12/08/2025
Цээрлэх ёсон
-Давс харамлахыг цээрлэнэ. Харамлаваас цавь цоорхой, ивэрхий хүүхэд гарна гэнэ. -Давс галд хийхийг цээрлэнэ. Нүүрлэсэн гай, шүгэлсэн муу юмыг зайлуулах, хөөхөд гал дээр давс хийн түлдэг. Энгүүн цагт галд давс хийвээс галын бурхан цочино гэнэ. -Давсыг гараараа өгөх, авахыг цээрлэнэ. Заавал юман дээр тавьж өгч авалцана.Аргагүй авах бол алганы ар дээр тавиулж авна. Гар хуруугаар атгаж, чимхэж авч өгөлцвөөс өстөн болно гэнэ. -Давсгүй цай, хоол аягалахыг цээрлэнэ. Зөрчвөөс хойт төрөлдөө нүцгэн явна гэх буюу тухайн өдөр үйлс бүтэхгүй болно гэнэ.
-Давхар биетэй эмэгтэй нас барвал хүүхдийг нь салган авахгүй хайлах, оршуулахыг цээрлэнэ. Заавал салгадаг ёстой. Учир нь талийгаач үрийн эх учраас төрөл аваад бүтээгүй хүүхдийн хойшдын зам мөрд саад болох учиргүй гэснийх бөлгөө. -Дуутай ширүүн бороотой үед унаа моринд хазаар зүүхийг цээрлэнэ. Зүүвээс аянга цахилгаан дайрч мэднэ гэнэ. -Дуутай бороо орох үед мал саахыг цээрлэнэ. Зөрчвөөс тэнгэрийн дуунд харш гэнэ. -Дэлэнг зарим нутагт идэх огтлохыг цээрлэнэ. Малын дэлэн сүү саалийн эх булаг тул эхтэй хүн, мал сүрэгтэй айлынхан идэхийг цээрлэдэг заншилтай байжээ.
-Дэлүүг махтай нь хаяхыг цээрлэнэ. Заавал махнаас салгаж тавина. -Дэлүүг хазаж идэхийг цээрлэнэ. Идвээс заавал хутгаар огтлон идээд үлдвээс галд өргөн түлдэг ёс буй.
Гал голомттой холбоотой цээрлэх ёс
-Галд хутга дүрэхийг цээрлэнэ. Үл хэрэсвээс хөнөөх муу ёр удлаа гэх буюу галын бурхан шархдана, хилэгнэнэ гэнэ.
-Гал тахих үеэс галын хайчийг ил байлгахыг цээрлэнэ. Заавал далд хийнэ. Зөрчвөөс галын бурхан цочино гэнэ.
-Гал тахин архи, тос өргөх үеэс жирэмсэн эмэгтэй ойр байхыг цээрлэнэ. Зөрчвөөс ураг унах буюу үр зулбана.
-Галаар наадах, тоглохыг цээрлэнэ. Тухайлбал хүүхэд багачууд галтай цучил, мөчир, бамбар барьж тогловол гал алдана, түймэр тавина хэмээн хориглоно.
-Галд ам гарахыг цээрлэнэ. Ам гарваас галын аюулд өртөнө гэнэ.
-Гал түүдэг хээр хөдөө асаагаад гүйцэд унтраахгүй байхыг цээрлэнэ. Зөрчвөөс түймэр тавина гэнэ.
-Галын хайч хаалганд хүргэхийг цээрлэнэ. Үүдэн тэнгэр сахиулган хилэгнэнэ гэнэ.
-Гантай жил хуурай өвс, бут, модтой газар гал түлэх, түүдэг асаахыг цээрлэнэ. Үл хэрэгсвээс гал алдана, түймэр тавина гэнэ. Зайлбаргүй асаах бол болгоомжтой сэрэмжтэй үйлдэнэ.
-Ганц мод бариад гэрт орохыг цээрлэнэ.Үл хэрэгсвээс модоо барьсан гуйлгачны шинж үзүүлэв муу хэмээнэ.
