24/09/2025
Bukatar ’Yan Sanda na Jihohi da kuma ’Yancin ’Yan Kasa su Rike Mak**ai a Najeriya
Tattaunawar kafa ’yan sanda na jihohi ta sake fitowa a gaba a tsarin kundin mulki, inda ake kawo hujjoji na amfaninta da matsalolinta. Amma a gaskiya, tsaro a Najeriya ya ruguje kuma ya lalace fiye da abin da wannan muhawara ta iya warwarewa. Domin haka, abin da ake bukata yanzu shi ne ba wai kafa ’yan sanda na jihohi kadai ba, har ma da na kananan hukumomi da al’umma, tare da gyara kundin mulki da zai baiwa ’yan kasa damar rike mak**ai a halastacce domin kare kansu.
A yau, ’yan bindiga, ’yan ta’adda da miyagun masu aikata laifi suna amfani da muggan mak**ai—bindigogi na zamani, gurneti, roka har ma da fasahar jirage marasa matuki—don yiwa marasa laifi da ’yan kasa talakawa barna da azaba. Abin takaici shi ne, wadannan miyagun mutane ana daukarsu tamkar manyan baki a tarukan sulhu da wasu gwamnatocin jihohi ke shirya musu, inda suke bayyana da mak**an su a gaban jami’an tsaro, har da sojoji. Amma talaka ko ya ajiye wuka ta kicin domin kare kansa, jami’an tsaro za su k**a shi a gurfanar da shi. Wannan danniya ta bar jama’a a matsayin marasa kariya da kuma masu rauni a tsarin tsaro da ke kare attajirai, ’yan ta’adda da masu laifi, amma yana zaluntar talakawa.
Tsarin tsaron Najeriya na yanzu ya nuna tsantsar rashin adalci ga talakawa. An tabbatar cewa tsarin ’yan sanda guda daya ya kasa kare rayuka da dukiyar jama’a, maimakon haka yana kare manyan ’yan siyasa, kungiyoyin laifi da kuma masu daukar nauyin ta’addanci. Idan aka duba Amurka—inda tsarin mulki na shugaban kasa na Najeriya ya samo asali—ana da matakai daban-daban na ’yan sanda a matakin tarayya, jihohi, gundumomi da garuruwa. Haka kuma, dokokin kasar suna baiwa ’yan kasa ’yancin rike mak**ai a halastacce. Wannan tsari ya kara karfi wajen tsaro tare da sa ’yan sanda su zama masu amsa wa bukatun al’umma kai tsaye.
Wadanda ke adawa da kafa ’yan sanda na jihohi da kuma ’yancin ’yan kasa su rike mak**ai suna yin karairayi ne da ga
Barr Solomon Dalung