14/08/2025
Kim była Johanna von Schaffgotsch, od której imienia został nazwany Park w naszej miejscowości i miała związek z Paniówkami?
Był 29 kwietnia 1842 roku, kiedy w Porembie (obecnie dzielnicy Zabrza), w zwykłej chłopskiej chacie przyszła mała dziewczynka. Na imię dano jej Joanna. Ojciec Johann Gryzik i matka Antonia (z domu Hain) byli zwyczajną, biedną śląską rodziną.
Z powodu różnych perypetii rodzinnych Joanna w 1846 roku została oddana przez matkę pod opiekę swojej dobrej znajomej - Emilii Lukas, będącej gospodynią w domu Karola Goduli. Godula tak polubił swoją podopieczną, że gdy Emilia czegoś chciała, to aby jej prośba została spełniona, posyłała do niego właśnie Joannę. Z tego też powodu Karol Godula zdecydował się zostawić cały swój majątek małej Joannie. Dla małoletniej podopiecznej Godula wyznaczył trzech opiekunów: wykonawcę testamentu Maksymiliana Schefflera, mistrza zmiany Fryderyka Fincklera i Emilie Lukas.
Wchodząc 10 lat później w związek małżeński z Hansen Ulrichem von Schaffgotschem, w posagu Joanna wniosła mu nie tylko 13 kopalni, ale również dobra Bobrek, Orzegów, Bujaków, Chudów, Paniówki i Szombierki. Chudów i Paniówki zakupili opiekunowie Gryzikówny na licytacji w lipcu 1850 roku, od zadłużonego hrabiego von Dyckerna za 76.000 talarów. Transakcji tej dokonał w imieniu nieletniej Joanny Maksymilian Scheffler, aczkolwiek wydaje się, iż już Godula starał się o przejęcie zamku w Chudowie, o czym może świadczyć list z 6 maja 1848 roku do inspektora Luxa z Chudowa.
Kilkadziesiąt lat później, w 1909 roku, Joanna spisując testament nie zapomniała o należących do niej Paniówkach. W swej ostatniej woli przewidziała zapisy dla kościołów w Bujakowie i Paniówkach (1500 marek), Instytutu Niewidomych we Wrocławiu (1000 marek), a także dla Domu Wychowawczego im. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy we Wrocławiu i klasztoru szarytek we Wrocławiu. „Za jej biedną duszę", raz w miesiącu, odbywać się miały msze w kościołach w Goduli, Kopicach, Szombierkach i na Karłowicach we Wrocławiu.
To właśnie dzięki temu zapisowi ks. Franciszek Górka (proboszcz Bujakowskiej parafii) w 1934 roku uzyskał od spółka Godula, biorąc pod uwagę zapis testamentowy Joanny, bezpłatnie 2,1 ha gruntu pod kościół, cmentarz oraz plebanię w Paniówkach.
Tak zatem Joanna von Schaffgotsch na trwałe zapisała się w historii powstania kościoła w Paniówkach, gdyż nie wiadomo, czy gminę Paniówki było wówczas stać na wykup terenu od spółki Godula w Rudzie Śląskiej. Należałoby dodać, że posiadłość Karola Godulli obejmowała cały ówczesny obszar ziemi przy ul. Zabrskiej, aż po granicę majątku młynarza Promny, las w Borku, obecny teren pod kościół oraz łąki.
Źródła:
1. Adamska-Heś D., Heś R., Szołtysek R., Dzieje zamku w Chudowie, Katowice 2001.
2. Piecha E., Chudów. Monografia historyczna, Katowice 2005.
3. Szołtysek R., Paniówki, Katowice 1996.
4. Ślęzak W., Joanna i Hans Ulryk Schaffgotschowie jak fundatorzy kościołów w okolicy Bytomia, Bytom 1996.
Fotografia: https://www.kopice.org/slaski-kopciuszek
