13/11/2023
شاهڪار تحفو . 100سال.
1923سکر بئراج.. اڄ 2023.
سکر بئراج اڄ 100 سال عمر پوري ڪري ڇڏي. اڄوڪي ڏينهن تي سنه 1923ع تي سکر بئراج جو انگريز سرڪار افتتاح ڪيو. سنڌ جي تقريبن هڪ ڪروڙ ايڪڙ زمين آباد ڪرڻ جو منصوبو پايا تڪميل ٿيو هو.
ان وقت سکر بئراج کي انگريزن 66 دروازه ڏنا ۽ 7 ڪئنال ٺاهيا. سکر بئراج ٺهڻ کان پوءِ سنڌ جي زرعي زمين ۾ انقلابي تبديليون آيون. 12 مهينا پاڻي موجو سو ٻنين تائين پهچايو ويو.
بئراج جي تعمير ۾ سوين انسانن جسماني پورهيو ڪيو ۽ جانورن گڏهن گهوڙن اٺن به پٿر ڍوهيا هيا مزدورن هٿ سان پٿر ڪٽي سنوت ۾ آندا. جن جي بدولت اڄ سکر بئراج وڏي ڳاٽ سان اڀو بيٺل آهي.
سکر بئراج 100 سالن جي عرصي ۾ 13 مها ٻوڏن کي گذاريو.
۽ ڪيتريون ن ئي وچوليون ٻوڏون۽ هر 12 ماه ۾ نارمل ٻوڏ جي پاڻي کي گذاري سمنڊ طرف روانو ڪري ٿو.
سکر بئراج کي 1942 جي تمام وڏي ٻوڏ نقصان ڏنو پر انگريزن جي سرڪار بچائڻ ۾ ڪامياب وئي.
1942ع ۾ ئي سکر بئراج جا 10 دروازا انگريزن بند ڪيا انگريز وڃڻ بعد به اڄ تائين بند آهن. سنڌ سرڪار ته انگريزن واري انجنيئرنگ سمجهي ناهي سگهي. ويتر 5 دروازه ٻيا به بند ڪيا ويا.
ورلڊ بينڪ کان قرض کنيو ويو پو تڏهن به پراڻو بئراج بهتر آهي. سکر بئراج سنڌ جي سائي سينڌ سڪڻ ناه ڏني. لڳي ٿو مستقبل ۾ به رهڻو آهي. ۽ رهندو.
سکر بئراج 9 سالن جي يڪسان ۽ سخت محنت سان مڪمل ٿيو.
ان وقت هندستان جي انگريز سرڪار 20 ڪروڙن ۾ سکر بئراج مڪمل ڪرايو.
هن وقت سکر بئراج جي صرف مرمت واسطي 2 ارب ڊالر سنڌ سرڪار عالمي بينڪ کان ورتا ۽ ايريگيشن کاتي خرچيا به ڏيکاريا تڏهن به انگريزن جهڙو اصلوڪي حالت ۾ ناهي آيو نڪو خراب دروازا هلايا ويا آهن. پر پيسا ختم ٿي ويا.
سنڌ جي ساڃاهه وندن ۽ زميندارن آبادگارن ۽ پاڻي جي ريٽائر ماهرن جو چوڻ آهي ته سکر بئراج مرمت کانپو بهترين ته ٺهيو پر سکر بئراج جي پنهنجي اصلي رونق به وڃائجي وئي آهي.
سکر بئراج جو اصل نالو لائيڊ بئراج آهي پر سنڌي ماڻهن انکي سکر ۾ هجڻ ڪري سکر بئراج سان چيو ۽ اڄ مشهور به سکر بئراج آهي.
سکر بئراج جو افتتاح ان وقت هندستان جي گورنر وائسرا ويلنگٽن صاحب جن اڄوڪي تاريخ تي ڪيو.
سکر بئراج جو نقشو سر ايمبروز لائيڊ ڪيو.
انگريز سرڪار بئراج جو نالو به ان ئي ڪري ته لائڊ رکيو هو. پر اڄ سکر بئراج ٿي ويو آهي .
سکر بئراج جو چيف انجنيئر سر آرنلڊ رابرٽ هو. ان جو نائيب اسٽنٽ انجنيئر رام چند
