05/01/2025
Podsumowując, kiedy zachowujemy się w określony sposób, czyli kiedy nasz mózg generuje określone zachowanie, dzieje się tak z powodu determinizmu czyli okoliczności, które poprzedziły dane zachowanie, oraz tych, które wydarzyły się jeszcze wcześniej, aż do końca. (..)
Kiedy zaakceptujesz założenie, że każdy aspekt zachowania wynika z deterministycznych, wcześniejszych przyczyn, obserwując dane zachowanie, potrafisz stwierdzić, dlaczego do niego doszło: jak już wspomniano, z powodu działania neuronów w tej lub innej części mózgu, które nastąpiło w poprzedniej sekundzie. A w ciągu ostatnich kilku sekund lub minut neurony te były aktywowane przez myśl, wspomnienie, emocje lub bodźce zmysłowe. A w ciągu godzin lub dni poprzedzających to zachowanie, hormony znajdujące się w krwiobiegu kształtowały te myśli, wspomnienia i emocje oraz zmieniały wrażliwość mózgu na określone bodźcie środowiskowe. A w poprzednich miesiącach lub latach doświadczenie i środowisko zmieniły sposób funkcjonowania tych neuronów, sprawiając, że niektóre z nich kiełkowały i tworzyły nowe połączenia, zwiększając swoją pobudliwość, a u innych efekty były dokładnie odwrotne. (..)
Jeśli cofniemy się jeszcze bardziej, natrafimy na doświadczenia z dzieciństwa kształtujące konstrukcje mózgu. To samo dotyczy środowiska płodowego. Cofając się jeszcze dalej, musimy uwzględnić czynnik w postaci odziedziczonych genów oraz ich wpływu na zachowanie.
Ale to nie koniec. To dlatego, że całe twoje dzieciństwo - poczynając od tego, w jaki sposób zaopiekowano się tobą w kilka minut po urodzeniu- było warunkowane kulturowo, oraz oraz przez czynniki ekologiczne , które przez wiele wieków wpływały na aspekty kulturowe rozwijane przez Twoich przodków, a także ewolucyjne wymogi kształtowały gatunek do którego należysz. (…)
Nie masz wpływu na wszystkie bodźce sensoryczne występujące w twoim otoczeniu, na poziom hormonów dzisiejszego ranka, na to, czy w przeszłości doświadczyłeś traumatycznych przeżyć, na status społeczno- ekonomiczny rodziców, środowisko płodowe, geny, ani na to, czy twoi przodkowie byli rolnikami czy pasterzami .
R. M. Sapolsky