Miasteczko Poznań

02/07/2025

W numerze 1-2/2025 w dziale 'Historia' Dominik Flisiak w artykule „Żydowskie ugrupowania polityczne w pierwszych latach powojennej Polski (1944/45-1950” ukazuje skalę i specyfikę zjawiska, pisząc:
„W powojennej Polsce rozpoczęły działalność wszystkie przedwojenne stronnictwa żydowskie. O zgodzie na legalną działalność danej partii decydował głównie Referat do Spraw Mniejszości Żydowskiej przy Departamencie Politycznym Ministerstwa Administracji Publicznej. Jednocześnie stronnictwa żydowskie były poddane infiltracji ze strony pracowników Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, którzy podlegali Arkadiuszowi Mojżeszowi Libermanowi5. Żydowskie partie dzieliły się na lewicowe, centrowe i prawicowe, a także na syjonistyczne oraz niesyjonistyczne”.
[fot. „Dos Naje Łebn” (Nowe Życie), gazeta żydowska wydawana w języku jidysz o charakterze polityczno-społecznym, wydawane od kwietnia 1945 do października 1950]
____________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

01/07/2025

Pamiętne spotkanie w Krakowie z Michaelem Rubenfeldem i Marcinem Wierzchowskim: rozmowa po premierze ich fascynującego spektaklu 'Schron przeciwczasowy'. To 'spolszczona', kreatywna i osobna adaptacja powieści Georgiego Gospodinowa, zawierająca wiele wątków żydowskich związanych z historią Polski, takich jak II wojna światowa i Zagłada, emancypacja Żydów po II wojnie światowej, czy marzec '68.
W numerze 1-2/2025 ukazała się rozmowa z twórcami, w których przybliżają kulisy pracy nad tą produkcją sceniczną Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej.
[fot. Marek S. Bochniarz]
____________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

30/06/2025

Żydowski Instytut Historyczny / Jewish Historical Institute zamieścił nagranie dyskusji 'Jerozolima - miasto Księgi', która odbyła się 15 czerwca w jego siedzibie.
Prowadzący dyskusję Paweł Fijałkowski zaprezentował podczas niej również nowy numer naszego pisma, polecając lekturę tekstu Marka S. Bochniarza "Miasto fizyczne, miasto mityczne", dotyczącego wystawy 'Drogi do Jerozolimy', którą można oglądać w Muzeum Narodowe w Warszawie do 20 lipca.
[Fragment o piśmie 'Miasteczko Poznań' rozpoczyna się od około 1:01:10].

Zapraszamy do wysłuchania dyskusji „Jerozolima – miasto Księgi”, która odbyła się 15 czerwca o godz. 15.00 w Żydowskim Instytucie Historycznym.Rozmawiają:🔹 ...

25/06/2025

W numerze 1-2/2025 ukazały się cztery artykuły w dziale 'Historia'. Mateusz Pielka tekst „Organizacja Ezra w Małopolsce w latach 1918-1939. Chaluce chcą jechać do Palestyny” otwiera następującym wprowadzeniem:
„Jednym z kluczowych aspektów działalności syjonistów w Polsce międzywojennej była organizacja emigracji żydowskiej do Palestyny. Idea ta stanowiła istotny element ruchu narodowo-żydowskiego już od połowy XIX wieku. Wśród jej prekursorów znajdował się między innymi toruński rabin Hirsch Zvi Kalischer, który postulował rozwój żydowskiego osadnictwa w regionie, gdzie przed wiekami istniało starożytne państwo Izrael. Przez dziesięciolecia pojawiały się różne koncepcje uzasadniające ten ruch – od ideologicznych po czysto pragmatyczne. Dopiero współczesny syjonizm, zapoczątkowany przez Teodora Herzla na I Kongresie Syjonistycznym w Bazylei w 1897 roku, nadał mu nowoczesne i bardziej praktyczne ramy”.
____________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

