The Akyab Post

The Akyab Post Akyab Post is set up to represent the voices and situations of diverse communities living in Rakhine.

The Akyab Post is a joint media enterprise that was established on April 23, 2023 and is managed by a group of experienced and inspiring individuals with backgrounds in journalism and writing. It is set up to represent the voices and situations of diverse communities living in Rakhine.

01/08/2025

◾️ ဗီဒီယိုအဟောင်းကို သုံးပြီး ကျောက်တော်မြို့နယ်က ကျေးရွာကို အေအေကမီးရှို့ဆိုကာ သတင်းအမှားဖြန့်

Akyab Post/ MFCN/ The Red Flag
Fact Check
1 Aug 2025

အာရက္ခတပ်တော် သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ကျောက်တော်မြို့နယ် အပေါက်ဝကျေးရွာမှ ရိုဟင်ဂျာတွေနေထိုင်တဲ့ ရပ်ကွက်ကို လူသစ်နဲ့ ဆက်ကြေးမပေးတာကြောင့် အေအေတပ်သားတွေကနေ မီးရှို့ခဲ့တယ်ဆိုပြီးတော့ ရေးသားထားကြတဲ့ ပို့စ်တွေဟာ ဆိုရှယ်မီဒီယာပလက်ဖောင်းပေါ်မှာ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိပါတယ်။

Facebook ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ followers 16K ရှိတဲ့ ARF Burmese page ကနေ ဇူလှိုင်လ ၂၅ ရက်နေ့မှာ “တိုက်ပွဲစတင်ဖြစ်ပွားသည့်နေ့မှစ၍ AA အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ ဝင်ရောက်နေရာယူထားသည့် အပေါက်ဝရွာ၊ ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်ရပ်ကွက်တွင် မီးအကြီးအကျယ်လောင်နေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲစတင်ဖြစ်ပွားသည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၃ ရက်နေ့မှစ၍ AA အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ ဝင်ရောက်နေရာယူထားသည့် ကျောက်တောမြို့နယ်၊ အပေါက်ဝရွာ၊ ဈေးနားရှိ ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်လင်များနေထိုင်ရာရပ်ကွက်တွင် ယနေ့နေ့လည် ၁ နာရီမှစ၍ မီးအကြီးအကျယ် လောင်ကျွမ်းနေကြောင်း သိရှိရသည်။ အဆိုပါရပ်ကွက်မှာ “AA အဖွဲ့မှ လူသစ်နှင့် ဆက်ကြေးမပေးပါက ရပ်ကွက်အား မီးတိုက်မည်”ဟု အကြိမ်ကြိမ် ခြိမ်းခြောက်ခံထားရသည့် ရပ်ကွက်ဖြစ်ပြီး မီးလောင်နေချိန်၌ အဆိုပါရပ်ကွက်အတွင်း နေထိုင်နေသည့် AA အဖွဲ့ဝင်များ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားကြကြောင်း ရပ်ကွက်နေ ဒေသခံ အသိုင်းအဝိုင်းများထံမှ သိရှိရသည်။” (မူရင်းအရေးအသား) ဆိုပြီးတော့ ဗီဒီယိုဖိုင်နဲ့တကွ ရေးသားဖြန့်ဝေထားပါတယ်။

📌 ARF Burmese ရဲ့ မူရင်းပို့စ်အပြည့်အစုံကို ဝင်ရောက် ဖတ်ရှုရန် - https://archive.ph/Kdwyt

ဒီပို့စ်ကို Akyab Post ကနေ နောက်ဆုံး စစ်ဆေးထားတဲ့ ဇူလှိုင်လ ၃၁ ရက်နေ့အထိ reaction ပြုလုပ်သူ 3.8 K၊ comment ပေးသူ ၁၄၉ ဦး၊ share ပြုလုပ်သူ ၂၂၆ ဦးနဲ့ ဗီဲဲဒီယိုကို ကြည့်ရှုသူ ၄၂၄K ထိရှိပြီးတော့ ဆက်လက်ပြီးတော့ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိပါတယ်။

ဒီပို့စ်ကို Myanmar Fact-checking Network အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ Akyab Post ဖက်ကနေ စစ်ဆေးကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ ကျောက်တော်မြို့နယ်က အပေါက်ဝကျေးရွာမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ်မဟုတ်ဘဲ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှာ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်က ဖုံညိုလိပ်ကျေးရွာမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုဖိုင်ဖြစ်နေတာကို စစ်ဆေးအတည်ပြုနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

▪️ စစ်ဆေးတွေ့ရှိချက်

ARF Burmese page မှာ ပျံ့နှံ့လို့ရှိတဲ့ ပို့စ်မှာပါရှိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို သိရှိရဖို့ google advanced search tools၊ InVID Tools နဲ့ google reverse search tools တွေကို သုံးပြီးတော့ စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။​

ARF Burmese page ကနေ တင်ထားတဲ့ ပို့စ်မှာပါရှိတဲ့ ဗီဒီယိုကို InViD tool နဲ့ စစ်ဆေး ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ နိုင်ငံတကာသတင်းဌာနတစ်ခုဖြစ်တဲ့ RFA ကနေ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့မှာ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်က ဖုံညိုလိပ်ကျေးရွာမှာ စစ်ကောင်စီလက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်တာကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ ဆယ်ဦးကျော် သေဆုံးတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းရုပ်သံက ဗီဒီယိုဖြစ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

🔗 RFA Burmese ရဲ့ သတင်းအပြည့်အစုံ - https://www.youtube.com/watch?v=4Y9eGJ2hMnE&t=4s

https://www.facebook.com/rfaburmese/posts/789684136526324

RFA ကနေ “ရခိုင်ပြည်နယ် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် ဖုံညိုလိပ်ရွာမှာ ဇန်နဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့က စစ်ကောင်စီပစ်ခတ်တဲ့ လက်နက်ကြီးကျရောက်ပေါက်ကွဲတာကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ ဆယ်ဦးကျော် သေဆုံးပြီး အယောက် သုံးဆယ်ကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာအရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)အကြား နှစ်ဘက်တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေပြီး ဖုံညိုလိပ်ရွာမှာ AA က ဝင်ရောက်တပ်စွဲချိန်မှာ စစ်တပ်က လက်နက်ကြီးနဲ့ ပစ်ခတ်တာကြောင့် ရွာသားတွေ ထိခိုက်သေဆုံးရသလို နေအိမ်တွေ မီးလောင်ပျက်စီးတာဖြစ်တယ်လို့ ဒေသခံတချို့က ပြောပါတယ်။” လို့ ရေးသားဖော်ပြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဒီအကြောင်းအရာနဲ့ ဆက်စပ်လို့ google မှာ ဖုံညိုလိပ်ကျေးရွာလို့ ရိုက်ရှာကြည့်တဲ့အခါမှာလည်း ရခိုင်ဒေသအခြေပြု သတင်းမီဒီယာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Arakan Princess ကနေ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့မှာပဲ “ ဘူးသီးတောင်မှာ အကြမ်းဖက် စစ်ကောင်စီတပ်၏ လက်နက်ကြီးနဲ့ ယမ်းကားပစ်ခတ်မှုကြောင့် ဖုံညိုလိပ်ရွာက အမျိုးသမီး ၁ ယောက် သီဆုံးပြီး၊ ၇ ယောက် ဒဏ်ရာရ” လို့​ရေးသားထားပါတယ်။

🔗 Arakan Princess ​ရဲ့ သတင်းအပြည့်အစုံကို ဖတ်ရှုရန် - https://arakanprincess.media/wp-00110/

ဘူးသီးတောင် ဖုံညိုလိပ်ကျေးရွာမှာ လက်နက်ကြီးကျရောက်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လူသေဆုံးမှုများရှိကြောင်း၊ ဒဏ်ရာရသူတွေနဲ့ မီးလောက်ပျက်စီးတဲ့ အိမ်တွေရှိတယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းကိုလည်း Fortify Rights ရဲ့ X အကောက် ကနေ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ပျံ့နေတဲ့ ဗီဒီယိုမှာပါရှိိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေနဲ့ ထုတ်ဝေထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။

🔗 Fortify Rights ကနေ တင်ထားတဲ့ အပြည့်အစုံကို ဖတ်ရှုရန် - https://x.com/FortifyRights/status/1751918354053689501

တစ်ကယ့်မြေပြင်မှာလည်း ဘူးသီးတောင်က ဖုံညိုလိပ်ကျေးရွာနဲ့ ကျောက်တော်မြို့နယ်က အပေါက်ဝကျေးရွာတို့မှာ ၂၉ မိုင် ဝေးကွာလွန်းတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ARF Burmese page မှာ ပျံ့နေသလိုမျိုး ဇူလှိုင်လ ၂၅ ရက်နေ့မှာ ကျောက်တောက်မြို့နယ်မှ အပေါက်ဝကျေးရွာမှာ မီးလောင်တာရှိမရှိ ဒေသခံတစ်ဦးကို မေးမြန်းကြည့်တဲ့အခါမှာလည်း “အခုထိ ဒီဖက်မှာ မွတ်ဆလင်ကျေးရွာမှာ မီးလောင်တာကို မရှိသေးပါဘူး။ သတင်းတုသတင်းမှားသာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ Akyab Post ကို အတည်ပြုပါတယ်။

▪️သုံးသပ်ချက်

ARF Burmese page မှာ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိတဲ့ ပို့စ်ကို ဒေသတွင်းသတင်းဌာနတွေရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက်တွေ၊ ပြည်တွင်းသတင်းဌာနတွေရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက်တွေနဲ့ တိုက်ကြည့်တဲ့အခါ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ပျံ့နှံ့နေသလိုမျိုး အေအေဖက်ကနေ ကျောက်တော်မြို့နယ် အပေါက်ဝကျေးရွာမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေနေထိုင်တဲ့ ရပ်ကွက်ကို လူသစ်နဲ့ ဆက်ကြေးမပေးတာကြောင့် မီးရှို့ခဲ့တယ်ဆိုတာဟာ ယခင်ရှိပြီးသား ဗီဒီယိုဖိုင်ကို အသုံးပြုပြီးတော့ သတင်းတုသတင်းမှားဖြန့်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

