Confession Center, Balaquid, Cabucgayan (2025)

23/09/2025

"Sometimes we have to Bend the Law"

Tahimik ang gabi, ngunit sa tiyan ni **Mario**, isang ama at dating kargador, ay parang may naglalabanang kulog at kidlat. Wala siyang makain mula pa kahapon, at mas lalong mabigat sa kanyang dibdib ang nakitang mga mata ng anak niyang si Andrei—walang laman ang tiyan, walang kislap ng sigla, at tanging luha ang gumuhit sa mukha. Ilang araw na silang umaasa sa biyaya ng kapitbahay, sa tira-tira ng karinderya, at sa awa ng ilan, ngunit ngayong gabi, wala nang natira.

Habang naglalakad siya sa kanto, naamoy niya ang bagong lutong tinapay mula sa panaderya. Ang amoy nito ay parang halimuyak ng pag-asa, ngunit sa kanya ay tila isang paalala ng kawalan. Tumigil siya, pinagmasdan ang bilog at mainit na pandesal na nakahilera sa bilao. Tumitig siya sa anak na natutulog sa bangketa, payat at nanginginig. Sa isang iglap ng kahinaan, tinanganan niya ang tinapay, pilit na iniluwa ng kamay ng panadero, at tumakbo.

Ngunit saglit lang ang kanyang kalayaan. Hinabol siya, nahuli, at agad na dinala sa presinto. Ang hatol: pagkakakulong dahil sa pagnanakaw ng isang tinapay.

Sa selda, habang nakahiga sa malamig na sahig, hindi siya makapaniwala. “Isang tinapay lang… para sa gutom kong anak. Ito na ba ang kapalit?” bulong niya sa sarili. Nadurog ang kanyang pagkatao. Wala siyang pera para sa abogado, wala siyang padrino na puprotekta. Siya ay mahirap—at sa bansang ito, ang hustisya’y tila kalaban ng mahihirap.

Isang gabi, habang nakikinig sa lumang radyo ng mga preso, may narinig siyang pahayag mula sa isang komentatong kilala sa pagiging diretso—si **Erwin Tulfo**. Ang tinig mula sa maliit na radyo ay malakas sa loob ng selda, at malinaw ang naging sabi:

“Wala tayong pakialam sa batas na yan. Sometimes we have to bend the law.”

Napatigil si Mario. Nadurog lalo ang kanyang puso. Kung isang tinapay lang ay kayang magkulong sa kanya, bakit ang mga pulitikong nagnanakaw ng bilyon ay nakaupo pa rin sa malalambot na sofa, nagbabiyahe sa malalaking kotse, at nagbabakasyon sa ibang bansa? Bakit ang isang pulubi na walang kinain ay kaagad hinatulan, samantalang ang mga makapangyarihan ay nakakatakas sa hustisya?

Sa bawat araw sa loob ng kulungan, tinatanong niya ang sarili: **“May pag-asa pa ba ang Pilipinas?”**

Paglabas niya matapos ang ilang buwan, dala niya ang sugat ng kahirapan at pait ng karanasan. Ngunit higit sa lahat, dala niya ang tanong na bumabagabag hindi lang sa kanya kundi sa bawat Pilipino na nanonood ng balita gabi-gabi—ang tanong kung hanggang kailan mananatiling bulag ang hustisya.

Lumapit siya sa anak niya at sa halip na galit ang ituro, pinili niyang magpabaon ng aral. *“Anak, huwag mong tularan ang tatay. Kahit kailan, mali pa ring magnakaw. Pero anak, huwag mo ring hayaang manahimik kapag nakikita mong ninanakawan ang bayan. Mas malaking krimen ang magnakaw ng bilyon kaysa magnakaw ng isang tinapay. Ngunit bakit ang maliit na pagkakamali, mabigat ang kaparusahan—at ang malalaking kasalanan, nalulunod sa katahimikan?”*

Sa baryo, marami ang lumapit kay Mario. Ikinuwento niya ang karanasan, at unti-unti, nagising ang mga tao sa paligid niya. Maraming kapitbahay ang sumang-ayon—lahat sila’y pagod na sa sistemang hindi patas. Lahat sila’y sawa na sa mga balitang ang magnanakaw ng kaban ng bayan ay laging nakakatakas.

Nagtipon ang mga g**o, magsasaka, at kabataan. Ang tanong nila: **“Kung wala tayong gagawin, may pag-asa pa ba talaga ang Pilipinas?”**

Sa kanilang pag-uusap, may isang matandang g**o na nagsabi: *“Ang pag-asa ay hindi hinahanap sa lider lang. Ang pag-asa ay nililikha ng bawat mamamayan. Kapag tayo’y natutong manindigan, kapag hindi na tayo natatakot magsalita, kapag pinahalagahan natin ang katapatan at malasakit—doon sisilang muli ang pag-asa.”*

Napaisip si Mario. Totoo nga—ang pagbabago ay hindi manggagaling sa itaas kung ang mga nasa itaas ay bulok. Ang tunay na pag-asa ay nasa kamay ng mga ordinaryong tao na nagsasama-sama para baguhin ang takbo ng lipunan.

