01/08/2025
Kari kaw, mamassa kita
▪️’E▪️L▪️M▪️U’▪️N▪️A▪️H▪️U▪️
اَلاِسْمُ الْمَنْقُوصُ
هُـوَ الاِسْـمُ الْـمُـعْـرَبُ الَّـذِي آخِـرُهُ يَـاءٌ لَازِمَـةٌ (أصْـلِـيَّـة) مَـكْـسُورٌ مَـا قَـبْـلَـهَـا.
مـثـل: الـدَّاعِـي - الـسَّـاعِـي - الـرَّاعِـي - الْـقَـاضِـي - الْـمُـتَّـقِـي - الْـمُـهْـتَـدِي … وهـكـذ
In اسم منقوص- siya na in اسم معرب(hâti niya bukun مبني) amuin in hinapusan hurup niya ي Lâzima/A’sliyya (kariasali ي, bukun giyanap) sartah biyabarisan dampal pa babah in hurup ha hawnahan niya.
upâmahan :
1- الـدَّاعِـي Ad-dâiy (mananawag/mángabi-ngabi/mag-dada’wa).
2- الـسَّاعِـي As-sâ’iy (tao kiyapagwakilan mag-collect sin Zakat atawa unu-unu na financial obligations).
3- الـرَّاعِـي Ar-râ’iy (tao mag-iipat, atawa tao nag-tatagdapo ha hisiyu-siyuna biyah na sin tao, iban hayup).
4- الْـقَـاضِـي Al-qâdiy (Judge, manghuhukum).
5- الْـمُـتَّـقِـي Al-muttaqiy (tao nag-mamabugah pa Tuhan).
6- الْـمُـهْـتَـدِي Al-mu’htadiy (mag-hihidâyat) iban na sin kaibanan pa.
So, bang kaw makakitah kalima in duhulan sin hurup ي, ayaw mu mag-tûy iyanan اسم منقوص.
Biyah na sin:
فِـي - يَـشْـتَـرِي - الَّـذِي - الَّـتِـي - كِـتَـابِـي - أبِـي بـكـر
Karnah in فِي hurup, bukun اسم.
Damikkiyan in يشتري fiil bukun da isab اسم.
Ampa in الّذي iban الّتي Isim sagawah (اسم مبني- ampa in اسم منقوص bukun مبني) damikyan in ي ha كتابي giyanap sadja ياء الملكية , ubus in ي ha أبي alamat sadja sin baris.
Damikkiyan bang kaw makakitah kalima Isim in duhulan niya ي, ayaw mu ra isab iyana nâa اسم منقوص.
upâmahan :
عَـرَبِـيٌّ - مِـصْـرِيٌّ - صِـنَـاعِـيٌّ - زِرَاعِـيٌّ
عربي - in ي dii bukun kariasali, malaingkan giyanap sadja hasupâya hipag nasab pa tao naghuhulah ha Arab, in puunan sin kalima amuna in عَـرَبٌ hâti niya hulah arab. So bang kaw mabayah hinangun in hulah Arab pa tao amun naghuhulah ha lawm niya hinangun mu عَـرَبِـيٌّ.
Damikyan biyah da hâdto in مِـصْـرِيٌّ . In مـصـر hulah Egypt bang mu hinangun Egyptian مِـصْـرِيٌّ.
Damikyan bihâdtu ra in صِـنَـاعِـيٌّ. In صِـنَـاعَـةٌ Industry، bang mo hinangun amun tao tag-hinangan atawa nag ma manage sin hambuuk Industry yaun hinangun mu صِـنَـاعِـيٌّ bimahna: Industrialist.
Damikyan in زِرَاعـةٌ agriculture bang mu hinangun pa agriculturist زِرَاعِـيٌّ.
▪️In kahawpuan niya in ي ha mga upâmahan ini giyanap sadja hasupâya hipag nasab.
▪️Patumtum:
تـحـذف يـاء الـمـنـقـوص :
١- فِـي حـالـة الـرفع أو الـجـر .
٢- نـكـرة غـيـر مـضـاف .
مـثـل : حَـضَـرَ قَـاضٍ
Maîg in hurup ي ha اسم منقوص ha duwa sarat ini:
1- Bang in kaawnan niya mahukum baris dapan iban baris babah.
2- Bang siya اسم نكرة ha yruun nag-mu’dâf.
upâmahan : حضر قاض
Muna-muna in قاض Isim Nakira ha yruun da isab nag-mu’dâf.
hikaruwa: Nahukum baris dapan karnah ha jumla ini in siya فاعل: Hangkan naîg in hurup ي. Daing ha sabab yan : dih kaw manjari imiyan: حَـضَـرَ قَـاضِـي Allâhu A’hlam bang mga ha شـعـر .
Ha dugaing upâmahan :
سَـلَّـمْـتُ عَـلَـى دَاعٍ لِـلْـخَـيْـرِ
Damikyan in داع dii, اسم نكرة ha yruun nag-mu’dâf iban nahukum siya baris dampal pa babah. Sabab sin kiyasûran sin hurup mama-maris dampal pa babah.
