25/10/2025
สถิตกลางใจประชาราษฎร์ ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณตราบนิจนิรันดร์ 🩶
๒๔ ตุลาคม ๒๕๖๘ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จสวรรคต 🕊️
🤍น้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ🤍
#ความสำคัญทางด้านกฎหมายของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
๑. พระราชฐานะและบทบาทในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
ภายหลังพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชมหาราช เสด็จออกทรงพระผนวชเมื่อพุทธศักราช ๒๔๙๙ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีในขณะนั้น ได้ทรงรับการแต่งตั้งเป็น “ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์” ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยนับเป็นพระบรมราชินีพระองค์ที่สองในประวัติศาสตร์ไทยที่ทรงดำรงตำแหน่งนี้ต่อจากสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถในรัชกาลที่ ๕
ซึ่งมีความสำคัญทางกฎหมายอย่างยิ่ง เพราะเป็นการใช้อำนาจอธิปไตยแทนพระมหากษัตริย์ในช่วงเวลาที่พระองค์ทรงผนวชอันเป็นหลักฐานแสดงถึงความมั่นคงของสถาบันพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญ และเป็นแบบอย่างแห่ง “หลักนิติรัฐและการสืบต่ออำนาจโดยชอบธรรม”
๒. พระราชกรณียกิจด้านสิทธิสตรีและการคุ้มครองเด็ก
สมเด็จพระนางเจ้าฯ ทรงให้ความสำคัญกับสิทธิของสตรีและเด็กมาโดยตลอด ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ของหลายองค์กร เช่น
• สภาสตรีแห่งชาติในพระบรมราชินูปถัมภ์
• มูลนิธิส่งเสริมการพัฒนาสตรีและเยาวชน
• มูลนิธิศูนย์การศึกษาพิเศษแห่งประเทศไทย
พระราชดำริของพระองค์นำไปสู่แนวทางในการคุ้มครองสิทธิเด็กและสตรี ซึ่งต่อมาได้ถูกสะท้อนในหลายบทบัญญัติของ รัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๕๔๐ และ พ.ศ. ๒๕๖๐ รวมถึง พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ. ๒๕๔๖และ พระราชบัญญัติความเท่าเทียมระหว่างเพศ พ.ศ. ๒๕๕๘ จึงถือว่าพระองค์ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณในฐานะ “ต้นแบบแห่งการส่งเสริมสิทธิมนุษยชนของชาติ”
๓. พระราชกรณียกิจด้านกฎหมายแรงงานและสังคมสงเคราะห์
ด้วยพระราชดำริให้ประชาชนมีอาชีพและรายได้อย่างยั่งยืน พระองค์ได้ทรงก่อตั้ง “มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในพระบรมราชินูปถัมภ์”ซึ่งเป็นโครงการที่มีผลทางกฎหมายและเศรษฐกิจอย่างชัดเจน เพราะได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
และยังเป็นต้นแบบของ “เศรษฐกิจสร้างสรรค์” ที่ให้ความสำคัญกับสิทธิแรงงาน การคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา และการพัฒนาอาชีพโดยชอบด้วยกฎหมาย
๔. พระราชอุปถัมภ์ทางด้านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม
สมเด็จพระนางเจ้าฯ ทรงมีพระราชหฤทัยเมตตาต่อผู้ด้อยโอกาสและผู้ต้องขัง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ดำเนินโครงการฝึกอาชีพในเรือนจำและทรงส่งเสริมการให้โอกาสผู้พ้นโทษกลับเข้าสู่สังคมอย่างถูกต้องตามกฎหมาย
แนวคิดนี้ต่อมาได้ถูกนำมาเป็นแนวทางในการปรับปรุง พระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ. ๒๕๖๐
และเป็นแรงบันดาลใจให้เกิด นโยบายยุติธรรมเพื่อการฟื้นฟู (Restorative Justice)
ที่มุ่งเน้นให้ผู้กระทำผิดกลับตัวกลับใจโดยไม่ถูกทอดทิ้งจากสังคม
๕. พระราชจริยวัตรในฐานะ “แบบอย่างของสตรีนักกฎหมายโดยธรรม”
แม้พระองค์จะมิได้ทรงเป็นนักกฎหมายโดยตำแหน่ง
แต่พระราชจริยวัตร ความเที่ยงธรรม และการปฏิบัติพระราชกรณียกิจโดยเคารพหลักนิติธรรมได้ทรงเป็น “แรงบันดาลใจทางจิตวิญญาณ” แก่นักกฎหมายและผู้พิพากษาในทุกยุค
เป็นตัวอย่างของผู้นำที่ใช้กฎหมายเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน ไม่ใช่เพื่ออำนาจ
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเป็นแบบอย่างของ “สตรีผู้ธำรงไว้ซึ่งหลักนิติธรรมแห่งแผ่นดิน” ทั้งในทางรัฐธรรมนูญ สิทธิมนุษยชน และสังคมสงเคราะห์ พระองค์ทรงเป็นดั่ง “มารดาแห่งกฎหมายเพื่อประชาชน” ที่พระมหากรุณาธิคุณยังคงสถิตอยู่ในหัวใจของนักกฎหมายและประชาชนชาวไทยตราบนิรันดร์ 🤍🙏🏻
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม
ข้าพระพุทธเจ้า Rainnie’s Study Law