Simula noon, nakilahok si Mario sa mga talakayan, tumulong sa mga kapitbahay, at itinuro sa anak na ang pinakamahalagang laban ay hindi lang laban sa gutom, kundi laban sa kawalan ng katarungan. Nagboluntaryo siya sa maliit na pantry na sinimulan ng mga kabataan sa kanilang barangay. Nag-organisa sila ng mga pagpupulong para turuan ang mga tao kung paano magrehistro ng kanilang reklamo, kung paano magbantay sa mga proyektong pang-barangay, at kung paano humingi ng transparency sa gastusin.

Hindi madali. May mga boses na pumatol: “Bakit kayo nag-aksiyon? Baka kayo naman ang magulong mag-ulo.” Ngunit mas marami ang sumuporta. Unang unti-ng nag-iba ang daloy ng usapan sa community—hindi na lang nila pinag-uusapan ang pulitika sa TV, kundi pinagplaplano kung paano mag-monitor ng pondong bayan, kung paano mag-tanong sa mga opisyal, at kung paano magpalakas ng kanilang boses.

Hindi sinadyang naging maliit na apoy ang kanilang pagkilos. Hindi ito nag-yabang; ito ay tahimik ngunit matatag. Nang dumating ang pagkakataon, nag-audit ang barangay council sa isang proyekto na dati’y pinaniniwalaang tama. Nasimulan ang mga katanungan sa kwentuhan ng pondo, at sa wakas may mga dokumentong lumabas na hindi tugma sa sinabi ng ilan. Hindi lahat ng korapsyon ay nausisa, pero may mga butil ng katotohanan na lumitaw—mga maliit na panalo na nagpapatibay sa pag-asa.

22/09/2025

"Inilib*ng ng Buhay"

Magandang araw sa lahat. Nais ko lang ibahagi ang aming karanasang hindi malilimutan — isang trahedya na iniwan ng kalikasan at ang mga alaala ng mga kaluluwang hindi pa rin natatahimik.

Isang taon na ang nakalipas nang mangyari ang malakas na landslide. Halos isang linggo ang walang tigil na ulan, at sa huling gabi ay bumigay ang lupa sa burol na malapit sa aming baryo. Gumuho ang lupa, natabunan ang mga bahay, at ang mga sigaw ng mga tao ay nalunod sa putik at ulan. Maraming buhay ang nawala — mga kaklase, g**o, at kapitbahay. Simula noon, naging tahimik ang lugar, tila ba ang hangin ay natuto ring magdalamhati.

Ngunit kahit puno ng alaala at takot, nanatiling shortcut ng mga estudyante ang gilid ng gumuhong burol. Marami pa ring dumadaan dahil mas mabilis iyon papuntang paaralan. Isa na kami roon, ako at ang mga kaibigan kong sina Aira at Ken. Alas-singko pa lang ng madaling-araw, nasa daan na kami.

Isang umaga, habang tinatahak namin ang daan, bigla kaming nakarinig ng iyak. Hindi malakas, ngunit malinaw. Ang tinig ay humahalo sa sipol ng hangin, parang nagmumula sa ilalim ng lupa. Napatigil kami. Nagkatitigan, at sabay na kinilabutan. “Parang boses ng babae,” bulong ni Aira. “Parang may bata rin,” dagdag ni Ken. Wala namang ibang tao, wala ring hayop. Ang paligid ay tahimik maliban sa pagpatak ng ulan sa mga dahon.

Kinabukasan, ikinuwento namin sa klase. Tinanong namin kung may nakarinig din sila kapag dumadaan doon. Tahimik ang lahat, ngunit may isang kaklase na mahina lang ang pagkakasabi: “Wala naman… bakit nyo natanong?” Nagkatinginan kami at hindi na nagsalita pa, ngunit alam naming may kakaibang bumabalot sa lugar.

Hindi kami mapalagay, kaya kinabukasan dumaan ulit kami. Nagdesisyon kaming may isa sa amin ang magbantay sa gilid ng kalsada. Habang naglalakad kami, imbes na iyak, malinaw na tinig ang narinig namin: “Halika… tulungan nyo kami…” Ang lamig ng hangin ay biglang dumampi sa balat, at parang may humihila sa amin pababa.

Nang mapilitang tumingin kami sa lupa, doon nagsimula ang kababalaghan. Sa putik na wari’y sariwa pa, lumitaw ang mga anino. Mga hugis-taong balot ng putik, sugatan, at ang mga mata’y tila walang buhay. Isa-isa silang nagpakita — mga kapitbahay, g**o, at kaklase naming alam naming natabunan noon.

