22/07/2025
(ဆရာရဲလွင်အောင် ပို့စ်မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။)
James Joyce ရဲ့ Ulysses ဝတ္ထု မြန်မာဘာသာပြန်ထွက်တော့မယ်လို့ ကြော်ငြာထားတာ တွေ့ရှိပြီးဖြစ်သားဖြစ်ကြလိမ့်မယ်။ ဘာသာပြန်သူက (ကို)ဘိုဘိုဝင်း။ တည်းဖြတ်သူ ရဲလွင်အောင်။ ကျွန်တော် တည်းဖြတ်ပြီး အောက်ခြေမှတ်စု၊ အထွေထွေမိတ်ဆက်၊ ယူလစ်ဆီးပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုမှတ်တမ်း၊ ဂျိမ်းစ်ဂျွိုက်စ်ဘဝဖြစ်စဉ်အကျဉ်း၊ အခန်းတစ်ခုစတိုင်း မိတ်ဆက်ရှင်းလင်းချက် ရေးထားပါတယ်။
စာအုပ်ထဲမှာတော့ ယူလစ်ဆီးစာအုပ်အကြောင်းကိုပဲ အဓိကထားဖော်ပြထားတာမို့ စာအုပ်ဖြစ်ပေါ်လာပုံတွေကို မပြောဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။ အခုပြောလိုတာက ဘာသာပြန်သူ၊ စာအုပ်တိုက်၊ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပုံ၊ တည်းဖြတ်ပုံအကြောင်း အနည်းအကျဉ်းပါ။
၁။ ဘာသာပြန်သူအကြောင်းကတော့ စာပေနယ်ပယ်မှာ သိရှိခဲ့ပြီးဖြစ်ပါလိ့မ်မယ်။ ကိုဘိုက ဘာသာပြန်စာအုပ်တွေ အများကြီးထုတ်ဝေထားပြီးသူဖြစ်တာမို့ အထူးမိတ်ဆက်စရာမလိုပါဘူး။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အစောပိုင်းမှာ ကိုဘိုက သူ ယူလစ်ဆီးကို ဘာသာပြန်နေတဲ့အကြောင်း ပြောလာပါတယ်။ နိုင်ငံတကာတက္ကသိုလ်တွေက ထုတ်ဝေတဲ့ မူတွေလိုပဲ တည်းဖြတ်သူနဲ့ ထုတ်ဝေကြရင် ကောင်းမယ်ပြောပြီး ကျွန်တော့်ကို တည်းဖြတ်သူအဖြစ် ပါဝင်နိုင်မလား ပြောပါတယ်။ Ulysses ကို ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင်လည်း ဖတ်မှတ်ထားပြီးဖြစ်တာရယ်၊ ဒီလိုစာအုပ်မျိုး မြန်မာဘာသာပြန်အဖြစ် ထွက်ရှိစေလိုတာရယ်ကြောင့် ကျွန်တော် လက်ခံလိုက်ပါတယ်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ ခင်မင်မှုလည်းပါပါတယ်။ ကိုဘိုဟာ စာအုပ်ထုတ်တော့မယ်ဆိုရင် ငွေကြေးအကျိုးအမြတ်ကို ဘယ်တော့မှ မကြည့်တတ်တဲ့သူဖြစ်နေလို့ပါပဲ။ ဘာသာပြန်အဖြစ်ရှိသင့်တဲ့ စာအုပ်တွေဆိုရင် စာမူရှိတယ်ပြောလိုက်တာနဲ့ ကလောင်သစ်၊ ဟောင်းမရွေး လက်ခံပြီး ထုတ်ဝေဖို့ လုပ်တတ်တဲ့သူပါ။ စာမူခဆိုရင်လည်း ဘယ်စာရေးသူဆီမှာမှ အကြွေးမထားတတ်တဲ့သူမျိုးဆိုတာ အလုပ်တွဲလုပ်ဖူးသူတိုင်း သိကြပါလိမ့်မယ်။
၂။ နှင်းဆီဖြူစာအုပ်တိုက်အကြောင်းပါပဲ။ နှင်းဆီဖြူစာပေအနုပညာ ဆိုတဲ့အတိုင်း စာအုပ်တိုက်နဲ့ပတ်သက်ဖူးသူတိုင်း စာအုပ်တိုက်အကြောင်း၊ ထုတ်ဝေတဲ့ မဂ္ဂဇင်းစာစောင်၊ စာအုပ်တွေ အကြောင်း သိရှိကြပြီးဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ဘယ်စာအုပ်ကို ထုတ်လိုက်လို့ ငွေကြေးဘယ်လောက်အကျိုးအမြတ်ရမလဲကို မကြည့်ဘဲ၊ မတွက်ဘဲ ကဗျာ၊ ဘာသာပြန်၊ ပင်ကိုယ်ရေးစသဖြင့် ထုတ်ဝေနေတဲ့တိုက်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ လူကိုမကြည့်ဘဲ စာမူကိုပဲ ကြည့်ပြီး မြန်မာဘာသာနဲ့ရှိသင့်တယ်ဆိုရင် မတွန့်မဆုတ်ထုတ်ခဲ့တာပါ။ ဒါကြောင့်လည်း ယခုအချိန်အထိ ကျွန်တော် လက်တွဲဖြစ်တာလည်းဖြစ်ပါတယ်။ Ulysses ကို ထုတ်ဝေတဲ့နေရာမှာ ဘာသာပြန်သူ ကိုဘိုရော၊ တည်းဖြတ်သူ ကျွန်တော်ပါ ပြည်တွင်းမှာ မရှိပါဘူး။ ဒါ့ကြောင့် ပြည်တွင်းက မိတ်ဆွေတွေကို အားကိုးရပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူရော၊ တည်းဖြတ်သူပါ ကိုယ်တိုင်ဝင်ရောက်စီမံဖို့မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ထုတ်ဝေမှုဖြစ်စဉ်မှာ ပုံနှိပ်စရိတ်၊ ဖြန့်ချိရေးလုပ်ငန်းကိုပေးရတဲ့ စရိတ်နဲ့တင် စာအုပ်ရောင်းရငွေက မကျန်တော့ပါဘူး။ ဒါတောင် ဘာသာပြန်သူ၊ တည်းဖြတ်သူက စာမူခတစ်စုံတရာမယူသေးပါဘူး။
၃။ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပုံက ရှေ့မှာ ပြောခဲ့ပြီးသားဖြစ်တဲ့အတိုင်း မြန်မာဘာသာနဲ့မရှိသေးတဲ့ နိုင်ငံတကာဝတ္ထု အတို၊ အရှည်တွေကို ထုတ်ဝေဖို့ ဆန္ဒရှိတာပါ။ ရှေ့ကလူတွေတောင် မပြန်ဘဲ ချန်ထားခဲ့တဲ့ ဝတ္ထုကို ဘာလို့ ဘာသာပြန်ရသလဲ၊ ဘာလို့ တည်းဖြတ်ရသလဲဆိုတာကို ပြောရပါမယ်။ ကျွန်တော်တို့ရှေ့က ဘာသာပြန်ဆရာတွေမှာ ရှိခဲ့တဲ့ Ulysses မူမှာ ရှင်းလင်းချက်မှတ်စု၊ မိတ်ဆက်ပါတဲ့မူ ရှားပါးခဲ့ပြီး အဖွင့်ကျမ်းစသဖြင့် နည်းပါးခဲ့ပါတယ်။ ရှေ့ကဆရာတွေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ခေတ်နဲ့ ကွာခြားတာကတော့ တက္ကသိုလ်ကြီးတွေက ထုတ်တဲ့ Ulysses မူတွေ ကျွန်တော်တို့မှာရှိလာတာပါပဲ။ နောက်ပြီး ဂျိမ်းစ်ဂျွိုက်စ်ဆိုင်ရာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာစာစောင်တွေကိုလည်း လက်လှမ်းမီလာပါတယ်။ ငွေကြေးတစ်စုံတရာသာ တတ်နိုင်မယ်ဆိုရင် ဒီစာအုပ်စာတမ်းတွေကို လိုသလောက်ကို ဝယ်ယူဖတ်ရှုလို့ရနိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိနေပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူနဲ့ တည်းဖြတ်သူဟာ Ulysses ကို Oxford World Classics၊ The Cambridge Centenary Ulysses, ed.Catherine Flynn(Cambridge University Press,2022) စသဖြင့် မှတ်စုတွေ၊ ရှင်းလင်းချက်တွေ မြိုင်မြိုင်ဆိုင်ဆိုင်ပါဝင်တဲ့ စာအုပ်တွေကို အားကိုးခဲ့ပါတယ်။ James Joyce Quarterly လို၊ European Joyce Studies လို ပညာရပ်ဆိုင်ရာဂျာနယ်တွေကိုလည်း အားကိုးခဲ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် Ulysses ကို ကျွန်တော်တို့ စမ်းသပ်ထုတ်ကြည့်မယ်။ လိုအပ်တာတွေရှိရင် နောက်အကြိမ်တွေမှာ ပြန်ပြင်မယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ပြီး ဘာသာပြန်၊ တည်းဖြတ်၊ ထုတ်ဝေဖြစ်ခဲ့ကြတာပဲဖြစ်ပါတယ်။
