18/08/2025
नजिकिँदै चाडपर्व, कस्ता छन् सडक पूर्वाधार ?
नेपाल र चीन जोड्ने प्रमुख दुई नाका जोडिने सडक पूर्वाधार बाढी पहिरोका कारण अवरुद्ध भएपछि चाडपर्वमा महँगी बढ्ने आकलन गरिएको छ । बाढी पहिरोले चीनसँग जोड्ने सडक अवरुद्ध गर्दै मूल्यवृद्धिलाई प्रोत्साहन गरिरहेको भन्दै सांसदहरूले चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ।
आइतबार बसेको प्रतिनिधिसभा अन्तर्गतको पूर्वाधार विकास समितिको बैठकमा यसबारे लामै छलफल चल्यो । बैठकमा चाडवाडको बेला महँगी बढ्ने मात्र होइन, राजस्व समेत गुम्ने चिन्ताको चर्चा भयो ।
खासगरी बाढी पहिरोले अवरुद्ध भएका सडक पूर्वाधार समयमै मर्मत सम्भार नहुँदा त्यसले निम्त्याउने बहुआयामिक असरबारे संसदीय समितिमा छलफल चल्यो ।
गत साउन १८ गते सिन्धुपाल्चोकको भोटेकोशी गाउँपालिका–२ स्थित इकोमा पहिरोले करिब २५० मिटर सडक प्रभावित भएको छ । जसमध्ये ५० मिटर खण्ड पूर्ण रूपमा क्षतिग्रस्त छ । पहिरो पन्छाएर बाटो खुलाउने प्रयास गरिए पनि माथिको बस्ती जोखिममा परेको भन्दै स्थानीयले विरोध गर्दै भित्ता काट्न रोक लगाएका छन् । अर्कोतर्फ चीनसँग जोडिने अर्को नाका रसुवागढीतर्फ सिमानामै पुल भत्किएर अवरुद्ध छ ।
समितिमा बोल्दै सिन्धुपाल्चोकबाट प्रतिनिधित्व गर्ने सांसद माधव सापकोटाले कोदारीको पहिरो (इको पहिरो)को तत्काल र दीर्घकालीन व्यवस्थापन गर्न नसके आसन्न चाडपर्वमा मूल्यवृद्धि हुने बताए ।
‘बर्सातमा यो एकदम राष्ट्रिय मुद्दा बन्छ, हिउँद लागेपछि पानी रोकिन्छ र गाडी चल्न थालेपछि यो विषय ओइलाएर जान्छ । तर, स्थानीयको समस्या ज्यूँका त्यूँ छ । पहिरोका कारण हाल त्यस क्षेत्रका ७५ घर उच्च जोखिममा छन्, १२ वटा घर पूर्ण रूपमा बस्न नमिल्ने गरी क्षति भएका छन्’, सांसद सापकोटाले भने, ‘अर्बौंको लगानीमा बनेका गुम्बा, विद्यालय तथा प्रहरी चौकी जस्ता सार्वजनिक संरचनासमेत खतरामा रहेको छ । भूगर्भविद्हरूले उक्त क्षेत्रलाई मानवीय बसोबासका लागि अयोग्य भन्दै ‘रातो’ लगाइएको तत्काल मानवीय र भौतिक क्षतिको ठुलो जोखिम छ ।’
पहिरो स्थानीय समस्या मात्र नभई राष्ट्रिय अर्थतन्त्र र आम उपभोक्ताको भान्सासँग समेत जोडिएको उनले बताए ।
‘गत वर्ष तातोपानी नाकाले १३ अर्ब राजस्व सङ्कलन गरेको थियो, यो वर्ष २४ अर्बको लक्ष्य छ । अहिले केरुङ नाकाको अवस्था पनि सहज छैन, यता कोदारी पहिरोले हजारभन्दा बढी मालवाहक कन्टेनर बाटोमा अलपत्र छन् । चाडपर्वको मुखमा उत्तरतर्फका दुवै नाका अवरुद्ध हुँदा बजारमा खाद्य सामग्री, लत्ताकपडा लगायतका वस्तुको अभाव भई मूल्यवृद्धिले आकाश छुन्छ । त्यसको प्रत्यक्ष मार आम नागरिकलाई पर्छ’, उनले भने ।
जोखिमयुक्त क्षेत्रमा चिनियाँ पक्षसँग सहकार्यमा दीर्घकालीन समाधानका लागि टनेल तथा बेली ब्रिजको योजना रहेको सडक विभागका महानिर्देशक डा. विजय जैसीले बताए ।
‘कोदारी राजमार्ग २०७२ सालदेखि नै जोखिमयुक्त रहेकोले चिनियाँ पक्षसँग सहकार्यमा दीर्घकालीन समाधानका लागि टनेल तथा बेलीब्रिजको योजना छ । यद्यपि तत्कालका लागि पहिरो नियन्त्रणका उपायहरू प्रयोग भइरहेको छ’, उनले भने, ‘रसुवागढी नाकामा ठूलो पहिरो र मितेरी पुल बगेको हुँदा चिनियाँ पक्षसँग सहकार्य गरी पुन: बेलीब्रिज राख्ने तयारी भइरहेको छ । सम्पूर्ण अवरोध हटाउन अझै केही दिन लाग्ने अनुमान छ ।’
चीनसँग जोड्ने प्रमुख सडकहरू बाढी पहिरोले सफर गरिरहेको मन्त्रालयका सचिव केशव शर्माले बताए । चीनसँगका विशेष गरी दुई वटा राजमार्ग अवरुद्ध हुँदा राजस्व परिचालनमा पनि समस्या हुने उनको भनाइ छ ।
