Ethiopia2day

06/11/2020

ሳልሳይ ወያነ ትግራይ -ሳወት

ሓበሬታ ኣብ ጉዳይ ስደተኛታት መናእሰይ ትግራይ

መናእሰይ ትግራይ ብምኽንያት ግጉይ ፖሊሲ ገዛኢ ውድብን ንዘበናት ተደራሪቡ ዝፀንሐ ድኽነትን ኣብ ዓዶም ተስፋ ስኢኖም፣ ስራሕ ዕድል ሓሪምዎም ብሓፈሻ ኣብ ከቢድ ኢኮኖሚያዊ ፀቕጢ ወዲቖም ስደት ካብ ዝመርፁ ዓሰርተታት ዓመታት ተቖፂሩ እዩ፡፡ መንግስቲ ትግራይ ኢኮኖሚያዊ ዕድላት ክፈጥረሎም ኣብ ልዕሊ ዘይምኽኣሉ ዝርካበን ዕድላት እውን ብሌላን ጉሌላን ተጓንዮም ናብ ዓዲ ሞት ምኻድ ዝመረፁ ብቑፅሪ ብዙሓት አዮም። ንስራሕ ካብ ሓደ ከባቢ ናብ ካሊእ ምኻድ ንቡር እኳ እንተኾነ ስደት መንእሰይ ትግራይ ግን ምስ ሞት ኣናተዳፋእኻ እዩ። ብፍላይ መንእሰይ ትግራይ ዝስደደለን ዓድታት ካብ ዘብህጉ ረቛሒታት( pull factors) ዝደፍኡ( push factors) እዮም ዝበዝሑ። ኣብ ትግራይ ብዘለው ዝኸፍኡ ረቛሒታት ግን ናብ ዓዲ ሞት ካብ ምትማም ኣይተረፉን።

ኣብ መብዛሕቲኡ ትግራይ ስደት ዝተኣታተወሉ ታሪኻዊ መበገሲ ዋላ ንፁር ኣይኹን ብሰፊሑ ህዝቢ ትግራይ ስደት ዝጀመረሉ ግዘ ንናይ 1953 ዓ/ም ወራር ኣምበጣ ተኸቲሉ ዝመፅአ ከም መበገሲ ሰፊሕ ስደት (Mass exodus) እዩ ኢልካ ምውሳድ ከምዝከኣል ብዙሓት ናይ ታሪኽ ምሁራት ይሰማምዑ እዮም፡፡ እዚ ማለት ግን ንወራር ስርዓት ምኒሊክ ፣ ቅድሚኡን ድሕሪኡን ዝነበሩ ገዛእቲን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ትግራይ ዝተኸተልዎ ፖሊሲ "ምፅናት" ስዒቡ ዝመፅአን ክርሳዕ ዘየብሉ ኻሊእ ፍፃመ ከምዘሎ እዩ፡፡ ናይ 1966 ዓ/ም ድርቂ ወሎን ትግራይን ስዒቡ ዝተወሰደ ናይ ሰፈራ መደብ እውን ኣብ ህዝብና ገዚፍ በሰላ ዘስዐበ ተግባር እዩ፡፡ ኣብ እዋን ዕጥቃዊ ቃልሲ እውን ደርጊ ንድርቂ 1977 ዓ/ም ስዒቡ ዝተኸተሎ ናይ ምፅናት መንገዲ ህዝቢ ብጥሜት ተደፊኡን ብሓይሊ ወታደር ተገዲዱን ቁሸታቱ ባዲመን ክስደድ ተገይሩ እዩ፡፡ ኣብ ምዕራብ ኢትዮጵያ ካብ ሚዛን ቴፒ ብጋምቤላ ፣ ወለጋን ናይ ሐዚ ቤኒሻንጉልን ተበቲኑ ዘሎ ብኣማኢት ሽሕ ዝቑፀር ትግራዋይ ህያው ምስክር እዩ፡

ድሕሪ ውድቀት ደርጊ ህዝቢ ትግራይ ብፍላይ መንእሰይ ትግራይ ብሰንኪ ንትግራይ ማእኸሉ ገይሩ ዘይሰርሕ መንግስቲን ገዛኢ ውድብን ኣብ ታሪኽ ተራእዩ ብዘይፈልጥ ናብ መላእ ከባቢታት እዛ ሃገርን ከምኡ እውን ናብ ብዙሕ ዝሰልጠነን ዝተምሃረን ሓይሊ ሰብ ዘይጠልባ ሃገራት ማእኸላይ ምብራቕን እግሩ ናብ ዝመርሖ ጎረቤት ሃገራትን ብኣማኢት ኣሸሓት ተሰዲዱን ይስደድ ኣሎን፡፡ ናይዚ መርኣያ ኣብ መላእ እዛ ሃገር ተበቲኑ ዘሎ ህዝቢናን፣ ነቲ እዛ ሃገር ዘጋጠማ ፖለቲካዊ ቅልውላው ስዒቡ ህዝቢ ትግራይ ከም መዝሐሊ በትሪ ተቖፂሩ ዝተፈናቐለን ትግራዋይ ፤ ሐዚ እውን ኣብ መላእ እዛ ሃገር ብስግኣት ሰማይ ደጊፉ ዝሓድር ትግራዋይን ፤ ካብ ኩሉ ዝኸፍአ ድማ ኣብ ማእኸላይ ምብራቕ (ብፍላይ ኣብ ሃገራት የመንን ስዑዲ ዓረቢያን) ኣብ ከቢድ መዋጥርን ቤትማእሰርቲን ዘሎ ብዓሰርተ ሽሕ ዝቑፀር ትግራዋይ ምርኣይ እኹል እዩ፡፡

