17/07/2025
Malaki ang sahod, sabi nila. Hindi mo na kailangan ng degree. Hindi mo rin kailangang magbenta ng kaluluwa, biro pa nga ng recruiter. Pero ngayon, Kuya Mid, hindi ako sigurado kung biro lang talaga ’yon.
Taong 2022 noong nag-apply ako bilang “assistant butcher cleaner” sa isang malaking processing plant dito sa I*****o. Ang opisyal na pangalan ng trabaho? Rib Separator. Wala akong idea kung ano ’yun, pero noong marinig ko ang sahod—halos triple ng minimum—hindi na ako nagtanong.
Pagdating ko sa planta, may mga paalala agad: bawal ang cellphone, bawal ang recorder, at pinaka-importante, bawal ang tanong.
“Trabaho lang. Ibulsa ang duda,” sabi ni Mang Trino, ’yung pinaka-matagal na roon.
Ang una kong trabaho: linisin at ihiwalay ang mga ribs mula sa isang malaking batch ng karne na nakapatong sa steel table. Sunod-sunod, parang linya sa assembly. Routine lang, Kuya Mid. Chop. Hugasan. Tapal ng asin. Salin sa tray.
Pero sa ikatlong araw ko pa lang, may napansin akong kakaiba.
May batch ng ribs na… iba. Hindi kasing-itim ng karaniwang baboy. Hindi rin amoy karne ng hayop. At ’yung pagkakahanay ng buto? Parang masyadong pantay. At ang sukat… parang sa tao.
“Wag mong isipin. Bayad ka para linisin, hindi para magsuri,” bulong ni Kuya Dante habang pinupunasan niya ’yung isa sa mga piraso.
Gusto kong tumawa noon, Kuya Mid. Baka sinasadyang takutin lang ako bilang bagong pasok. Pero habang tumatagal ako sa planta, mas dumarami ’yung mga batch na ganun. At mas lumalalim ang kutob ko.
Isang araw, habang nagbabanlaw ako ng tray, may nakuha akong maliit na bagay sa gilid ng isang buto.
Singsing. May ukit na pangalan: “Ellaine.”
Hindi ko alam kung anong gagawin ko noong nakita ko ’yung singsing, Kuya Mid. Pwedeng aksidente lang. Baka nalaglag lang ng empleyado habang nag-aayos ng gamit. Baka… baka. Pero habang tumititig ako sa pangalan—Ellaine—parang may malamig na pumasok sa batok ko.
Pag-uwi ko, hindi na ako mapakali. Sinubukan kong i-search ang pangalan sa net, pero wala akong nahanap. Pero sa barangay hall malapit sa planta, may bulletin board na puno ng mga “missing person” flyers.
At ayun siya. Ellaine M., 24 years old, huling nakita raw sakay ng jeep papunta sa I*****o Industrial Zone.
Kinilabutan ako. Parang gusto ko nang mag-resign. Pero natakot din ako. Lahat ng bagong nagtangkang umalis? Hindi ko na sila nakita ulit.
Isa pang bagay ang napansin ko, Kuya Mid. Tuwing hatinggabi, may dumadaan na refrigerated truck. Hindi galing sa delivery area. Hindi rin dumadaan sa regular na entrance. Ang sabi ni Mang Trino, “’Wag ka nang tumingin sa gawi roon kung ayaw mong makalimot sa sarili mong pangalan.”
Noong gabing ’yon, nagpanggap akong naiwan sa banyo. Nagtago ako sa likod ng mga empty crates malapit sa delivery bay. At eksaktong alas-dose, dumating ang truck.
May bumabang mga lalaki, naka-hood, may dalang stretcher na may nakabalot ng plastic. Gumalaw ang laman ng stretcher.
Hindi baboy ’yon. Hindi baka. Tao ’yon, Kuya Mid. At habang binubuksan nila ang likod ng truck, nakita kong may mga rib rack na agad nilang ikinarga.
Alam kong mali. Alam kong delikado. Pero hindi ko napigilang kunin ang isa sa mga papel na nilaglag sa sahig. P**a ang tinta.
At sa ilalim, may listahan ng piraso:
“2x Femur – 1x Pelvis – 4x Rib Rack – 1x Organ Set (cleaned)”
Kuya Mid, hindi ’to basta planta. Parang black market slaughterhouse. At kami—kami ang tagalinis. Tag-ayos. Tagtago ng ebidensya.
Kinabukasan, Kuya Mid, nagkunwari akong normal. Tuloy lang sa trabaho. Chop. Hugasan. Tapal ng asin. Pero habang ginagawa ko ’yon, ang bigat ng pakiramdam ko. Lalo na noong may iniabot na bagong batch si Mang Trino—buto, laman, at balat… pero may tattoo pa sa braso.
Tattoo ng pangalan.
Hindi na ako makahinga noon. Hindi ko na rin napigilang magsuka sa gilid ng worktable. Pagbalik ko, tahimik ang lahat. Tahimik sa paraang parang… may alam na sila.
Pag-uwi ko ng araw na ’yon, may nakaabang na sa labas ng inuupahan kong kwarto. Isang matangkad na lalaki, naka-itim. Hindi siya nagsalita. Iniabot lang niya sa akin ang isang envelope na may laman na kontrata. Nakatatak:
“CONFIDENTIALITY RENEWAL. NON-COMPLIANCE MEANS RETRIBUTION.”
At sa baba: may pirma na raw ako.
Pero hindi ko pa ’to pinirmahan, Kuya Mid. Hindi pa. Ang mas malala? May kasamang USB. Doon sa video—ako. Nililinis ko ang ribs na may singsing. Kita mukha ko. Kita kamay ko. Kita lahat.
Pwedeng-pwede akong ibenta. Ilaglag. Sangkot.
Tumakas ako sa I*****o kinabukasan. Sumakay ako ng barko pa-P*******n, at mula noon palipat-lipat na ako ng trabaho. Pero kahit saan ako mapunta, may mga flyers pa rin akong nakikita—mga nawawalang tao. Mga pangalan. Mga mukha. At sa panaginip ko, bumabalik ang mga buto. Bumabalik ang amoy ng dugo.
At minsan, habang nasa karinderya ako, may naaamoy akong pamilyar. Sa sinaing. Sa sabaw.
Ribs.
Minsan, Kuya Mid… hindi mo na matukoy kung karne pa ba ang kinakain mo. O kung kasabwat ka na pala.
Patawarin mo ako. Pero wala akong magawa noon. At ngayon, kahit anong gawin ko—parang hindi na ako makawala.
From: R. M.
Taguig, P*******n