‘हाम्रो राजस्व परिचालनमा पनि समस्या हुन्छ । आपूर्ति व्यवस्थामा पनि धेरैजसो बजार आपूर्ति गर्ने भएकोले शुरूआतदेखि नै धेरै महत्त्व दिएका छौं । दुर्भाग्य अघिल्लोचोटी रसुवागढी सडक बग्यो । बगाएपछि हामीले सात दिन भित्र नै खोल्यौं’, उनले भने, ‘रसुवागढीसम्म सात दिनभित्र हामीले खोल्नका लागि खोल्यौं । सीमा पुल पनि भत्केको थियो । त्यो दुई पक्षीय सहमतिमा मात्रै बनाउनु पर्थ्यो । चीनले अस्थायी बेलीब्रिज राख्ने र पछि पक्की पुल बनाउने गरी सहमति भएको थियो । तर त्यो बिचमा एउटा हाम्रोपट्टि पनि फेरि त्यस्तै बाढी आएर अरू थप नयाँ ठाउँमा भत्काइदियो । चिनियाँ एम्बेसडरले हामी यो चाडबाड अगाडि बनाउँछौं भनेर जानुभएको हुनाले एकदम उत्साहित थियौं । तर त्यो दोस्रो फ्लडपछि उहाँहरूले नाप्नुभयो । त्यहाँ १०० मिटरको पुल चाहिने भयो । ५० मिटर भन्दा लामो बेलीब्रिज बनाउन साह्रै कठिन हुन्छ ।’
शर्माले आउदे दसैंअगाडि त्यो बेलीब्रिज बनिसक्ने अवस्था नरहेको बताए । उनले अरू विकल्प छ भनेर अरनिको राजमार्गतिर पनि प्रयास गरिराखेको जानकारी दिए ।
‘अरनिकोमा हामीले भएसम्मका सडकहरू साना साना ठेक्का पनि लगाएका छौं । त्यहाँ बगाएको ठाउँमा बेलीब्रिज तीनवटा पनि लगाएका छौं । तर एकातिर कस्तो दुर्भाग्य छ भने हाम्रो चीनसँग जोड्ने दुइटै सीमा चाहिँ हाम्रो भौगोलिक हिसाबले पनि साह्रै अप्ठ्यारो छ’, शर्माले भने ।
सांसद प्रकाश ज्वालाले चाडपर्वमा सर्वसाधारणले हरेक वर्ष भोग्नुपरेको यातायातको सकस अन्त्य गर्न सरकार गम्भीर बन्नुपर्ने बताए । यातायात व्यवसायीहरूले मनोमानी भाडा बढाउने, बिचौलियाले टिकटको कालोबजारी गर्ने र क्षमताभन्दा बढी यात्रु (ओभरलोड) बोक्ने जस्ता समस्यालाई कडाइका साथ अनुगमन र नियन्त्रण गर्न माग गरे ।
‘बसपार्कमा मात्रै अनुगमन गरेर हुँदैन। त्यहाँबाट सिटअनुसार यात्रु बोकेको बसले बालाजु र कलंकी पुगेपछि थप यात्रु कोच्छ । अनुगमन रुटभरि नै हुनुपर्यो । यात्रुको जीवन सुरक्षित गर्ने कुरा पहिलो प्राथमिकता हो । भाडा समायोजनलाई वैज्ञानिक बनाउन स्वचालित प्रणाली (अटोमेसन)मा लैजानुपर्ने र अनलाइन टिकट प्रणालीलाई व्यवस्थित गर्नुपर्छ’, उनले भने, ‘भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयको मात्रै नभई गृह मन्त्रालय लगायत अन्य निकायसँग पनि सम्बन्धित भएकाले समन्वयात्मक रूपमा काम गर्न आग्रह गर्छु ।’
चाडपर्व नजिकिँदै गर्दा सडक पूर्वाधार सुधारका कामलाई प्राथमिकताका साथ अघि बढाइएको सडक विभागका महानिर्देशक डा. जैसीले बताए । खाल्डाखुल्डी मर्मत, ठेक्का प्रक्रिया र आवश्यक मेसिनरी परिचालनमार्फत दसैं–तिहार अवधिमा यातायात सहज बनाउन लागिएको उनको भनाइ छ ।
‘बीपी राजमार्गमा जाइकाको सहयोगमा निर्माण भइरहेको छ भने अन्य खण्डमा ठेक्का सम्पन्न भएको छ । सामान्य अवस्थामा ट्राफिक सञ्चालन सहज हुने अपेक्षा गरिएको छ । कान्ति राजपथमा बागमती पुल बगाएपछि बेलीब्रिज राख्ने काम भइरहेको छ । अन्य खण्डमा मर्मत अगाडि बढाइएको छ’, उनले भने ।
उनका अनुसार हेवा खोला बेलीब्रिज भारतको सहयोगमा मर्मत भएको छ । नेपाली प्राविधिकलाई तालिम दिइएकाले भविष्यमा यस्ता पुल स्वदेशमै निर्माण गर्ने क्षमता विकास भएको छ ।
‘मुग्लिन–नारायणगढ सडकमा पहिरो नियन्त्रण भइसकेकाले हाल सहज यातायात भइरहेको छ । सडक बन्द वा समस्या भए तत्काल मन्त्रालयको वेबसाइट, मोबाइल एप, एफएम र ट्राफिक प्रहरीले जानकारी दिने व्यवस्था मिलाइएको छ’, उनले भने ।