24/06/2025

Do numeru 1-2/2025 współpracujący z nami tłumacz Krzysztof Modelski przygotował i opracował wybór siedmiu tekstów prasowych pod zbiorczym tytułem „Najazd chuliganów na jarmark w Krotoszynie”, które opisywały to zdarzenie z 19 stycznia 1932 roku. Jak pisze we wprowadzeniu do nich tłumacz:
„Choć żadna z przytoczonych niżej relacji tego nie stwierdza, to można domniemywać, że było to dzieło młodych, przyjezdnych narodowców, gdyż wszędzie pojawia się wątek antysemityzmu. W prasie żydowskiej cytowane są (po polsku) okrzyki: ‘Hura, na Żyda!’ czy ‘Precz z Żydami’. Rzecz na pozór trudna do zrozumienia, gdyż w międzywojennym Krotoszynie Żydów była tylko garstka, doszło nawet do przekazania majątku poznańskiej gminie żydowskiej oraz powierzenia jej zarządu nad tutejszą synagogą, cmentarzem i szkołą”.
Przygotowany przez Modelskiego dział pisma pt. „W jidyszowych gazetach” zawiera również teksty wspomnieniowe Szmerke Kaczergińskiego, zebrane pod hasłem „Przez powojenną Polskę”. Na końcu tłumacz zebrał artykuły z „Kaliszer Woch” z 1938 i 1939 roku, które dotyczyły sprawy przebywających w Kaliszu Żydów wypędzonych przez III Rzeszę.
____________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

23/06/2025

W numerze 1-2/2025 ukazał się szereg artykułów o teatrze, w tym dwa wywiady. Dorota Abbe w rozmowie z Markiem S. Bochniarzem pt. „Nieograniczona wyobraźnia” opowiada o reżyserowanych przez nią spektaklach dla dzieci i młodzieży, takich jak „Wielki Buzzgrow”, „Tylko jeden dzień” czy jeden z najnowszych – „Piaskowy Wilk”. – Myślę, że moje żydowskie korzenie i wiążąca się z nimi niezgoda na uprzedzenia i stereotypy, widoczna w moich spektaklach teatralnych, chociaż w jakiejś małej skali zmienia świat – mówi Abbe, aktorka, reżyserka i dramaturżka.
[na zdj. Dorota Abbe]
____________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

22/06/2025

W nowym numerze „Miasteczka Poznań” 1-2/2025 w bloku wywiadów, pod tytułem „Żydowski punkt widzenia na historię Polski”, ukała się rozmowa z prof. Joanną Degler o serii „Żydzi. Polska. Autobiografia”.
– Bardzo górnolotnym celem było działanie na rzecz włączenia historii Żydów w ogólny ogląd historii polskiej. Ciągle odnosimy wrażenie, że co prawda studia żydowskie w Polsce rozwijają się, ale idą swoim nurtem i nie są integrowane z szerszym pojęciem o dziejach Polski. W dalszym ciągu perspektywa mniejszości w oglądzie procesów historycznych na ziemiach polskich jest rzadko uwzględniana. Wydawało nam się, że teksty autobiograficzne, które opowiadają o czyimś życiu – spersonizowane przez konkretne osoby wersje historii – mogą sprawić, że żydowski punkt widzenia poszerzy dotychczasowe ujęcie pewnych procesów czy wiedzy o codzienności polskich miasteczek i miast – mówi badaczka, która opiekuje się merytorycznie tym monumentalnym projektem. W wywiadzie pani profesor wspomina też o nadchodzącym „poznańskim” tomie z serii „Żydzi. Polska. Autobiografia”, na który niecierpliwie czekamy. Szczegóły w numerze!
[fot.: Joanna Degler z książką „Żydówką być to rzecz niemiła”, wspomnieniami Sary Schenirer].
_______________________________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

20/06/2025

W numerze „Miasteczka Poznań” 1-2/2025 bogaty dział z poezją zawiera następujące utwory:
* Avi Koren: „Nic więcej nam nie trzeba”. To piosenka, która powstała w latach 70. ubiegłego wieku. Śpiewana była po każdej z wojen, a teraz została przypomniana w związku z wydarzeniami ostatnich lat. Przetłumaczyła ją dla nas Orit Zehavi.
* wiersze Borysa Pasternaka w tłumaczeniu Zbigniewa Dmitrocy.
* oraz wybór wierszy Szyfry Chołodenko w tłumaczeniu Belli Szwarcman-Czarnoty. W numerze można przeczytać aż dwanaście jej utworów poetyckich, w tym: „Będzie rosnąć we mnie”, „Co miesiąc”, „Jestem pełna”, „Moja krew”, „Że moje radości”, „Rozwijają się pąki” i „Odpowiedź na list miłosny”.
_______________________________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