ውድብና ሳልሳይ ወያነ ትግራይ እቲ ኣብ ማእኸላይ ምብራቕ ዘሎ ኩነታት መንእሰይናን ናይ መንግስቲ ትግራይን መንግስቲ ፌደራልን ምንቅስቓሳትን ብክፍሊ ጉዳያት ወፃኢ ኣቢሉ ብዕቱብ ክከታተሎ ፀኒሑ እዩ፡፡ ምስቶም ኣብቲ ኸባቢ ዘለዉ ግዱሳት ወገናት ፣ ምስ ሚኒስትሪ ጉዳያት ወፃኢ ፌደራልን ምስ ኣብ ጉዳይ ኢሚግሬሽንን ሰደተኛታትን ዝሰርሑ ግዱሳት ተጋሩን ከምኡ እውን ኣብ ናይ ኢትዮጵያ ጥዕና ሕብረተሰብ ኢንስቲትዩት ዝሰርሑ ግዱሳት ተጋሩን ብምዝርራብ እቲ ዘሎ ኩነታት ንምርዳእ ተፈቲኑ እዩ፡፡በዚ መሰረት እቶም ኣብ ኣፀጋሚ ኩነታት ዘለዉ ዜጋታት (መብዛሕቲኦም ተጋሩ እዮም) ልዕሊ 18,000 ከም ዝግመቱን መብዛሕቲኦም ኣብ የመንን ስዑዲ ዓረቢያን ዘለዉ እንትኾኑ ውሱናት ድማ ኣብ ኩዌትን ሊባኖስን ዝፀንሑን ሐዚ ናብ ኢ/ያ ተመሊሶም ዘለዉን እዮም፡፡

እዞም ዜጋታት ብዋናነት ናይ ኢኮኖሚ ስደተኛታት ከም ምኻኖም መጠን ገሊኦም ብዘይሕጋዊ መንገዲ ተጓዒዞም በተን ሃገራት ናይ ሕጊ መንገዲ ተዳንዮም ልዕሊ 10 ዓመታት ኣብ ስሩዕ ቤት ማእሰርቲ ዝፀንሑ ልዕሊ 3,000 ከምዘለዉ ኾይኖም እቶም ዝበዝሑ ብየመን ኣቢሎም ናብ ስዑዲ ዓረቢያ ዶብ ክሰግሩ ዝተትሓዙን ዶብ ከይሰገሩ ኣብ የመን ዝተትሓዙን እዮም፡፡ካብዚኦም ብጣዕሚ ብዙሓት ኣብ ከቢድ ናይ ጥዕናን ስነልቦናን ቅልውላው ዘለዉ እዮም፡፡

ነዞም ዜጋታት ንምምላስ ብዙሕ ስራሕ ክስራሕ ዝግበኦ ዋላ እንተኾነ ብናይ ትግራይ መንግስቲን ፌደራል መንግስቲ ድኽመትን ዘይተገዳስነትን ከምኡ እውን በቲ ሐዚ ዘሎ ዓለማዊ ለበዳ ቫይረስ ኮረና (ኮቪድ 19) ስዑዲ ዓረቢያ በቲ ዝድለ መጠን ዘይምትሕብባራን እዩ፡፡

ይኹን እምበር ብሓገዝ ዓለም ለኻዊ ትካል ስደተኛታት ዝተወሰኑ ዜጋታት ካብ ሊባኖስ ፣ ኩዌትን ስዑዲ ዓረብን ናብ ኢትዮጵያ ተመሊሶም ኣለዉ፡፡ እዞም ተመሊሶም ዘለዉ ዜጋታት ምስቶም ኣብኡ ዘለዉ እንትነፃፀር ኣብ ዝኸፍአ ኩነታት ዋላ ይሃልዉ ብቑፅሪ ኣብዚ እቶ ዝበሃሉ ኣይኮኑን፡፡ ቁፅሪ እቶም ናብ ዓዶም ዝተመለሱ ስደተኛታት ኣስታት 1000 እዮም፡፡ ዳርጋ ኩሎም እውን ተጋሩ እዮም፡፡ ሐዚ እውን ኣብተን ሃገራት ዝተረፉ ዜጋታት ኣብ ሓፂር ግዘ ናብ ሃገሮም ተዘይተመሊሶም ከቢድ ህልቂት ክኽተል ይኽእል እዩ፡፡

እቶም ዝተመለሱ ዜጋታት ዘለውሉ ኩነታት

እቶም ብሓገዝ ዓለምለኸ ትካል ስደተኛታት (IOM) ናብ ሃገሮም መፂኦም ዘለዉ ዜጋታት ከቢድ ናይ ጥዕናን ስነልቦናን ፀገም ዘለዎም እዮም፡፡ ብጥይት ተወቒዖም ቁስሎም ናብ ጋንግሪን ተለዊጡ እግሮምን ኢዶምን ዝተቖረፁ ፣ ዝተደፈራ ደቂ ኣንስትዮ ፣ ካብ ኣስራሕተንን ካልኦትን ዝጠነሳን ዝወለዳን ሓዊሱ ኩሉ ዓይነት ፀገም ዝተሸከሙ እዮም ዘለዉ፡፡ ሐዚ ዘለውሉ ቦታ ኣብ መወሸቢ ማእኸል ኣ/ኣበባ ሳይንስን ቴክኖሎጂን ኢንስቲትዩት እዩ፡፡ በዚ ኣጋጣሚ ኣብ ኣ/ኣበባ ዘለኹም ወገናትና ሓገዝ ክግበር ኣብ ዝከኣለሉ ሰዓት ብዝኸኣልኹምዎ ሓገዝ ክትገብሩ እትኽእሉ ምኻንኹም እናሓበርና ንግዚኡ ግን ብኣካል ብምኻድ ምርኣይ ከምዘይከኣል ኣብቲ መወሸቢ ካብ ዘለዉ ሓለፍቲ ፀጥታ ኣረጋጊፅና ኢና ፡፡

እቲ ካሊእ መሰረታዊ ጉዳይ እዞም ስደተኛታት ናብ ዓዶም ምስተመለሱ ከጋጥሞም ዝኽእል ሰፊሕ ማሕበራዊን ኢኮኖሚያዊን ቅልውላው እዩ፡፡ መብዛሕቲኦም ካብ ትካል ፍትሓዊ ልቓሕን ዕቋርን ደደቢትን ካብ ካልኦት ዘይስሩዕ መንገዲን ተለቂሖም ዝኸዱን ክምልሱ ዘይኽእሉን ምኻኖም ጥራሕ ዘይኮነስ ቀዋሚ ኣካላዊን ስነልቦናዊን በሰላ ዝተሸከሙ እውን ስለዘለዉ ናብ ሕ/ሰብ ንምሕዋስ (Integrate ንምግባር) ከም ህዝቢ ሰፊሕ ስራሕ እዩ ዝፅበየና፡፡