Ramdam ko ang lungkot at pighati sa kanilang tingin. Hindi galit, hindi paninisi — kundi paghahanap ng dasal at pag-alala. Ang g**o naming si Ma’am Teresa, na dati’y palaging nakangiti, ngayo’y tila nagmamakaawa ng panalangin. Ang kaklase naming si Joel, na palaging masigla, ngayo’y nakalubog hanggang dibdib, nakatingin na parang nagsasabing “huwag niyo akong kalimutan.”

Habang nakatitig sa kanila, narinig ko muli ang kanilang mga tinig, sabay-sabay: “Halika… tulungan nyo kami…” Ngunit alam naming wala na silang katawan na maililigtas. Ang tanging magagawa namin ay dasalan sila at sariwain ang kanilang alaala.

Mula noon, tuwing dumaraan ako roon, hindi na pareho ang pakiramdam. Ang burol ay parang may bantay na kaluluwa. Sa tuwing lalapit kami, naririnig ang mga iyak at tinig na humihingi ng dasal. Sa gabi, kahit nasa bahay, parang naririnig ko pa rin ang kanilang mga boses. Ramdam ko ang kanilang mga matang nakamasid mula sa dilim.

Araw-araw, dala ko ang alaala ng kanilang pagkawala. Hindi sila masama, hindi sila naninisi. Nais lamang nilang ipaalala na sila’y minsang nabuhay, minsang naging bahagi ng baryo, at minsang nagmahal at minahal.

Ngayon, alam ko na — ang lupa, kapag bumigay, hindi lang katawan ang tinatabunan. Pati alaala, pati pangarap, pati kasaysayan ng mga taong nawala. Ngunit nananatili sila sa ating isip at panalangin.

At sa tuwing dumaraan ako sa gumuhong burol, ramdam ko ang kanilang presensya. Hindi bilang multong nakakatakot, kundi bilang paalala. Paalala na ang buhay ay marupok, at sa isang iglap maaaring maglaho. Ngunit habang may nag-aalala, habang may nagdarasal, ang kanilang mga kaluluwa ay patuloy na mabubuhay sa ating alaala.

21/09/2025

"Tao na Naging Baboy"

Hi, hindi ko na po ipapakilala ang sarili ko, pero ang naranasan ko ay kakaiba. Hindi ko alam kung maniniwala kayo o hindi.

Anim na taong gulang pa lang ako nang mangyari ito. Ngayon ay labing-tatlong taong gulang na ako, pero malinaw pa rin sa isip ko ang lahat. Diretso ko na pong sasabihin: nakakita po kami ni nanay ng isang tao na nagpalit-anyo bilang baboy. Hindi ko alam kung paniniwalaan ninyo, pero ito po ang totoo.

Maghahatinggabi na noon nang tawagin ako ni nanay para umuwi at kumain matapos akong maglaro sa labas. Pagkatapos naming kumain, siya’y nagligpit ng mga plato at ako naman ay naghugas ng mukha bago nanood ng TV.

Fast forward—alas-diyes na ng gabi. Si nanay ay gising pa at nagce-cellphone, habang ako nama’y nakatulog na. Maya-maya, may narinig daw siyang mga yapak sa labas. Noong una, binalewala niya kasi baka raw mga tambay lang. Pero iba ang tunog na iyon, kakaiba at nakakapangilabot.

May maliit kaming butas sa may pintuan, at sumilip si nanay doon. Hindi niya inaasahan ang nakita niya: una ay tao, nakatalikod. Pero habang pinagmamasdan niya, bigla raw itong nag-iba ng anyo—naging isang malaking baboy. Sa halip na mapasigaw, pinigilan niya ang sarili at dali-dali siyang pumasok sa kwarto para gisingin ako.

Agad akong bumangon at sinundan siya. Nang sumilip kaming dalawa sa butas, pareho kaming natigilan sa nakita namin—isang dambuhalang baboy, kulay maitim, nakatayo sa labas ng bahay. Ramdam ko ang matinding takot sa puso ko habang yakap ako ni mama.

Habang nakasilip kami, agad nag-chat si mama sa kapitbahay tungkol sa nakita namin. Laking gulat namin nang sabihin nilang nakita rin nila at nakabantay din sila.

Makalipas ang ilang oras, umalis din ang nilalang na iyon. Ang bilis nitong maglakad, matulin pa kaysa sa normal na tao. Nang tuluyan itong lumayo, saka lang kami nakahinga nang maluwag mula sa takot.

Hanggang ngayon, sariwa pa rin sa alaala ko ang gabing iyon. Hindi ko alam kung maniniwala kayo o hindi, pero para sa amin ni mama, malinaw na malinaw ang aming nakita.

Salamat.

21/09/2025

"Pasan Ko ang Daigdig"

Magandang gabi sa inyong lahat. Gusto ko lang ibahagi ang kwento ng buhay ko, baka sakaling may makaintindi.