ယခင်ကလည်း ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေကနေ ဖော်ပြထားတဲ့ ပို့စ်တွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေကို ဖုံးကွယ်ရာမှာ အသုံးချဖို့အတွက် အေအေဖက်ကနေ ပြည်သူလူထုရဲ့ အိုးအိမ်နဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ဖျက်ဆီးပါတယ်ဆိုပြီးတော့​ ရေးသားဖြန့်ဝေခဲ့ကြပါတယ်။​

ARF Burmese page ဟာလည်း ယခင်ကလည်း သတင်းတုသတင်းမှားတွေနဲ့ အမုန်းစကားတွေကို ဖြန့်ခဲ့တာကြောင့် Akyab Post ဖက်ကနေ သတင်းတုသတင်းမှားဖြစ်ကြောင်း စီစစ် စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။

✅ Akyab Post ကနေ စစ်ဆေးထားတဲ့ Debunking factcheck - https://www.facebook.com/theakyabpost/videos/735302166023053/

လက်ရှိရခိုင်ဒေသတွင်းမှာ ဖုန်း၊ အင်တာနက်လိုင်းအခက်အခဲတွေကြောင့် သတင်းအချက်အလက်စီးဆင်းမှုမှာ နှေးကွေးလျက်ရှိပြီး၊ ရရှိထားတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကိုလည်း သေချာစိစစ်ပြီးမှ လက်ခံကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။

စာဖတ်သူတွေအနေနဲ့သတင်းတု/သတင်းမှားဖြစ်တယ်လို့ သံသယရှိရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မှန်ကန်တဲ့သတင်း ဟုတ်၊ မဟုတ်အတည်ပြု မေးမြန်းလိုရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Fact Checking ပြုလုပ်ပေးတဲ့ သတင်းဌာန/အဖွဲ့အစည်း တွေရဲ့ Chat Box ကနေ သွားရောက်မေးမြန်းကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။

Myanmar Fact-checking Network အဖွဲ့ဝင်တွေ အချက်အလက်စစ်ဆေးထားတဲ့ သတင်းတွေကို ဒီနေရာမှာ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။

Web - https://myanmarfactcheckingnetwork.org/
Fb - https://www.facebook.com/myanmarfactcheckingnetwork

31/07/2025

◾️ လေကြောင်းနဲ့ အကြမ်းဖက်ဖို့ လှုံဆော်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီ ဝါဒဖြန့်မှုများကို စိစစ်ခြင်း

Akyab Post/သျှမ်းသံတော်ဆင့်/ MFCN
Fact Check Article

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလကနေ စခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့အတူ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို တွန်းလှန်တဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြားမှာ အရပ်သားပြည်သူတွေအနေနဲ့ စစ်ရေးပစ်မှတ်အဖြစ် တိုက်ခိုက်ခံရမှုဟာ တနေ့တခြား ပိုတိုးလာနေပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှု (၄) နှစ်ကျော် ကာလအတွင်း မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးမှာ စစ်ကောင်စီဖက်ကနေ စစ်ရေးပစ်မှတ်အဖြစ် တိုက်ခိုက်တာကြောင့် အရပ်သားပြည်သူ ၇,၀၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း AAPP က ဇူလိုင် ၂၉ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ အရပ်သားပြည်သူတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုတွေ တိုးလာပေမဲ့လည်း ဒီလိုတိုက်ခိုက်မှုတွေ အပေါ်မှာ တရားဝင်အသိမှတ်ပြုမှုနဲ့ သေဆုံးသူတွေနဲ့ ပျက်စီးမှုတွေဟာ စစ်ရေးပစ်မှတ်သာ ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ဝါဒဖြန့် ရေးသားထားကြတဲ့ ပို့စ်တွေကတော့ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေမှာ ပျံံ့နှံ့လျက်ရှိပါတယ်။ တစ်ဖက်မှာလည်း ပြည်သူတွေအပေါ်မှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ဆက်လုပ်ဆောင်ဖို့အတွက် စစ်ကောင်စီ ဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေကနေ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်နဲ့ လှုံ့ဆော်လျက်ရှိပြီးတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုနဲ့ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို ဖုံးကွယ်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့နေရာမှာ ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေဟာ ပင်မထောက်တိုင်တစ်ခု အဖြစ် ရှိနေပါတယ်။

ဒီလို လှုံ့ဆော်မှုတွေကို ပြုလုပ်တဲ့နေရာမှာ ဆိုရှယ်မီဒီယာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Telegram ဟာ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ အဓိကအခြေစိုက်ရာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဝါဒဖြန့်မှုတွေ၊ အမုန်းစကားတွေအပါအဝင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့ နှိုးဆော်ချက်တွေ၊ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့ ဖမ်းဆီးမှုတွေကို ပြုလုပ်ဖို့ အကြောင်းအရာတွေအပါအဝင် ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေးနဲ့ ဆက်နွယ်တဲ့ ပဋိပက္ခတွေဖြစ်လာဖို့အတွက် ကြမ်းတမ်းရိုင်းစိုင်းတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေနဲ့ လှုံဆော်ပြီး ရေးသားနေကြတဲ့ ပို့စ်တွေဟာ Telegram မှာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ တိုးပွားလာနေပါတယ်။

Telegram မှာလည်း လှုံ့ဆော်ပြီး ရေးသားနေကြသလို မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူသုံးများတဲ့ Tik Tok၊ YouTube၊ Facebook နဲ့ Viber တို့လို ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေမှာလည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေဟာ တစ်နေ့တစ်ခြား တိုးလာပြီးတော့ ပြည်သူတွေ သတင်းတု သတင်းမှားနဲ့ အမုန်းစကားတွေကို ဖြန့်လျက်ရှိပါတယ်။

Kyaw Swar၊ Ko Thet၊ Han Nyein Oo၊ Snow Queen၊ People Media၊ “မှိုင်းဝေ”၊ ရွှေဘ၊ Min Chit Oo၊ May Yu Htar Nay၊ Truth Media၊ နေပြည်တော်၊ NP News Myanmar စတဲ့ Telegram ချန်နယ်တွေကနေ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ သတင်းတု သတင်းမှားတွေ၊ အမုန်းစကားတွေနဲ့ အကြမ်းဖက်ဖို့ လှုံ့ဆော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ဖြန့်နေပြီးတော့ ဒီလိုဖြန့်ချိတဲ့အကြောင်းအရာတွေကနေ ပြင်ပမှာလည်း ပြင်းထန်တဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို ဖြစ်ခဲ့တာကို Myanmar Fact Checking Network ရဲ့ လေ့လာစောင့်ကြည့်မှုတွေ အရ တွေ့ရပါတယ်။

အထူးသဖြင့် တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်ပြီးတော့ တော်လှန်ရေးတပ်တွေသိမ်းထားတဲ့ ဒေသတွေကို လေကြောင်းနဲ့ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ဖို့ လှုံ့ဆော်တဲ့ ပိုစ့်တွေ၊ ပြည်သူတွေကို ဖမ်းဆီးဖို့အတွက် လှုံဆော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေကနေ ပိုအလေးပြီး ဖြန့်နေတာဟာ ပြည်သူတွေအတွက် လုံခြုံမှုမရှိတဲ့လူမှုဘဝကို တိုးပွားလာစေပါတယ်။

▪️ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ သက်ရောက်မှု

စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့နဲ့ အကြမ်းဖက်ဖို့တို့အတွက် လှုံ့ဆော်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို Myanmar Fact Checking Network ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ Akyab Postနဲ့ သျှမ်းသံတော်ဆင့်တို့က ပူးပေါင်းပြီး အသေးစိတ် လေ့လာစောင့်ကြည့်မှုတွေကို လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ လေ့လာစောင့်ကြည့်မှုတွေ အရ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေကနေ ဖြန့်တတ်တဲ့ပို့စ်တွေကို အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြရရင်​

🛑 စစ်ရေးပစ်မှတ်ဖြစ်လို့ ဗုံးကြဲဖို့ အလျင်အမြန် လိုအပ်နေတယ်

🛑 PDF တွေရဲ့ ထောက်ပို့လမ်းကြောင်းဖြစ်လို့ အမြန်ဆုံး ထိထိရောက်ရောက်ကိုင်တွယ်သင့်တယ်

🛑 လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ တည်နေရာစခန်းနဲ့ location တွေကို ဖော်ပြထားတယ် ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ပေးပါ

🛑 ဒေသခံတွေရဲ့ သတင်းပေးပို့ချက်အရ တော်လှန်ရေးစခန်းတွေရဲ့ စခန်းနဲ့ နေရာတွေကို ရရှိထားတယ် အလျင်အမြန်ဗုံးကြဲပေးပါ။

🛑 မီးတိုက်ပြာချပြီးတော့ မြေပုံကနေ ဖျောက်ပစ်လိုက်ရမဲ့နေရာတွေ ဗုံးကြဲတာမဟုတ်ရင် စစ်ကြောင်းထိုးပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

စတဲ့ ပို့စ်တွေနဲ့ အတူ ဆင်တူရိုးမှားအကြောင်းအရာတွေကို ရေးသားထားကြတဲ့ ပို့စ်တွေဟာ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေမှာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ထောင်နဲ့ချီပြီးတော့ ပျံ့နှံ့လျက်ရှိတာကို တွေ့ရှိရပါတယ်။

