13/11/2025
Sivas – Şarkışla – Gürçayır (eski adı: Çayırşeyhi) Tarihi
Bölgenin adı eskiden Çayırşeyhi idi. Bu isim, bölgede seyh yerleşimi olduğuna işaret eder. Yani burası rastgele kurulmuş bir oba değil; dini önderlerin, şeyhlerin bulunduğu, çevreye yön veren eski bir yerleşim.
20. yüzyılda bölge giderek büyüdü. Tarım, hayvancılık ve kışlak- yaylak düzeniyle yaşayan güçlü bir kırsal topluluk oluştu.
1968 yılında belde statüsü aldı. Bu, kasabanın boş yere değil, nüfus, ekonomik hareketlilik ve idari gerekçelerle geliştiğini gösterir.
16 Aralık 1987’de kasabanın adı resmî olarak “Gürçayır” yapıldı.
Bu değişiklik, halktan gelen bir talep değildi; Ankara merkezli kararların yerel kimliği ezip geçtiği dönemdi. Eski adını, tarihini ve ruhunu taşıyan köylerin isimleri bir kalem darbesiyle değiştirildi.
Gürçayır da bu dönemin kurbanlarından biridir:
Yüzyıllık “Çayırşeyhi” adı silindi,
Yerine “Gürçayır” verildi,
Halkın hafızası ile devlet kayıtları arasında kopukluk oluştu.
Bugün kasaba, tarihini hâlâ bu iki isim arasında taşır:
Eski ruh Çayırşeyhi’dedir, resmî ad Gürçayır’dadır.
Nüfus yapısı ve tarihsel karakteri:
Yerleşim, Anadolu’nun tipik Türkmen yapısını taşır. Yani göçer kültür + yerleşik düzene geçiş karışımı.
1950’lerden sonra özellikle gurbet dalgası başladı. Almanya, Avusturya, Hollanda hattına yoğun işçi göçü yaşandı. Bu göç, kasabanın ekonomik ve sosyal yapısını ciddi şekilde değiştirdi.
Coğrafi ve kültürel tarih:
Gürçayır, Kızılırmak havzasına yakın, verimli ova ve su kaynakları sayesinde eskiden beri hayvancılık ve tarım yapılan bir noktaydı.
Çevrede Kanak Akarsu, Kötacca, Acı Su, Yapaltın Barajı gibi tarihsel-coğrafi unsurlar kasabanın yaşam tarzını şekillendirir.
Cami, eski kahvehane, geleneksel evler ve kışlık ahır yapıları köy tarihinin izlerini taşır.
Sosyal tarih:
Panayır yoktu, ama çevre köylerle ticaret ilişkileri güçlüydü.
70’ler–90’lar arasında gurbetçiler yazları köye dönerek ciddi bir ekonomik hareket sağlarlardı.
Muhsin Yazıcıoğlu’nun zaman zaman kasabaya uğraması, bölgenin siyasal hafızasında yer eder.
Kasaba kültürü; davul-zurna, köy düğünleri, imece, çobanlık hikâyeleri, kış ahır hayatı gibi unsurlarla klasik Şarkışla kültürünün bir parçasıdır.
Bir Çayırşeyhi vardı;
edebi bilen, adabıyla duran,
büyüğe hürmet eden, küçüğe merhamet gösteren.
Caminin önünden geçerken selamını eksik etmeyen,
mahallenin büyüklerine karşı ölçülü duran bir nesil…:
İsmi gibi yok olup gitti
Yeni nesil sosyal medya üzerinden kültürü yaşatmaya çalışıyor “Gürçayır TV” gibi.