እቲ ኻልእ ግዝያዊ ፀገም ድማ እዞም ዜጋታት ካብ ወፃኢ መፂኦም ሐዚ ኣብ ኣ/ኣበባ እዮም ተወሺቦም ዘለዉ፡፡ ድሕሪ ዝተወሰነ ግዘ ነናብ ዓዶም ድማ ክስነዩ እዮም፡፡ ክስነዩ ከለዉ መንግስቲ ትግራይ "መሊሰ ኣብ ዝኣተውሉ ቦታ ክውሽቦም እየ" ኢሉ ኣፍሊጡ ከምዘሎ ኢና ተረዲእና ዘለና፡፡ እዚ ብኣንፃር ድሕንነት ህዝቢና ዋላ ቅቡል እንተኾነ እዞም ዜጋታት ብኽልተ መልክዕ ክተኣናገዱ ይኽእሉ እዮም ኢልና ንኣምን፡፡

1. ምስ ጉዳያት ወፃኢ ፣ ጉዳይ ኢሚግሬሽንን ዓለምለኸ ትካል ስደተኛታትን ተዘራሪብካ ብቀጥታ ካብቲ ዝተልዓልሉ ዓዲ ብቀጥታ ንመቐለ ክጎዓዙ ምግባር ምተኽኣለ፡፡ኣብዚ ቅድሚ ሐዚ ምስ ሚኒስቴር ጉዳያት ወፃኢ ኣብ ዝነበረና ሓፂር ፃንሒት "ክልላት መወሸቢ የብልናን" ኢለን ከምዝኣበያን ዓቕሚ እውን ከምዘየብለንን ሓቢሮምልና እዮም፡፡

2. እቶም ሐዚ ኣብ ኣ/ኣበባ ተወሺቦም ዘለዉ ጊዜኦም ምስ ወድኡ ወይ ብቀጥታ ናብ ትግራይ እናተመርመሩ ክኸዱ ወኪል መዲብኻ ምክትታል እናተኸኣለ "ንፌደራል መንግስቲ ስለዘይንኣምኖ" ብዝብለ ጥራሕ እዞም ዜጋታት ተወሳኺ ን20 መዓልቲ ብሓፈሻ ንልዕሊ ሓደ ወርሒ ምውሻብ ኣብ ስነልቦናኦም ዘስዕቦ ጉድኣት ኣብ ግምት ዘእተወ ኣይኮነን፡፡ እቲ ዝኸፍአ ድማ ካብ ወፃኢ ክመፅኡ ከለዉ "መወሸቢን መመርመሪን የብለይን" ተባሂሉ እንተብቅዕ ካብ ኣ/ኣበባ ንዝመፅኡ ግን “ክንውሽቦም ኢና” ማለት እንታይ እዩ ኣመኽንይኡ? እቲ ዓቕሚ ምውሻብ ካበይ ተረኺቡ? ዝብሉ ሕቶታት ዘልዕል እዩ።

ብሓፈሻ እዞም ዜጋታት ብጥዕና ፣ ብስነልቦና ፣ ብቁጠባን ማሕበራዊ ፀገምን ዝተሃሰዩ ስለዝኾነ መንግስቲ ትግራይ ወኪል መዲቡ ክከታተሎምን ኣድላዪ ዘበለ ናይ ስነልቦና ምኽሪን ልቓሕ ስረዛን ገይሩ ናብ ሕ/ሰብ ክሕወሱ ክገብርን ቀፃሊ ሂወቶም ውሑስ ክኾን ብዕቱብ ክሰርሕን ኣለዎ ኢልና ንኣምን፡፡

ብዛዕባ እቶም ዘይተመለሱ ዜጋታት ፣

1. መንግስቲ ፌደራል ነዞም ዜጋታት ምስ ኩሎም ዓለም ለኸ ትካላትን ዘለውለን ሃገራትን ተዘራሪቡ ብቅልጡፍ ፍታሕ ክወሃቦምን ናብ ዓዶም ክምለሱን ክገብር ኣለዎ። ኣብዚ ኣብቲ ሚኒስትሪን ካልኦት ኣብያተ ዕዮ ፌደራልን ከምኡ እዉን ኣብ ዓለምለኸ ትካላት እትሰርሑ ተጋሩን ፈተውቲ ተጋሩን ክትተሓባበሩ ንፅውዕ፡፡

2. መንግስቲ ትግራይ ነዚ ጉዳይ ከም ሓደ ዓብዪ ጉዳይ ወሲዱ ምስ መንግስቲ ፌደራልን ምስቲ ኣብቲ ኸባቢ ዘለዋ ማሕበራትን ተናቢቡ ክሰርሕን፤ እዚ ጉዳይ ፖለቲካዊ ሃልኪ ከይተሓወሶ መሰል ዜጋታት ምኽባርን ናይ ወገናትና ብሂወት ናይ ምንባር ሰብኣዊ መሰል ኣብ ግምት ብምእታዉን ብሓላፊነት ክከታተሎን ኣለዎ፡፡

3. ኣብ ማእኸላይ ምብራቕ ዘለኹም ማሕበራትን ተወከልቲ ማሕበራትን እዚ ጉዳይ ልዕሊ ኹሉ ኣጀንዳኹም ሰሪዕኹም ክትሰርሑን ሂወት እዞም ዜጋታት ኣብ ምድሓን ክተተኩሩን ይግባእ፡፡ ካብ ዜጋታት ብሽም ዝተፈላለየ ማሕበራትን ካሊእን ንገንዘባዊ ሓገዝ ጥራሕ ዘይኮነስ ሂወት እዞም ለጋሳት ዜጋታት ንምድሓን እውን ኣእዳውኩም ክትዝርግሑ ነተሓሳስብ፡፡

