Somali Mobile News

14/08/2025

WARARKA MAANTA 14ka Agoosto, 2025 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta: Yaa barakiciyey shacabka ? Yaase meelaha/goobaha laga barakiciye la siiyey? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay qoysaskiis iyo qaraabadiisa inay dhacaan hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maanta diidan inay shiraan mucaaradka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wakhtiga ka dhammaan rabaa oo doorasho cod iyo qof qaban doona Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay Taliyaha Nabad Sugida laba jeer Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!
Lambadusa Italy 14ka Agoosto 2025 Ugu yaraan 20 qof ayaa la sheegay in ay dhinteen kadib markii laba doonyood ay saranaayeen ku degeen badda u dhow jasiiradda Lampedusa ee Koonfurta Talyaaniga, Arbacadii shalay ahayd.
Muhaajiriinta saarnaa doonyaha waxay kasoo baxeen dalka Libya, waxayna kasoo jeedaan waddamada Pakistan, Sudan, iyo Soomaaliya, waxaana saraakiisha Jasiirada ay xuseen in waqti badan ay badda kusoo jireen.
Mas’uuliyiinta jasiiradda Lampedusa ayaa sheegay in meydadka la helay lagu sameynayo baaritaanno caafimaad, inkastoo ay jiraan caqabado la xiriira meelaha lagu hayo meydadka oo kooban, Dhakhaatiirta jasiiradda ayaa si degdeg ah uga shaqeynaya si ay u dhammeeyaan baaritaannada.
60 qof ayaa laga soo badbaadiyey dhacdadaan, iyadoo afar kamid ah ay qabaan dhaawacyo sida laf jabtay, waxaana la dhigay isbitaal si loo daryeelo.
Meydka ilma yar oo gabadh ah oo hal sano jir ahayd ayaa sidoo kale laga helay biyaha, taasoo sii xumeysay xaaladda murugada leh.
Maamulka Waqooyi Barri14ka Agoosto 2025 Muran xooggan ayaa ka taagan xulista xildhibaanada Baarlamaanka cusub ee maamulka Waqooyi Bari, iyadoo qabaa’ilo badan ay ka cabanayaan in kuraastooda lagu hayo faragelin, islamarkaana dadka ka ag dhow Madaxweyne Firdhiye loo xiray kuraastooda.
Madaxweyne Firdhiye oo ah musharax madaxweyne ayaa lagu eedeeyay inuu baarlamaanka gaysanayo shakhsiyaad uu doonayo inay isaga codka siiyaan, taasi waxay sababtay in musharaxiin xildhibaan oo kalsooni ka haysta beelahooda uu guddiga hubinta iyo xildhibaanada hoos u dhigay araajidooda
Dhawaan, musharaxiinta xilka madaxweynaha maamulka Waqooyi Bari Soomaaliya ayaa si cad uga horyimid guddiga hubinta iyo ansixinta xildhibaanada maamulka Waqooyi Bari, iyagoo ku eedeeyay inuu yahay guddi u janjeera musharax gaar ah.
Baraha bulshada waxaa ka muuqday digniino kasoo baxaya beelo kala duwan, kuwaas oo ku hanjabay inay kasoo bixidoonaan furimaha dagaalka haddii Madaxweyne Firdhiye uusan joojin faragelinta xildhibaanada ay beeluhu soo xusheen.
Maalmo ka hor, dabley hubeysan caraysan ayaa weerartay guriga ololaha doorashada ee Madaxweyne Firdhiye, kaddib markii kursigii xildhibaan ee uu ku fadhiyay Firdhiye uu u xiray Fahiimo Yuusuf Quuje oo kamid ah taageerayaashiisa. Weerarkaas waxaa ku dhaawacmay mid kamid ah ilaalada Firdhiye.
Xiisaddan ayaa sababtay in guddiga hubinta iyo ansixinta xildhibaanada uu hakad geliyo shaacinta liiska xildhibaanada soo baxay, iyagoo ka baqaya in rabshadaha siyaasadeed ee taagan ay saamayn ku yeeshaan geeddi-socodka dhismaha maamulka cusub.
Muqdisho 14ka Agoosto 2025 Maxk**adda ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya ayaa maanta oo Khamiis ah xukun dil toogashao ah ku fulisay saddex nin oo lagu helay dambiyo la xiriira ka mid ahaanshiyaha Al-shabaab iyo iney qeyb ka ahayeen falal amni daro oo dhimasho sababay.
Ragan xukunka dilka ah lagu fuliyay maanta ayaa lagu kala magacaabi jiray Abuukar Axmed Maxamed Anwar, Xamsa Jeylaani Cabdulaahi Abtiga, iyo Xasan Cali Xuseen Garaad, kuwaas oo dhamaantood la sheegay in h**ey loogu helay in Al-shabaab ka tirsanaayeen, islamarkaana Muqdisho iyo Shabeellaha Hoose ka geysteen dilal iyo qaraxyo.