လေ့လာစောင့်ကြည့်မှုတွေအရ ဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေကနေ နေ့စဉ်ဖြန့်လျက်ရှိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေထဲမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့နဲ့ စစ်ကြောင်းထိုးဖို့အတွက် လှုံံ့ဆော်ရေးသားထားကြတဲ့ အကြောင်းအရာတွေဟာ မြေပြင်မှာလည်း သက်ရောက်မှုရှိခဲ့တာကို Myanmar Fact Checking Network အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ Akyab Post ကနေ စီစစ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ထင်ရှားတဲ့ နမူနာတစ်ခုအနေနဲ့ ပြရရင် ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လ အတွင်းမှာ တအောင်းတပ် TNLA ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မန္တလေးတိုင်းက မိုးကုတ်မြို့ကို လေကြောင်းနဲ့ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ဖို့အတွက် ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေကနေ ပို့စ်တွေ ဖြန့်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီလိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့ လှုံ့ဆော်ဖြန့်ချိမှုတွေ လုပ်ပြီးတဲ့ အတောအတွင်းမှာပဲ စစ်ကောင်စီဖက်ကနေ မိုးကုတ်မြို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့တာကို စစ်ဆေး အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ပါတယ်။​

စစ်ကောင်စီချန်နယ်များကနေ မိုးကုတ်မြို့ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့ လှုံဆော်ခဲ့တဲ့ ပို့စ်များ

📌 Kyaw Swar - https://archive.ph/NgWTb

📌 Snow Queen - https://archive.ph/sKpPa

📌 Thazin Oo - https://archive.ph/yIIyj

မိုးကုတ်မြို့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းဌာနများရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက် -

🔗 The Irrawaddy - Burmese - https://t.me/theirrawaddy/45655

🔗 Shwe Phee Myay News Agency - https://t.me/spmnewsagency2019/16041

ဒါ့အပြင် ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေဟာ မန္တလေးတိုင်းက တော်လှန်ရေးတပ်တွေ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ သပိတ်ကျင်းမြို့နယ်ကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ ဆက်တိုက် လှုံ့ဆော်ခဲ့ပြီးတော့ ဒီလိုလှုံ့ဆော်ဖြန့်ချိမှုတွေရဲ့ နောက်ဆက်တွဲမှာ စစ်ကောင်စီဖက်ကနေ သပိတ်ကျင်းမြို့နယ်တွင်းမှာရှိတဲ့ ပြည်သူတွေပိုင်ဆိုင်တဲ့ နေရာတွေ၊ ဆေးရုံတွေအပါအဝင် စာသင်ကျောင်းတွေနဲ့ အရပ်သားပြည်သူတွေကို အဓိကပစ်မှတ်ထားပြီးတော့ လေကြောင်းကနေ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။​

သပိတ်ကျင်းမြို့နယ်အတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့ လှုံဆော်ခဲ့တဲ့ ပို့စ်များ -

📌 နေပြည်တော် - https://archive.ph/fqPVJ

📌 Truth Media - https://archive.ph/EbKA7

📌 နေပြည်တော် - https://archive.ph/EisVE

သပိတ်ကျင်းမြို့နယ်အတွင်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတင်းဌာနများရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက် -

🔗 DVB - https://burmese.dvb.no/post/701499

🔗 Myanmar Now - https://myanmar-now.org/mm/news/63510/

🔗 BBC Burmese - https://www.bbc.com/burmese/articles/cy48x10n39go

အခြားတစ်ဖက်မှာလည်း စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေဟာ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဒေသတွေကို လေကြောင်းကနေ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုမပြုလုပ်ခင် အချိန်နဲ့ ပြုလုပ်ပြီးတဲ့ အချိန်တွေမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း သေဆုံးသူတွေဟာ ပြည်သူတွေမဟုတ်ကြောင်းကို ပုံစံမျိုးစံနဲ့ ရေးသားပြီးတော့ အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်ပြီး ဝါဒဖြန့်လေ့ရှိကြပါတယ်။

ထင်ရှားတဲ့ နမူနာတွေကို ပြရရင် အာရက္ခတပ်တော်ထိန်းချုပ်တဲ့ ရခိုင်ဒေသက မြို့နယ်တွေကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့နဲ့ အတွက် လှုံ့ဆော်ခဲ့တဲ့ ပိုစ့်တွေမှာ ရခိုင်တွေအားလုံးဟာ အေအေတွေဖြစ်နေတာကြောင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့လိုအပ်တယ်၊ ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ ရခိုင်လူမျိုးတွေကို ဖမ်းဆီးဖို့လိုတယ်ဆိုပြီး ရေးသားဖြန့်ဝေခဲ့ကြပါတယ်။ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် သေဆုံးတဲ့သူတွေကိုလည်း အေအေတပ်သားတွေ ဆိုပြီးတော့ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေကနေ ရေးသားဖြန့်ဝေလေ့ရှိပါတယ်။

ရခိုင်ဒေသမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့နဲ့ ရခိုင်လူမျိူးတွေကို ဖမ်းဆီးဖို့ စစ်ကောင်စီချန်နယ်တွေကနေ လှုံဆော်ခဲ့တဲ့ ပို့စ်များ -

📌 Kyaw Swar - https://archive.ph/DBmPN

📌 Kyaw Swar - https://archive.ph/WvLzG

📌 ဘညွန့် - https://archive.ph/ZQOZc

ဒီလို စစ်ကောင်စီဖက်ကနေ ရခိုင်လူမျိုးတွေကို အွန်လိုင်းမှာ ခြိမ်းခြောက်မှုနဲ့အတူ ပြင်းထန်တဲ့သက်ရောက်မှုဖြစ်ခဲ့တဲ့ နမူနာရပ်တွေကိုလည်း Akyab Post ဖက်ကနေ သီးခြားလေ့လာပြီး ဖော်ထုတ်ရေးသားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

✅ ရခိုင်လူမျိူးတွေကို ဦးတည်တဲ့ အွန်လိုင်းပေါ်က ပြင်းထန်တဲ့ အမုန်းစကားတွေနဲ့ ဝါဒဖြန့်ချိမှုများ - https://www.facebook.com/share/p/1bYXLvCXwk/

စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ အွန်လိုင်း ခြိမ်းခြောက်မှုနဲ့ လှုံ့ဆော်မှုတွေဟာ ချိတ်ဆက်နေတဲ့အပြင် ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ အားကောင်းလာမှုဟာ ပြည်သူလူထုရဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ အသက်အန္တရာယ်အပေါ်မှာ သက်ရောက်နေတာကြောင့် သတိထားစောင့်ကြည့် နေထိုင်သင့်ပါတယ်။​

▪️ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်လဲ

သတင်းတုသတင်းမှားတွေ၊ အမုန်းစကားတွေ၊ ဝါဒဖြန့်မှုတွေနဲ့ အချက်အလက်စစ်ဆေးမှုတွေကို ပြုလုပ်နေတဲ့ Akyab Post ဟာ စစ်ကောင်စီချန်နယ်တွေရဲ့ အလုပ်လုပ်တဲ့ ပုံစံတွေကို သေချာစွာ လေ့လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်အများစုဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု အပြန်အလှန်ချိတ်ဆက်ပြီး ဝါဒဖြန့်နေတာဟာ သိသာထင်ရှားတဲ့ အချက်အလက်တစ်ခုပါ။ ချန်နယ်တစ်ခုကနေ ပို့်စ်တစ်ခု တင်လိုက်ပြီဆိုတာနဲ့ ဒီပို့စ်ကိုပဲ အခြားချန်နယ်တွေကနေ ထပ်ဆင့်ပြီး ဖြန့်ဝေတာမျိုးတွေ၊ ကူးယူဖော်ပြတာတွေကို အများဆုံးပြုလုပ်တတ်လေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ချန်နယ်အသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်ပြီဆိုတာနဲ့ အသစ်ချန်နယ်မှာ Subscribers တိုးဖို့အတွက် Invite လုပ်တာတွေကို ချန်နယ်တွေပေါင်းစုံကနေ ဖော်ပြလေ့ရှိကြပါတယ်။

ယခင်က Telegram မှာ စာသားနဲ့ ဗီဒီယိုတွေတွဲပြီးတော့ ပို့စ်တွေတင်လေ့ရှိကြပေမဲ့ အခုနောက်ပိုင်း Tik Tok နဲ့ YouTube တွေမှာ ဗီဒီယိုလုပ်ပြီး ပို့စ်တွေကို အဓိကထားပြီး ဖြန့်လာကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် YouTube အပါအဝင် Tik Tok ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေမှာလည်း သတင်းတုသတင်းမှားနဲ့ အမုန်းစကားပျံ့နှံ့မှုဟာ ပိုမိုတိုးလာတာကို သတိထားကြဖို့လိုအပ်ပါတယ်။

ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ ဩဇာသက်ရောက်မှုတွေနဲ့ လွှမ်းမိုးမှုတွေကို ဖော်ပြနိုင်ဖို့အတွက် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ မပြုလုပ်မီအတွင်းမှာ ပို့စ်တင်ပြီး ခြိမ်းခြောက်တာမျိုးတွေကို ပြုလုပ်တာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ချန်နယ်တွေရဲ့ Admin အချင်းချင်း ရန်ဖြစ်တဲ့ ပို့စ်လိုမျိုးရေးပြီး Subscribers တွေ ပိုမိုတိုးပွားလာအောင် လုပ်ဆောင်လေ့ရှိကြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သတင်းတုသတင်းမှားတွေကို ဖြန့်လေ့ရှိတဲ့ ချန်နယ်တွေမှာဆိုရင်လည်း တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့နာမည်တွေကို အဓိက သုံးလာပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားဘာသာစကားတွေနဲ့ပါ ပို့စ်တွေကို ရေးသားပြီး ဖြန့်လာတာတွေ့ရပါတယ်။