4. ኩሉ ትግራዋይ ነዞም ዜጋታት ናብ ዓዶም ኣብ ምምላስ ይኹን ምስተመለሱ ኣብ ምጥያሽ ኣብ ዝግበር ፃዕሪ ብዝኸኣሎ ክሳተፍን ክሕግዝን ኣለዎ ኢልና ንኣምን፡፡

ብሓፈሻ ዜጋታትና ዘለውዎ ኣፀጋሚ ኩነታትን ከም ህዝቢ ክንገብሮ ዝግበኣና ነገራትን ነፂርና ሂወት እዞም ኣብ ሓደጋ ዘለዉ ዜጋታትና ክነድሕን ፃውዒትና ነቕርብ፡፡

ሳልሳይ ወያነ ትግራይ

3 ሰነ/2012 ዓ/ም

መቐለ፣ ትግራይ

02/17/2020

ሳልሳይ ወያነ ትግራይ -ሳወት

ብምኽንያት ለካቲት 11 ካብ ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ዝተውሃበ መግለፂ

ጅግና ህዝቢ ትግራይ፣ እንኳዕ ንታሪኻዊት ዕለት ለካቲት 11 ኣብፀሓካ!

ህዝቢ ትግራይ ግዝኣታዊ ሓድነቱ፣ ብሄራዊ መንነቱን ረብሕኡን ንምዉሓስ ምስ ደጋዊን ዉሽጣዊን ተፃባእቲ ሓይልታት ንዘበናት ተቓሊሱ እናሰዓረ ዝመፀ ጅግና ህዝቢ እዩ። ህዝቢ ትግራይ ፊደልን ስርዓተ-ፅሕፈትን ዝፈልሰፈ፣ ቅኒተ-ዜማ ዝፈጠረ፣ ከዉሒ ነዲሉን ፀሪቡን ዝተፈላለዩ ሓወልቲታን ኣብያተ-እምነታትን ብምስራሕ ብመዳይ ስነ-ህንፃ ብራኽኡ ዘመስከረ፣ ከተማታት ዝሰረተ፣ ናይ ባዕሉ ምሕደራን ስርዓተ-መንግስቲን ዝተኸለ፣ ንኻልኦት እውን ዘምሀረ ህዝቢ እዩ፡፡ ስለዝኾነ እውን ንዉድቀት መንግስቲ ኣኽሱም ስዒቦም ንዝመፁ ተፃብኦታት ኢዱ ኣይሃበን። ህዝቢ ትግራይ መሪር ወፅዓ ዘየሰኩኖ፣ ትካቦ ዘየስድዖ፣ ብታሪኹን ጅግንነቱን ዘይዕበ፣ ዕጉስ ህዝቢ እዩ። ወሎዶታት እናተቐባበልዎም ዝፀንሑ ዉርስታት ናፅነት፣ ሓርነት፣ ሓቦ፣ ርትዓዊነት፣ ጅግንነት፣ ፍቕሪ ዓድን ህዝብን፣ ወያነነት ገና ብጊሓቱ ዝማዕበሉ ክብርታት ተጋሩ እዮም። እዞም ክብርታት በቢእዋኑ ንዝተፈጠሩ ፀረ-ረብሓታት ህዝቢ ትግራይ ማለት እዉን ህልዉና ህዝብና፣ ግዝኣታዊን ብሄራዊን ሓድነትና ንዝተፃብኡ ሓይልታት ክስዕሮምን ክሳገሮምን ዓንዲ ሑቐ ኮይኖሞ እዮም። ስለዝኾነ ድማ ነዛ ለካቲት 11 እንትነኽብር እውን ነዞም ክብርታት እዚኦም ብምዕጣቕን ብምዕቃብን እዩ፡፡

ለካቲት 11 ህዝቢ ትግራይ ብርቱዕ መንግስቲ ንምትካል ንዘበናት ከካይዶም ዝፀንሐ ቃልስታትን እቲ ን17 ዓመታት ንብሄራዊ ሓርነት ዝተኻየደ መሪር ህዝባዊ ተጋድሎን እትልቁም ታሪኻዊት ገመድ እያ። ህዝቢ ትግራይ ብሄራዊ ዕላማታት ተሓንጊጡ፣ ሰንኮፍ ለዉጥን ምዕባለን ንዝነበረ ድሑር ስርዓት ብሓይሊ ንምውጋድ፣ ሽግ ሓርነት ወሊዑ ዕጥቃዊ ቃልሲ ዝጀመረላ መዓልቲ እያ። ነዚ ስዒቡ ህዝብና ኣብ ትግራይ ሰላም፣ ሓርነት፣ ልዕልና ሕጊ፣ ዴሞክራሲ፣ ኩሉ ተጠቃሚ ዝገብር ልምዓት፣ ፍትሒ፣ መሰል ዓርሰ ዉሳነን ግዝኣታዊ ሓድነቱን ብዘተኣማምን ደረጃ ንምርግጋፅ ከቢድን መሪርን መስዋእቲ ኸፊሉ እዩ። ብሓፈሻ ህዝባዊ ቃልስና እቲ ንዘበናት ዝዘለቐ ሕሉፍ ተዉፃዕ በቲ ሓደ ወገን፤ በቲ ካልእ ሸነኽ ህልዉና ብሄራት ዝጭፍልቕ ኣሃዳዊ ህንፀት ሃገረ መንግስቲ ኢትየጵያ ብምስዓር ሓዱሽ ስርዓት ክምሰረት ኣሰሩ ዘንበረላ መዓልቲ እዉን እያ።

