02/10/2025
प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला जनकपुर : बिग्रिएको मेसिन, ७ करोडको टेन्डर र भ्रष्टाचारको आरोप
जनकपुरधाम –
प्रदेश २ (मधेश प्रदेश) भित्रको केन्द्रीय महत्वको संस्था प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला, जनकपुर फेरि एक पटक विवादमा परेको छ। यसपटकको विवाद सामान्य छैन—वर्षौँदेखि प्रयोगमै नआएका, प्राविधिक रूपमा बिग्रिएका प्रयोगशाला मेसिनहरूका लागि ७ करोड रुपैयाँ बराबरको रि–एजेण्ट खरिद प्रक्रिया अघि बढाइएको गम्भीर आरोप सार्वजनिक भएको छ।
खेल कसरी सुरु भयो?
सूत्रहरूका अनुसार, यो प्रक्रिया कुनै साधारण निर्णय होइन। यसमा प्रदेश स्वास्थ्य मन्त्री सत्रुधन प्रसाद सिंह कोइरी, प्रयोगशालाका प्रमुख कुमार मृत्युञ्जय प्रसाद, र जनकपुरकै चर्चित मेडिकल व्यवसायी (मेडिकल माफिया) विशाल पण्डितबीच आर्थिक लाभको लागि सेटिङ्ग गरिएको बताइएको छ।
सामान्यतया करिब १ करोड रुपैयाँ लागत लाग्ने रि–एजेण्ट खरिदलाई ७ करोड रुपैयाँसम्मको टेन्डर प्रक्रिया बनाइएको छ । प्रयोगमा नआउने मेसिनका लागि रि–एजेण्ट खरिद गर्ने निर्णयले यसलाई “बजेट हिनामिना गर्ने सुनियोजित प्रयास” भन्दै आलोचना गरिएको छ।
प्रयोगशालाको वास्तविक अवस्था प्रदेश जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला, जनकपुरमा अहिले थुप्रै मेसिनहरू वर्षौँदेखि थन्क्याइएका छन् । यीमध्ये कतिपय मेसिनमा आवश्यक पार्टपुर्जा नै छैनन्। कतिपय मेसिन प्राविधिक रूपमा काम गर्न अयोग्य अवस्थामा पुगेका छन् । बिरामी सेवाग्राहीहरू प्रयोगशालाबाट सेवा लिनुको सट्टा निजी मेडिकल वा अस्पतालमा जान बाध्य छन्। अर्थात्, न परीक्षण सम्भव छ, न दैनिक सेवा प्रवाह नियमित छ।
भ्रष्टाचारको शृङ्खला?
स्थानीय स्रोतहरूले यसलाई “नीतिगत रूपमा भ्रष्टाचार गर्ने सुनियोजित शृङ्खला” भन्दै आरोप लगाएका छन्।
यसमा तीन तहको संलग्नता देखिन्छ :
राजनीतिक तह — मन्त्रीस्तरमै संरक्षण र अनुमोदन।
प्रशासनिक तह — प्रयोगशाला प्रमुखद्वारा खरिद प्रक्रिया अघि बढाउने काम।
व्यावसायिक तह — मेडिकल व्यवसायी (माफिया) मार्फत आपूर्तिकर्ता तय गर्ने।
यो संयन्त्र मिलेर राज्यको करिब ६ करोड रुपैयाँ बराबरको अतिरिक्त भार प्रयोगशालामा हाल्ने तयारी भइरहेको देखिन्छ।
जनस्वास्थ्यमा असर
यो विवादले गम्भीर प्रश्न उठाएको छ—जनकपुर प्रयोगशाला मात्र होइन, प्रदेशका हरेक नगरपालिका, गाउँपालिकामा जडान गरिएका मेसिनहरू कस्तो अवस्थामा छन्?
ती मेसिनहरूबाट वास्तविक परीक्षण सेवा हुन्छ कि छैन? दैनिक कति बिरामीले सेवा लिन्छन्, र तिनको तथ्याङ्क सार्वजनिक गरिएको छ?
यदि प्रयोगमै नआउने मेसिनका लागि करोडौँ खर्च गर्ने चलन रोकिएन भने, जनस्वास्थ्यमा सुधार भन्दा पनि भ्रष्टाचारको दलदल अझै गहिरिने खतरा रहेको विज्ञहरूको चेतावनी छ।
छानबिनको माग :-
स्थानीय नागरिक समाज, स्वास्थ्यकर्मी र सरोकारवाला निकायहरूले तत्काल : खरिद प्रक्रिया रोक्न
स्वतन्त्र छानबिन समिति गठन गर्न
प्रयोगशालाको वास्तविक अवस्था सार्वजनिक गर्न माग गरेका छन्।
