03/02/2025
0-3 насны хүүхдийн чадварыг хэрхэн хөгжүүлэх вэ?
2024.02.02-ны өдрийн тэмдэглэл | https://erdemnomt.medium.com/
| * Хүүхэд өсгөх гэдэг нь өөрийгөө ч мөн өсгөн хүмүүжүүлэх үйл явц юм.
Өнөөдөр бага хүү Номт маань хоёр нас хүрлээ. Хүүгээ хараад мөн бусад ах нарынх нь талаар өдөржин бодож, би ер нь хүүгийнхээ төлөө юу хийж өгч чадах билээ гэх мэтчилэн олон зүйлийг дотроо эргэцүүлэн бодлоо. Тэгээд товчхондоо энэ номыг аль эрт уншина даа гээд дотроо бодохоос цаашгүй явснаа сая зориг гарган, ширээний гэрлийг буйдан дээрээ асаагаад хавтсыг нь хойноос нь нээгээд уншиж эхэллээ. Хүүхдүүдийнхээ төрсөн өдрийг гадуур тэмдэглэж үзээгүй бид хоёр 3 хүүтэйгээ хоолонд орж, бяцхан торт задлан, гадуур тэмдэглэцгээв. Тэгээд гол нь лаа үлээж зургаа авахуулж дуусаад хооллохын өмнөх бүгд бие биедээ талархаж буй сэтгэл нь юу юунаас илүү сайхан санагдлаа. Цомхон хэрнээ хайр дүүрэн тийм дуусгамааргүй мөч. Энэ номд бичсэнээр хүүхдэд аав ээжийн халуун дотно харилцаа, ээжийн инээмсэглэл их чухал гэсэн байна. Ээж инээмсэглэхийн тулд эрүүл, эрч хүчтэй байх хэрэгтэй.
Сэтгэлзүй болон санхүүгийн хувьд тун бэрхшээлтэй энэ цаг үед хэдий бие давхар ч хүүхдүүдээ ханиад хүрээд өвдөх вий хэмээн цэцэрлэгт явуулахгүй 24/7 асарч, халамжлах эхнэрээ хараад бахархах, хайрлах, байнга дэргэд нь хамт байх хүсэл ихээр төрнө. Өөрийн хүсэл мөрөөдөл, цаг хугацаа, карьер гээд бүхнээ гэр бүлдээ зориулах эхнэртээ найз нөхөдтэйгөө гарч ярилцах зав чөлөөг гаргаж өгч байх тун чухал болохыг энэ номноос уншлаа. Эхнэр маань л надад урам зориг их өгдөг, би харин тийм билүү гэж өөрөөсөө асуухад бас л чамлалттай. Ямар ч үед итгэлээ алдаж болохгүй гэдгийг сануулахаар өгүүлбэр санаанд орлоо.
| * Сэлэмний ир хүзүүг чинь хайрч байсан ч итгэлээ бүү алд.
Өөрөө чин сэтгэлээр аливаад хандаж үлгэрлэж байж сайхан сэтгэлтэй, энэрэнгүй, хүнлэг хүүхэд өсөж бий болдог. Аав, ээж нь үргэлж чиний талд шүү гэдгийг зөв, буруу аль ч үед нь мэдрүүлэх хэрэгтэй. Буруу хийсэн зүйлийг нь хамтдаа очиж засаж залруулах, бусдыг хохироосон бол хамтдаа очиж уучлалт гуйх маягаар үлгэрлэж сургах хэрэгтэй гэжээ.
Бие даасан, хариуцлагаа хүлээх чадвартай хүн болгож өсгөхөд балчираас нь эхэлнэ. Үүний тулд эрэл хайгуулч байлгах, сониуч занг нь дэмжих, тоглож наадах боломж өгөх, араас нь буюу зайнаас дэмжих. Товчхондоо эцэг эх нь бүх оюун, биеэрээ хүүхдийнхээ орчинд уусан орж, мэдэрснээрээ сониуч, хайгуулч байдлыг нь дэмжих юм.
Хүүхдэд сонирхолгүй санагдсан зүйлийг нь эцэг эхүүд сургах гэж хичнээн оролдсон ч үр дүн гарахгүй. Харин хүүхэд өөрөө сонирхлоо нээн илрүүлж, түүнийг нь эцэг эх зүрх сэтгэлээрээ мэдэрч дэмжиж чадвал гарах үр дүнг нь хараад гайхширч догдлох вий.