Goobta xukunka toogashada ah lagula fuliyay ragaan ka tirsana Al-shabaab oo ku taala magaalada Muqdisho ayaa waxaa goob joog ahaa Saraakiil ciidan oo ka tirsan Maxk**adda ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya.
Si kastaba ha ahaatee xukunkaan toogashada ayaa kusoo aadaya, iyadoo maalmo kooban ka hor sidaan oo kale xukun toogasho ah loogu fuliyay gudaha magaalada Muqdisho laba nin oo ka mid ahaa maleeshiyaadka Al-shabaab.
Ugu dambeyntii dowladda Fedaraalka Soomaaliya ayaa u muuqata haatan mid bilowday in xukunada dilka ah ku fuliso maxaabiista xiran ee xukunada ku dhaceen ee ka tirsan kooxda Al-shabaab.

12/08/2025

WARARKA MAANTA 12ka Agoosto, 2025 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta: Yaa dagaal ka hiuriyey? Yaa raba inuu burburiyo State Madaxweyne Mudane Xassan Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay qoysaskiis iyo qaraabadiisa inay dhacaan hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maanta diidan inay shiraan mucaaradka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wakhtiga ka dhammaan rabaa oo doorasho cod iyo qof qaban doona Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay Taliyaha Nabad Sugida laba jeer Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!
Laascaanood 12ka Agoosto 2025 Daawo: Muuqaalka guud ee Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka Iyo Dib-u-heshiisiinta XFS Xildhibaan Mudane Cali Xoosh oo hoygiisa ku booqday Garaad Jaamac Garaad Cali Garaad Jaamac oo ka mid ah Hoggaan Dhaqanka Waqooyi Bari Soomaaliya.
-------
𝐃𝐇𝐀𝐌𝐌𝐀𝐀𝐃
Xafiiska Xiriirka iyo Warbaahinta
Muqdisho 12ka Agoosto 2025 Wadahadalladii u dhaxeeyay Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo madaxda mucaaradka ayaa habeenkii Isniinta burburay, ka dib markii ay ku guuldareysteen inay isku afgartaan arrimo muhiim ah, gaar ahaan hirgelinta nidaamka hal qof iyo hal cod.
Guddiga wadajirka ah ee loo xilsaaray diyaarinta war-saxaafadeed la filayay in lagu dhawaaqo Arbacada ayaa dib u dhigay kulamadoodii, iyadoo lagu wargeliyay in kulanka xiga uu dhici doono Talaadada maanta ee Agoosto 12.
Si kastaba ha ahaatee, rajo aad u yar ayaa laga qabaa in labada dhinac ay heshiis gaaraan, maadaama khilaafka siyaasadeed ee u dhexeeya ay sii xoogeysteen.
Dhanka kale, hogaamiyeyaasha mucaaradka ayaa kulan gaar ah ku yeeshay hoyga Ra’iisul Wasaarihii h**e Maxamed Xuseen Rooble, halkaas oo ay kaga tashanayeen tallaabada xigta haddii wadahadalladu si rasmi ah u burburaan.
Is-mari waaga taagan ayaa muujinaya kala fogaanshaha siyaasadeed ee sii baahaya, xilli dalka uu wajahayo isbeddelo doorasho oo la filayo in la dhaqan geliyo dhawaan.
New York 12ka Agoosto 2025 Intii lagu jiray dood furan oo ku saabsan amniga badda oo ay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay (UNSC) qabtay, ayaa Dowladda Soomaaliya waxay adkaysay muhiimadda ay leedahay Heshiiska Qaramada Midoobay ee Sharciga Badda (UNCLOS) oo ah aasaaska isticmaalka badaha dunida si nabad iyo iskaashi ah.
Wafdiga Soomaaliya ayaa sheegay in u hoggaansanaanta sharciyada badda ee caalamiga ah ay lagama maarmaan u yihiin dhisidda kalsoonida dalalka iyo u suurta-gelinta tallaabo mideysan oo wax ku ool ah oo lagula tacaalayo caqabadaha badda, sida burcad-badeednimada, kalluumaysiga sharci darrada ah, ka ganacsiga sharci darrada ah iyo khataraha deegaanka.
“Xushmaynta sharciyadan, iyadoo la ilaalinayo madax-bannaanida dowladnimada, waa tallaabo muhiim ah si loo dhiso kalsooni loona xaqiijiyo guusha dadaallada wadajirka ah,” ayaa lagu yiri bayaanka Soomaaliya.
Dooddan ayaa waxaa sidoo kale ka qaybgalay dalal xubno ka ah Golaha Ammaanka, mas’uuliyiin Qaramada Midoobay iyo khubaro badeed, iyadoo Soomaaliya ay muujisay sida ay uga go’an tahay iskaashiga gobolka iyo caalamka ee lagu xaqiijinayo badbaadada iyo amniga badda.