18/06/2025

BIJĄ ŻYDÓW W KROTOSZYNIE ! Donosiła prasa w ostatnich dniach stycznia 1932 roku. Dokładnie19 stycznia, w samo południe, "kiedy handel szedł pełną parą", rozległy się na rynku w Krotoszynie okrzyki "Precz z Żydami", a zgraja napastników zaczęła rabować towary ze straganów i sklepików. Opis tych antysemickich zajść, kradzieży i bójek, znaleźliśmy w prasie żydowskiej (Kaliszer Woch, Der Moment, Kaliszer Lebn, Najer Folksblat), przetłumaczyliśmy z jidysz (dziękujemy Krzysztof Modelski) i zamieściliśmy w najnowszym numerze Miasteczka Poznań. Zapraszamy do lektury nowego numeru (264 strony), który od kilku dni jest już dostępny w wybranych empikach (na zdjęciu) na terenie kraju.
_______________________________________________________________________
Pismo „Miasteczko Poznań” ukazuje się dzięki wsparciu Miasta Poznania, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

11/06/2025

Jutro redaktor Marek S. Bochniarz prowadzi w Collegium Maius o godz. 18 finał swojego trzeciego cyklu popularyzatorskiego związanego z kinem niemym. Pierwszy, pt. „Akademia Filmowa Miasteczka Poznań”, był ostatnią serią wydarzeń, które odbyły się w prowadzonym przez nas Dom Spotkań, i poza nim (lato-grudzień 2022).
FInalna część cyklu będzie poświęcona filmowi „Napoleon” (1927) w reżyserii Abla Gance’a oraz dziejom wieloletniej rekonstrukcji tego zapomnianego arcydzieła, podjętej przez Kevina Brownlowa, brytyjskiego historyka filmu.
Abel Gance był nieślubnym dzieckiem Abla Flamanta, dobrze sytuowanego żydowskiego lekarza. Nazwisko otrzymał po mechaniku Adolphie Gance'ie, którego poślubiła jego matka Françoise Péréthon, pochodząca z klasy robotniczej. Gance’a zafascynowała postać, która miała wielkie znaczenie dla emancypacji Żydów. W czasie Rewolucji Francuskiej zyskali oni równe prawa względem pozostałych Francuzów, a na terenach podbitych przez Bonapartego podjął on podobne działania w sferze emancypacji Żydów, wyzwalając ich z gett Europy i społecznego wykluczenia.

10/06/2025

Przedrukowuję oświadczenie Stowarzyszenia, którego jestem członkiem:

Oświadczenie Otwartej Rzeczpospolitej ws. "Pierwszej powojennej konferencji żydoznawczej"
Z oburzeniem i niedowierzaniem przyjęliśmy informację o „Pierwszej powojennej konferencji żydoznawczej”, która odbyła się 7 czerwca 2025 roku w Warszawie.
Wydarzenie to, w sposób jednoznaczny nawiązujący do Pierwszej Konferencji Żydoznawczej z 1921 roku podczas której omawiano „problem zażydzenia Polski”, stało się okazją do szerzenia antysemickich haseł, powtarzania spiskowych teorii na temat wpływu Żydów na rządy, zakłamywania historii Zagłady czy podważania wyników badań historycznych. Organizatorem konferencji był skrajnie prawicowy, antysemicki, nienawistny portal Magna Polonia, a wśród prelegentów znaleźli się m. in. Jerzy Robert Nowak i Stanisław Michalkiewicz. Osoby te od dziesięcioleci są znane ze swoich antysemickich wypowiedzi, a ich działalność pozostaje w zainteresowaniu organizacji społecznych monitorujących nienawiść w przestrzeni publicznej. Sami, jako Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, wielokrotnie zawiadamialiśmy Prokuraturę o możliwości popełnienia przez nich przestępstw z art. 256 i 257 kodeksu karnego.
Nasze oburzenie budzi również fakt, że konferencja ta odbyła się w Prześwicie – centrum kultury urządzonym w budynku należącym do miasta stołecznego. Warszawa, jako miasto tak tragicznie doświadczone przez dwa totalitaryzmy, miasto będące grobem dla wielu ofiar okrutnej wojny, nie może dopuszczać do sytuacji, w której w budynkach zasobu miejskiego odbywają się seanse nienawiści. Oczekujemy od władz miasta i dzielnicy Śródmieście wyjaśnienia tej sprawy i przykładania większej uwagi do tego, co odbywa się w miejscach, którymi zarządzają. Tego wymaga zarówno prawo, jak i ludzka przyzwoitość.