-Гахай өдөр нүүхийг, гал таслахыг цээрлэнэ. Үл хэрэгсвээс өлзий бус болно гэнэ.
-Гахай өдөр шинэ үйл эхлэх, хийхийг цээрлэнэ.Зөрчвөөс үйлс бүтэл хазгай болно гэх буюу үхэл хагацал дайрна гэнэ.
-Голомтын галд бохир эд юм, хог шатаахыг цээрлэнэ. Галын бурхан хилэгнэнэ.Зайлна хэмээн үл шатаана.
-Голомтын тулга, зуухны үнсийг бужигнуулах, самардахыг цээрлэнэ. Айлын гал голомт ариун дархан байх учиртай бөгөөд айл гэр бат, амар түвшин байхын бэлгэ тэмдэг хэмээн монголчууд үздэг бөлгөө.
-Голомтын гал дээр ус асгахыг цээрлэнэ. Асгаваас гал голомт балрах муу ёр хэмээн жигшинэ. Ер гал, ус харшийн учир тийнхүү цээрлэнэ. Хэрэв зайлбаргүй унтраах буюу бачуу хэрэг тохиолдвол “Галын бурхан та хөлөө татаарай” хэмээн хэлээд цээр арилгана
1. Хэвтэж хоол идэхийг цээрлэнэ. Өвчтэй хүн хэвтэж идэх гэх.
2. Зогсоогоор хоол идэхийг цээрлэнэ. Яараад байна уу сууж ид гэх.
3. Ном уншсаны дараа суниахыг цээрлэнэ. Сурсан юм сугаар гарна гэх.
4. Тогоон дотор хоолны халбага хийж орхидоггүй гэх. Чөтгөр долооно, тухайн айлын ажил үйлс бүтэхгүй гэх.
5. Хоол унд идчихээд халбага сэрээгээ аяган дотроо хийчихээд гэрээс гарвал явсан ажил бүтэхгүй гэх.
6. Идсэн аяга тавгандаа халбага сэрээгээ хийж орхиж, хонуулж болохгүй ажил үйлс бүтэхээ байна гэх.
7. Аяга долоодог, таваг долоодоггүй.
8. Хүний ул руу өшиглөдөггүй, муудалцана гэх.
9. Гэрийн буурин дээр гишгэдэггүй
10. Тэнгэр лүү гэрэл тусгахыг цээрлэнэ.
11. Исгэрэхийг цээрлэнэ. Сэтгэлд хий орно гэх.
12. Багана тэвэрдэггүй. Баганы зовлонг үүрнэ гэх.
13. Гэрийн багана хоорондуур гардаггүй.
14. Гэрлийн шонгийн шургааг доогуур гардаггүй чөтгөртэй уулзана гэх.
15. Гал руу ус хийдэггүй. Галын бурхан хилэгнэнэ гэх.
16. Галаар тоглодоггүй. Галын бурхан хилэгнэнэ гэх.
17. Босгон дээр суудаггүй.
18. Тотгоноос дүүжлэгдэггүй.
19. Толгойгоо салаавчилдаггүй.
20. Шанаагаа тулдаггүй.
21. Уургаа газар тулдаггүй.
22. Голын нуурын ойролцоо бие засдаггүй.
23. Голын эхэнд айл буудаггүй.
24. Цамцныхаа захыг толгойгоо бүтээн өмсөхийг цээрлэх. Эхийгээ алсан хүн тэгж өмсдөг гэх.
25. Гэрийн ойр орчим тарвага амьтаны үүр байвал агнадаггүй.
26. Уурган дээгүүр алхаж гардаггүй
27. Явган суудаггүй. Нохой суулт гэх.
28. Том хүний яриа сонсохыг цээрлэнэ. Иймээс гэрт зочин ирвэл хүүхдүүд зөрөөд тоглохоор гардаг
29. Хоол хаяхыг цээрлэнэ. Амны хишиг ар дээрээ гарна гэх
30. Хоолоороо тоглохыг цээрлэнэ.
31. Сүүн дээр ус хийхийг цээрлэнэ. Усан дээр сүү хийнэ.