Хүүхэд бүр өөр өөр хувь хүн төдийгүй, төрөлх шинж чанараараа ч өөр өөр юм. Тиймээс ном, гарын авлага мэт яг таг заавраар өсгөх гэвэл бүтэхгүй. Хамгийн зөв арга бол хүүхдээ хажуугаас нь мэдэрч ажиглан, дэмжлэг үзүүлэн, хайрлаж байгаа гэдгээ мэдрүүлэх юм. Хүүхдийн хувь шинжийг хөгжүүлэхэд тодорхой байдлаар магтах маш чухал. Жишээ нь: Зүгээр сайн байна гэх биш хийсэн үйлдлийг нь өгүүлбэртээ оруулан бүтнээр нь миний хүү маш зөв хэллээ гэх мэт.
0-2 насны хүүхэд дураараа зан гаргана гэж огт мэдэхгүй. Харин тиймэрхүү хандлага гаргаж байгаа нь өөрийгөө хүчтэй илэрхийлж байгаа хэлбэр юм. Хүүхдэд гар хүрч хэрхэвч болохгүй. Энэ үйлдэл нь хүүхдийн тань сэтгэлд маш том шарх үүсгээд зогсохгүй, бусдад итгэх итгэлийг нь үгүй хийдэг.
Хүүхдийнхээ боломж чадварт бүү эргэлз. Хүүхэд ээж аавыгаа ажиглаж байдаг тул тэднийх нь хүлээлгэсэн итгэл юунаас ч эрхэм байдаг. Хүүхдийн чөлөөтэй хөдөлгөөн хийх боломж эрс хязгаарлагдсан хотжилтын энэ цаг үед хүүхдээ насны тоогоор нь өдөрт алхалт хийлгэж хэвшээрэй. 1 настай бол 1км, 2 настай бол 2км гэх мэт.
| * 2024.05.05-ны өдрийн тэмдэглэл
Номтын хоёр насны төрсөн өдрөөр уншиж эхлүүлээд орхисон номоо өнөөдөр уншиж дуусгахаар барьж авлаа. Өглөө бүр өнөөдөр л уурлахгүй юм шүү гэж залбиралдаа оруулдаг хэдий ч өчигдөр оройн өөрийн гаргасан муухай аашыг бодохоор маш аймшигтай тэнэглэл. Тэмдэглэлийн эхэнд хэлсэнчлэн хүүхэд хүмүүжүүлэх үйл явц нь ёстой л өөрийгөө хүмүүжүүлэх үйл явц байж мэдэх юм гэсэн бодол төрлөө.
Хүүхэд эмзэг мэдрэмтгий (асаргаа ихтэй), өлчир борогшуу (асаргаа багатай), аль алийг нь хослуулсан төрөлх чанартай байна. Аль ч төрөлх чанартай бай гэр бүлийнхээ гэрэл гэгээ, нэгэн өнгө нь болон бидэндээ ирсэн бурханы бэлэг юм.
АНУ-ын нэгэн судалгаанд хүүхэд хүмүүжих хамгийн тохиромжтой орчны нэгдүгээрт чанартай цэцэрлэг (манайхаар бол үнэтэй хувийн цэцэрлэг), хоёрт гэр, гуравт энгийн цэцэрлэг (улсын цэцэрлэг) гэжээ. Аавууд хүүхдүүддээ цаг маш сайн гаргаж байх нь хүүхдийн хүмүүжилд асар чухал. Түүнээсээ ч өөрөө амьдралын эрчим ундаргаа авч сураарай гэсэн зөвлөгөө нь тун таалагдлаа.
Хүүхдээ тусч сайхан сэтгэлтэй болгож өсгөе гэвэл сэтгэлийг нь ойлгох хамгаас чухал. Сайн руу тэмүүлэх хүүхдэд шаардлагатай зүйл бол бусдыг ойлгох чадвар юм. Тиймээс энэ чадварыг суулгахдаа өөрийгөө золих үзэл бус, сайн руу тэмүүлэх үзэлд суурилахыг хичээгээрэй.