ဥပမာအနေနဲ့ ရခိုင်ဒေသကို ဦးတည်ထားပြီး​ ဝါဒဖြန့်နေတဲ့ ချန်နယ်တွေမှာဆိုရင် ရခိုင်လူမျိုးတွေနဲ့ ရင်းနှီးတဲ့ နာမည်တွေ၊ ရခိုင်ဒေသနာမည်တွေကို အစွဲပြုပြီး ချန်နယ်တွေကို နာမည်ပေးလေ့ ရှိကြပါတယ်။ Western 24 news ချန်နယ်ဟာဆိုရင် ရခိုင်ဒေသရဲ့ Western News ချန်နယ်ရဲ့ နာမည်နဲ့ တူနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် May Yu Htar Nay၊ Dorawaddy ချန်နယ်တွေဟာဆိုရင်လည်း ရခိုင်ဒေသက နာမည်တွေကို အစွဲပြုပြီး ပေးထားတဲ့ နာမည်တွေဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အခြားတိုင်းရင်းသားနာမည်တွေကို သုံးပြီးတော့ ဖွင့်ထားကြတဲ့ ချန်နယ်တွေဖြစ်တဲ့ “စဝ်နန်း ဝတီ မောင်”၊ “ဗန်းမော်သတင်းစုံ”၊ Mawshan Myay Media၊ Gyarr Nuu စတဲ့ ချန်နယ်တွေမှာလည်း တိုင်းရင်းဘာစကားတွေကို သုံးပြီးတော့ ဝါဒဖြန့်လာကြတာတွေရှိပါတယ်။​

(စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ ဝါဒဖြန့်ချိရေး ယန္တရားအလုပ်လုပ်ပုံနဲ့ ပတ်သက်၍လည်း အသေးစိတ်ကို Myanmar Fact Checking Network ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ The Red Flag ကနေ လေ့လာထားတာကိုလည်း အောက်က link မှာ​ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။

✅ အွန်လိုင်းပေါ်မှ အကြမ်းဖက်ခြင်း - https://drive.google.com/file/d/1Hxxzj7Tm4mRNrLj7SsrR9_vQuGG1evVa/view )

အရင်က သတင်းတုသတင်းမှားတွေနဲ့ အမုန်းစကားတွေတင်တဲ့ page တွေ accountတွေကို Facebook ဖက်ကနေ ပိတ်ခဲ့ပေမဲ့ အခုနောက်ပိုင်းမှာ ဖေ့စဘုတ်ပေါ်မှာ ချန်နယ်တအချို့နဲ့ အကောက်တချို့ကိုလည်း ပြန်တွေ့လာရပါတယ်။

သတင်းတုသတင်းမှား ဖြန့်လေ့ရှိကြတဲ့ သူတွေအများစုဟာ လူတွေအများစု joined ထားကြတဲ့ group တွေကနေ တစ်ဆင့်ခံပြီး share တာတွေအပြင်၊ like followers များတဲ့ page တွေ အောက်မှာ မှတ်ချက်ပေးတာတွေ၊ ယခင်ကနေ ရှိတဲ့ ချန်နယ်ဟောင်းတွေကနေ သူတို့ရဲ့ အကောက်အသစ်၊ ချန်နယ်အသစ်ကို invite လုပ်တာတွေကို တွေ့ရပါတယ်။

ယခင်ကရှိပြီးသား ပုံအဟောင်းတွေနဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ပြန်လည်ရေးသားပြီး ဖြန့်တာတွေဟာ စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေရဲ့ ပုံမှန်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်ဖြစ်ပြီးတော့ ဒီလိုရေးသားခြင်းကပဲ ပဋိပက္ခသစ်တွေ ဖြစ်ပွားလာအောင် မီးမွှေးသလို ဖြစ်နေပါတယ်။

ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေရဲ့ နာမည်တွေဟာဆိုရင်လည်း သတင်းဌာနကြီးတွေရဲ့ နာမည်နဲ့ ဆင်တူယိုးမှား ပေးထားကြပြီးတော့ သတင်းမီဒီယာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နားမလည်တဲ့ ပြည်သူတွေကို အဓိဓီကပစ်မှတ်ထားပြီး ဝါဒဖြန့်နေကြတာဖြစ်လို့ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ သတ်ိထားပြီး စောင့်ကြည့်ကြဖို့နဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို စစ်ဆေးပြီးမှ ယုံကြည်ကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့်ချိမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီးတော့လည်း သတင်းတုသတင်းမှား လေ့လာစောင့်ကြည့် Myanmar Fact Checking Network အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ သျှမ်းသံတော်ဆင့် သတင်းဌာန အယ်ဒီတာချုပ် စိုင်းမိဏ်းက “စစ်ကောင်စီကတော့ ခေတ်အဆက်ဆက်ကတည်းက (၁) အချက်ကတော့ သတင်းတု၊ သတင်းမှားဖြန့်တွေကို မီဒီယာလိုဟန်ဆောင်ပြီးတော့မှ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်နေတာပေါ့။ ခေတ်အဆက်ဆက်ကတည်းက ကျနော်တို့ ကြားဖူးနေတာ မီဒီယာကို မီဒီယာနဲ့ လက်နက်တိုက်မယ်ဆိုတာပေါ့။ နောက်ထပ်တစ်ခုကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ဝါဒဖြန့်မှုက လူထုကိုထိတ်လန့်အောင် ခြိမ်းခြောက်တဲ့ သဘောပဲ။ စစ်ကောင်စီက ဗုံးလာကြဲတော့မယ်၊ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး လုပ်တော့မယ် စသည့်ဖြင့် ခြိမ်းခြောက်တာနဲ့ လူထုတွေက မနေရဲတော့ဘူး။ လူထုမရှိတော့ တော်လှန်ရေး အင်အားစုတွေကလည်း လူထုဆီက ပံ့ပို့မှုတွေရဖို့ မလွယ်တော့ဘူး။ ဒါကြောင့် စစ်ကောင်စီက ခေတ်အဆက်ဆက်ကတည်းက လူထုကို (သတင်းတု၊ သတင်းမှားဖြန့်) မီဒီယာအနေဖြင့် သော်လည်းကောင်း၊ လက်တွေ့အားဖြင့် သော်လည်းကောင်း လုပ်နေတာပေါ့။ အရင်တုန်းက ဖြတ်လေးဖြတ်တုန်းကလိုမျိုး လူထု အခက်ခဲဖြစ်အောင်လုပ်နေတာ ခေတ်အဆက်ဆက် ကတည်းပဲ။ ဒါက မဆန်းတော့ဘူး။”

▪️ သတိထားစောင့်ကြည့်ပြီး နေထိုင်သင့်

စစ်ကောင်စီဝါဒဖြန့် ချန်နယ်တွေကနေ အကြမ်းဖက်ဖို့လှုံဆော်နေမှုတွေဦ အမုန်းစကားများဖြန့်နေမှုတွေနဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ဖို့ လှုံဆော်မှုတွေအပေါ် စစ်ကောင်စီထိန်းချုပ်နယ်မြေမှာရှိကြတဲ့ ပြည်သူတွေနဲ့ တော်လှန်ရေးလွတ်မြောက်နယ်မြေမှာပါ ရှိကြတဲ့ သူတွေကပါ စိုးရိမ်မှု မြင့်တက်လျက်ရှိကြပြီးတော့ သတိထားပြီး စောင့်ကြည့်သင့်တယ်လို့ Akyab Post မှ မေးမြန်းခဲ့တဲ့သတင်းရင်းမြစ်တွေ အားလုံးက တညီတညွတ်တည်းဖြေဆိုကြပါတယ်။

ရန်ကုန်မှာရှိတဲ့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား သတင်းရင်းမြစ်တစ်ဦးက “စစ်ကောင်စီချန်နယ်တွေကနေ အရင်ကထက် ပြည်သူတွေကို ဦးတည်ထားပြီး​ ဝါဒဖြန့်တာကတော့ လက်ရှိမှာ စစ်ရှုံးနေတာကြောင့်ဖြစ်တယ်။ နပခလိုစစ်ဌာနချုပ်ကျသွားတော့ စစ်တပ်နဲ့ အေအေကြားမှာ တိုက်နေတဲ့ စစ်ပွဲလိုမဟုတ်တော့ပဲ၊ ရခိုင်နဲ့ဗမာတွေကြား လူမျိုးရေးအရ စစ်ပွဲဖြစ်နေတာလို့ အတင်းအဓမ္မပုံဖော်လာတာကို တွေ့ရတယ်။ တစ်ဖက်မှာလည်း ရခိုင်အစားအစာတွေနဲ့ ရခိုင်ဆိုင်၊ ရခိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ခြိမ်းခြောက်တာ၊ စာကပ်တာတွေလည်း ရှိတော့ ရခိုင်လူမျိုးတွေအနေနဲ့ ပါးပါးနပ်နပ်နဲ့ သတိထားပြီးနေထိုင်သင့်တယ်” လို့ သူ့အမြင်ကို ပြောပါတယ်။