Ako po ay panganay sa magkakapatid. Bata pa lang ako, alam ko na ang bigat ng responsibilidad ko sa pamilya. Kaya kahit gaano kahirap, pinilit kong mag-aral at makatapos para makahanap ng trabaho. Sa awa ng Diyos, natanggap ako sa isang kumpanya at nagkaroon ng buwanang sweldo. Akala ko noon, magsisimula na ang ginhawa, pero hindi pala.

Lahat ng kinikita ko, tuwid ang punta sa bahay. Tuition ng mga kapatid, bayad sa kuryente, bigas at ulam—lahat ako ang gumagastos. Hindi ako nagsusumbat noon, dahil mahal ko sila at gusto kong maiahon sa hirap ang pamilya ko. Ngunit habang tumatagal, nararamdaman kong parang pasan ko na ang daigdig.

Ang masakit, ang ama ko ay sugarol at lasenggero. Madalas wala sa bahay, kung hindi nasa sabungan, nasa inuman. Kung minsan, pati pera na para sa pagkain, nauubos sa bisyo niya. Paulit-ulit kong pinapakiusapan, pero lagi niyang sagot, “Akin ‘to, pera ko ‘to.” Kahit alam kong hindi totoo dahil pawis ko ang pinanghuhugot niya.

Samantalang ang mga kapatid ko, imbes na pagsikapan ang pag-aaral, puro barkada at gala ang inatupag. Ilang beses na silang bumagsak, at sa huli, ako rin ang sumasalo ng kahihiyan at gastos. Pakiramdam ko, pinapabayaan nila ang pagkakataong ipinaglalaban ko para sa kanila.

Napagod na ako. Dumating ako sa puntong tinanong ko ang sarili ko: hanggang kailan ko kakayanin? Wala na akong oras para sa sarili ko. Wala akong ipon, wala akong luho, wala akong direksyon—puro sila lang. At ang kapalit, wala man lang pasasalamat, puro problema at sakit ng ulo.

Ngayon, nararamdaman kong gusto ko nang bumitaw. Gusto ko na ring isipin ang sarili ko, dahil habang tinutulungan ko silang lahat, ako naman ang unti-unting nauubos. Pero mahal ko pa rin sila. At kaya ako sumusulat ngayon, kasi hindi ko alam kung ako ba ay makasarili kung piliin kong unahin ang sarili kong kaligayahan.

Hanggang dito na lang po. Sana ay mapayuhan ninyo ako kung tama bang unahin ko na rin ang sarili kong buhay. 😔

21/09/2025

"May Kabit Ako"

Magandang araw po sa lahat. Gusto ko lang ibahagi ang kwento ko, sana ay mapayuhan ninyo ako.

Yung partner ko ay maayos naman, mabuting tao at good provider. Nagpaalam ako sa kanya na magtatrabaho ako sa Maynila, pumayag naman siya. Ang tanging hiling ko lang ay sana bigyan niya ako ng oras bago ang alis ko, kasi madaling araw ang flight ko. Pero imbes na ibigay niya yung oras na hinihiling ko, nasa alak pa rin ang oras niya. Nagalit ako kasi simple lang naman ang hinihingi ko. Hinatid niya pa rin ako sa airport, gusto niya pa akong i-goodbye kiss, pero tinanggihan ko dahil galit ako.

Nang makarating na ako sa bahay ng amo ko, hindi ko siya kinakausap. Kahit tumatawag siya, hindi ko sinasagot. Nang kinausap ko na siya, puro hinala na ang binabato niya. Sabi niya may lalaki raw ako kasi hindi na ako nagrereply, busy na raw ako sa iba. Halos araw-gabi kaming nagtatalo, hanggang sa nagsawa na ako at tuluyan ko na siyang hindi pinansin.

Sa trabaho ko, may isa akong kasamahan, ang pangalan niya ay John. Kinausap niya ako minsan kung bakit lagi akong nakasimangot, pero hindi ko siya pinansin. Hanggang sa isang gabi, nagyaya mag-inom ang isa naming kasamahan. Sumama ako, at hindi ko alam na nandoon din pala si John. Hiwalay na siya sa asawa niya noon pa, kaya parang malaya siya. Lagi kaming nagtutulungan sa trabaho, minsan pati sa probinsya.

Hindi ko namalayan, madalas na kaming tinutukso ng mga kasama namin na bagay daw kami, at bakit hindi na lang kami magjowa. Hanggang sa nakalimutan ko na may asawa pala ako. Nagsimula kaming magpalitan ni John ng mensahe, at madalas kaming nag-uusap tungkol sa buhay. Sabi pa niya, “Kung ako sana ang sinagot mo dati, iba sig**o ang nangyari.” Mabait siya, bahay-trabaho lang ang buhay niya.