Soomaaliya, oo leh xeebta ugu dheer qaaradda Afrika, ayaa sanadihii la soo dhaafay wajahaysay caqabado waaweyn oo dhinaca badda ah, gaar ahaan burcad-badeednimada iyo kalluumaysiga sharci darrada ah ee saameeyay nolol maalmeedka bulshada xeebaha ku nool iyo dhaqaalaha dalka.
Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in iskaashiga caalamiga ah iyo u hoggaansanaanta UNCLOS ay kaalin weyn ka qaadan karaan ilaalinta kheyraadka badda, horumarinta dhaqaalaha badda (blue economy) iyo dhiirrigelinta nabadda gobolka Geeska Afrika.
Muqdisho 12ka Agoosto 2025 Wadahadalladii u dhaxeeyay Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo madaxda mucaaradka ayaa habeenkii Isniinta burburay, ka dib markii ay ku guuldareysteen inay isku afgartaan arrimo muhiim ah, gaar ahaan hirgelinta nidaamka hal qof iyo hal cod.
Guddiga wadajirka ah ee loo xilsaaray diyaarinta war-saxaafadeed la filayay in lagu dhawaaqo Arbacada ayaa dib u dhigay kulamadoodii, iyadoo lagu wargeliyay in kulanka xiga uu dhici doono Talaadada maanta ee Agoosto 12.
Si kastaba ha ahaatee, rajo aad u yar ayaa laga qabaa in labada dhinac ay heshiis gaaraan, maadaama khilaafka siyaasadeed ee u dhexeeya ay sii xoogeysteen.
Dhanka kale, hogaamiyeyaasha mucaaradka ayaa kulan gaar ah ku yeeshay hoyga Ra’iisul Wasaarihii h**e Maxamed Xuseen Rooble, halkaas oo ay kaga tashanayeen tallaabada xigta haddii wadahadalladu si rasmi ah u burburaan.
Is-mari waaga taagan ayaa muujinaya kala fogaanshaha siyaasadeed ee sii baahaya, xilli dalka uu wajahayo isbeddelo doorasho oo la filayo in la dhaqan geliyo dhawaan.

11/08/2025

WARARKA MAANTA 11ka Agoosto, 2025 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta:Yaa is-casilii doona Madaxweyne Mudane Xassan Iyo Raysal Wasaare Mudane Xamsa? Maxayse ku fashilantay xukuummadda Dan-Qaran? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay qoysaskiis iyo qaraabadiisa inay dhacaan hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maanta diidan inay shiraan mucaaradka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wakhtiga ka dhammaan rabaa oo doorasho cod iyo qof qaban doona Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay Taliyaha Nabad Sugida laba jeer Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!
Muqdisho 11ka Agoosto 2025 Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa xarunta Taliska Boliiska ku soo dhaweeyay Wefdi amni oo heer sare ah oo ka socda Jamhuuriyadda Ciraaq oo Muqdisho u jooga dhaqangelinta Hashiiski Amni iyo iskaashi ee labada Dawladood.
Kulan gaar ah oo Xarunta Taliska ka dhacay ayaa lagu falan qeeyey ambaqaadida hashiiskii dhacay oo Boliiska doorka uga aadan uu yahay is-weydaarsiga xogta sirdoonka, Helidda Tababaro gaar ah, dhisidda awoodaha la dagaallanka argagixisada iyo ka hortagga dambiyada abaabulan.
Markii uu soo dhammaaday kulanka ayuu Taliyuhu kormeer iyo barasho ahaan u geeyey wefdiga xarunta Taliska , Hogaanka Dambi baarista (CID), Xarunta Akadamiyadda Ciidanka , Taliska ilaalada Xeebaha iyo Xarunta Barbaarinta Caruurta Boliiska.
Muqdisho 11ka Agoosto 2025 Haddii ay ku dhaaftay – Codadka Soomaalida: Laga soo bilaabo weriye rajo sare leh illaa uu ka noqday sarkaal sare oo isgaarsiineed oo ka tirsan Wasaaradda Warfaafinta iyo Wacyigelinta Bulshada ee Dowlad Goboleedka Koonfur Galbeed , Cumar Mustafa Nuur waxa uu usoo adkaystay hanjabaado iyo caqabado kale isaga oo ku dadaalaya “inuu sheekooyin soo bandhigo” gudaha Soomaaliya – welina waxaa ka go’an inuu taageero horumarinta qaybta warbaahinta firfircoon oo leh xorriyadda xogta ama macluumaadka iyo kala-duwanaanshaha codadka Soomaaliyeed.
Puntland 11ka Agoosto 2025- Ciidanka Booliiska Puntland ayaa shacabka deegaanadiisa ugu baaqay inay ka feejignaadaan suurtagalnimada in firxadka Daacish ay ku dhuuntaan bulshada dhexdeeda.
War-saxaafadeed ka soo baxay Ciidanka Booliiska Puntland ayaa lagu sheegay in ay socdaan howlgallo cirka iyo dhulka ah oo lagu doonayo in lagu ciribtiro haraadiga kooxda Daacish ee ku sugan Togga Baallade iyo dhulka ku dhow.
Booliiska ayaa warkiisa ku sheegay in hawlgalka haatan uu marayo wejigiisii ugu dambeeyay, iyagoo tilmaamay inay socdaan diyaargarow cusub oo lagu xaqiijinayo in firxadka Daacish aysan helin meel ay ku dhuuntaan.
Warkan ayaa kusoo beegmay markii xalay diyaaradaha dagaalka ee Mareykanka ay duqeymo culus ka geysteen togga Baallade, halkaas oo ay ku sugan yihiin dagalamayaal ka tirsan kooxda Daacish oo loo gali waayay aaggooda..
Ilo-wareedyo dhinaca amniga ah ayaa u sheegay HOL in duqeyntan si gaar ah loogu beegsanayo xubno ka tirsan Daacish oo lagu sheegay inay isku uruursanayeen deegaannada Maraagade iyo Yucrin ee togga Baallade.
Puntland waxay sheegtay inay 700 askari oo cusub ku biirisay howlgallada ka socda Buuraha Cal Miskaad, iyadoo qorshaynaysa in bisha September lasoo afjaro howlgalka Daacish oo soo bilowday bishii December ee sanadkii h**e.
Bariire 11ka Agoosto 2025 Taliyaha Ciidanka AUSSOM, Sareeye Guud Sam Kavuma, ayaa booqday magaalada istiraatiijiga ah ee Bariire, taas oo dhowaan laga xoreeyay gacanta Al-Shabaab kadib howlgal milatari oo socday laba toddobaad.
Taliyaha ayaa bogaadiyay dadaalka ay muujiyeen ciidamada AUSSOM (oo ay hoggaaminayaan Uganda) iyo Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed (SNAF), isagoo ku tilmaamay guushan “tallaabo weyn oo loo qaaday dhanka nabadda iyo amniga Soomaaliya.”
S/Guud Kavuma oo ay wehliyeen saraakiil sare ayaa hoosta ka xarriiqay muhiimadda iskaashiga ka dhexeeya AUSSOM iyo Ciidamada Dowladda Federaalka Soomaaliya si looga adkaado khatarta Al-Shabaab.

Taliyaha Ciidanka Dhulka Soomaaliyeed, S/Guuto Khalid Abdullahi, ayaa uga mahadceliyay AUSSOM iyo saaxiibada caalamiga ah taageerada ay siiyeen howlgallada ay hogaamiyaan ciidanka Qaranka, isagoo carabka ku adkeeyay sida ay u muhiim tahay in la sii xoojiyo iskaashiga dhinacyada amniga.
Sidoo kale, General Joseph Musoke Ssemwanga, oo ah Taliyaha qeybta Uganda ee AUSSOM, ayaa mar kale xaqiijiyay sida ay uga go’an tahay AUSSOM hirgelinta Qorshaha ay Ciidamada Soomaaliya ay guud ahaan kula wareegayaan ammaanka Soomaaliya.
Magaalada Bariire, oo ku taalla gobolka Shabeellaha Hoose, ayaa la xoreeyay maalintii Jimcaha ee lasoo dhaafay kadib howlgal ballaaran oo ay iska kaashadeen AUSSOM, Ciidanka Difaaca Dadka Uganda (UPDF), iyo SNAF, Howlgalkan ayaa loo arkaa mid istiraatiiji ah oo fure u noqon kara sugidda amniga deegaannada kale ee gobolka.

si aad u hesho wararkii ugu dambeeyay Soomaaliya,Caalamka iyo madadaalo nagu soo biir

10/08/2025

WARARKA MAANTA 10ka Agoosto, 2025 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta: Maxuu Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre ugu baaqay inuu iscasilo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh ooi xukunka iyo siyaasadda dalka ku fashilmay? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay qoysaskiis iyo qaraabadiisa inay dhacaan hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maanta diidan inay shiraan mucaaradka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wakhtiga ka dhammaan rabaa oo doorasho cod iyo qof qaban doona Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay Taliyaha Nabad Sugida laba jeer Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!
Muqdisho 10ka Agoosto 2025
Muqdisho 10ka Agoosto 2025 Waxaa maanta lagu wadaa inay mar kale isku arkaan xarunta Madaxtooyada ee Villa Soomaaliya Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo xubnaha Mucaaradka shir xasaasi ah oo ay kaga doodi doonaan arrimaha Doorashooyinka iyo Dastuurka dalka.