Delta News Agency (DNA) ရဲ့ အချက်လက်စစ်ဆေးသူ ခင်ကလည်း “စစ်ကောင်စီရဲ့လော်ဘီချန်နယ်တွေ၊ ဝါဒဖြန့်သူတွေက အခိုင်အမာကို ရုံးနဲ့ ရုံးခန်းနဲ့ကို professional ဆန်ဆန်ကို သတင်းတု၊ သတင်းမှားတွေကိုဖြန့်ကြတာ၊ သူတို့ဝါဒဖြန့်တဲ့ ချန်နယ်တွေမှာဆိုရင် တိုင်းဒေသတွေအလိုက်ဝါဒဖြန့်တာမျိုးရှိတယ်၊ ဘာသာစကားအလိုက် ဝါဒဖြန့်တာမျိုးတွေရှိတယ်၊ ပြီးရင် အဲ့ဒီချန်နယ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ရဲစခန်းတွေ၊ စစ်တပ်တွေနဲ့က ချိတ်ဆက်နေတာ၊ "မ..ဘယ်သူက ဘာတွေလုပ်တယ်၊ ဘယ်လိုတော်လှန်ရေးဘက်ကို အားပေးတယ်နေတယ်" ဆိုပြီးသူတို့ကိုသတင်းပေးလာတဲ့ သူတွေရှိရင် သူတို့က ချန်နယ်မှာတင်တယ်၊ ပြီးရင် စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်းကိုပဲ တခြားချန်နယ်တွေအကုန်လုံးမှာတပြိုင်နက်ထဲကို ပြန်မျှဝေကြတယ်၊ အချိတ်အဆက်ရှိတဲ့ ရဲစခန်းတွေက အဲ့ဒီအမျိုးသမီးကို သွားဖမ်းကြတယ် ဒီလိုမျိုးသူတို့အလုပ်လုပ်တယ်၊ အဲ့တော့ပြည်သူတွေအနေနဲ့သူတို့ရဲ့ Chennel တွေကိုမဖြစ်မနေ joinရတာမျိုးတွေဖြစ်လာတယ်၊ အဲ့လို Join ရတဲ့အခါမှာလည်း သူတို့ဝါဒဖြန့်သဘောတရားအရ လူ့စိတ်ကပြောင်းလဲတာမျိုးတွေ ဖြစ်လာတယ်။ ဒီမှာ ကျမမှာချင်တာကတော့ ကိုယ်က Facebook သုံးတယ်ဆိုရင် ကိုယ့်Profileကိုလော့ခတ်တာမျိုးနဲ့သုံးပါ။ ဒီဂျစ်တယ်လုံခြုံရေးကိုလည်း အထူးဂရုစိုက်ဖို့လိုတယ်။ ပြီးတော့ သတင်းတွေကိုလည်း ယုံကြည်ရတဲ့ သတင်းဌာနက သတင်းတွေမှာ သွားပြီးဖတ်ပါ၊ သံသယတခုခုရှိနေပြီဆိုရင် သတင်းဌာနတွေမှာ သတင်းအချက်လက် စိစစ်ခိုင်းပါ။ လေကြောင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီးဆိုရင် စစ်ကောင်စီလေတပ်က တိုက်လေယာဥ်တွေဘယ်နေရာကနေ ဘယ်နေရာကို ဦးတည်ပျံသန်းတယ်၊ တိုက်ခိုက်တော့မယ်ဆိုတာကို Scoutလုပ်ပေးတဲ့ ချန်နယ်တွေရှိပါတယ်၊ အဲ့ဒီချန်နယ်တွေကို joinပြီးတော့လည်း လေကြောင်းအန္တရာယ်ကို ကာကွယ်လို့ရပါတယ်။” လို့ သူမအမြင်ကိုပြောပါတယ်။

“ဆိုရှယ်မီဒီယာခေတ်မတိုင်ခင်တုန်းကတော့ သူတို့ (စစ်ကောင်စီ) လိမ်ညာသလောက် ပြည်သူတွေက ခံရတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုနောက်ပိုင်း ပြည်သူတွေကတော့ လိမ္မာပါးနပ်နေပြီ၊ သူတို့ (စစ်ကောင်စီ) အထာကို သိနေပြီ။ အဓိက စစ်ကောင်စီ ဘာလုပ်မလဲဆိုတာ သိနေပြီ။ ဥပမာ-စစ်လော်ဘီတွေက ဗုံးကြဲဖို့ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာတင်လိုက်တာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် တချို့နေရာတွေမှာ အမှန်တကယ်လည်း ဗုံးကြဲခံရပါတယ်။ အဲ့ဒါတွေက ရှင်းရှင်းပြောရရင် (၁) အချက်ကတော့ လူထုတွေကို ခြိမ်းခြောက်တာ၊ (၂) အချက်ကတော့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေကို မီးစိမ်းပြလိုက်တာ။ ငါတို့က မင်းတို့နဲ့အတူ ရှိနေတယ်ဆိုတဲ့ဟာပေါ့။ ဒါကြောင့်မို့လို့ လူထုကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ဒီမီယာနဲ့ တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်မှုကို ကင်းပါးနေပြီ။ ထို့အတူပဲ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေကလည်း အထာသိနေပြီ၊ ဒါကြောင့်မို့လို့ တချို့တွေကရှောင်နိုင်ကြတယ်၊ တချို့တွေကလည်း ပေါ့ပေါ့ဆဆနေတဲ့သူတွေ ခံရတာရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်ကောင်စီကတော့ တစ်နည်းမဟုတ် တစ်နည်းနဲ့ လူထုကို ဒုက္ခရောက်အောင် သူ့အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် အကုန်လုပ်နေမှာပဲ။” လို့ သျှမ်းသံတော်ဆင့် သတင်းဌာန အယ်ဒီတာချုပ် စိုင်းမိဏ်းက ဆက်ပြောပါတယ်။

▪️ဆောင်ရန် ရှောင်ရန်

ဆိုရှယ်မီဒီယာထက်မှာ စစ်ကောင်စီချန်နယ်တွေကနေ အကြမ်းဖက်ဖို့ လှုံဆော်နေမှုတွေ​ အပါအဝင် သတင်းတုသတင်းမှားတွေကို တွေ့တဲ့အခါမှာလည်း ခံစားချက်နောက်ကိုလိုက်ပြီး ပြန်ပြီးတော့ မျှဝေတာတွေ၊ comment ပေးတာမျိုးတွေမလုပ်ဖို့နဲ့ ဒီလိုပို့စ်တွေ တွေ့တဲ့အခါမှာလည်း Hate Speech အောက်မှနေပြီး report ထုတာတွေကို ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အွန်လိုင်းမှ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေဟာ မြေပြင်ပေါ်မှာရှိတဲ့ လူနေမှုဘဝကို သက်ရောက်နိုင်တာကြောင့် သတိဝီရီယထားကြဖို့လည်း တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

မိမိတို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာလည်း လေကြောင်းသတိပေးချက်တွေ လေကြောင်းအန္တရာယ်ကို လိုက်နာဖို့အတွက် ထုတ်ပြန်ချက်တွေကိုလည်း လိုက်နာဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

အမုန်းစကားတွေ၊ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ လုပ်ကြံသတင်းတွေကို တွေ့ရှိတဲ့အခါလည်း SIFT လို့ ခေါ်တဲ့ နည်းလမ်းကို သုံးဖို့ Akyab Post ဖက်ကနေ အကြံပြုလိုပါတယ်။

✅ SIFT နည်းလမ်း အပြည့်အစုံကို ဖတ်ရန် - https://www.facebook.com/share/p/1HCtXudVjX/

စာဖတ်သူတွေအနေနဲ့သတင်းတု/သတင်းမှားဖြစ်တယ်လို့ သံသယရှိရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မှန်ကန်တဲ့သတင်း ဟုတ်၊ မဟုတ်အတည်ပြု မေးမြန်းလိုရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Fact Checking ပြုလုပ်ပေးတဲ့ သတင်းဌာန/အဖွဲ့အစည်း တွေရဲ့ Chat Box ကနေ သွားရောက်မေးမြန်းကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။

Myanmar Fact-checking Network အဖွဲ့ဝင်တွေ အချက်အလက်စစ်ဆေးထားတဲ့ သတင်းတွေကို ဒီနေရာမှာ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။

Web - https://myanmarfactcheckingnetwork.org/

Fb - https://www.facebook.com/myanmarfactcheckingnetwork

29/07/2025

◾️ ပေါက်တောမြို့ကို အေအေကမီးရှို့နေဆိုကာ ပုံအမှားသုံးပြီး ဝါဒဖြန့်

၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်နေ့
(FactCheck)
The Akyab Post/ ဟုတ်တယ် မဟုတ်ဘူး/ The Red Flag

အာရက္ခတပ်တော် အေအေသိမ်းပိုက်ထားတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်က ပေါက်တောမြို့ကို အေအေဖက်ကနေ မီးရှို့ပြီးတော့ ပြစားဖို့လုပ်နေတယ်ဆိုပြီးတော့ ရေးသားဖြန့်ဝေထားကြတဲ့ အကြောင်းအရာဟာ ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေမှာ ပျံံ့နှံ့လျက်ရှိပါတယ်။

Facebook ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ followers 16K ရှိတဲ့ ARF Burmese page ကနေ ဇူလှိုင်လ ၂၄ ရက်နေ့မှာ “AA ခဲဝါအဖွဲ့က ပေါက်တောမြို့ကို မီးထပ်ရှို့ပြီး မီဒီယာမှာပြဖို့လုပ် AA ခဲဝါအဖွဲ့က သူတို့ရဲ့မိသားစုတွေကိုပေါက်တောမြို့ထဲ ဝင်ဖို့ခွင့်ပြုပြီး ဒေသခံနေအိမ်တွေထဲရှိတဲ့ ပစ္စည်းတွေကိုဝင်ခိုးခိုင်းကာ မီးလောင်မှုမရှိသေးတဲ့ အိမ်တွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီး၍ AA ခဲဝါမီဒီညာမှာ ဖော်ပြဖို့လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။” (မူရင်းအရေးအသား) ဆိုပြီးတော့ ရေးသားဖြန့်ဝေထားပါတယ်။​

📌 ARF Burmese ရဲ့ မူရင်းပို့စ်အပြည့်အစုံကို ဝင်ရောက် ဖတ်ရှုရန် - https://archive.ph/OmKh9

ဒီပို့စ်ကို Akyab Post ကနေ နောက်ဆုံး စစ်ဆေးထားတဲ့ ဇူလှိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့အထိ reaction ပြုလုပ်သူ ၅၂ ဦး၊ comment ပေးသူ ၁၇ ဦးနဲ့ share ပြုလုပ်သူ ၁၆ ဦးထိရှိပြီးတော့ ဆက်လက်ပြီးတော့ ပျံ့နှံံ့လျက်ရှိပါတယ်။

ဒီပို့စ်ကို Myanmar Fact Checking Network အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ Akyab Post ဖက်ကနေ စ်ဆေးခဲ့ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ ပေါက်တောမြို့မှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပုံမဟုတ်ပဲ ရမ်းဗြဲမြို့ ရွေတုံးရပ်ကွက်မှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်လို့ ပျက်စီးခဲ့တဲ့ နေအိမ်တွေကို ပုံအမှားသုံးပြီး ဝါဒဖြန့်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။​

▪️သတင်းစိစစ်ချက်

ARF Burmese page မှာ ပျံံ့နှံ့လို့ရှိတဲ့ ပို့စ်မှာပါရှိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို သိရှိရဖို့ google advanced search tools နဲ့ google reverse search tools တွေကို သုံးပြီးတော့ စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။​