| ХҮҮХДЭЭ ЗУГААТАЙГААР ӨСГӨЦГӨӨЕ
0-6 САР. Нярай хүүхдийн сэтгэл санаа, хүсэл бодлоо илэрхийлэх арга нь ердөө л уйлах юмуу инээх бөгөөд “таагүй, тухгүй мэдрэмж төрвөл уйл” гэсэн өгөгдөлтэй төрдөг. Тиймээс нялх хүүхэд уйлж эхэлбэл ээж аав нь “за нэг таагүй зүйл болж дээ” гэж ойлгох хэрэгтэй. Тэр үед нь “яасан бэ, миний охин?”, “шээчихээ юу даа”, “халууцаа юу”, “өө, сүүгээ уух гээд байсан юм уу” гэх мэтчилэн харилцсанаар, уйлахаар хэн нэгэн ирж таагүй мэдрэмжийг нь арилгадаг гэдгийг хүүхэд мэддэг болно. Өөрөөр хэлбэл учир шалтгааны холбоог ойлгож эхэлдэг байна. Улмаар 5-6 сартай болох үедээ хүүхэд ээж аавыгаа ирүүлэхийн тулд албаар уйлах, өөрийн шаардлагадаа нийцүүлэн янз бүрээр уйлахыг сурна. Энэ процесс нь хүүхэд тань байгалийн зөнгөө ухамсарт арга болгон ашиглаж буйн илрэл юм. Хэрэв хүүхдээ уйлахад нь тоохгүй байвал аажмаар аав ээжтэйгээ харилцах хүсэлгүй болоод зогсохгүй цаашлаад бусадтай харилцах хүсэл тэмүүлэлгүй, бие даах чадваргүй, аливаад идэвх сонирхолгүй болдог. Үүнийг мэргэжлийн үгээр “хүчгүйдлийн олдмол мэдрэмж” гэнэ. Товчхондоо хүүхдээ уйлахад нь анхаарч, инээхэд нь дагаж инээмсэглэх нь эцэг эхийн хүүхдэдээ олгох бага насны хамгийн чухал суурь болдог.
Хүүхдийн суралцах хөгжил нь дуурайхаас эхэлдэг. Өөрт нь тайван амгаланг мэдрүүлж, хөгжилтэй уур амьсгал бүрдүүлдэг хүнийг илүүтэй дуурайдаг байна. 5 сартайгаас хүүхэд гарт таарсан болгоноо амандаа хийж шалгадаг болохоор гараараа хүрч, амандаа хийж болохуйц тоглоом сонгох хэрэгтэй.
7-12 САР. Хүүхэд хөдөлгөөн идэвхитэй, мөлхөж эхлэх үед түүнд маш их харилцаа, урам зориг, дэмжлэг, аюулгүй орчин, сонирхолтой орон зай хэрэг болдог. Манай 2 настай Номт гэхэд л хураасан цэгцтэй тоглоомуудыг үздэггүй, очоод л буулгачихна, ном урна, тоглоомоо задлаад тавьчихна, хаашаа ч хамаагүй шидэж үзнэ. Түүнд энэ нь тун сонирхолтой байдаг байх нь. Энэ үед нь загнаад байдаг тун буруу болжээ. Одоо нэг үеэ бодвол тоглоом энд тэндгүй замбараагүй байдалд аав ээж нь дасаж байх шиг байна. Эндээс анзаарснаар манай бяцхан Гэгээнээгийн үлгэр авах нь 2 настай Номт, Номтын үлгэр авах нь 4 настай Түшигт болж таарлаа. Эцэг эх эсэргүүцэхээ зогсоогоод хажуугаас нь дэмнээд ажиглах л хэрэгтэй юм байна. Хүүхдийн хөгжлийн явцад яарах хэрэггүй, хүлээцтэй байх нь чухал. Хүүхэддээ хүрэлцэх мэдрэмжийг байнга мэдрүүлэх, дээш өргөх, хөнгөн гижигдэх, ганцаараа сатаарч тоглох үед нь зогсоолгүй ажиглах, орон зай, орчинг нь сайн бүрдүүлэх нь чухал. Анх элсэн дээр тоглох хүүхдэд ямар сонин таатай байдаг гэж санана. Байгалтай ойр байх нь хүүхдийн хөгжилд хамгийн тустай.
1-2 НАС. Юмс үзэгдлийг танин мэдэхээр хичээж буй хүүхдийнхээ энэ үед нь аль болох хүслээр нь байлгаж, араас нь ажиглаарай. Хүүхдэд харилцаа маш чухал. Тэдний хийж байгааг ажиглан урам өгч байгаарай. Туршлага дээр суурилаагүй хоосон үг хэллэг хичнээн цээжиллээ гээд тэр нь үнэн мэдлэг болох нь бүү хэл, алсдаа би чинь юу ч мэддэггүй юм биш үү хэмээн өөртөө итгэл алдрах шалтгаан болохыг ч үгүйсгэхгүй. Хүүхэд гэдэг хичнээн хөөрхөн ч гэлээ, хэцүү үедээ үнэхээр хэцүү. Тиймээс аав ээж хамтдаа л энэ үүргээ ижил тэнцүү хариуцлагатай хандах хэрэгтэй. Мэдээж эхнэр нөхрийн харилцаа тааруу орчинд хүүхэд өсгөх хэцүү.
.. үргэлжлэлийг https://shorturl.at/NJcXO
Эрдэм Номт erdemnomt.medium.com ❤️
![3-6 насны хүүхдийн чадварыг хэрхэн хөгжүүлэх вэ? [Шиоми Тошиюки] https://erdemnomt.medium.com/| Хоёр бага маань энэ байр...](https://img5.medioq.com/839/278/1104113368392788.jpg)