Hanggang sa isang araw, sinama niya ako sa bahay nila. Doon nangyari ang isang pagkakamali na hindi ko na mababawi. Sabi niya sa akin, hiwalayan ko raw ang partner ko at kami na lang ang magsama. Pero bigla kong naalala ang asawa at anak ko—at doon ko naramdaman ang bigat ng kasalanan ko. Ang sakit isipin na nagkasala ako sa kanila.

Sabi ko kay John, hindi pwede kasi may anak at asawa ako. Ang sagot niya, “Paano yung nangyari sa atin? Handa naman kitang panagutan kung sakaling mabuntis ka.” Sinabi pa niya na ako raw talaga ang hinihintay niya noon. Limang buwan daw siyang naghintay bago siya nag-asawa, pero iniwan din siya ng dating asawa niya dahil nanlalaki ito.

Hanggang ngayon, hindi pa alam ng asawa ko ang nangyari. Mas masakit, kilala niya ang taong iyon. Hindi ko alam kung paano ako magsisimula, paano ko aaminin ang kasalanan ko. Ang mas mabigat pa, alam kong broken din siya noon dahil ang una niyang asawa ay nangibang bansa at nanlalaki rin. Ayaw na ayaw kong mangyari sa kanya ang sakit na naranasan niya dati, pero ako mismo ang nakagawa sa kanya ng ganito.

Sobrang bigat po sa dibdib.
Sana mapayuhan ninyo ako kung ano ang dapat kong gawin. 😔

21/09/2025

"Nagkatul* ako dahil sa B*kla

Magandang araw sa inyong lahat. Ako’y isang simpleng estudyante sa kolehiyo, at itago niyo na lang ako sa pangalang Marco. Hirap na hirap ako noon sa buhay. Anak lang ako ng isang magsasaka at tindera sa palengke, at halos walang natitira sa kinikita ng aking mga magulang para sa aking baon. Madalas ay tubig at biskwit lang ang tinitiis kong kainin para makapasok sa klase. Habang pinagmamasdan ko ang mga kaklase kong may magagarang bag, cellphone, at halos walang iniisip kundi ang susunod na lakad, ako nama’y halos mamatay sa hiya kapag naririnig kong kumakalam ang sikmura ko sa gitna ng lecture.

Isang araw, nakilala ko ang isang bkla. Siya ay mas matanda ng 10 taon at kilala sa aming lugar bilang isang bkla na may maliit na negosyo. Malapit siya sa marami, masayahin, at hindi siya tinatanggihan ng tao dahil marunong siyang makisama. Una, simpleng tawanan at biruan lang ang nangyari sa amin. Nakikita niya akong laging nagtitipid, minsan hindi kumakain, at doon nagsimula ang kanyang pakikipaglapit.

“Marco, huwag ka nang mahiya. Kung gusto mo, sagot ko na baon mo bukas,” sabi niya minsang nagkasalubong kami sa tindahan. Napatigil ako. Nahihiya ako, pero sa isang iglap, naramdaman kong para akong niligtas sa gutom. Doon nagsimula ang aming kakaibang ugnayan. Sa bawat linggong lumilipas, siya ang nagbibigay ng pang-load, pamasahe, at kung minsan ay pambili ng gamit ko sa eskwela.

Sa una, wala akong iniisip kundi utang na loob. Pero habang tumatagal, nagkaroon ng kapalit. Unti-unti niyang ipinaparamdam na gusto niya ako, at kapag hindi ko siya pinapansin, nararamdaman kong parang mawawala rin ang tulong niya. Sa isip ko, “Ano pa bang magagawa ko? Kung iiwas ako, baka wala na akong pangkain.” One time nag inuman kming dalawa at nong nalasing kming dalawa at kinantahan niya ang aking mikropono. At doon nagsimula ang pagbagsak ko — nakipagrelasyon ako hindi dahil sa tunay na damdamin, kundi dahil sa pangangailangan.

Noong una, parang wala namang mali. Hatid-sundo niya ako, binibigyan ng mga bagay na hindi ko kayang bilhin. Ngunit habang tumatagal, lumalim ang aming pisikal na ugnayan. Pinilit kong manahimik at kumbinsihin ang sarili na ayos lang, dahil may kapalit naman akong natatanggap. Ngunit sa loob ko, alam kong mali.

Hanggang dumating ang araw na nagkasakit ako. Hindi ako makatayo sa sobrang sakit at parang may nan* na lumalabas sa juni*r ko. Nagsimula sa simpleng lagnat at panghihina, pero kalaunan ay may kakaibang sintomas akong naramdaman. Kinabahan ako. Sa sobrang takot, nagtago ako at ayokong ipaalam kahit kanino. Ngunit lumala ang sitwasyon. Nang magpatingin ako sa health center, doon ko nalaman ang katotohanan — nakuha ko ang sakit na mahirap tanggapin, isang karanasang hindi ko akalaing mangyayari sa akin.