ARF Burmese page ကနေ တင်ထားတဲ့ ပို့စ်မှာပါရှိတဲ့ ပုံတွေကို google reverse search tool နဲ့ ရှာကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ နိုင်ငံတကာသတင်းဌာနတစ်ခုဖြစ်တဲ့ RFA ကနေ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်နေ့မှာ “ ရမ်းဗြဲမှာ အေအေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တို့ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေ” ဆိုတဲ့ သတင်းမှာ သုံးထားတဲ့ ဓာတ်ပုံဖြစ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

RFA ရဲ့ သတင်းဓာတ်ပုံမှာ “စစ်ကောင်စီတပ်၏ လေကြောင်းနှင့် လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုကြောင့် နေအိမ်များ ပျက်စီးနေသည့် ရမ်းဗြဲမြို့အား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၈ ရက်နေ့က တွေ့ရစဉ်” ဆိုပြီးတော့ ရေးသားထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။​

🔗 RFA Burmese ရဲ့ သတင်းအပြည့်အစုံကို ဖတ်ရှုရန် - https://www.rfa.org/burmese/news/military-council-and-aa-fighting-ramree-02082024000038.html

ဒါ့အပြင် ဒီသတင်းဓာတ်ပုံကိုပဲ မြန်မာပြည်တွင်း သတင်းဌာနကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Myanmar Now ကနေ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့မှာ “ ရမ်းဗြဲမြို့ကို လေတပ် ဗုံးကြဲဖျက်ဆီးနေလို့ အေအေပြော” ဆိုတဲ့ သတင်းမှာ သုံးထားတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။​

Myanmar Now ​ရဲ့ သတင်းမှာ “ရမ်းဗြဲမြို့ ရွှေတုံးရပ် မီးလောင်ပြီးနောက် ဇန်နဝါရီ ၂၈ က တွေ့ရစဉ်။ (ဓာတ်ပုံ- ရမ္မာဝတီ၏ သဘာဝ အလှအပများ)” ဆိုပြီးတော့ ရေးသားထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။

🔗 Myanmar Now ​ရဲ့ သတင်းအပြည့်အစုံကို ဖတ်ရှုရန် - https://myanmar-now.org/mm/news/49470/

Myanmar Now ​ရဲ့ သတင်းဓာတ်ပုံမှာ ကိုးကားထားတဲ့ “ရမ္မာဝတီ၏ သဘာဝ အလှအပများ” ဆိုတဲ့ keywords နဲ့ ရိုက်ရှာကြည့်တဲ့အခါမှာလည်း ၂၀၂၄ ဇန်နဝါရီလ ၂၈ ရက်နေ့မှာ “ရမ္မာဝတီ၏ သဘာဝ အလှအပများ” ဆိုတဲ့ page ကနေ “ရမ်းဗြဲမြို့ ရွှေတုံးရပ် လေယာဥ်ဖြင့် ဗုံးကြဲခံရမှုကြောင့် အပျက်အစီးများ” ဆိုပြီးတော့ ရေးသားထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။​

🔗 “ရမ္မာဝတီ၏ သဘာဝ အလှအပများ” ရဲ့ ပို့စ်အပြည့်အစုံကို ဖတ်ရှုရန် - https://www.facebook.com/share/p/19SEnxjGmA/

သတင်းမီဒီယာဌာနကြီးတွေရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက်တွေနဲ့ မူရင်းတင်တဲ့ အကောက်ကနေ တင်ထားတဲ့ ပုံတွေဟာ ပေါက်တောမြို့က ပုံမဟုတ်ပဲ ရမ်းဗြဲမြို့က ပုံသာဖြစ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ် ပေါက်တောမြို့မှာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ အာရက္ခတပ်တော်တို့ရဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် မြို့ပျက်သလို ဖြစ်ခဲ့ရပြီးတော့ လက်ရှိအချိန်ထိ ဒေသခံတွေအနေနဲ့ မြို့ကို ဝင်ရောက်နေထိုင်ရခြင်းမရရှိသေးပါလို့ ဒေသခံတွေကနေ သိရပါတယ်။

ဒါ့အပြင် တိုက်ပွဲတွင်း ပေါက်တောမြို့အပျက်အစီးဖြစ်ခဲ့တာကို ရခိုင်ဒေသတွင်း သတင်းမီဒီယာဌာနတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Development Media Group (DMG) ကနေ မတ်လ ၁၃ ရက်နေ့မှာ “စစ်မက်ကြားမှာ မြို့ပျက်ကြီးဖြစ်သွားသော ပေါက်တောမြို့ (ဓာတ်ပုံသတင်း)” ဆိုပြီးတော့ ရေးသားဖော်ပြထားပါတယ်။

🔗 DMG ရဲ့ သတင်းအပြည့်အစုံ - https://www.facebook.com/share/p/16oVWobNzJ/

▪️ သုံးသပ်ချက်

ARF Burmese page မှာ ပျံံ့နှံ့လျက်ရှိတဲ့ ပို့စ်ကို ဒေသတွင်းသတင်းဌာနတွေရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက်တွေ၊ ပြည်တွင်းသတင်းဌာနတွေရဲ့ ရေးသားဖော်ပြချက်တွေနဲ့ တိုက်ကြည့်တဲ့အခါ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ပျံံ့နှံ့နေသလိုမျိုး အေအေဖက်ကနေ ပေါက်တောမြို့ကို အေအေကမီးရှို့နေဆိုတာဟာ ရမ်းဗြဲမြို့က ပုံအဟောင်းကိုသုံးပြီးတော့ ဝါဒဖြန့်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

ယခင်ကလည်း ဝါဒဖြန့်ချန်နယ်တွေကနေ ဖော်ပြထားတဲ့ ပို့စ်တွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေကို ဖုံးကွယ်ရာမှာ အသုံးချဖို့အတွက် အေအေဖက်ကနေ ပြည်သူလူထုရဲ့ အိုးအိမ်နဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ဖျက်ဆီးပါတယ်ဆိုပြီးတော့​ ရေးသားဖြန့်ဝေခဲ့ကြပါတယ်။​

ARF Burmese page ဟာလည်း ယခင်ကလည်း သတင်းတုသတင်းမှားတွေနဲ့ အမုန်းစကားတွေကို ဖြန့်ခဲ့တာကြောင့် Akyab Post ဖက်ကနေ သတင်းတုသတင်းမှားဖြစ်ကြောင်း စီစစ် စစ်ဆေးခဲ့ပါတယ်။

✅ Akyab Post ကနေ စစ်ဆေးထားတဲ့ Debunking factcheck - https://www.facebook.com/theakyabpost/videos/735302166023053/

လက်ရှိရခိုင်ဒေသတွင်းမှာ ဖုန်း၊ အင်တာနက်လိုင်းအခက်အခဲတွေကြောင့် သတင်းအချက်အလက်စီးဆင်းမှုမှာ နှေးကွေးလျက်ရှိပြီးတော့၊ ရရှိထားတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကိုလည်း သေချာစီစစ်ပြီးမှ လက်ခံကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။

စာဖတ်သူတွေအနေနဲ့သတင်းတု/သတင်းမှားဖြစ်တယ်လို့ သံသယရှိရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မှန်ကန်တဲ့သတင်း ဟုတ်၊ မဟုတ်အတည်ပြု မေးမြန်းလိုရင်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Fact Checking ပြုလုပ်ပေးတဲ့ သတင်းဌာန/အဖွဲ့အစည်း တွေရဲ့ Chat Box ကနေ သွားရောက်မေးမြန်းကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။

Myanmar Fact-checking Network အဖွဲ့ဝင်တွေ အချက်အလက်စစ်ဆေးထားတဲ့ သတင်းတွေကို ဒီနေရာမှာ ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။

Web - https://myanmarfactcheckingnetwork.org/

Fb - https://www.facebook.com/myanmarfactcheckingnetwork

29/07/2025

▪️ တနင်္သာရီတိုင်းက တော်လှန်ရေးသမားတွေကို ငွေလိမ်သူတွေ ပစ်မှတ်ထားနေတယ်

Dawei Watch | Fact Check ဆောင်းပါး

အခုတလော တနင်္သာရီတိုင်းက တော်လှန်ရေးသမားတွေရဲ့ Facebook အကောင့် ခိုးယူခံရတဲ့ဖြစ်စဉ်တွေ တော်တော် တွေ့လာရပါတယ်။

ခိုးယူထားတဲ့ Facebook အကောင့်ကို အသုံးချကာ တော်လှန်ရေးအတွက်လို့ အကြောင်းအမျိုးမျိုးပြပြီး ငွေကြေး အလှူခံတာ၊ ငွေချေးတာ စတဲ့ ငွေလိမ်တာတွေ လုပ်ဆောင်နေတာ တွေ့ရပါတယ်။

ပြည်သူတွေကတော့ အကောင့်အခိုးအခံထားရတာကိုမသိဘဲ ငွေကြေးတွေ ထည့်ဝင်လိုက်ကြပေမယ့် တကယ်တမ်းမှာတော့ အဲဒီငွေကြေးတွေဟာ တော်လှန်ရေးထဲ ရောက်သွားတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ လိမ်လည်တဲ့သူ လက်ထဲ ရောက်ရှိသွားတာပါ။

ငွေလိမ်သူတွေဟာ Facebook အကောင့်တစ်ခုကို ခိုးယူလို့ အောင်မြင်သွားပြီဆိုတာနဲ့ အဲဒီအကောင့်နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ အကောင့်တွေပါ အခိုးခံရလေ့ရှိပါတယ်။ ပြီးရင် အကောင့်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့သူတွေကို လိုက်လံဆက်သွယ်ပြီး ငွေကြေး စတင် တောင်းခံပါတော့တယ်။

► တနင်္သာရီတိုင်းက တော်လှန်ရေးသမားတွေ လိမ်လည်ခံရ

လက်တွဲစုံညီ တနင်္သာရီ စုပေါင်းမဟာမိတ်ထောက်ပို့အဖွဲ့ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံအခြေအစိုက် တော်လှန်ရေး ထောက်ပို့အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဇူလိုင်လတုန်းကတော့ သူတို့အဖွဲ့ထဲက ဘဏ္ဍာရေးမှူး အသုံးအပြုတဲ့ Facebook အကောင့် အခိုးခံခဲ့ ရပါတယ်။

