28/08/2025
Son iki günde 12 saatlik bir yola şehirler arası otobüs ile gidip geldim.
Evet, ben biraz fazla dikkatli bir insanımdır lakin toplam 24 saat süren yolculukta gördüklerim/yaşadıklarım da hiç hoş değildi.
Dolayısıyla bazı (ilkokul seviyesindeki) adabı muaşeret kurallarından bahsetmek/hatırlatmak istiyorum.
İlk öncelikle (ve özellikle) gençler;
1- 40 kişinin olduğu bir ortamda; sevgili, kanka vs. ile saatlerce (insanların duyacağı şekilde) telefonla konuşulmaz. Argo, hakaret, kahkaha ve şakalar hiç yapılmaz. Kimse sizin keyfi-ergen muhabbetlerinizi dinlemek zorunda değildir.
2- Toplu taşımaların hiçbirinde Instagram, Tiktok ve her ne halt ise yüksek sesle içerik izlenmez. Bu dünyanın herhangi bir yerinde de hoş görülecek bir davranış değildir ve insanları fazlasıyla rahatsız etmekte/germektedir.
3- Toplum içerisinde öpüşülmez, sevişilmez. Özelikle 12 saat yolculuk yapacağınız bir ortamda bu tarz davranışlarda bulunup bir de etrafa 'hayırdır, bir sorun mu var' şeklinde bakışlar hiç atılmaz. Anormal olan sizin davranışınız, insanların yadırgaması değil.
4- (Özellikle bayanlara bu);
İki kişilik koltukta yanınız boş ise biraz rahat oturulabilir evet, ancak arkanızı koridora (yani insanlara) dönerek yatmak, üstelik bir örtü dahi kullanmamak nereden bakılırsa bakılsın saygısızlıktır.
Bu durum ayrıca erkekler için-de geçerlidir.
Not: Evet gençler en özgür, en asi, en farklı vesaire sizsiniz, tamam.
Ama emin olun bu kadar da değil.
İnsanların size sessiz kalması cahil-bela eğrisine olan tecrübelerine dayanmaktadır.
Bunu fazla zorlamayın.
5- (Bu orta yaş ve üstü için daha çok)
Uzun otobüs yolculukları ayaklarda sıvı birikmesine neden olabilir, bu doğaldır.
Ancak eğer ayakkabılarınızı çıkaracaksanız ayaklarınızın temiz ve kokmuyor olduğundan emin olmalısınız. Orası sizin eviniz değil.
6- (Bu genel)
Toplum içerisinde dakikalarca cix, vick gibi sesler çıkarılmaz. Eğer dişinizde birşey kaldıysa, kürdan denilen icattan yararlanabilir,
İlk molada ağzınızı çalkalayabilir veya dişlerinizi fırçalayabilirsiniz.
7- Koltuk (binişten inişe kadar) tamamen arkaya yatırılmaz. İnsanların önemli bir kısmı (bel rahatsızlığı vs.) dik oturmayı tercih eder ve bunun bedelini öndeki koltuğun ağzının içine girmesiyle ödemek zorunda değildir.
8- Koridorda yürürken oturan yolculara/koltuklarına ön-arka yaslanılmaz. Sizin bel seviyenizin oturan kişinin suratına denk geldiğini unutmayın. Gönyenizi koruyun.
9- Dizler öndeki koltuğa dayanmaz. Haydi dayadınız, 5 dakikada bir kıpraşılmaz.
Farkında olmayabilirsiniz ancak dizlerinizi dayadığınız yer, tam olarak başkasının konfor alanıdır. Girmeyin, bozmayın.
10- İki kişilik koltukta kollar ve bacaklar kendi alanının dışına taşırılmaz.
Eğer bunu ayarlayabilecek kapasiteniz yoksa, önünüzdeki koltuktan kerteriz alın ve yanınızdaki yolcunun alanını ihlal etmeyin.
11- Toplu taşımada baharatlı/ağır kokulu cips, kraker, çerez vs. yenmez.
Sizin kokusuna bayıldığınız şey, bir başkasının midesini fazlasıyla bulandırabilir. Ayrıca sadece sizin duyduğunuzu sandığınız 'katur-kutur' sesi, sandığınız gibi değildir.
12- (Bu da muavinlere)
Uykusuz, yorgun, psikolojik sorunlu veya işinizi çok sevmiyor olabilirsiniz. Ancak insanlara karşı saygılı ve nazik olmak zorundasınız. Kimse sizin gergin gergin tavırlarınıza katlanmak zorunda değildir.
Tüm bu saydıklarım ve fazlasına sizlerde bugüne dek defalarca şahit olup/maruz kalmışsınızdır.
Lakin bu durumların bu denli yaygınlaşması ve normalleştirilmesi gelişmiş bir toplum için asla kabul edilebilir değildir.
Evet 'gelişmiş bir toplum için'.
Hasan Basri Aydeniz...