Ha upâmahan isab sin اسم منقوص ha اسم نكرة nag-mu’dâf:
حَـضَـرَ قَـاضِـي مَـحْـكَـمَـةِ الْاِسْـتِـئْـنَـافِ
Bang mu kitaun in قاضي dii اسم نكرة , sagawa nag-mu’dâf siya. Daing ha sabab yan patutugun pa rin in ي ha hukuman baris dapan iban babah.
▪️Bang bihâdtu, bang sawpâma dih maagad in duwa sarat ha taas, tumampal da in hurup ي ha اسم منقوص .
upâmahan :
رَأَيْـتُ قَـاضِـيًـا مُـنـصِـفًـا
Dii ha misalan ini kîtah ta in قاضيا Isim Nakira siya ha yruun da isab nag mu’dâf. Sagawah hangkan gimuwah da in ي ha duhulan niya ha sabab sin nahukum siya ha jumla ini ha hukuman baris dampal pa taas, sabab sin مفعول به.
Lappas na siya ha hambuuk sarat sah narugtul niya in hambuuk sarat.
Ha dugaing pa upâmahan :
سَـلَّـمْـتُ عَـلَـى الْـمُـحَـامِـي
Ha upâmahan ini: in kalima المحامي nahukum baris babah, sagawah hangkan timampal da in hurup ي ha sabab sin اسم معرفة siya. So bang ini mahinang اسم نكرة, malawah in ي ha karnah nasampurnah in duwa sarat: upâmahan : سَـلَّـمْـتُ عَـلَـى مُـحَـامٍ
❌Note: Kakitaan ha lawm sin Qur-ân Mahâmulyah bang mu kitaun in اسم منقوص dii miyumutang ha معرفة اسم sagawa naiîg in ي. In ini laung sin mga Ulamâ piyagpagaan sadja sin bassahan. Laung hi as-Samîn al-Halabiy : Inîg in ي ha mga upâmahan ini para gumaan in pag-kabtang ha kalima yaun, sambil hambuuk da isab laung niya style sin pag-sulat ha Qur-ân. Biyah sin Palman sin Allâh ﷻ:
١- { وَاسْـتَـمِـعْ يَـوْمَ يُـنَـادِ الْـمُـنَـادِ مِـن مَّـكَـانٍ قَـرِيـبٍ } [ سورة قٓ ٤١ ]
٢- { يَـوْمَ يَـدْعُ الـدَّاعِ إِلَىٰ شَـيْءٍ نُّـكُـرٍ } [ القمر ٦ ]
٣- { أُجِـيْـبُ دَعْـوَةَ الـدَّاعِ إِذَا دَعَـانِ } [ البقرة ١٨٦ ]
1- Ihraban sin المناد :
فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء المحذوفة.
2- Ihraban sin الداع :
فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء المحذوفة
3- Ihraban sin الداع :
مضاف إليه مجرور، وعلامة جره الكسرة المقدرة على الياء المحذوفة.
Ampa in hukuman baris taas, tumammal sadja in ي niya: Biyah sin Palman sin Allâh ﷻ :
١- { يَـوْمَـئِـذٍ يَـتَّـبِـعُـونَ الـدَّاعِـيَ لَا عِـوَجَ لَـهُ } [ طه ١٠٨ ]
Ihraban sin الداعي :
مفعول به منصوب، وعلامة نصبه الفتحة الظاهرة.
▪️Muthannahan sin اسم منقوص iban jamah muannath as-sâlim
١- الياء موجودة - لن يحدث تغيير
مـثـل : الـسَّـاعِـي ( الـسَّـاعِـيَـانِ - الـسَّـاعِـيَـيْـنِ - الـسَّـاعِـيَـاتُ
الـرَّامِـي ( الـرَّامِـيَـانِ - الـرَّامِـيَـيْـنِ - الـرَّامِـيَـاتُ
٢- الياء محذوفة - ترد الياء المحذوفة
مثل: سَـاعٍ ( سَـاعِـيَـانِ - سَـاعِـيَـيْـنِ - سَـاعِـيَـاتٌ
رَامٍ ( رَامِـيَـانِ - رَامِـيَـيْـنِ - رَامِـيَـاتٌ
1- Bang sawpama in ي ha اسم منقوص yaun siya, ubus hinangun mu siya مثنى atawa jamah جمع مؤنث سالم yruun da pindahan mu, higanap mu sadja in ان atawa ين ampa mu paamuhun in baris, bang isab ha جمع المؤنث السالم higanap mu sadja in ات ampa mu paamuhun in baris.
2- Na bang sawpâma: Yruun duun in ي niya, muna bang mu hinangun مثنى atawa جمع المؤنث السالم “hibutang munâa in ي ampa mu higanap in hurup hasupâya mahinang مثنى atawa جمع المؤنث السالم . Biyah na sin ex. ha taas.
