြင်း:
မားစ်ဂြိုဟ်ရဲ့ မြေကြီးနဲ့ ဖုန်မှုန့်တွေမှာ သံအောက်ဆိုဒ် (iron oxides) တွေ အဓိကပါဝင်ပါတယ်။ ဒီသံအောက်ဆိုဒ်တွေကို ကျွန်ုပ်တို့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ "သံချေး" (rust) လို့လည်း ခေါ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် မားစ်ဂြိုဟ်ရဲ့မြေမျက်နှာပြင်က အနီရောင်သန်းနေတာဖြစ်ပါတယ်။
* အလင်းစုပ်ယူမှုနှင့် ပြန့်ကျဲမှု (Absorption and Scattering of Light):
နေရောင်ခြည်ဟာ မားစ်ဂြိုဟ်ရဲ့ လေထုထဲကို ဖြတ်သန်းဝင်ရောက်လာတဲ့အခါ လေထုထဲမှာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့ သံဓာတ်ပါဝင်တဲ့ ဖုန်မှုန့်တွေနဲ့ ထိတွေ့မိပါတယ်။
* ဒီဖုန်မှုန့်တွေဟာ အပြာရောင်အလင်းလှိုင်းတွေကို စုပ်ယူ (absorb) လိုက်ပါတယ်။
* တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ အနီရောင်နဲ့ လိမ္မော်ရောင်အလင်းလှိုင်းတွေကိုတော့ ပိုပြီး ပြန့်ကျဲ (scatter) စေပါတယ်။
ဒါကြောင့် မားစ်ဂြိုဟ်ပေါ်မှာ နေ့ဘက်ဆိုရင် ကောင်းကင်ဟာ နီညိုရောင်၊ လိမ္မော်ရောင် သန်းနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ နေထွက်ချိန်နဲ့ နေဝင်ချိန်တွေမှာဆိုရင် ကမ္ဘာပေါ်ကနဲ့ ပြောင်းပြန်အနေအထားနဲ့ နေရှိတဲ့နေရာနားတစ်ဝိုက်က အပြာရောင်သန်းနေတာမျိုးကိုလည်း တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ခြုံပြီးပြောရရင် မားစ်ရဲ့ ကောင်းကင်ဟာ ဖုန်မှုန့်တွေကြောင့် အနီရောင်ကို အဓိက မြင်တွေ့ရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
#သိပ္ပံ #ထူးဆန်းထွေလာ #စကြာဝဠာ #အာကာသ