အဲဒီ Facebook အကောင့်ကနေပြီး လက်တွဲစုံညီ တနင်္သာရီ စုပေါင်းမဟာမိတ်ထောက်ပို့အဖွဲ့ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ကိုပျံလွှားဆီကို ဆက်သွယ်ပြီး ငွေကြေးအကူအညီတောင်းခံလာပါတယ်။

“ဟက်(hack)သွားတဲ့လူကနေပြီးတော့ ပိုက်ဆံ လာအကူအညီတောင်းတာပေါ့။ မြန်မာပြည်မှာပေါ့၊ သူ့မိခင် (ဘဏ္ဍာရေးမှူးရဲ့ မိခင်) အရေးပေါ် လိုအပ်နေလို့ ငွေအမြန်လိုလို့ နည်းနည်းကူညီပေးပါ။ ချက်ချင်းလိုတယ်ဆိုလို့၊ အဲဒီပုံစံနဲ့ ကျွန်တော်က ငွေဒိုင်မှာ ခဏချေးပြီး ကူညီပေးလိုက်တယ်” လို့ ကိုပျံလွှားကပြောပြပါတယ်။

ပထမအကြိမ် ကျပ် ၃၅ သိန်းတောင်းခံပြီး မိနစ်ပိုင်းအတွင်းမှာပဲ ပိုက်ဆံမလောက်သေးလို့ဆိုပြီး နောက်တစ်ကြိမ် ၂၅ သိန်း ကျပ် ထပ်မံတောင်းခံခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီလိုပုံစံနဲ့ ကျပ် ၃၅ သိန်း လူလိမ်တွေဆီပါသွားပြီး ၂၅သိန်းကတော့ မလွှဲဖြစ်လိုက်လို့ မပါသွားပါဘူးလို့ သိရပါတယ်။

အဲဒါနဲ့ မပြီးသေးပါဘူး။ လူလိမ်ဟာ လက်တွဲစုံညီ တနင်္သာရီ စုပေါင်းမဟာမိတ်ထောက်ပို့အဖွဲ့ရဲ့ တခြားထောက်ပို့အဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးဆီကိုလည်း အထက်ပါ ပုံစံအတိုင်းချဉ်းကပ်ပြီး ငွေကျပ် သိန်း ၆၀ ထပ်မံလိမ်လည် ရယူသွားခဲ့ပါသေးတယ်။

နောက်ဆုံးမှာတော့ လက်တွဲစုံညီ တနင်္သာရီ စုပေါင်းမဟာမိတ်ထောက်ပို့အဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦးရဲ့ ငွေကျပ် သိန်း တစ်ရာဝန်းကျင်ဟာ လူလိမ်တွေ လက်ထဲရောက်သွားခဲ့ပါတော့တယ်။

အဲဒီအကြောင်းကို အများပြည်သူသိရှိစေဖို့ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်တဲ့ ကိုပျံလွှားဟာ ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့မှာ ပျံလွှားရဲ့ Facebook အကောင့်ကနေ တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်အသိပေးခဲ့ပါတယ်။

ကိုပျံလွှား တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်အသိပေးထားတာကို အောက်ဖော်ပြပါလင့်ခ်မှာ ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

လင်ခ့်- https://archive.ph/OvZ06

ဒီလိုအကောင့်ဟက်ခံရလို့ ငွေကြေးဆုံးရှုံးသွားခဲ့ရတာ လက်တွဲစုံညီ တနင်္သာရီ စုပေါင်းမဟာမိတ်ထောက်ပို့အဖွဲ့ တစ်ခုတည်း မဟုတ်ဘဲ တနင်္သာရီတိုင်းက တခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့သားတချို့လည်း ကြုံတွေ့ နေကြရပါတယ်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်၊ ထားဝယ်ခရိုင်အမှတ် ၁ တပ်ရင်းရဲ့ ဘဏ္ဍာငွေရှာဖွေရေးဖြစ်တဲ့ ဝိုင်းတွန်းဇို့ ထောက်ပို့အဖွဲ့ရဲ့ တာဝန်ရှိသူ ရဲမေ နိုဘယ်ရဲ့ Facebook အကောင့်ဟာလည်း ခိုးယူခံရပြီး ငွေလိမ်တောင်းတဲ့ ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ဖူးခဲ့ပါသေးတယ်။

ရဲမေနိုဘယ်ရဲ့ Facebook အကောင့် ခိုးယူခံရတာက ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လထဲက ဖြစ်ခဲ့တာပါ။ ရဲမေနိုဘယ်ဟာ အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ တခြားသူတွေမှာ ပိုက်ဆံလိုက်လံချေးငှားတာမျိုး လုပ်လေ့မရှိဘူးလို့ ကာယကံရှင်က ပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အကောင့်ကို ခိုးယူသွားတဲ့သူကတော့ ရဲမေနိုဘယ်အယောင်ဆောင်ပြီး ငွေလိုက်ချေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အဲဒီတုန်းက ရဲမေနိုဘယ်ဟာ အကောင့်ဟက်ခံရတာကို သိလို့ Facebook Team ဘက်ကို ချက်ချင်းအကြောင်းကြားပြီး အကောင့်ပိတ်ခိုင်းခဲ့ပေမယ့် ကြားထဲ မိနစ် ၃၀ လောက်ကြာသွားခဲ့ပါတယ်။ လိမ်လည်သူဟာ အဲဒီမိနစ် ၃၀ လောက်ထဲမှာ ရဲမေနိုဘယ်ရဲ့ အကောင့်ထဲက လူနှစ်ယောက်ဆီက ငွေကျပ် ဆယ်သိန်းနီးပါးလောက်ကို လိမ်လည်ရယူသွားတယ်လို့ ပြောဆိုပါတယ်။

“ဟက်(hack)ခံရတယ်လို့ သိလိုက်တာနဲ့ အကောင့် ပိတ်လိုက်တဲ့အချိန်က ကြားမှာ မိနစ် သုံးဆယ်ပဲကြာတယ်။ အဲဒီ မိနစ်သုံးဆယ် ထဲမှာပဲ ပိုက်ဆံလိုက်ချေးတယ်။ တချို့လူတွေကလည်း အမပဲလို့ ထင်ပြီး ပိုက်ဆံချေးလိုက်ကြတယ်။ တစ်ယောက်မှာက NUG pay လဲပေးတဲ့ အကိုတစ်ယောက်မှာ သုံးသိန်း(ကျပ်) ပါသွားတယ်။ ပြီးရင် နောက်တစ်ယောက်က ခြောက်သိန်း ၊ ခုနစ်သိန်းဝန်းကျင်လောက်ပါသွားတယ်။ (ကျပ်သိန်း) ဆယ်ဂဏန်း လောက်တော့ရှိတယ်” လို့ ရဲမေနိုဘယ်က ပြောဆိုပါတယ်။

အဲဒီအချိန်က အကောင့်ခိုးခံရတာနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ကာယကံရှင် ရဲမေ နိုဘယ်ကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော်ရေးသားထားတာကို အောက်ဖော်ပြပါ လင့်ခ်မှာ ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

လင့်ခ် - https://archive.ph/8g2h5

အလားတူ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ကော့သောင်းခရိုင်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး အမှတ် ၁ တပ်ရင်းကလည်း Facebook အကောင့် ခိုးယူသုံးစွဲနေတာနဲ့ပတ်သတ်ပြီး သူတို့တပ်ရင်းရဲ့ Page မှာ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်က ပို့စ်တင် အသိပေးထားပါတယ်။ အောက်ဖော်ပြပါလင့်ခ်မှာ ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

လင့်ခ် - https://archive.ph/dszSs

► တော်လှန်ရေးသမားတွေကို လူလိမ်တွေ ချဉ်းကပ်နည်း

လူလိမ်တွေဟာ တော်လှန်ရေးသမားတွေရဲ့ အကောင့်တွေကို ကနဦးအနေနဲ့ အချိန်ယူစောင့်ကြည့်ပါတယ်။

ပြီးရင်တော့ Facebook အကောင့်တစ်ခုကနေပြီး တော်လှန်ရေးအတွက် အလှူငွေထည့်ဝင်ချင်တဲ့ပုံစံနဲ့ ဆက်သွယ်လာတတ် ပါတယ်။ နောက်တစ်ဆင့်အနေနဲ့ လင့်ခ် တစ်ခုခုပို့ပေးပါတယ်။ လူလိမ်ပို့ပေးတဲ့ အဲဒီ လင့်ခ် ကို နှိပ်မိသွားရင်းနဲ့ အကောင့်တွေ ခိုးယူခံလိုက်ရတာပါ။

လက်တွဲစုံညီ တနင်္သာရီ စုပေါင်းမဟာမိတ်ထောက်ပို့အဖွဲ့ ဘဏ္ဍာရေးမှူးရဲ့ Facebook အကောင့်ဟာလည်း အဲဒီလိုပုံစံနဲ့ ခိုးယူခံလိုက်ရတာလို့ အဲဒီအဖွဲ့ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ကိုပျံလွှားက ပြောပြပါတယ်။

ရဲမေနိုဘယ်ရဲ့ အကောင့်အခိုးခံရတဲ့ဖြစ်စဉ်မှာတော့ Gmail နဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ သတိပေးချက်တစ်ခု (notification) တစ်ခုကို နှိပ်မိခဲ့ရာက Facebook အကောင့် ခိုးယူခံခဲ့ရတာလို့ဆိုပါတယ်။

အဲဒီသတိပေးချက် (notification) ကို ပို့ပေးတဲ့သူရဲ့ Facebook အကောင့်ဟာလည်း ရဲမေနိုဘယ်နဲ့ ရင်းနှီးတဲ့ တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ယောက်ရဲ့ အကောင့်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်ရဲ့ အကောင့်ကို သုံးနေတဲ့ သူကတော့ လူလိမ်ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ရဲမေနိုဘယ်ကဆိုပါတယ်။