32. Гутлаа чирж явдаггүй
33. Малгайгаа буруу харуулж өмсдөггүй.
34. Малгай давхарлаж өмсдөггүй. Хоёр эхнэртэй болно гэх.
35. Өөрийн нэрээ голдоггүй
36. Хүүхдийг бүтэн нэрээр нь дуудна. Бүтэн нэртэй бүрэн заяатай гэх.
37. Бурхан шүтээн рүү хөлөө жийхийг цээрлэнэ.
38. Гол нуурын усанд юм угаахыг цээрлэнэ.
39. Хүний дээгүүр алхаж гарахыг цээрлэнэ. Үхсэн хүний дээгүүр алхаж гарна гэх. Бөхчүүд давсан бөхийнхөө дээгүүр алхаж гарч болно.
40. Эрхий хуруугаа хөхөхийг цээрлэнэ. Ээж нь үхнэ гэнэ.
41. Их унтахыг цээрлэнэ.
42. Хүний бүсэлхийнээс дээш шавьж суувал тэр шавьжийг алдаг. Хийморьт муу гэх.
43. Газарт гадас шааж орхихыг цээрлэнэ. Нүүхдээ гадсаа аваад сүү дусааж домнодог.
44. Газар аяга таваг тавьдаггүй.
45. Аяга тавагтай хоолон дээгүүрээ алхаж гардаггүй.
46. Хаалга руу толгойгоо харуулж унтдаггүй.
47. Хөлөө ачиж суудаггүй. Зовлонгоо ачлаа гэх.
48. Ширээ өнцөгдөж суудаггүй.
49. Хүнд хутга хайч гэх мэтийг өгөхдөө иртэй талаар өгөхийг цээрлэнэ. Бариултай талаар нь өгөх.
50. Хутганы ир дээш нь харуулж тавьдаггүй.
51. Тогооноос хутгаар мах зоож авахыг цээрлэнэ.
52. Гэрийг нар буруу тойрохыг цээрлэнэ.
53. Эмэгтэй хүний хормойн доогуур толгойгоо шургуулахыг цээрлэх. Хийморьт муу гэх.
54. Хүний мөрөн дээр гараа тавихыг цээрлэх. Хийморьт муу гэх.
55. Амандаа дуу аялдаггүй. Сэтгэлд хий орно гэх.
56. Сүүн шүд унахад шүдэн завсараараа хэлээ оруулж болохгүй гэж сургах. Муухай шүд ургана гэх.
57. Шүдэн завсараар орсон махыг утсаар авахгүй байх. Зай гарна гэх.
58. Хаалга гарцаар ухарч гарахгүй гэх.
59. Түлхүүр ширээн дээр тавьдаггүй.
60. Хумсаа шөнө авдаггүй. Төөрнө гэх.
61. Далны ясыг ганцаар иддэггүй. Далуулаа хувааж иддэг гэх.
62. Хоёр хүн хөлийн улаа нийлүүлдэггүй. Муудалцана гэх.
63. түлхүүр эргүүлдэггүй. Эргүү болно гэх.
64. Нохойтой зургаа авахуулдаггүй.
65. Шөрмөсөө дуугаргадаггүй. Шөрмөс сунана гэх.
66. Хонины хоосон сүүж гэрт хонуулдаггүй. Чөтгөр шүглэнэ гэх.
67. Өөд өөдөөсөө харж ярихыг эрхэмлэнэ. Солонгос кинон дээрх шиг нэг нь нуруугаа харж ярьдаггүй
68. Аавын буйд сахал тавихыг цээрлэнэ.
69. Аягатай хоол цай зөөхдөө эрхий хуруугаа аяганы амсар давуулан дотор нь хийж зөөхийг цээрлэнэ.
70. Аягатай хоол цай зөөхдөө 5 хуруугаараа битүүлж барихыг цээрлэнэ. Үхлийн барилт гэх.
71. Ахмад настны өмнүүр босч явахыг цээрлэх.
72. Шувууны өндгөнд сүүдрээ хүргэхийг цээрлэх..