በዚ መሰረት ውድብና ሳልሳይ ወያነ ትግራይ /ሳወት/ ለካቲት 11 እንትነኽብር ህዝብና ዝተቓለሰሎምን ኩለመዳያዊ መስዋእቲ ዝኸፈለሎምን መሰረታዊ ዕላማታት ኣብ ግብሪ ብምዉዓል፣ ክብርታትን ፀጋታትን ህዝብና ብምዕቃብን ብምድንፋዕን ክኸዉን ይግባእ ኢሉ ይኣምን። ብተወሳኺ ለካቲት 11 ኣብ ዙርያ እቶም ህዝብና ዝተቓለሰሎም ግን ከዓ ዛጊድ ዘይተረጋገፁ መሰረታዊ ሕቶታትን ጠለባትን ንምምላስ ኣብ እንገብሮ ቃልሲ ዝያዳ ወነን መንፈስን ንዕጠቐሉ ዕለት ጌርና ንወስዶ። ውድብና ሳወት እዛ ታሪኻዊት ዕለት ዘለኣለማዊን ዘይሃስስን ድምቀት ዝህልዋ፤ ብሄራዊ ረብሓታት ትግራይ ምሉእ ዘይጎደሎ እንትረጋገፁ ጥራሕ እዩ ኢሉ ይኣምን፡፡

ሳወት ኣቦታትን ኣደታትን ተጋሩ ንዘበናት ዘካየድዎም ቃልሲታት ብሓፈሻ፤ ለካቲት 11 ዝፈለመ ህዝባዊ ቃልሲ ድማ ብፍሉይ እምነ ኩርናዕ ታሪኽና ጌሩ እዩ ዝርድኦ። ውድብና ሳወት ኣብቲ ናይ 17 ዓመት ዕጥቃዊ ቃልሲ ህዝብና ንዝኸፈሎ ኩለመዳያዊ መስዋእቲን መጉዳእቲን ዓብዪ ክብሪ ኣለዎ። ውደብና እቲ ህዝባዊ ቃልሲ ዘማዕበሎምን ዘጥረዮምን ክብርታት ማለት'ውን ዉፍይነት፣ ሓቦ፣ ፅንዓት፣ ጥቡቕ ስነ-ስርዓትን ስምረትን፣ ብፃይነት፣ ጅግንነት፣ ህዝባዉንትን ተኣማንነትን ካብ ወሎዶ ናብ ወሎዶ ክሰጋገሩ ዝግበኦም ዓበይቲ ዉርስታት እዮም ኢሉ ይኣምን ።

ውድብና ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ንመላእ ህዝቢ ትግራይ፣
እንኳዕ ንመበል 45 ዓመት ምጅማር ህዝባዊ ቃልስካ ለካቲት 11 ኣብፀሓካ ክብል ይፈቱ።

ክብርን ሞጎስን ንሰማእታትና!
ብሄራዊ ረብሓታት ተዓጢቕና ንዘላቒ ዓወትን ሓድነትን!

ሳልሳይ ወያነ ትግራይ
ለካቲት 2012 ዓ/ም
መቐለ፣ ትግራይ

02/10/2020

ሳልሳይ ወያነ ትግራይ -ሳወት

ሳልሳይ ወያነ ትግራይ -ሳወት

ኣባልነት
---------

ኣባል ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ነዚ ዝስዕብ ረቛሓታት ዘማልአት/ዘማልአ ውልቀ ሰብ ወይ ኣካል ጥራሕ ይኸውን፡፡

1. ንመደብ(ፕሮግራም) ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ኣሚና/ኑ ዝተቐበለትን/ን ተተግብር/ዘተግብር

2. ፅቡቕ ስነምግባር ዘለዋ/ዎ፣ ኣብ ዝነብረሉ ሕ/ሰብ ፅቡቕ ተቐባልነት ዘለዋ/ዎ

3. ንህዝቢ ብማዕረ ዝተገልግል/ዘገልግል፣ ካብ ኣተሓሳስባ ግዕዝይና ዝረሓቐት/ዝርሓቐ፣ ረብሓ ትግራይ ንምርግጋፅ ድሌት ዘለዋ/ዎ

4. ትሕቲ ትግራዋይነት ዘሎ ፖለቲካዊ ኣወዳድባ ዘይትቅበል/ዘይቕበል

5. ዕድሜኣ/ኡ 18 ዓመትን ልዕሉኡን ዝኾነት/ነ

6. ኣብ ፖለቲካ ከይትሳተፍ/ከይሳተፍ ብሕጊ ዘይተኣገደት/ደ

7. ኣባል ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ንምዃን ፍቓደኛ ዝኾነት/ነ

8. ናይ ኣባልነት ክፍሊት ትኸፍል/ዝኸፍል

9. ኣባል ካሊእ ፖለቲካዊ ውድብ ዘይኮነት/ነ

10. እቲ ውድብ ዝህቦ ናይ ዓቕሚ ህንፀት ስልጠና ፕሮግራም ክትወስድ ትኽእል/ዝኽእል

*ካብ ስሪት ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ዝተወስደ

06/19/2019

ዋና ቤት ፅሕፈት ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ፣ መቐለ!

ዘሕጉስ ዜና
--------------
ሳልሳይ ወያነ ትግራይ ምስ ህዝቡ ንምርካብ ቀዋሚ ኣድራሻ ኣብ ምእላሽ ዕውት ስራሕ ሰሪሑ እንሆ ዋና ቤትፅሕፈት ኣብ ዓይኒ ትግራይና መቐለ ከፊቱ ኣሎ።

እቲ ቤትፅሕፈት ዝርከበሉ ፍሉይ ከባቢ ድማ ቀዳማይ ወያነ ክፍለከተማ ፊትንፊት ቀዳማይ ወያነ ፖሊስ ጣብያ ኣብ ዘሎ ህንፃ ካልኣዋይ ደብሪ እዩ።

ናብ ቤትፅሕፈትና ክትመፁ ስለትግራይና ድማ ክንዝትዪ ብኽብሪ ንዕድመኹም።

ሻላ ውፉይነት ኣባላትና ኣብዚ በፂሕና ኣለና።

12/31/2017

netseanet workneh

netseanet workneh

12/17/2017

ጠ/ሚንስትር ኃይለማርያም ደሳለኝ በሀገሪቱ የተወሰኑ አከባቢዎች የዜጎች ህይወት በማለፉ የተሰማቸውን ጥልቅ ሀዘን ገልጸዋል፡፡
መንግሥት ጉዳዩን የሚያጣራ ግብረ ኃይል ማቋቋሙንና የማጣራቱ ሂደት እንደተጠናቀቀም አስፈላጊውን እርምጃ እንደሚወሰድና የማጣራት ሂደቱን ውጤት ለሕዝቡ በዝርዝር እንደሚገለጽ ጠ/ሚንስትር ኃይለማርያም ተናግረዋል፡፡
የጋዜጣዊ መግለጫ ሙሉ ዝርዝር እንደሚከተለው ቀርቧል፡