▪️ Bang isab hinangun جمع المذكر السالم
تحذف منه الياء ( ونضع: ون - ين )
مثل: الـدَّعِـي ( الـدَّاعُـونَ - الـدَّاعِـيْـنَ )
الْـمُـتَّـقِـي ( الْـمُـتَّـقُـونَ - الْـمُـتَّـقِـيْـنَ )
دَاعٍ ( دَاعُـونَ - دَاعِـيـنَ )
Bang hinangun جمع المذكر السالم muna îgun in ي ampa gantian sin ون iban ين ampa paamuhun in baris. Bimahna ha جمع المذكر السالم dihna paagarun in ي ha اسم منقوص . Biyah na sin ha ex.
▪️Pag sugpat sin اسم منقوص pa ياء المتكلم
Bang sumugpat in ي sin اسم منقوص pa ياء المتكلم mahinang da hambuuk kalima sartah barisan سكون in ي sin اسم منقوص damikyan barisan فتحة in ياء المتكلم
upâmahan :
لَـيَالِي + ي = لَـيَـالِـيَّ
رَاعِـي + ي = رَاعِـيَّ
In ي panagnaan amuna in ي ha duhulan sin اسم منقوص, ampa in ي hikaruwa amuna in ياء المتكلم .
In hukuman: ihambuuk in ي panagnaan pa ي hikaruwa, daing ha sabab yan mahinang siya يّ mushaddadah.
In Ihraban sin اسم منقوص ha puas sin kiyasugpatan na sin ياء المتكلم dipindi ha ha jumla. sibuh da nahukum baris dapan, babah, iban taas.
▪️UPÂMAHAN IBAN IHRABAN
١- سَـلَّـمَ الْـمُـحَـامِـي عَـلَـى الْـقَـاضِـي .
المحامي - فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء، منع من ظهورها الثقل.
القاضي - اسم مجرور بعلى، وعلامة جره الكسرة المقدرة على الياء، منع من ظهورها الثقل.
٢- سَـلَّـمَ مُـحَـامٍ عَـلَـى قَـاضٍ
محام - فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء المحذوفة.
قاض - اسم مجرور بـ(على) وعلامة جره الكسرة المقدرة على الياء المحذوفة.
٣- وقال الله تعالى : { وَاسْـتَـمِـعْ يَـومَ يُـنَـادِ الْـمُـنَـادِ مِـن مَّـكَـانٍ قَـرِيـبٍ }
المناد - فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء المحذوفة "للتخفيف القراءة"
٤- وقال الله تعالى : { أُجِـيْـبُ دَعْـوَةَ الـدَّاعِ إِذَا دَعَـانِ }
الداع - مضاف إليه مجرور، وعلامة جره الكسرة المقدرة على الياء المحذوفة.
٥- حَـضَـرَ قَـاضِـي مَـحْـكَـمَـةِ الاِسْـتِـئْـنَـافِ
قاضي - فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة منع من ظهورها الثقل ، وهو مضاف.
محكمة - مضاف إليه
٦- سَـلَّـمْـتُ عَـلَـى قَـاضِـي مَـحْـكَـمَـةِ الاسْـتـئـنـاف
قاضي - اسم مجرور بـ(على) وعلامة جره الكسرة المقدرة منع من ظهورها الثقل. وهو مضاف.
٧- رَاَيْـتُ قَـاضِـيَ مـحـكـمـة الاستئناف
قاضي - مفعول به منصوب ، وعلامة نصبه الفتحة الظاهرة وهو مضاف.
٨- رَأَيْـتُ الْـقَـاضِـيَ
القاضي - مفعول به منصوب، وعلامة نصبه الفتحة الظاهرة على آخره.
٩- رَأَيْـتُ قَـاضِـيًـا
قاضيا - مفعول به منصوب، وعلامة نصبه الفتحة الظاهرة على آخره.
١٠- فِي مِـصْـرَ مَـقَـاهٍ عَـدِيـدَةٌ
مقاه - مبتدأ مؤخر مرفوع ، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء المحذوفة.
١١- مَـرَرْتُ بِـمَـقَـاهٍ عَـدِيـدَةٍ
مقاه - اسم مجرور بـ (الباء) وعلامة نصبه الفتحة المقدرة على الياء المحذوفة ؛ لأنه ممنوع من الصرف.
١٢- زُرْتُ مَـقَـاهِـيَ عَـدِيْـدَةً
مقاهي - مفعول به منصوب ، وعلامة نصبه الفتحة الظاهرة على آخره.
١٣- جَـاءَ رَاعِـيَّ
راعيّ - فاعل مرفوع، وعلامة رفعه الضمة المقدرة على الياء المدغمة ، وياء المتكلم ضمير متصل مبني على الفتح في محلّ جر مضاف إليه.
١٤- رَأَيْـتُ رَاعِـيَّ
راعيّ - مفعول به منصوب ، وعلامة نصبه الفتحة المقدرة على الياء المدغمة مع ياء المتكلم. والياء ضمير متصل مبني في محلّ جرّ بالإضافة.
الله تعالى أعلم