23/07/2025
หน้าฝนระวังเชื้อราให้เด็กๆ ด้วยน้า 🌧️⛈️
“หน้าฝนระวังเชื้อราและพิษจากเชื้อราเจริญในอาหาร หญ้า ฟาง ธัญพืช สำหรับเลี้ยงกระต่ายและสัตว์กินพืช”
โดย รศ.น.สพ.ดร.สมโภชน์ วีระกุล (อ.แก้ว)
ในธรรมชาติเชื้อราจะปนมากับหญ้าและพืชต่างๆ ในปริมาณเพียงเล็กน้อยจะไม่เกิดผลต่อสุขภาพเพราะกลไกในทางเดินอาหารป้องกันตัวเองได้ และในร่างกายเองก็มีกลไกปกป้องตนเองจากเชื้อรา สปอร์ และพิษได้ ทั้งตัวมาโครเฟจในอัลวีโอไลในปอด หรือกระบวนการจับกินสิ่งแปลกปลอมของเซลล์อักเสบ แต่เมื่อไรหญ้าถูกความชื้น และมีอุณหภูมิที่เหมาะสมจะทำให้เชื้อราที่ปนในสิ่งแวดล้อมต่างๆ เจริญเติบโตได้ แม้ว่าราจะมีทั้งที่เป็นประโยชน์ด้วย สิ่งเป็นโทษก็มีถ้าได้รับปริมาณมาก โดยสามารถพบอาการหลายระบบ โดยพบว่ากลุ่มไมโคท็อกซิน ทำให้เกิดอาการในระบบทางเดินอาหาร ตับ ไต และระบบสืบพันธุ์ในกระต่ายได้
นอกจากพบในหญ้า ฟาง และพืชต่างๆ จะพบได้ง่ายในพบอาหารเม็ด และธัญพืช ในหน้าฝนจึงต้องหมั่นสำรวจพืชและอาหารเม็ดที่บ้านและก่อนให้สัตว์กิน เพราะเกิดขึ้นได้ง่ายและทันทีเมื่อชื้น
ข้อมูลทางวิชาการที่เกี่ยวข้อง:
ยกตัวอย่างพิษจากเชื้อราที่พบบ่อย และขนาดพิษจากเชื้อรา เช่น อะฟลาท็อกซิน (aflatoxins) ที่มักพบในหญ้า ฟาง ที่ก่อปัญหาในสัตว์ต่างๆ ที่กินหญ้าแต่การเกิดในกระต่ายได้จะมีค่าเฉลี่ยสูงถึง 300 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักหนึ่งกิโลกรัม เมื่อเทียบกับสัตว์ชนิดอื่นๆ จะอยู่ระหว่าง 0.55-17.9 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัวหนึ่งกิโลกรัมเท่านั้น (Mezes, 2008) การกินหญ้าที่ปนเปื้อนเชื้อราในปริมาณเพียงเล็กน้อยและพบได้เป็นปกติ (normal flora) ตามธรรมชาติ สัตว์จึงทนและมีวิธีต้านทานด้วยภูมิคุ้มกันอยู่โดยไม่พบความผิดปกติ แต่อย่างไร เมื่อพบเชื้อราปนเปื้อนในอาหาร ควรหลีกเลี่ยงไม่ให้สัตว์กิน แม้ว่าจะมีปริมาณเพียงเล็กน้อย
ถ้าเกิดพิษขึ้นจะพบอาการอะไรบ้าง:
จะพบอาการหลากหลาย ในหลายระบบ และความเป็นพิษจะขึ้นกับขนาดที่ได้รับ ยกตัวอย่างในกระต่าย ถ้าได้รับสารพิษไมโคท็อกซินชนิด deoxynivalenol ปริมาณ 1.5 มก/กก ในลูกกระต่ายหย่านมทุกวันจะทำให้แคระแกร็น น้ำหนักไม่ดี และภูมิลดลงได้ แต่ก็ถือว่าเป็นปริมาณที่สูงมากกว่าจะได้รับในขนาดนั้นได้ในธรรมชาติ แต่สิ่งนี้มาจากการทดลอง สำหรับ aflatoxin เมื่อได้รับในปริมาณที่สูงในสัตว์ต่างๆ จะพบอาการตั้งแต่ซึม เบื่ออาหาร ท้องเสีย ถ่ายเหลวและมักพบเห็นแบบเป็นมูก (mucoid enteritis) ในรายที่ได้รับปริมาณสูง (lethal dose) จะตายได้ ยังพบไมโคท็อกซินที่เป็นพิษอีกหลายชนิดที่มาจากอาหารทีความชื้นสูง ได้แก่ ochratoxin A, zearalenone เป็นต้น
การป้องกัน:
ดังนั้น ป้องกันสัตว์ได้รับเชื้อราและพิษจากเชื้อรา ควรเก็บหญ้าในที่เย็นและแห้งตามคำแนะนำ ระมัดระวังน้ำฝนหรือน้ำทำให้เปียกชื้น จะเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดความชื้นและเชื้อราเจริญเติบโต จึงต้องระวังมากขึ้นในช่วงฤดูฝนที่มีความชื้นสูงมาก เพราะเกิดได้ง่ายและทันที
#กระต่าย #อาหารเชิงบำบัด #อาหารกระต่าย #เลี้ยงกระต่าย #อาหารเพื่อสุขภาพ #อาหารเพื่อสุขภาพกระต่าย #โภชนาการกระต่าย
#อาหารสัตว์กินพืช #หญ้ากระต่าย ดูน้อยลง #แรนดอล์ฟ #อาหารกระต่าย #หญ้าทิโมธี