-----

የተከበራችሁ የአገራችን ሕዝቦች- እንደምን አመሻችሁ
በቅርቡ በተለያዩ የሐገራችን አካባቢዎች በተከሰቱ ግጭቶች ምክንያት የሐገራችንን ሰላም እና መረጋጋት የሚያውኩ ችግሮች ታይተዋል፡፡ በተከሰቱት ግጭቶች ምክንያት የሰው ህይወት ጠፍቷል፡፡ ዜጎች ከመኖሪያ ቀያቸው ተፈናቅለዋል፡፡ የህዝብ ሐብት እና ንብረት ወድሟል፡፡ እጅግ የምሳሳለትን የሰላም፤ የልማት እና የዴሞክራሲ ስርዓት ግባንታ ሥራችንን የሚጎዱ ችግሮች ተከስተዋል፡፡ በተለይም በኦሮሚያ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥትና በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል አዋሳኝ አካባቢዎች ግጭት መከሰቱ ይታወቃል፡፡ የፈዴራል መንግሥት ከሁለቱ የክልል መንግሥታት ጋር በቅርበት በመሥራት ችግሩ እንዲቀረፍ ያለሰለሰ ጥረት በማድረግ ላይ የሚገኝ ሲሆን፣ ጉዳዩ እልባት ወደ ሚያገኝበት ምዕራፍ በመሸጋገር ላይ ነበር፡፡ ሆኖም በቅርቡ ግጭቱ እንደገና ያገረሸ ሲሆን በነጹሀን ዜጎቻችን ላይ የሞት፣ የአካል ጉዳትና የሐብትና ንብረት ውድመት በማስከተል ላይ ይገኛል፡፡ በምዕራብ ሐረርጌ በድሮሎቢ ወረዳ በጋድሌ ቀበሌ ለደህንነታቸው ሲባል በአካባቢው በአቅራቢያ በሚገኝ ፖሊስ ጣቢያ ተጠልለው በነበሩ የኢትዮጵያ ሶማሌ ተወላጆች የጅምላ ግዲያ ተፈጽሞባቸዋል፡፡ በራሴና በፌዴራል መንግሥት ስም በንጹሐን ዜጎች ላይ በደረሰው አዳጋ የተሰማኝን ጥልቅ ሐዘን እየገለጽኩ ለተጎጅዎቹ ቤተሰቦች፣ ዘመድ አዝማድና ለመላው የአገራችን ህዝቦች መጽናናትን እመኛለሁ፡፡መንግሥት ድርጊቱን እያወገዘ ጉዳዩን የሚያጣራ ግብረ ኃይል ያቋቋመ መሆኑን ለመግለጽ እወዳለሁ፡፡ የማጣራቱ ሂደት እንደተጠናቀቀም አስፈላጊውን እርምጃ የሚወሰድ ሲሆን የማጣራት ሂደቱን ውጤት ለሕዝቡ በዝርዝር እንደምንገልጽ ከወዲሁ ለማሳወቅ እፈልጋለሁ፡፡ በተመሳሳይም በጨለንቆና ሌሎች አካባቢዎች በተከሰቱ ግጭቶች ሳቢያ በአካቢው በሚኖሩ የኦሮሞ ተወላጆች ላይ የሞትና የመቁሰል አደጋ አጋጥሟል፡፡

በድጋሚ በመንግሥትና በራሴ ስም በዜጎቻችን ህልፈተ ሕይወት ምክንያት የተሰማኝን ጥልቅ ሐዘን እየገለጽኩ ለተጎጂዎቹ ቤተሰቦች፣ ዘመድ አዝማድና ለመላ የአገራችን ህዝቦች መጽናናትን እመኛለሁ፡፡ የጸጥታ ኃይሎቻችን መንግሥት ግጭቶች ባሉባቸው አካባቢዎች ሰላምን እንዲያረጋግጡ ተልዕኮ ሰጥቷቸው በመንቀሳቀስ ላይ ይገኛሉ፡፡ የጨለንቆን ግጭት ጨምሮ ተልዕኳቸውን እየፈጸሙ ባሉበት ወቅት ያጋጠሙ ክፍተቶች ካሉ አሰራሩን ተከትሎ መንግሥት የሚጣራ ሲሆን፣ የማጣራቱ ሂደት እንደተጠናቀቀም ውጤቱን ለሕዝቡ በዝርዝር ይፋ የምናደርግ መሆኑን ለመግለጽ እወዳለሁ፡፡
በተጨማሪም በአማራ፣ በትግራይ እና በኦሮሚያ ክልሎች በሚገኙ አንዳንድ የከፍተኛ የትምህርት ተቋማት፤ እንዲሁም በኦሮሚያና በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልሎች አዋሳኝ አካባቢዎች በተለያዩ ጊዜያት በተከሰቱ ግጭቶች ሳቢያ ክቡር የሰው ህይወት መጥፋቱ፤ ዜጎች ከመኖሪያ ቀያቸው መፈናቀላቸው እና የዜጎች ሐብት እና ንብረት መውደሙ ብቻ ሳይሆን፤ ችግሩ በፍጥነት ካልተወገደ እንደ ሐገር አሳሳቢ ሁኔታ ውስጥ ሊጥለን የሚችል ነው፡፡
በመሆኑም፤ በምሥራቅ ሐረርጌ፣ በቦረና፣ በጉጂና በባሌ የተለያዩ አካባቢዎች እና በቅርቡም ጨለንቆ አካባቢ በተከሰተው ግጭት፤ እንዲሁም በአዲግራት፣ በወለጋ፣ በደብረ ታቦር፣ በወልድያ፣ በባህርዳር፣ በጎንደር እና በአምቦ ዩኒቨርስቲዎች በተከሰቱ ግጭቶች ሳቢያ በተማሪዎች የአካል ጉዳት መድረሱ እና በአንዳንዶቹም የሰው ህይወት መጥፋቱ በእጅጉ አሳዛኝ ነው፡፡ በዚህ አጋጣሚ ህይወታቸውን ባጡ ተማሪዎች የተሰማኝን ጥልቅ ሐዘን እየገለጽኩ ለተማሪ ወላጆችም መጽናናትን እመኛለሁ፡፡