ဆိုလိုတာက ရဲမေနိုဘယ်ဆီကို လူလိမ်ချည်းကပ်ခဲ့တဲ့ပုံစံကတော့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးရဲ့ Facebook အကောင့်ကို လူလိမ်ကခိုးယူပြီး အခြားတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်ကို ဆက်သွယ်လိမ်လည်ခဲ့တာလို့ ဆိုလိုတာပါ။

► ပြည်သူတွေလည်း အလိမ်ခံရ

၂၀၂၅ နှစ်ဆန်းပိုင်းတုန်းကတော့ အကောင့် ခိုးယူလိမ်လည်သူတွေက တနင်္သာရီတိုင်းက ပြည်သူတွေကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့ တာကို တွေ့ရပါတယ်။

ဥပမာ ထားဝယ်မြို့ခံတစ်ဦးရဲ့ Facebook အကောင့်တစ်ခုကို ခိုးယူပြီးသွားပြီဆိုရင် အဲဒီအကောင့်ကနေ အခြားသူတွေဆီ ဆက်သွယ်ပြီး ကံစမ်းမဲအကြောင်းပြပြီး Facebook အကောင့်တွေ ထပ်မံခိုးယူကြတာပါ။ ဒီလိုနည်းနဲ့ ထားဝယ်ဒေသခံ အနည်းဆုံး လူဆယ်နဲ့ချီ အကောင့်တွေအခိုးခံရပြီး ငွေသိန်းရာချီ အလိမ်ခံခဲ့ကြရပါတယ်။

အဲဒီအကြောင်းကို အချက်အလက်စစ်ဆေးပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လတုန်းက Dawei Watch မှာဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအကြောင်း ဒီနေရာမှာ ဝင်ကြည့်နိုင်ပါတယ်။ https://www.daweiwatch.com/26/03/2025/108577/

နောက်ပိုင်း ပြည်သူတွေသတိထားမိသွားတဲ့အချိန်မှာတော့ လူလိမ်တွေရဲ့ ပစ်မှတ်က တနင်္သာရီတိုင်းထဲက တော်လှန်ရေး သမားတွေဆီ ရောက်သွားခဲ့ပြီး ၂၀၂၅ ဇူလိုင်လထဲ တော်လှန်ရေးသမားတွေရဲ့ အကောင့်ကို ခိုးယူ ငွေလိမ်တာတွေ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ဖြစ်ပွားလာခဲ့တာကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။

► အကောင့် ဘယ်လိုခိုးယူကြတာလဲ

Facebook အကောင့်ကို ခိုးယူလို့ရပါသလားလို့ မေးမယ်ဆိုရင်တော့ လွယ်လွယ်တော့ ခိုးယူလို့မရပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ နည်းပညာနဲ့ တရင်းတနှီးမရှိတဲ့သူတွေဆိုရင်တော့ အကောင့်အခိုးခံရနိုင်ခြေရှိပါတယ်။

လတ်တလော ဒေသတွင်း ပြည်သူတွေနဲ့ တော်လှန်ရေးသမားတွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီး Facebook အကောင့် ခိုးယူတာတွေကို လေ့လာကြည့်တဲ့အခါ နည်းလမ်းနှစ်မျိုးနဲ့ အကောင့်ခိုးနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ပထမနည်းလမ်းကတော့ လင့်ခ် တစ်ခုခုပို့ပြီး အဲဒီလင့်ခ်ကို နှိပ်ခိုင်းတာပါ။ တော်လှန်ရေးသမားတွေကိုဆိုရင် တော်လှန်ရေး အတွက် ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့မယ့်ပုံစံနဲ့ချဉ်းကပ်ပြီး မထင်မှတ်ထားတဲ့အချိန်မှာ လင့်ခ်တစ်ခုပို့ပေးပါတယ်။ အဲဒီလင့်ခ်ကို နှိပ်မိရင် ကိုယ့်ရဲ့ Facebook အကောင့် လူလိမ်တွေလက်ထဲ ပါသွားလေ့ရှိပါတယ်။

လူလိမ်တွေပို့တဲ့ လင့်ခ် တွေကို သတိမထားဘဲ နှိပ်လိုက်မိရင် အဲဒီ လင့်ခ်ကနေတစ်ဆင့် Application တစ်ခုခုကို ဒေါင်းလုတ်ဆွဲလိုက်တာမျိုးဖြစ်ဖြစ်၊ လူလိမ်တွေကြိုတင်ဖန်တီးထားတဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်တစ်ခုခုထဲဖြစ်ဖြစ် ရောက်သွားပြီး

သုံးစွဲသူရဲ့ ဖုန်းနံပါတ်၊ ဘဏ်နံပါတ်၊ တည်နေရာတွေကို လူလိမ်တွေက ရရှိသွားလေ့ရှိတယ်လို့ ဒီဂျစ်တယ် လုံခြုံရေး အသိပညာပေးနေတဲ့ နွေဦးလုံခြုံရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

“သုံးစွဲသူတွေအနေနဲ့ အခုလို အချက်အလက်တွေ ရယူခံလိုက်ရတာမျိုး မဖြစ်အောင် ပထမဦးဆုံး စိတ်မချရတဲ့ Application တွေ၊ Software တွေကို ဖုန်းထဲ၊ ကွန်ပျူတာထဲကို မစစ်ဆေးဘဲ မထည့်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကိုယ့်ဖုန်းထဲကို Application တစ်ခု ထည့်လိုက်တာက ကိုယ့်အိမ်ထဲကို ဧည့်သည်တစ်ယောက် ဝင်လာတာနဲ့ တူပါတယ်။ ကိုယ်မရင်းနှီးမကျွမ်းဝင်တဲ့လူတွေကို အိမ်ထဲပေးမဝင်သလို စိတ်ချရမှုရှိမရှိ မသေချာတဲ့ Application တွေကို ဖုန်းထဲ အလွယ်တကူ ဒေါင်းလုတ်မဆွဲသင့်ပါဘူး” လို့ နွေဦးလုံခြုံရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူက Dawei Watch ကို ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မသိတဲ့ link တွေကိုလည်းလျှောက်မနှိပ်ဖို့လည်း လိုအပ်တယ်လို့ နွေဦးလုံခြုံရေး အဖွဲ့က သတိပေးပါတယ် ။

ဒီနေရာမှာ ကြည့်နိုင်ပါတယ် ။ လင့်ခ် - https://www.facebook.com/share/p/1Zkmr54t5H/

တနင်္သာရီတိုင်းမှာ Facebook အကောင့် ခိုးတဲ့ နောက်ထပ်တွေ့ရတဲ့နည်းလမ်းကတော့ Whats App ကနေတစ်ဆင့် အကောင့် ခိုးယူကြလေ့ရှိပါတယ်။

ပြည်သူတွေ အသုံးပြုနေတဲ့ ဖုန်းနံပါတ်တွေကို နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးနဲ့ စုဆောင်းရယူပြီးရင် ရလာတဲ့ဖုန်းနံပါတ်နဲ့ Whats App အကောင့်ဖွင့်ပါတယ်။ Whats App အကောင့်ကနေ တစ်ဆင့် Facebook ထဲကို ဝင်ရောက်ပြီး ခိုးယူသွားခဲ့ကြတာလို့ ခိုးယူခံရတဲ့ Facebook အကောင့်တွေကို ပြန်ယူပေးနေတဲ့ နည်းပညာနယ်ပယ်က လူငယ်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

► ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်

နည်းလမ်းအမျိုးမျိုးနဲ့ အကောင့်ခိုးယူတာတွေ လုပ်ဆောင်လာတာကြောင့် နည်းပညာကျွမ်းကျင်သူတွေက Digital လုံခြုံရေးကို ဂရုစိုက်ကြဖို့ နှိုးဆော်အသိပေးနေကြပါတယ်။

Application တွေကို Google PlaySotre တို့လို၊ App Store တို့လို စိတ်ချရတဲ့ Official နေရာတွေကပဲ ဒေါင်းလုတ်ဆွဲဖို့၊ Official နေရာတွေက မဟုတ်ပဲ APK Pure လို စိတ်မချရတဲ့ Application Store တွေက ဒေါင်းလုတ်ဆွဲမဆွဲဖို့၊ Application တွေကို Website မှာ တင်ထားပြီး Application ဖိုင်ကို ဒေါင်းလုတ်ဆွဲ Install လုပ်ရတဲ့ Application တွေက လုံးဝ မလုံခြုံတဲ့အတွက် ဒေါင်းလုတ်ဆွဲ Install မလုပ်ကြဖို့ နွေဦးလုံခြုံရေးအဖွဲ့က အကြံပြုထားပါတယ်။

မလုံခြုံတဲ့ နေရာကနေ Application ဒေါင်းမိရင် မလိုလားအပ်တဲ့ Malware တွေ ကူးစက်တာမျိုး ခံရနိုင်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။

“စိတ်မချရတဲ့ လင့်တွေကို မနှိပ်ပါနဲ့။ စိတ်မချရတဲ့ ဖိုင်တွေကို မစစ်ဆေးဘဲ မဖွင့်ကြည့်ပါနဲ့” လို့ နွေဦးလုံခြုံရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူက သတိပေးပြောဆိုပါတယ်။

ပဋိပက္ခကာလ အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုမျိုးစုံ ကြုံနေရတဲ့အချိန်မှာ လူတိုင်းတိုင်း Digital လုံခြုံရေးအကြောင်း လေ့လာထားဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီလိုလေ့လာထားမှသာ ဆုံးရှုံးမှုတွေမဖြစ်အောင် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်မှာပါ။

Digital လုံခြုံရေးနဲ့ပတ်သတ်ပြီး အသေးစိတ်လေ့လာချင်ရင် https://www.digitalsecuritymyanmar.com မှာလည်း အသေးစိတ် ဝင်ရောက်လေ့လာနိုင်ပါတယ်။

Address

Min Bar Gyi
Sittwe
95

Website

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when The Akyab Post posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to The Akyab Post:

Share

Category