01/10/2025
⚖️ สิทธิในการฟ้องล่ามแปลผิด: เปรียบเทียบกรณีศึกษาไทย สหรัฐฯ และสหภาพยุโรป 🌍 อ่านเพิ่มเติม: https://www.facebook.com/share/p/1A6K643G97/
⚖️ สิทธิในการฟ้องล่ามแปลผิด: เปรียบเทียบกรณีศึกษาไทย สหรัฐฯ และสหภาพยุโรป (ต้องพิสูจน์แล้วว่าเกิดความเสียแล้วจากการแปลผิดของล่าม) 🌍 สิ่งที่สำคัญคือ หลังจากบันทึกคำเบิกความในศาลแล้ว ศาลท่านจะให้ล่ามแปลเอกสารที่บันทึกโดยการทำ Sight Translation ให้ฟัง ทนายและผู้ที่มีความรู้ด้านภาษาที่ไปด้วย หากเห็นว่า แปลไม่ถูกต้อง ต้องกำชับพยานชาวต่างชาติว่า ห้ามลงนามในเอกสารใด ๆ จนกว่าจะมีการแก้ไขคำแปลใหม่ให้ถูกต้องเท่านั้น (ให้ล่ามไปแจ้งกับศาลเองว่าแปลผิด ให้ท่านแก้ให้ ซึ่งน้อยเปอร์เซนต์มากที่ท่านจะแก้ให้)
ในวันที่ล่ามรุ่นใหม่อีโก้สูงมาก และครูบาอาจารย์ก็มั่นมาก มาทำล่ามในศาล หากมีการแปลผิดและเกิดความเสียหายภายหลัง ให้ฟ้องทุกคนตามสิทธิทันที
การใช้ล่ามในกระบวนการยุติธรรมถือเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานที่ได้รับการรับรองทั้งในกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหว่างประเทศ หากล่ามแปลผิดพลาด ย่อมส่งผลโดยตรงต่อสิทธิของคู่ความและความเป็นธรรมของการพิจารณาคดี คำถามสำคัญคือ “ผู้เสียหายสามารถฟ้องร้องล่ามได้หรือไม่ และอย่างไร” โพสต์นี้มุ่งวิเคราะห์สิทธิในการฟ้องร้องล่ามแปลผิดในประเทศไทย โดยเปรียบเทียบกับกรณีศึกษาของสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรป เพื่อสะท้อนถึงกลไกคุ้มครองสิทธิและมาตรฐานการตีความทางกฎหมายในระดับสากล
1️⃣ สิทธิในการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรมและบทบาทของล่าม
สิทธิในการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรม (fair trial) ถูกบัญญัติใน กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ICCPR, 1966) มาตรา 14 ซึ่งไทย สหรัฐฯ และรัฐสมาชิกสหภาพยุโรปต่างเป็นภาคี โดยกำหนดให้ผู้ที่ไม่เข้าใจภาษาของศาลมีสิทธิได้รับความช่วยเหลือจากล่ามโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย (United Nations, 1966) การแปลผิดพลาดจึงถือเป็นการละเมิดสิทธิดังกล่าว
2️⃣ กรณีศึกษาในประเทศไทย
ในประเทศไทย รัฐธรรมนูญและประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 13 กำหนดสิทธิในการมีล่ามหากคู่ความไม่เข้าใจภาษาไทย อย่างไรก็ดี ปัญหาที่เกิดขึ้นบ่อยคือ ล่ามไม่มีมาตรฐานวิชาชีพ และไม่มีระบบขึ้นทะเบียนที่เข้มแข็ง หากล่ามแปลผิด ผู้เสียหายสามารถร้องเรียนต่อศาล หรือดำเนินการฟ้องแพ่งฐานละเมิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 420 ได้ ทั้งนี้ ปัจจุบัน มีการฟ้องล่าม แต่มีการนำมาเปิดเผยทางสาธารณะน้อย
3️⃣ กรณีศึกษาในสหรัฐอเมริกา