ባለፉት ሃያ አምስት ዓመታት ትምህርትን በፍትሐዊነት ለማዳረስ እና የተማሩ ዜጎችን ቁጥር ለማሳደግ የሚያስችሉ በርካታ ሥራዎች ተሰርተዋል፡፡ በተለያዩ የአገሪቱ አካባቢዎች ከ50 በላይ ዩኒቨርስቲዎች ተገንብተው፤ በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ ተማሪዎች በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ገብተው ትምህርታቸውን መከታተል የሚችሉበት ሁኔታ ተፈጥሯል፡፡ እነዚህ የሐገር ተስፋ ተደርገው የሚታዩ የትምህርት ተቋማት የሚታዩ አስተዳደራዊ ችግሮችን እና ተማሪዎች የሚያነሷቸውን ሌሎች ችግሮችን በማዳመጥ መፍትሔ ለማስቀመጥ የተለያዩ ጥረቶችን ሲያደርግ ቆይቷል፡፡

በአሁኑ ወቅት በተጠቀሱት ዩኒቨርስቲዎች ተከስቶ የነበረው ችግር የክልል እና የፌዴራል መንግስታት፤ እንዲሁም የየዩኒቨርስቲዎች አመራሮች እና የየአካባቢው የመስተዳድር አካላት፤ ከተማሪዎች፣ ከሐገር ሽማግሌዎች፣ የሐይማኖት መሪዎች እና የጸጥታ አካላትን ባሳተፈ ሁኔታ ችግሩ ተወግዶ፤ ሁኔታዎች ተረጋግተው የመማር ማስተማር ሂደቱ እንዲቀጥል ለማድረግ ተችሏል፡፡ በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት የተፈጠረውን ይህን ችግር ሙሉ ለሙሉ ለማስወገድ መንግስት የተለያዩ እርምጃዎችን ወስዷል፡፡ ችግር በተፈጠረባቸው የትምህርት ተቋማት በተማሪዎች ዘንድ የተፈጠረውን የደህንነት ሥጋት ለማስወገድ እና ለመማር ማስተማሩ ሂደት ምቹ ሁኔታ ለመፍጠር በተቋማቱ የሰዓት እላፊ ገደብ እንዲኖር፣ የተቋማቱን ሰላም ለማስከበር የጸጥታ ኃይሎች ጥበቃ እንዲኖር ተደርጓል፡፡
በአጠቃላይ በክፍተኛ ትምህርት ተቋማትም ሆነ በሌሎች አካባቢዎች የጸጥታ መደፍረስ ችግር አንዳይኖር፤ የዜጎች ህይወት ዋስትና እንዲያገኝ እና በዜጎች ሐብት እና ንብረት ላይ የሚደርስ ውድመት እንዳይኖር ለማድረግ አስፈላጊው ሁሉ ይደረጋል፡፡
በተለያዩ አካባቢዎች በሚገኙ የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት እንዲሁም በኦሮሚያ እና በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልላዊ መንግስት አዋሳኝ አካባቢዎች የተከሰቱት ግጭቶች የሰላም፣ የልማት እና የዴሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታ ትግላችንን የሚጎዱ፤ ሐገረችንን ወዳልተፈለገ አለመረጋጋት ውስጥ የሚከቱ እና በመራራ ትግል የተገኘውን ብሩህ ተስፋ የሚያጨናግፉ ክስተቶች ናቸው፡፡ ለዘመናት የቆየ የአብሮ መኖር እሴቶቻችን የሚጎዱ ችግሮች በመሆናቸው መንግስት ከሕዝቡ ጋር በመሆን ችግሮቹን በማያዳግም ሁኔታ ለመፍታት በቁርጠኝነት ይሰራል፡፡

ለዘመናት በድህነት የኖረውን ህዝባችንን ከድህነት አረንቋ ለማውጣት እና ከኋላ ቀርነት ለማለቀቅ፤ እንዲሁም የሰላም፣ የልማት እና የዴሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታ ጥረታችን ለማጠናከር በማሰብ፤ በከፍተኛ ወጪ በተለያዩ የሐገሪቱ አካባቢዎች የተገነቡት የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት፤ የሐገራችንን ህዝብ ችግር ለመፍታት በጥናት እና ምርምር ዘርፍ ተሰልፈው የበኩላቸውን እገዛ እንዲያደርጉ ታስበው ከፍተኛ ገንዘብ ፈሶባቸው የተቋቋሙ ናቸው፡፡ በመሆኑም በእነዚህ ተቋማት ገብተው የሚማሩ እና ሐገሪቱ በከፍተኛ ተስፋ የምትጠብቃቸው ተማሪዎች ምክንያታዊ አስተሳሰብን በመከተል፣ ከግጭት በመራቅ ለሐገራቸው ተስፋ ይሆኑ ዘንድ ለትምህርታቸው ልዩ ትኩረት ሰጥተው ጠንክረው መማር ይኖርባቸዋል፡፡ በሌላ በኩል፤ መረጃን በማሰራጨት ተግባር የተሰማሩ የተለያዩ አካላት የሚያሰራጯቸውን መረጃዎች ትክክለኛነት ለማረጋገጥ ልዩ ትኩረት መስጠት እና በኃላፊነት መንፈስ መሥራት ይጠበቅባቸዋል፡፡
በተጨማሪም ህዝቡ ከተለያዩ የመረጃ ምንጮች የሚያገኛቸውን መረጃዎች ትክክለኛነት ለማረጋገጥና መረጃዎቹን በተለያየ አግባብ ለማጣራት የበኩሉን ጥረት ማድረግ ይኖርበታል፡፡ ይህ እንደተጠበቀ ሆኖ፤ በመደበኛው የሚዲያ ዘርፍም ሆነ በሌሎች የመረጃ ማሰራጫ አግባቦች በመጠቀም መረጃን የሚያሰራጩ ተቋማት ህግን አክብረው ሊንቀሳቀሱ ይገባል፡፡ ሐሰተኛ እና የተጋነኑ መረጃዎችን በማሰራጨት የህዝቡን ሰላም፣ ደህንነት እና አኩሪ የአብሮ መኖር እሴቶች የሚንዱ እና ህግን በሚያስተላልፉ የግልም ሆነ የህዝብ የመገናኛ ብዙሃን ከዚህ መሰል ተግባራት መራቅ ይኖርባቸዋል፡፡ መንግስት እንዲህ ያሉ ችግሮችን በሚፈጽሙት ላይ ተከታትሎ እርምጃ የሚወስድ መሆኑም በግልጽ መታወቅ ይኖርበታል፡፡