Shirka ayaa diiradda lagu saarayaa qodobbada siyaasadeed ee ugu adag ee ay isku hayaan dowladda iyo mucaaradka, kuwaas oo kala ah, Wax ka beddelka Dastuurka KMG ah.
Golaha Samatabixinta ayaa dhaliil xooggan ka muujiyay isbeddellada lagu sameeyay dastuurka, iyaga oo sheegay in aan laga talo gelin dhammaan saamileyda siyaasadeed, taasoo dhaawici karta kalsoonida lagu qabo geeddi-socodka siyaasadeed, waxaana dooda ugu xoogan ay ka taagan tahay cutubka 4aad ee Dastuurka KMG ah.
Sidoo kale Waxaa muran xooggan ka taagan yahay nooca doorasho ee dalka ka dhici doonta sanadka 2026, Dowladda dhexe ayaa horay u sheegtay inay doonayso in doorasho qof iyo cod ah laga hirgeliyo guud ahaan dalka, halka mucaaradku ay dalbanayaan in marka h**e la helo xaalad amni iyo heshiis qaran oo sal adag leh iyo doorasho heshiis lagu wada yahay.
Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ku adkeystay muhiimadda ay leedahay in la isu yimaado si wadajir ahna looga hortago khataraha argagixisada, gaar ahaan kooxda Al-Shabaab.
Horey Madaxweyne Xasan Sheekh waxa uu muujiyay diyaar u ahaansho Dowladiisa inay jilciso mowqifyadii h**e si loo gaaro is-afgarad loona diyaar garoobo doorasho heshiis lagu yahay.
Golaha Samatabixinta ayaa ku adkaysanaya in geeddi-socodka dib-u-eegista dastuurka iyo doorashooyinka lagu saleeyo heshiis ballaaran oo lagu kalsoonaan karo.
Shirka maanta dhacaya ayaa loo arkaa mid fure u noqon kara xasilinta xaaladda siyaasadeed ee dalka, haddii laga miro dhaliyo, Inkasta oo wali heshiis k**a dambeys ah la gaarin, hadana kulankan ayaa astaan u ah in dhinacyadu ay diyaar u yihiin wadahadal iyo isu tanaasul.
Ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa Nabadsugidda Qaranka oo garab ka helaya ciidanka dowladda Uganda ee qeybta ka ah howlgalka Midowga Afrika ee AUSSOM ayaa howlgalo wadajir ah ka wada deegaano ka tirsan gobolka Shabeellaha Hoose.
Ciidamadaan iskaashanaya ayaa howlgalada xooggooda ka wada tuulooyinka hoostaga Bariire oo maalin lanhor ciidamadan si buuxda ugala wareegeen kooxda Al-shabaab, kadib dagaalo culus oo mudo todobaad ah halkaasi ka socday.
Masuuliyiinta iyo saraakiisha ciidanka dowladda Fedaraalka Soomaaliya ee horkacaayo howlgalada ayaa howlgalada ku sheegay iney yihiin kuwa si buuxdo loogu xaqiijinaayo amniga deegaanka Bariire iyo deegaanada ku dhadhaw.
Shabelle Hoose 10ka Agoosto 2025 Wararku waxay intaasi ku darayaan in deegaanada hoostaga Bariire si weyn loogu arkayo diyaaradaha duulliye la’aanta ee Drones-ka iyo kuwa Qumaatiga u kaca oo dul wareegaya hawada deegaanadaas oo wali la tuhunsan yahay in kooxdu qeybo ka mid ah kaga sugan tahay.
Si kastaba ha ahaatee howlgaladaan sida wadajirka ah uga wadaan deegaanka Bariire ciidanka dowladda Soomaaliya iyo kuwa Uganda ayaa ah mid daba socda howlgalo mudo todobaad ah qaatay oo Al-shabaab looga xureeyay deegaanka Bariire, kaasoo dowladda Fedaraalka ku tilmaamtay isgoys muhiim u ah dagaalka Al-shabaab ee ka socda gobolka Shabeelllaha Hoose.
Ugu dambeyntii Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi ayaa dhankiisa sheegay in howlgallada ka dhanka ah Al-shabaab ay sii socon doonaan inta guud ahaan dalka laga ciribtiraayo maleeshiyaadka Al-shabaab.
Puntland 10ka Agoosto 2025 Maalmo kaddib markii qarax miino lagu dilay saraakiil ciidan, ayaa maamulka Puntland wuxuu ciidamo cusub u daad gureeyay buuraha Calmiskaad, si loo qaado wajigii ugu dambeeyay ee howlgalka ka dhanka ah kooxda Daacish.
Howlgalka ayaa toddobaadyadii lasoo dhaafay hoos u dhacay, kaddib markii ciidamadu dib uga soo gurteen Togga Miiraale, taasoo Daacish fursad u siisay inay miinooyin khasaare geystay ku aasaan waddooyinka sahayda usoo marto.
Guutooyin cusub oo ka tirsan ciidanka Puntland ayaa shalay gaaray deegaanka Xabley, iyagoo halkaas ugasii sii dhaqaaqay dhanka goobaha lagu tuhunsan yahay in ay ku dhuumaalaysanayaan dagaalyahanada Daacish.
Sidoo kale, ciidamada Puntland ayaa madaafiic ku garaacay fariisimo kooxda ay ku leedahay buuraha.
Kooxda Daacish ayaa hadda isku uruursatay laba meelood oo muhiim ah oo ay adag tahay in gudaha loogu galo. Waa Buuraha Xabley iyo Togga Baallade. Labadan goobood ma laha waddooyin ay ciidamadu ku geli karaan gaadiid dagaal, taasoo ku qasbeysa ciidamada in ay isticmaalaan awr ama diyaarado si ay u gaarsiiyaan raashinka iyo biyaha.
Saraakiil ka tirsan laamaha amniga ayaa sheegay in howlgalka lagu soo afjarayo kooxda Daacish uu socon karo ilaa bisha September. Waxaa lagu qiyaasay in buuraha ay ku sugan yihiin in ka badan boqol dagaalyahan oo ay wehliyaan horjoogayaal sare.

si aad u hesho wararkii ugu dambeeyay Soomaaliya,Caalamka iyo madadaalo nagu soo biir

09/08/2025

WARARKA MAANTA 9ka Agoosto, 2025 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta: Yaa mooshinka lagu ridayo Raysal Wasaare Mudane Xamsa dabada ka riixaaya? Maxuu Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre ugu baaqay inuu iscasilo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh ooi xukunka iyo siyaasadda dalka ku fashilmay? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay qoysaskiis iyo qaraabadiisa inay dhacaan hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maanta diidan inay shiraan mucaaradka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wakhtiga ka dhammaan rabaa oo doorasho cod iyo qof qaban doona Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay Taliyaha Nabad Sugida laba jeer Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!
Muqdisho 9ka Agoosto 2025 Xukuumad dhiigmiirato ah:
Dawladaha nugul sida Soomaaliya oo kale hoggaamintu ma aha awood la hanto ee keli ah, waase in la soo celiyo kalsoonidii dadka u dhexeysay, aaminaddii ay dowladda ku qabeen iyo midaynta qaranka kala qoqoban.
Nasiibxumo, maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuu qaaday waddo taa lid ku ah. Halkii uu Soomaaliya xasillin lahaa, wuxuu xoojiyey musuqmaasuqa iyo kala qaybsanaanta, isagoo dantiisa shakhsiga ah ka hor mariyey middii shacabka.
Hoggaamiyayaasha dhabta ahi, waxay u adeegaan dadkooda, dhiigmiiratadu se waxay u adeegaan naftooda. Xukunka MXS wuxuu noqday ganacsi qoyseed (family enterprise), damiirka dadka oo la iibsado, hantidii dadweyne oo loogu takrifalo sidii mid gaar ah, iyadoo loo qaybinayo xulafada siyaasadeed, xubnaha qoyska, iyo geesawayn kooban oo macaash doon ah, halka danyartii ay kadeedan yihiin oo ay silcayaan. Tani ma aha hoggaamin ee waa b**b iyo dhac.
Sharciyada Xukuumadda waxa lagu dhisaa waxqabad ee laguma dhiso khudbado maran. Waxaan aragnaa tiyaatar siyaasadeed, munaasabado dhoolatus ah iyo ballanqaadyo wax-k**a-jiraan ah, iyadoo argagexisadii soo xoogaysanayso, caddaaladana la iibsanayo sidii loo kala lacag badan yahay, adeegyadii asaasiga ahaana ay sii gabaabsanayaan.
Musumaasuqii ayaa sidii furuqii u faafay, nin walbow naftaa iyo wixii aad soo gaarto xaabso ayey noqotay eexdii ayaa la sharciyeey, isla xisaabtankiina waa la xabaalay, natiijadii waxay noqotay,, xukuumaddii in ay lumisay kalsoonidii shacabka, muwaddiniintiina ay ku ridday quus iyo niyadjab wayn.
Hab-dhaqankaan lagu naaxinayo geesawaynta taageersan maamulka, qoyska iyo xulafada siyaasadeed oo keliya ah waa eex sumaysan oo shidaalinaysaa caro xooggan, wiiqaysana midnimadii qaranka, waxaayna dhiirrigelinaysaa kooxaha argagexisada ah.
Furimihii dagaalka waa la soo banneeyey, ciidanka dowladda waxaa loo adeegsadaa barakicinta danyarta lagala baxayo dhulka dowladda ee laga iibanayo ganacsato iyaguna dhiigmiirato ah, waxaa kaloo ciidanka loo adeegsadaa in qalalaase looga abuuro maamul gobolleedyada, (Raaskambooni iyo Gedo) ayaa tusaale ah. Dhanka kale, ciidankeennii waxa lagu hayaa mushahar yari, agab yari iyo niyad jabin joogto ah, iyada oo ay xulafadii madaxweynaha oo keli ah ay hodmayaan.
