19/07/2025
Arragtiyada Siyaasadda (Political Ideoligies)
1. Dimuqraadiyad (Democracy)
Arragti siyaasadeed oo ku saleysan in awoodda ugu dambeysa ay ka timaaddo Shacabka.
Dadku waxay codkooda ku doortaan hoggaan siyaasadeed, waxayna helaan xorriyado aasaasi ah sida hadalka, warbaahinta, iyo
ururrada. Waxaa jira laba qaybood oo waaweyn:
• Dimuqraadiyad toos ah
- Shacabka si toos ah ayey u go'aansadaan arrimahooda.
• Dimuqraadiyad dadban
- Shacabka waxay doortaan wakiillo metela
2. Maamul Kaligii Talisnimo (Authoritarianism)
Waa nidaam siyaasadeed kaas oo xukunku si buuxda ugu jiro gacan keli ah sida Madaxweyne ama Hoggaamiye ciidan iyadoo aan la ogoleyn mucaarad ama xorriyad siyaasadeed dadku kuma laha cod weyn maamulka.
3. Isbahaysi Siyaasadeed (Liberalism)
Arragti ku saleysan xorriyadda shakhsiga, xuquuqda muwaadiniinta, suuq xor ah (free market), iyo ilaalinta dimoqraadiyadda Waxay dhiirrigelisaa xukun daahfuran iyo cadaalad bulshadda dhexdeeda.
4. Hanti-wadaag (Socialism)
Arragti siyaasadeed oo rumeysan in hantida iyo kheyraadka la wada leeyahay si siman, loona addeegsado si loo helo sinnaanta bulshadda
dhexdeeda, dawladda ayaa door weyn ku leh dhaqaalaha, si loo yareeyo farqiga dadka hodanka ah iyo kuwa saboolka ah.
5. Ismaandhaaf-doon (Anarchism)
Waa arragti diidan jiritaanka dawlad ama maamul rasmi ah, iyada oo aaminsan in dadka si
xor ah ugu wada noolaadaan iyadoo aan la addeegsan xoog dawladeed. Waxay ku doodaan in dawladuhu keeneen dulmi iyo xadgudub.
6. Conservatism (Ilaalinta Dhaqanka)
Arragti siyaasadeed oo mudnaan siisa ilaalinta dhaqanka, qiyamka bulshadda, iyo nidaamyada soo jireenka ah. Waxay ka digaan isbeddello degdeg ah waxayna ku dhiirrigeliyaan kala dambeynta iyo qiyamka qoyska.
7. Communism (Hanti-wadaag Buuxa)
Fikir ka sii xoog badan Socialism-ka, wuxuuna ku talagalay in la tirtiro lahaanshaha gaar ahaaneed. Dhammaan hantida iyo warshadaha waxaa iska leh dadka (ama dawladda metesha), loona qeybiyaa baahida qof walba. Waxaa saldhig u ah fikirka Karl Marx.
8. Nationalism(Qaran-dhisnimo)
Arragti siyaasadeed oo xoojinaysa kalsoonida iyo
jacaylka dalka ama qoomiyadda. Waxay ka dhalan kartaa rabitaan ah in qaran gaar ah uu yeesho madax-bannaani ama difaaco danihiisa ka hor kuwa kale.
9. Islamism (Islaam siyaasadeed)
Waa arragti sheegaysa in Islaamka uu yahay nidaam buuxa oo ka shaqeyn kara siyaasadd, dhaqaalaha iyo maamulka. Qaar waxay rabaan dawlad Islaami ah oo sharciyadeedu ku dhisan yihiin shareecada.
10. Fascism (Faashishnimada)
Nidaam kalitalis ah oo aad u xoog badan, laguna dhiso waddaniyad xad-dhaaf ah, amar adag, iyo jabhado milatari. Waxaa lagu gartaa cadaawad joogto ah oo ay u hayaan mucaaradka, dimoqraadiyadda, iyo xoriyadda.