Parang gumuho ang mundo ko. Sa isang iglap, bumalik sa isip ko lahat ng dahilan kung bakit ko pinasok ang relasyong iyon. Hindi ko ginawa dahil mahal ko siya, kundi dahil sa kahirapan. Doon ko naramdaman ang pinakamalaking pagsisisi sa buhay ko. Sa halip na makatulong sa pamilya ko, nagdala pa ako ng dagdag problema.

Hindi naging madali ang mga sumunod na buwan. Dumaan ako sa matinding depresyon. Gusto ko nang huminto sa pag-aaral, gusto ko nang sumuko. Ngunit naalala ko ang mga sakripisyo ng mga magulang ko. Naalala ko kung paano nila pinipilit magtinda ng gulay sa palengke kahit wala nang kinikita, basta makapasok lang ako sa kolehiyo.

Isang gabi, kinausap ko ang sarili ko sa salamin. Sabi ko, “Marco, tapos na ang lahat. Hindi mo na mababago ang nakaraan. Pero kaya mo pang baguhin ang bukas.” Doon ko sinimulan ang mabagal na proseso ng pagtanggap. Hindi ko itinago sa pamilya ko, at kahit mahirap, niyakap nila ako at tinulungan bumangon.

Nagdesisyon akong putulin ang relasyon kay Adrian. Hindi dahil sa galit, kundi dahil alam kong mali ang pinagmulan ng lahat. Sinabi ko sa kanya, “Salamat sa lahat ng tulong mo, pero kailangan kong piliin ang sarili kong respeto at kalusugan.” Hindi siya nakapagsalita agad, pero kalaunan, tinanggap din niya ang pasya ko.

Ngayon, mas pinipili kong magsumikap sa malinis na paraan. Nag-working student ako, pumasok sa part-time sa isang maliit na computer shop. Mas maliit man ang kita, pero alam kong marangal. At higit sa lahat, natutunan kong mahalin ang sarili ko at huwag ibenta ang dignidad kapalit ng pansamantalang kaginhawahan.

Sa mga kapwa kong estudyante, sana maging babala ang kwento ko. Hindi masama ang magmahal ng kahit sino, bakla man o hindi, lalaki man o babae. Ang mali ay ang makipagrelasyon na wala sa tamang dahilan — lalo na kung kapalit lang nito ay pera o bagay. Ang sakit at pagsisisi ay darating kapag pinabayaan ang sarili.

At ngayon, bagama’t patuloy pa rin akong lumalaban sa sakit na nakuha ko, may pag-asa pa rin akong nakikita. Hangga’t may natitirang hininga, may pagkakataong bumangon. Hangga’t may nagmamahal na pamilya, may rason para lumaban.

**Ako si Marco, isang simpleng estudyante, at ito ang pinakamalaking aral ng aking buhay: Ang dignidad at kalusugan ay hindi nababayaran ng kahit anong halaga.

20/09/2025

“Buh*y pa ata ang aking Bin*lsamo ”

Magandang gabi po sa inyong lahat. Ako po si Mat, isang simpleng worker sa isang funerarya. Araw-araw kong trabaho ang mag-ayos ng mga katawan ng pumanaw—hugasan, bihisan, at ihanda para sa huling sandali na makikita pa sila ng kanilang mga mahal sa buhay. Maraming tao ang nagsasabing nakakatakot ang trabaho ko, pero para sa akin, ito na ang nakasanayan. Sanay na ako sa lamig ng kuwarto, sa amoy ng formalin, at sa katahimikan ng gabi habang abala ako sa trabaho. Ngunit hindi ko malilimutan ang isang karanasan na hanggang ngayon ay bumabalik-balik sa isip ko—isang gabi na halos tumigil ang tibok ng puso ko sa takot.

Isang hapon, may tumawag sa amin mula sa isang baryo. Kailangan daw kunin ang katawan ng isang lalaki na matagal nang may sakit. Ayon sa pamilya, mahigit labing-dalawang oras na itong nakahiga at hindi na gumigising. Sobrang payat na raw, halos buto’t balat, at wala nang pulso. Agad kaming pumunta ng kasamahan ko para kunin ang katawan. Pagdating sa bahay, sinalubong kami ng iyakan ng pamilya. Nakahiga ang lalaki sa banig, payapang nakapikit, at mahina ang ilaw ng lampara ang tanging nagbibigay liwanag sa silid. Sinilip ko ang katawan—totoo nga, wala na siyang pulso at malamig na ang balat. Kinumpirma namin at saka siya dinala pabalik sa funerarya.

Pagdating namin, ginawa ko na ang nakasanayang proseso. Inayos ko ang mesa, nilabas ang mga gamit—scalpel, syringe, karayom, at ang bote ng formalin. Isinampa namin ang katawan sa stainless table at sinimulan ko ang paghahanda. Tahimik lang ang paligid, tanging ugong ng electric fan ang maririnig. Sanay na ako sa ganitong tanawin, pero sa oras na iyon, hindi ko alam na may kakaiba palang mangyayari.