Soomaaliya ma awoodi karto xukuumad u talisa nafteeda ee aan dadkeeda u talin. Waxaan u baahannahay hoggaan mudnaanta siiya dhismaha kalsoonida shacabka iyo aaminadda ay dowladda ku qabaan, taasoo ku iman karta caddaalad, sinnaan, hawl hufnaan, karti iyo waxqabad.
Waa in aynaan daawan danyarta xaqooda la duudsiinayo, waa in innagoo isku duuban aan ka hortagno imbaraadooriyadda musuqa iyo maamulka dhiigmiiradka ah ee jidka burburka inoo wada.
Xilligii isbeddelku waa hadda.
Muqdisho 9ka Agoosto 2025 Iyada oo qayb ka ah taageerada joogtada ah ee lagu xoojinayo wax ka qabashada xadgudubyada ku salaysan jinsiga (GBV) ee Soomaaliya, ayey UNTMIS dhowaan ku qabatay Kismaayo tababar ku saabsan Habraaca Hawlgelinta Heerka Baarista kiisaska xadgudubyada ku salaysan jinsiga.
Tababarkan ayaa isku keenay 29 xubnood oo ka kala socday maamulka Jubaland, bulshada rayidka ah iyo hay’adaha Qaramada Midoobay, iyadoo qabanqaabada ay la haayeen khubaro ka socotay Booliska QM, tababarka ayaa diiradda lagu saaray dib u eegista hannaanka baarista xadgudubyada iyadoo la eegayo badqabka xuquuqda dhibanayaasha, diyaarinta habraacan waxaa qeybka ahaa ciidamada booliska Jubaland.
Muqdisho 9ka Agoosto 2025 Xildhibaan Cabdi Ladiif Muuse Nuur (Sanyare), oo ka tirsan Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, ayaa xaqiijiyay in mooshin kalsooni kala-noqosho ah laga diyaarinayo Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Xamsa Cabdi Barre.
Xildhibaanku wuxuu sheegay in mooshinka loo qorsheeyay in la keeno Golaha Shacabka maalinta Sabtida ah ee taariikhdu tahay 23ka Agoosto 2025, haddii Alle idmo.
Sida uu sheegay, waxaa mooshinka h**ey u saxiixay illaa 120 xildhibaan, halka ay hadda ka dhiman yihiin 20 saxiix oo kaliya si mooshinka si rasmi ah loo horgeeyo Baarlamaanka.
Xildhibaan Sanyare ayaa xusay in xildhibaan kasta oo doonaya inuu mooshinka ku biiro ama "cibaadaysto" sida uu hadalkiisa u dhigay, uu si toos ah ula soo xiriiri karo.
"Mooshinka kalsooni kala-noqoshada Xukuumada Xamse Cabdi Bare, ee lakeeni doono maalinta sabtida ah 23 Augast insha allaah, waxaa saxiixay xildhibaabano gaaraya 120 mudane, wali waxaa naga dhiman 20 mudane, xildhibaankii raba inuu cibaadaysto aniga ha ilasoo xiriiro." Ayuu qoraalkiisa kuyiri Sanyare.
Inkasta oo uusan si toos ah u sheegin sababta rasmiga ah ee mooshinka keentay, haddana wararka la xiriira arrintan ayaa muujinaya in ay jiraan walaacyo siyaasadeed iyo khilaafyo gudaha Golaha Shacabka ah oo la xiriira hab-maamulka Xukuumadda iyo waxqabadka Ra’iisul Wasaaraha.
Xaaladda Siyaasadeed ee Dalka, Mooshinada noocan oo kale ah ayaa h**ey uga dhacay Soomaaliya, waxaana ay qeyb ka yihiin nidaamka dimoqraadiyadda baarlamaaniga ah ee dalka.
Si kastaba ha ahaatee, mooshin kasta oo la keeno wuxuu maraa habraacyo sharci ah oo ku xusan dastuurka kumeel-gaarka ah ee Soomaaliya iyo xeer hoosaadka Golaha Shacabka.
Somaliland 9ka Agoosto 2025 Somaliland waxa ka bilaabmay kacdoon lagaga soo horjeedo shirkadaha isgaadhsiinta ee Telesom iyo Somtel kadib markii ay shalay si lama filaan ah kor ugu qaadeen qiimaha adeegga xidhmooyinka internetka ee ay bixiyaan.
Labada shirkadood ee Telesom iyo Somtel ayaa ku heshiiyay in ay ku dhawaad libinlaab kordhiyaan qiimaha lagu iibsado xidhmooyinka internetka ee kala duwan, taasi oo si degdeg ah baraha bulshada uga abuurtay kacdoon dadweyne.