၄။ ဘာဖြစ်လို့ တည်းဖြတ်ခဲ့သလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းပါ။ Ulysses ကို မြန်မာဘာသာပြန်အနေနဲ့ ရှိစေချင်ခဲ့တာပါ။ ကိုယ်တိုင်လည်း ဘာသာပြန်သူလုပ်နေပြီး ဘာလို့ ဘာသာမပြန်သလဲလို့ မိတ်ဆွေတွေက မေးတဲ့အခါ ကျွန်တော် လက်တွန့်နေမိတာပါ။ ကိုဘိုက ဘာသာပြန်ထားပြီးရှိတယ်၊ တည်းဖြတ်ပေးလို့ဆိုတဲ့အခါ ကျွန်တော် ဝမ်းသာအားရနဲ့ လက်တွဲခဲ့ပါတယ်။ အင်္ဂလိပ်စာပေနဲ့ပဲ ဘွဲ့တချို့ရပြီး အယ်ီဒတာပဲ တစ်သက်လုံးလုပ်ခဲ့တဲ့ ကျွန်တော့်အတွက် Ulysses ဟာ ပြောကြသလို မခက်ခဲပါဘူး။ အလှမ်းမဝေးပါဘူး။ လက်တင်၊ ဂရိအခြေခံလောက်ကိုသိထားရင်လည်း ထိုးဖောက်ဖို့ နည်းလမ်းတွေရှိပါတယ်။ ကျွန်တော့်ဆီမှာလည်း ရှင်းလင်းချက်မှတ်စုတွေပါတဲ့ စာအုပ်စာတမ်းတွေ အများကြီးရှိခဲ့သလို နားလည်ချင်လို့လည်း ဖတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ တကယ်တော့ Ulysses ဟာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့၊ ထိုးဖောက်လို့မရတဲ့ မကောင်းဆိုးဝါးစာသားအထုအထည်ကြီးမဟုတ်ပါဘူး။ ရှင်းလင်းချက်မှတ်စုတွေ၊ နောက်ခံအကြောင်းအရင်းတွေ၊ မိတ်ဆက်တွေနဲ့ ဖောဖောသီသီထောက်ပံ့ပေးနိုင်မယ်၊ ဇွဲလုံ့လလည်းရှိမယ်ဆိုရင် Ulysses ကို နားလည်သင့်သလောက်နားလည်လာနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ အဲ့ဒီအတွက် မြန်မာစာဖတ်သူ နားလည်လာအောင်လည်း ကြိုးစားပြီး ဘာသာပြန်၊ တည်းဖြတ်ပေးထားပါတယ်။ အခုဘာသာပြန်ထွက်ရှိလာမယ့် စာအုပ်ဟာလည်း Ulysses ဆိုတဲ့ စာအုပ် မြန်မာဘာသာပြန်မရှိသေးဘူးဆိုတဲ့ ကွက်လပ်ကို ကြိုးစားဖြည့်ကြည့်တာဖြစ်သလို စာအုပ်အပေါ် ထားရှိတဲ့ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အမြင်မျိုးကို ပယ်ဖျက်ချင်တာဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက်လည်းပါပါတယ်။ ဂျွိုက်စ်ပြောတဲ့ “misses in prints(ပုံနှိပ်အလွဲ)” တွေကို စာဖတ်သူရဲ့ လက်ထဲကိုထည့်ပေးလိုက်ပါပြီ။
အခြေအနေပေးရင် ကိုဘို ဘာသာပြန်နေတဲ့ Finnegans Wake ကိုပါ ကျွန်တော် ပါဝင်တည်းဖြတ်ဦးမယ်ဆိုတာ သတင်းပါးချင်ပါတယ်။
ဒီစာအုပ်ကိုတည်းဖြတ်ရလို့ ကျွန်တော်ရလိုက်တဲ့ ပုဂ္ဂလိက အကျိုးအမြတ်တစ်ခုကတော့ Ulysses နဲ့ဆိုင်တဲ့ စာအုပ်စာတမ်းတွေ အများကြီးကို ဖတ်ဖြစ်ခဲ့တာပဲဖြစ်ပါတယ်။ Ulysses ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို အနည်းအကျဉ်းသိရှိခွင့်ရလိုက်တာပါပဲ။
ရဲလွင်အောင်
၂၂၊၇၊၂၀၂၅
