09/06/2025
Maxay Israa’iil guul uga gaartay dagaalkii Lubnaan balse ugu guulaysan weyday Yemen?
Garowe, June 9 (Ruman Media)-Guusha weyn ee Israa’iil ka gaartay dagaalkii ay sanadkii h**e la gashay Xisbullah ee Lubnaan ayaa loo arkaa mid ka mid ah guulihii milatari ee ugu waa weyn-waxaana la dhigaa guushii dagaalkii lixda maalmood ee 1967.
Dhanka kale, howlgallada ay Israa’iil ka waddo Yemen oo ka dhan ah Xuutiyiinta, illaa iyo hadda, waxay u egyihiin kuwo masraxiyad ah oo aan wax natiijo ah dhalin-waxayna la mid yihiin dagaalkii ay la gashay Lubnaan sanadkii 2006.
Tani waxay dhacday inkastoo kooxda hubeysan aysan lahayn awood difaac cirka ah ama keyd gantaallo ah oo ay ku jawaabto.
Ujeeddooyinka hadda ee Israa’iil ka leedahay Yemen waxay la mid yihiin weerarradii ay ku qaaday Lubnaan intii lagu jiray wixii loo yaqaanay "Dagaalkii Luulyo".
Inta badan weerarradaas waxay burburiyeen xarumo rayid ah ama kuwa u dhow rayidka. Tani waxay u badan tahay in Israa’iil aysan haysan bartilmaameedyo badan oo muhiim ah gudaha Yemen, taasoo keentay inay duqeyso dekedaha, garoomada diyaaradaha iyo waddooyinka si loo joojiyo keenista iyo gaadiidka hubka.
Farqiga u dhexeeya labada jiho waa mid weyn. Dagaalkii ay la gashay Xisbullah, Israa’iil waxay muujisay awood sare oo cabsi leh sanadkii h**e-howlgalladeedu waxay u ekaayeen sheekooyin cilmi-fiyooni ah. Waxay laaysay inta badan madaxda sare ee Xisbullah, xitaa haddii ay joogeen guryahooda, baabuurtooda, ama ay ku dhuumaaleysanayeen godad dhulka hoostiisa ah oo ilaa toban dabaq ah, waxayna burburisay ama awoodda ka saartay inta badan keydkii weerarada Xisbullah.
Haddii aan dib u xusuusanno wixii dhacay 2006 intii lagu jiray dagaalkii 34-ka maalmood, Xisbullah lama baabi’in-balse Israa’iil waxay curyaamisay dowladdii Lubnaan. Waxay duqeysay garoonka diyaaradaha, dekedda, xarumaha korontada iyo biyaha, wadooyinka waaweyn, ilaa boqol buundooyin iyo marinno kale, iyo xaafado badan oo dadku dagganaayeen. Labadii sano ee ku xigay, Xisbullah si buuxda ayuu u soo ceshaday awooddiisii.
Si kastaba, intii lagu jiray dagaalladii sanadkii h**e ee Lubnaan-oo socday 13 bilood-nolosha rayidka inta badan dalka waxay ahayd mid caadi ah, mana la duqeyn kaabayaasha dhaqaalaha. Diyaaradaha rayidka ah waxay si caadi ah uga duulayeen kuna soo degayeen garoonka Rafic Hariri xilli Israa’iil ay duqeyneysay saldhigyada Xisbullah ee Koonfurta Beyruut. Weerarradaasi waxay u muuqanayeen rakaabka diyaaradaha ka degaya ama ka duulaya garoonkaas, oo si buuxda u shaqeynayay.
Saxaafiyiinta iyo sawir-qaadayaashu waxay sugayeen in la shaaciyo bartilmaameedyada weerarrada, iyagoo kasoo horjeeday dhismayaasha la weerarayo si ay u duubaan sawirrada si dhow.
Laga soo bilaabo Janaayo, Israa’iil waxay Yemen ku qaaday lix weerar, laakiin ma aysan laheyn saameyntii ay ku lahayd Lubnaan. Weerarradaas badankood ma aysan beegsanin xoogagga Xuutiyiinta ama hoggaankooda. Bishii h**e, Israa’iil waxay duqeysay garoonka diyaaradaha ee Sanca waxayna burburisay diyaaraddii ugu dambeysay ee rayidka ahayd halkaas, taas oo lahayd dowladda Yemen ee caalamku aqoonsan yahay-ma lahayn Xuutiyiinta. Kooxdan Xuutiyiinta waxay la mid yihiin Daacish iyo Al-Qaacida, waxayna si aad ah u dhayalsadaan khasaaraha rayidka iyo burburka kaabayaasha.
Duqeymaha Israa’iil ma aysan joojin kooxda Xuutiyiinta ee uu Iiraan taageerto inay sii daayaan drones iyo gantaallo. Hubkooda waa mid kooban marka la barbar dhigo Xisbullah, oo keydkiisii weerar lagu burburiyay si weyn.
Gantaallada Xuutiyiintu waa tiro yar kumana ah khatar weyn oo toos ah oo ku wajahan Israa’iil. Inta badan waxay ku dhaceen meel khaldan, kuwa kalena markii ay gudaha u galeen hawada Israa’iil waxay sababeen carqalad kooban oo duulimaadyada ah iyo dad muddo kooban u galay goobaha gabbaadka.
Kooxdan Xuutiyiinta ah waxay ka yimaadeen beel yar oo ka tirsan bulshada Yemen-oo aan ka badnayn 7%. Waxay ku hayaan cabsi dadweynaha magaalooyinka ay maamulaan iyagoo adeegsanaya maleeshiyaad.
Deegaanada kale waxay ku haystaan taageero iyagoo adeegsanaya shabakad qabiilooyin ah oo la shaqeeya. Qabiilooyinkaas ayaa laga yaabaa inay ka dhaqaaqaan Xuutiyiinta haddii ay dareemaan in awoodda militari ee kooxda ay daciifayso.
Sida aan anigu aaminsanahay, sababaha keenaaya guul la’aanta Israa’iil ee Yemen waxaa laga yaabaa inay yihiin laba:
1. Xog la’aan sirdoon oo dhanka Yemen ah-taasoo ka duwan Lubnaan, halkaas oo Israa’iil ku leedahay shabakad ballaaran oo basaasnimo, xitaa gudaha Xisbullah. Shabakaddan ayaa Israa’iil u suurta gelisay inay xog badan ururiso isla markaana dhisto liisyo bartilmaameedyo ah sannado badan ka hor.
2. In dowladda Israa’iil aysan doonayn inay kor u qaaddo dagaalka, balse ku qanacsan tahay weerarro ciqaabeed u dhigma khasaaraha kooban ee ay Xuutiyiintu geystaan. Waxaa la filan karaa in Israa’iil sugayso heshiis Xuutiyiinta ku qasbaya inay joojiyaan weerarada- sida kii ay horay ula galeen Mareykanka kahor booqashadii madaxweynihii h**e Donald Trump ee gobolka.
Si kastaba, anigu waxaan aaminsanahay in Xuutiyiintu yihiin sida kaneecooyin dabka ka soo duulaya. Waxay u muuqdaan kuwo horumarsan maadaama ay soo ridaan drones iyo gantaallo. Laakiin dhab ahaantii, k**a badna dagaalyahannadii godad h**e gali jiray ee qarniyadii dhexe - ama wanan buuro feeno yaqaan ah oo aan taxaddar u lahayn oo dabka ay ku daadanayaan.
Qoraalkan waxaa qoray: Abdulrahman al-Rashed
Turjumaad af Soomaali ah: Ruman Media