Mudo haraado goosgoos ah ayaa ka dhacay meelo kamid ah Somaliland, iyadoo mudaharaad weyn loo ballamay maalinta Axadda ee berri. Mudaharaadkan ayay shacabku si xoog ah uga abaabulayaan baraha bulshada
Ilaa saddex qof ayaa la sheegay in ay xalay ku dhaawacmeen iska horimaad booliiska iyo dad cadhaysan ku dhexmaray xaafadda Siinay ee Hargeysa.
Dhanka kale, Wasaaradda Isgaadhinta iyo Tiknoolajiyada ayaa sheegtay in ay isugu yeedhay shirkadaha laga cabanayo, isla markaana ay Sabtida maanta go’aan ka gaadhi doonaan korodhka qiimaha internetka, iyadoo sheegtay in shacabku ay mudan yihiin in la dhagaysto cabashadooda.
Booliiska Somaliland ayaa dhankooda sharci-darro ku tilmaamay mudaharaadada la abaabulayo, waxa uu ku dooday in ay dambi tahay in la qabto mudaharaad aan oggolaansho looga haysan Wasaaradda Arrimaha Gudaha.
"Si loo ilaaliyo amniga guud iyo badqabka hantida muwaadiniinta, lama oggolaan doono nooc kasta oo dibadbax ah oo aan haysan fasax qoraal ah oo ka yimid Wasaaradda Arrimaha Gudaha iyo Amniga," ayaa lagu yidhi qoraal kasoo baxay booliiska.
Hadalka booliiska ayaa ka hor imanaya doodii uu xisbiga Waddani qabay xilligii uu mucaaradka ahaa ee ahayd “in mudaharaadku uu xalaal yahay oo aan loo baahnayn in oggolaansho looga soo qaato Wasaaradda Arrimaha Gudaha”, iyadoo xukuumadda talada haysaa ay xilka timid kadib mudaharaado ay dad badani ku dhinteen oo ay iyadu horseed ka ahayd.
Ganacsatada Somaliland ayaa ku caan ah in ay markasta kor u qaadaan qiimaha adeegyada muhiimka ah iyo maciishadda, taasi oo nolosha bulshada ka dhigtay mid qaali ah oo aan si fudud loo goyn karin.
"Ceerigaabo, Burco, Berbera, Gabiley, Boorama – dhammaan dalka Axadda dhiniciina iska abaabula. Waa mudaharaad dalka oo dhan ah, Hargeysa qudha maaha. Dadka ayaa ka badan ganacsatada. Haddii aynaan ka hortegin, quutal-daruuriga ayaa ku xiga," ayuu yidhi Garyaqaan Guuleed Dafac oo horseed u ah dadka abaabulaya mudaharaadada.
Dadweynaha ayaa ka warsugaya go’aanka kasoo bixi doona kulanka shirkadaha iyo xukuumadda, kadibna waxa xigi doona tallaabada shacabka haddii wax natiijo ahi ka dhalan waayaan kulanka, sida ay sheegayaan dadka baraha bulshada uga ololaynaya kacdoonka.
Muqdisho 9ka Agoosto 2025 Ciidamada Uganda ee qeybta ka ah howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya ayaa khasaare weyn kala kulmay howlgalkii lagu qaaday degmada Bariire oo dib gacanta dowladda ugu soo laabatay maalintii Jimcaha ahayd.
Ilo-wareedyo ayaa xaqiijiyay in ugu yaraan 17 askari oo ka tirsan ciidamada Uganda (UPDF) ay ku dhinteen howlgalka, waxaana ku jiray lix askari oo toddobaadkan ku geeriyooday qarax gaari (VBIED) oo lala beegsaday kolonyadooda.
Si kastaba ha ahaatee, ciidamada ayaa guulo dhanka dagaalka ah gaaray iyaga oo gacanta ku dhigay afar ka tirsan dagaalyahanada Al-Shabaab intii lagu guda jiray wejigii ugu dambeeyay ee qabsashada Bariire.
Qabsashada Barire waxaa ka h**eeyay la wareegista tuulooyinka Sabiid iyo Caanole.
Tallaabada xigta ayaa noqoneysa Awdheegle oo ah magaalo istiraatiiji ah, Saraakiisha milateriga ayaa sheegay in qabsashada Awdheegle ay noqon doonto howlgalkii ugu adkaa ilaa hadda.
Haddii Awdheegle la qabsado, waxay taasi noqon doontaa guul weyn, maadaama ay dowladda dib ula wareegi doonto dhammaan shanta buundo ee muhiimka ah ee gobolkaas, Sidoo kale, waxay Al-Shabaab ku khasbi doontaa in ay dib ugu gurtaan waqooyiga webiga Shabelle.

si aad u hesho wararkii ugu dambeeyay Soomaaliya,Caalamka iyo madadaalo nagu soo biir