Habang hinuhugasan ko ang katawan, napansin kong parang may konting init pa ito. Napailing ako at sinabihang baka guni-guni ko lang. Sig**o dahil mahina ang ilaw at pagod na rin ako sa maghapong trabaho. Pero nang hawakan ko ang pulso, nanatiling wala akong naramdaman. Tuloy lang ako sa ginagawa ko.

Dumating ang oras na kailangan ko nang simulan ang proseso ng pag-embalsamo. Kinuha ko ang malaking karayom na ginagamit para iturok ang formalin sa ugat. Nakayuko ako, nakatutok sa ugat ng lalaki, at dahan-dahang itinusok ang karayom. Doon nagsimula ang hindi ko malilimutan.

Biglang gumalaw ang kamay . Para bang isang tao na nasaktan nang tusukin ng karayom. Ang kamay niyang payat ay bahagyang gumalaw, at nakita kong parang gumaspang ang balat na dati ay nakarelax lang. Muntik kong mabitawan ang karayom sa sobrang pagkagulat. Ang malamig na pawis ay bumalong sa batok ko.

Napalayo ako ng isang hakbang, nakatitig sa kanya, at hindi ko alam kung tatakbo ba ako palabas ng kwarto. Hindi iyon imahinasyon. Kitang-kita ko na kumirig ang katawan, na para bang buhay pa siya. “Diyos ko,” mahina kong sambit habang nanginginig ang kamay ko. Pinilit kong lakasan ang loob ko. Sa tagal kong nag-eembalsamo, ngayon lang ako nakaranas ng ganito.

Tinawag ko ang kasama kong nasa kabilang silid. Pagpasok niya, tanong niya agad, “Bakit?” Itinuro ko ang katawan. Pero sa oras na iyon, tahimik at payapang nakahiga ulit ang lalaki. Para bang walang nangyari. Sinabi ko na kumirig siya, pero tumawa lang ang kasama ko at sinabing baka nagtataka lang ako dahil pagod. “Mga muscle reflex lang ‘yan,” sabi niya. Pero sa puso ko, alam kong hindi ordinaryong reflex lang ang nakita ko.

Pinilit kong ipagpatuloy ang trabaho, kahit nanginginig pa rin ang kamay ko. Habang ipinapasok ko ang formalin, iniisip ko kung baka hindi pa talaga siya patay nang dinala sa amin. Baka naman comatose lang siya at pinaniniwalaan ng pamilya na wala na. Pero imposible rin, kasi labing-dalawang oras na siyang walang pulso. Paano kaya kung nagkamali kami? Paano kung mali ang oras ng kanyang pagpanaw?

Habang tinatapos ko ang proseso, para akong binabantayan. Ramdam kong may mga matang nakatingin sa akin. Ilang beses kong sinilip ang paligid pero wala namang tao kundi kaming dalawa ng kasama ko. Ang katahimikan ng silid ay lalo lang nagpatindi ng kaba. Parang bawat segundo ay napakahaba.

Nang matapos ko siyang ayusin, isinara ko ang mga mata niya at binalot ng puting tela. Habang tinatakpan ko siya, may malamig na hangin na dumaan sa gilid ko. Napatingin ako sa pintuan, pero sarado naman ito. Doon ako nakaramdam ng pangingilabot. Parang may nagpaparamdam talaga sa loob ng funerarya.

Kinagabihan, bago ako umuwi, dumaan muna ako sa chapel kung saan inilagay ang katawan. Tahimik ang paligid, may ilang kandila lang na nakasindi, at maririnig ang mahihinang dasal ng pamilya. Tumigil ako saglit, tinitigan ko ang payapang mukha ng lalaki, at tahimik na nagdasal para sa kanyang kaluluwa. Hindi ko man maipaliwanag ang nangyari, alam kong may mensahe iyon—na ang kamatayan ay hindi basta dumarating, at minsan ay may misteryo itong dala.

Pag-uwi ko, hindi ko agad nakalimutan ang gabing iyon. Paulit-ulit bumabalik sa isip ko ang eksenang kumirig siya matapos tusukin ng karayom. Hanggang ngayon, naiisip ko pa rin—buhay pa ba siya noong oras na iyon? O baka naman nagpaparamdam lang siya, nagsasabi ng huling sulyap ng kanyang kaluluwa bago tuluyang lumisan?

Bilang isang embalmer, sanay ako sa lamig ng bangkay at sa katahimikan ng gabi. Pero sa gabing iyon, natutunan kong kahit gaano tayo kasigurado, may mga bagay na hindi kayang ipaliwanag ng siyensya.

