25/02/2023
Atatürk, Hatay meselesini anlatıyor:
Bir askeri hareketin başlangıcı gibi yorumlanabilecek şekilde tertip ettiğim Güneydoğu Anadolu seyahatini; Hatay’daki Türk çoğunluğunun antlaşmalarla da kabul edilmiş açık haklarını korumak bahsinde ne derecede hassas ve azimli olduğumuzu, işin birtakım oyunlarla veya ihmallerle sürüncemede kalmasına katiyen tahammülü olmadığını göstermek için ihtiyar ettim…
Kısacası Fransızların meseleyi uzatıp dejenere etmeye çalıştıklarını, müstemleke memurlarının şuursuz ve insafsız hareketlerini gün geçtikçe arttırdıklarını, bizim Hükümetin de işi, lüzumu kadar sıkı tutmadığını görüyordum. Davamız, böyle sürüncemede kaldıkça bilhassa Türk ahaliye reva görülen şiddetli baskı devam ettikçe, bir gün (Hatay’da) büyük ve kanlı bir hadise olabilirdi; bu yüzden iki taraf, hiç istemedikleri halde silahlı bir çatışmaya sürüklenebilirdi. İşte bu hal ve ihtimalleri ortadan kaldırmak, herkesi vaktinde ikaz etmek içindir ki, harekete geçtim; başka bir ifade ile ben bu hareketi, memleketi harbe sokmak için değil, tam tersine ondan kurtarmak için yapmış bulunuyorum.
1921 senesindeki anlaşmayı yapanların başında ben vardım; o zaman Franklin Bouillon ile bu konuda çok şeyler konuşmuştuk. Onları şimdiki Fransız idarecileri öğrenmemiş veya unutmuş olsa bile ben asla unutmadım ve unutamam. Bu itibarla defalarca, hatta Fransız Sefiri Ponsot’ya da açıkça söylediğim gibi, dava benim şahsi davamdır ve icap ederse yine şahsen halletmem gerekir.
Böyle bir zaruret karşısında, yani işi silahlı bir hareketle halletmek zorunda kalırsak, tutacağım yolu da çoktan kararlaştırmış bulunuyorum; derhal Devlet Reisliğinden, hatta mebusluktan istifa edeceğim, serbest bir Türk vatandaşı olarak bu işte çalışan arkadaşlarla beraber Hatay topraklarına geçeceğim. Oradaki mücahitlerle ve Anavatandan kaçıp bize katılacağından şüphe etmediğim kuvvetlerle meseleyi yerinde ve içten halletmeye çalışacağım; isterse Türkiye Hükümeti, beni ve arkadaşlarımı asi ilan eder ve hakkımızda takibat da yapar.
Kaynak: Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar