04/05/2025
๐ข๐ฃ๐๐ก๐ฌ๐ข๐ก | โฑ๐ฎ๐ฌ ๐ป๐ด๐ฎ ๐๐๐ด๐ฎ๐โ๐ฆ๐ฎ๐ฎ๐ฑ ๐ป๐ด๐ฎ ๐บ๐๐ฟ๐ฎ๐ด ๐ณ๐ฎ๐ถ๐ฟ๐ ๐๐ฎ๐น๐ฒ
Usa sa madungog nga saad ni Pangulong Ferdinand "Bongbong" Marcos Jr. kaniadto sa iyang kampanya mao ang pagsiguro nga ang bugas moabot sa presyo nga โฑ20 kada kilo. Apan human sa kapin duha ka tuig nga paglingkod ni Marcos sa Malacaรฑang, mas klaro nga ang โฑ20 nga bugas usa lang ka populistang pangandoyโug dili usa ka praktikal nga solusyon sa problema sa kagutom ug kabus nga sektor.
๐๐ฃ๐จ๐โ๐ฎ ๐ฉ๐๐ฃ๐ช๐ค๐?
Base sa datos sa Philippine Statistics Authority (PSA), ang kasamtangang average price sa well-milled rice midangat na sa โฑ54 kada kilo. Bisan pa sa pagsalba og bugas gikan sa National Food Authority (NFA) ug mga programa sama sa KADIWA, ang presyo sa merkado nagpabiling taas. Karon pa lang gani, ang NFA nagbaligya og bugas sa โฑ33โโฑ38 kada kiloโduha ka doble sa gisaad nga โฑ20. Kon tinud-on gayud ni Marcos ang iyang saad, kinahanglan ang gobyerno mo-subsidize og halos โฑ13โโฑ18 matag kilo. Asa man kuhaon ang bilyones nga badyet para niini kada tuig?
๐๐๐ ๐๐ฃ ๐จ๐ โ๐จ๐๐๐โ ๐ฃ๐๐๐๐ฉ๐ค ๐จ๐ โ๐ฅ๐๐ฃ๐๐๐ฃ๐๐ค๐ฎโ
Giangkon na gani mismo ni Marcos nga ang โฑ20 nga bugas usa lang ka "aspiration"โusa ka pangandoy nga matuman ra kung ma-reporma ang tibuok value chain: gikan sa mga mag-uuma, pagproseso, transportasyon, hangtod sa pagpamaligya. Pero hangtod karon, wala pay klaro nga blueprint unsaon kini buhaton sa aktwal.
Ang Federation of Free Farmers, usa ka grupo sa mga mag-uuma, miingon nga kon tinuod nga gusto sa gobyerno nga paubsan ang presyo sa bugas, unahon ang pagpalambo sa produksyon sa lokal nga mga mag-uuma. Apan sa tinood lang, hangtod karon daghan gihapong mag-uuma ang nag-antos tungod sa taas nga presyo sa abono, kakulang sa irigasyon, ug dili patas nga presyo sa ilang ani.
๐๐๐๐ก๐๐๐๐ ๐ฃ๐๐ ๐ ๐๐ก๐๐๐ค๐ฉ๐๐ฃ๐ค๐ฃ๐ ๐ ๐ง๐๐จ๐๐จ
Dugang pa, ang presyo sa bugas naapektuhan usab sa kalibotanong isyu. Ang export ban sa India ug ang epekto sa El Niรฑo mipakunhod sa global rice supply. Ang Pilipinas, usa sa pinakadako nga rice importers, misaka ang pagpalit og bugas gikan sa gawasโnga miresulta sa mas taas nga presyo tungod sa demand.
Kon ato gyung buot hunahunaon, ang โฑ20 nga bugas wala'y lig-on nga pundasyon. Ang pagpaubos sa presyo sa bugas usa ka komplikadong proseso nga dili masulbad sa yano lang nga subsidyo. Dili kini โmagic trick.โ Ang kinahanglan nato mao ang long-term nga reporma sa agrikulturaโug dili lang ang pagpangandoy sa barato nga bugas.
๐ฟ๐๐ก๐ ๐จ๐ช๐จ๐ฉ๐๐ฃ๐๐๐ก๐, ๐๐๐ก๐ ๐ข๐๐ ๐๐๐ฃ๐๐๐ฎ๐ค๐ฃ
Kon ang gobyerno moduso sa โฑ20 nga bugas, mapugos kini sa pagbutang og bilyones ka pesos kada tuig aron lang sa subsidiya. Luyo sa deficit ug utang sa nasud, makiangayon ba nga ang kuwarta gamiton sa impraktikal nga proyekto? Mas maayo pa tingali gamiton kini alang sa irigasyon, farm-to-market roads, tinood nga repormang agraryo ug teknolohiya alang sa mga mag-uuma.
Dugang pa, kasaysayan na nato ang nagpakita nga ang mga subsidized rice program, sama sa NFA rice kaniadto, kasagaran mabiktima sa korapsyon ug dili epektibo nga distribusyon. Sa usa ka pagtuon, 27% ra sa mga kabus ang nakabenepisyo sa NFA rice, samtang ang kadaghanan niini naadto sa mga dili kwalipikado.
๐๐ค๐ฃ๐ ๐ก๐ช๐จ๐ฎ๐ค๐ฃ: ๐๐จ๐ ๐ก๐๐ฃ๐ ๐ฃ๐ ๐ ๐ โ๐ฅ๐-๐ฅ๐ค๐๐โ
Ang โฑ20 nga bugas usa lang ka sweet-sounding promise nga gigamit sa kampanya aron makuha ang simpatiya sa masa. Pero karon nga siya na ang nagdumala sa nasud, klaro na nga kini dili tinuod nga matuman sa maayong paagi. Ang atong gobyerno kinahanglan magpakatinuod ug mangita og tinuod nga solusyon sa problema sa kabus ug kagutomโdili lang populistang pulong nga magbilin og kasagmuyo.
Busa isip usa ka ordinaryong Filipino, dili na kita angay madani sa mga panaad nga walay klarong plano. Ang bugas dili kwarta nga pwede lang iprinta. Ang bugas kinahanglan itanom, buhi-on, ug protektahan.