20/09/2025

"Binigay ko Kidney ko Sa Boyfriend ko"

Magandang araw sa inyong lahat. Ako si Janna, at ikukuwento ko ang naging paglalakbay naming magkasintahan na si Aljur. Simula pa lang ay simple at masaya na ang mundo namin. Araw-araw kaming sabay umuuwi galing klase. Kahit malayo ang nilalakad namin mula terminal hanggang boarding house, hindi namin iniinda ang pagod dahil magkasama kami. Sa daan, palagi kaming humihinto sa kariton ng fishball o kwek-kwek. Tusok dito, sawsaw sa matamis-maanghang na sarsa, at sabay naming hinihipan bago kagatin. Pagkatapos ay dumadaan kami sa maliit na tindahan at bumibili ng sitsirya at sofdrinks. Para sa iba, simpleng bagay lang iyon, pero para sa amin, iyon na ang pinakamasayang bonding araw araw.

Ngunit napansin kong unti-unti siyang nanlalambot. Madalas siyang hingalin at maputla. Akala ko noong una ay dahil lang sa pagod sa eskuwela, ngunit hindi ko na ikinaila nang makita kong naninilaw ang mga mata at balat niya. Doon ako kinabahan at sinamahan ko siya agad sa clinic. Pagkatapos ng pagsusuri, ipinadala kami sa ospital para sa mas kumpletong tests. Habang hawak ko ang kanyang kamay, pinakikinggan ko ang paliwanag ng doktor—may hepatitis siya at mataas masyado ang creatinine o sa madaling salita kidney failure. Kailangan niya ng agarang kidney transplant para mabuhay.

Parang gumuho ang lahat nang marinig ko iyon. Bata pa kami, may mga pangarap pa sana, pero bigla kaming hinarap ng ganitong pagsubok. Sinubukan naming humanap ng donor ng kidney sa pamilya at mga kaibigan. Isa-isa kong kinausap ang lahat ng kamag-anak niya at maging mga kakilala. Lahat gustong tumulong, ngunit walang tugma. Gabi-gabi, nakahiga kaming magkatabi, at ramdam kong nawawalan na siya ng pag-asa. Doon ko napagdesisyunan ang bagay na matagal ko nang iniisip—ako na mismo ang magbibigay ng isa kong kidney.

Hindi siya agad makapaniwala. Paulit-ulit siyang nagtanong kung sigurado ba ako, at kahit umiiyak siya, ramdam kong ayaw niyang tanggapin. Ngunit pinilit ko siyang makinig sa akin. Sinabi kong hindi ko kakayanin na makita siyang unti-unting nawawala. Mas gugustuhin ko nang ako ang magbigay kaysa wala na siyang bukas. Sa huli, tinanggap niya ang desisyon ko.

Sinuri ako ng mga doktor. Kinabahan ako habang kinukuha ang dugo ko para sa crossmatch test. Ilang araw kaming naghihintay, at bawat oras ay parang isang taon. Nang dumating ang tawag at sinabing tugma ako kay Aljur, napahagulgol ako sa sobrang ginhawa. Niyakap niya ako nang mahigpit, at sa corridor ng ospital ay sabay kaming umiyak—hindi sa takot, kundi sa pag-asa na may bukas pa kami.

Paghahanda ang sumunod. Nagtipid kami sa lahat ng paraan. Nagbenta ng ilang gamit, nanghiram ng pera, lumapit sa malasakit center, sa dswd at mga pulitiko upang humingi ng financial assistance at tiniis ang kakulangan para lang matuloy ang operasyon. Sa gabi bago ang itinakdang araw, magkahawak ang aming kamay at sabay na nagdasal. Wala kaming ibang hiling kundi ang gumising pa kaming dalawa matapos ang lahat.

Pagpasok ko sa operating room, malamig ang hangin at nanginginig ang katawan ko. Idinikit nila ang sensor sa daliri ko, ikinabit ang IV, at dahan-dahan akong pumikit sa ilalim ng maliwanag na ilaw. Pagdilat ko, naroon ang nurse at ngumiti. Sinabi niyang matagumpay ang operasyon at gumagana na ang kidney kay Aljur. Doon ako napaiyak sa sobrang ginhawa at pasasalamat.

Nang makita ko si Aljur pagkatapos ng operasyon, nakahiga pa rin siya ngunit may ngiti na sa labi. Mahina siyang nagsalita, pero malinaw ang mga salitang “Salamat, Janna.” Hinawakan niya ang kamay ko at sabay kaming napaluha. Sa puso ko, alam kong tama ang naging desisyon ko.

Makalipas ang ilang linggo, bumalik ang sigla niya. Unti-unti siyang nakakalakad, nakangiti, at nagkakaroon muli ng gana sa buhay. Dinala ko siya minsan sa dating fishballan kung saan kami laging tumitigil noon. Hindi na kami bumili, nakatayo lang kami at ngumiti sa isa’t isa, ramdam na ramdam namin ang bigat ng mga pinagdaanan at ang gaan ng bagong pag-asa.

Confession Center

23/09/2025

22/09/2025

21/09/2025

21/09/2025

21/09/2025

21/09/2025

20/09/2025

20/09/2025

Address

Telephone

Website

Alerts

Contact The Business

Shortcuts

Share

Category