สหรัฐอเมริกามีกฎหมาย Court Interpreters Act 1978 ซึ่งกำหนดมาตรฐานการใช้ล่ามในศาลรัฐบาลกลาง และศาลได้วางบรรทัดฐานว่า หากล่ามแปลผิดจนทำให้จำเลยเสียสิทธิในการสู้คดี ถือเป็นการละเมิดรัฐธรรมนูญ (Sixth Amendment) ตัวอย่างเช่น คดี United States v. Mosquera ศาลได้กลับคำพิพากษาเนื่องจากการตีความของล่ามไม่ถูกต้อง (González, Vásquez, & Mikkelson, 2012) การฟ้องร้องสามารถกระทำได้ทั้งในเชิง “ineffective assistance of counsel” ที่รวมถึงบริการล่าม และการร้องเรียนต่อศาลอุทธรณ์
4️⃣ กรณีศึกษาในสหภาพยุโรป (EU)
สหภาพยุโรปได้ออก Directive 2010/64/EU ว่าด้วยสิทธิในการล่ามและการแปลในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ซึ่งบังคับให้ประเทศสมาชิกจัดให้มีล่ามที่มีคุณภาพ และเปิดโอกาสให้ผู้เสียหายร้องเรียนหรือนำประเด็นการแปลผิดเข้าสู่การอุทธรณ์ได้ (European Union, 2010) หลายประเทศ เช่น สหราชอาณาจักรและเยอรมนี มีกลไก การขึ้นทะเบียนล่ามศาล (Court-registered interpreters) และมีบทลงโทษต่อผู้ที่ทำหน้าที่บกพร่อง เช่น เพิกถอนการขึ้นทะเบียนหรือเรียกค่าเสียหาย
5️⃣ การเปรียบเทียบและข้อเสนอเชิงนโยบาย
🇹🇭 ไทย: สิทธิมีอยู่ตามรัฐธรรมนูญและ ICCPR แต่ขาดระบบคุ้มครองและบรรทัดฐานคดีที่ชัดเจน
🇺🇸 สหรัฐฯ: มีกฎหมายเฉพาะและแนวคำพิพากษาศาลที่ยอมรับว่า การแปลผิดอาจเป็นเหตุเพิกถอนคำพิพากษาได้
🇪🇺 สหภาพยุโรป: มีระบบมาตรฐานกลางและการบังคับใช้กฎหมายร่วมกัน ทำให้ผู้เสียหายมีช่องทางร้องเรียนและเยียวยาที่ชัดเจนกว่า
ข้อเสนอสำหรับประเทศไทยคือ ควรมีกฎหมายเฉพาะว่าด้วยล่ามในกระบวนการยุติธรรม กำหนดมาตรฐานการขึ้นทะเบียน และสร้างกลไกตรวจสอบเพื่อรับรองสิทธิของคู่ความอย่างแท้จริง เช่น ให้มี Check Interpreters เข้าไปทำหน้าที่ตรวจสอบการแปลของล่ามได้
✅ บทสรุป
👉 สิทธิในการฟ้องล่ามแปลผิดมิใช่เพียงเรื่องส่วนบุคคล แต่เป็นประเด็นสิทธิมนุษยชนและหลักนิติธรรม การศึกษาเปรียบเทียบพบว่า สหรัฐฯ และสหภาพยุโรปมีกลไกที่ก้าวหน้าและชัดเจนกว่าประเทศไทย ดังนั้น การปฏิรูปเชิงนโยบายและกฎหมายในไทยจึงมีความจำเป็น เพื่อให้สิทธิในการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรมได้รับการคุ้มครองอย่างแท้จริง
⚖️⚖️ อ่านเพิ่มเติม: Suing Court Interpreters for Negligence: Evidence and Implications https://www.seaproti.org/article/suing-court-interpreters-for-negligence-evidence-and-implications/
📚 เอกสารอ้างอิง (References)
👉 European Union. (2010). Directive 2010/64/EU of the European Parliament and of the Council on the right to interpretation and translation in criminal proceedings. Official Journal of the European Union.
👉 González, R. D., Vásquez, V. F., & Mikkelson, H. (2012). Fundamentals of Court Interpretation: Theory, Policy, and Practice (2nd ed.). Durham, NC: Carolina Academic Press.
👉 United Nations. (1966). International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). Adopted by the UN General Assembly Resolution 2200A (XXI).
