30/10/2024
चन्द्रमा अनुसारको पात्रो र सूर्य अनुसारको पात्रोमा भिन्नता हुनु त स्वाभाविकै हो । सूर्य अनुसारको पात्र तुलनात्मक रूपमा बुझ्न सरल छ र चन्द्र अनुसारको पात्रो त्यति सरल छैन । त्यसैले फरक भूगोल र साँस्कृतिक पृष्ठभूमिका व्यक्तिहरूमा ती पात्रोको निर्णय दिने प्रस्थान विन्दू (Frame of reference) फरक हुने भएकोले काठमाडाैं, पाटन र भक्तपुरमा चाड मनाउने दिनमा केहिं भिन्नता आएको हो । यसलाइ समन्वय द्वारा एक रूपतामा ल्याउन वर्षाैं देखि पहल नभएको होइन तर कसैले पनि आफ्नो frame of reference छोड्न तयार नभएकोले त्यो सफल हुन सकेन । यसलाइ राज्यले हस्तक्षेप गरी कुनै एकवटालाइ जवरजस्ती लागू गर्न खोज्यो भने अरू पक्षले आफू अपहेलित भएको ठान्नेछ र थप द्वन्द हुने सम्भावना समेत हुन्छ । त्यसैले यसबारे भर धारबाट साेच्न जरूरी जस्तो लाग्छ ।
यसलार्इ सांस्कृतिक विविधता (Cultural Pluralism) को दृष्टिकोणबाट बुझ्नु पर्छ । यो विविधता सदियौं देखि विद्यमान थियो । सामाजिक सञ्चाजका कारण अहिले बढी चर्चाको विषय बन्न पुगेको मात्र हो । यो फरक हुन गएको मुख्य कारण ज्योतिषहरूले लिने गरेको प्रस्थान विन्दु (frame of reference) फरक भएकोले हो । यो भिन्नताले कसैलार्इ कतै दुःख हुँदैन, समस्या हुँदैन । बरू स्वन्ती नखः तीन दिनको सट्टा ४ दिन नै उत्सवमय हुन्छ । सांस्कृतिक विविधतालार्इ स्वीकार गर्न सक्यो भने नेवाः एकतामा कुनै आँच आउँदैन । नेवाः एकता फरक विषय हो । सांस्कृतिक विविधतालार्इ स्वीकार नगरी आफ्नै मात्र ठीक अरू सबै वाहियात भन्ने खालको विचारोत्तेजक अभिव्यक्तिहरू सामाजिक सञ्जालमा सम्पेषण गर्दा आम जनतामा यो ज्यादै गम्भीर काण्ड पो हो कि भन्ने भ्रम फैलिने र त्यसको कारण समाजमा अनावश्यक द्वेष फैलिन पुग्छ । परम्परा र मान्यता अनुसार सबैले आ-आफ्नो गुरूहरूको निर्देशन अनुसार वा अनूकुल अनुसार म्हँ पूजा, लक्ष्मी पूजा र किजा पुजा गरून् । चाडपर्वको एकै उद्देश्य खुसी, शान्त रही सामाजिक जीवन सुदृढ बनाउने र जीवन बुझ्ने र बुझाउने हो । सबैको मंगल होस् ।