የኢፌዴሪ መንግሥትና ገዢው ፓርቲ በአገራችን በተለያዩ ቦታዎች እያጋጠሙ ያሉትን ግጭቶች መሰረታዊ መንስኤን በመለየት ችግሩን ከሥር መሰረቱ የሚፈታ እርምጃ የሚወስድ ሲሆን መላ የአገራችን ሕዝቦችም እንደ ወትሮው ከመንግሥት ጎን በመቆም ያልተቆጠበ ድጋፋችሁን እንዲትቸሩን በመንግሥትና በራሴ ስም ጥሪዬን አስተላልፋለሁ፡፡ በተለይም ግጭቱ በሚከሰትባቸው የኦሮሚያና የኢትዮጰያ ሶማሌ ክልል ነዋሪ የሆኑት ወንድማማች ሕዝቦች ለሰላምና ለወንድማማችነት ቅድሚያ በመስጠትና ለግጭት ጥሪዎች ጆሮ ዳባ ልበስ በማለት በጋራ በመንቀሳቀስ ሰላማቸውን እንዲያስከብሩ በኢፌዴሪ መንግሥት ስም ጥሪዬን እያቀረብኩ የፌዴራልም ሆነ የክልል መንግሥታት በቅንጅት ችግሩን ለመቅረፍ በመረባረብ ላይ ይገኛሉ፡፡
በድጋሚ በተለያዩ አካባቢዎች ባጋጠሙ ግጭቶች ሳቢያ በዜጎቻችን ላይ በደረሰው የሞት አደጋ የተሰማኝን መራር ሐዘን እየገለጽኩ፣ ለመላ ቤተሰቦቻቸው፣ ዘመድ አዝማዶቻቸውና ለአገራችን ሕዝቦች መጽናናትን እመኛለሁ፡፡

12/11/2017

አማራጭ የፖለቲካ ስርዓት

ክፍል አንድ

ሀ/መነሻ

ለአገሪቱ ፖለቲካዊ ችግሮች በብዙ ወገኖች የሚሰጡትን የመፍትሄ አስተያየቶች በሁለት መክፈል ይቻላል፡፡ አንደኛው ወገን ስርዓቱ አንዳለ ሆኖ የስርዓቱን አንቀሳቃሾች መለወጥና ማስተካከል ነው፡፡ ይህ ከኢህአዴግ በኩልና ከለዘብተኛ ተቃዋሚዎች የሚሰጥ አስተያየት ነው፡፡ አንደ ኢህአዴግ እምነት ስርዓቱ ችግር የለበትም፡፡ ችግሩ ያለው ስርዓቱ አንቀሳቃሾች ላይ ስለሆነ ማስተካከል ያለብን ይህንኑ ነው፡፡ በዚህ የተነሳ በየገዚው ድርጅታዊ ተሀድሶ እና የአመራር ግምገማ እያደረገ ቢመጣም የስርዓቱ ችግር እስከአሁን አልተፈታም፡፡ ይህ የኢህአዴግ መፍትሄ ችግር አንደማከባለል ነው፡፡ ችግሩን እንደ ኳስ አድርገህ ብታስብ ኳሷ በተንከባለለች ቁጥር ሌላኛውን የኳሷን ክፍል ልታይ ትችላለህ፡፡ ግን መልኳን ለወጠች አንጂ አንድ ኳስ ናት፡፡ ፖለቲካ ችግራችን እንደ ኳሷ ነው፡፡ ችግሩ ቢንከባለልም አሁንም ወደፊትም ያለነው ችግሩ ላይ ነው፡፡ የኢህአዴግ መፍትሄ ችግር ችግር አንደማንከባለል ነው፡፡ እሱ የለመደው ችግር ባልተለመደ ችግር ሲተካ መፍትሄ ይመስለዋል፡፡ ግን አይደለም፡፡ ስለዚህ አየመራር ግምገማና ድርጅታዊ ተሀድሶ ችግርን በችግር የመተካት ያህል አንጂ መፍትሄ አይሆንም፡፡ ይህ አሳብ ወደ ሁለተኛው መፍትሄ ያመራናል፡፡

ለአገሪቱ ፖለቲካዊ መፍትሄ የሚሰጠው ሁለተኛው አማራጭ የስርዓት ለውጥ ነው፡፡ የስርዓት ለውጥን አንደ መፍትሄ የሚያነሱ ወገኖች ግን የተሻለ የስርዓት አማራጭ የላቸውም፡፡ ምን አይነት ስርዓት ሲባሉ ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ይላሉ፡፡ ይህ ማለት ተመሳሳይ ስርዓቶችን አርስ በእርስ መተካት አይቻልም፡፡ ዴሞክራሲዊ ስርዓት ስርዓትን አፍርሶ በሌላ ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ለመተካት መታገል ፀረ-ዴሞክራሲያዊ ነው፡፡ ስለዚህ ሁለቱም መፍትሄ አይሆኑም፡፡ ስለዚህ መፍትሄው ምንድን ነው ? ከዴሞክራሲ ውጪ ሌላ የተሻለ የፖለቲካ ስርዓት መመስረት ብቻ ነው፡፡

ለ/ የዴሞክራሲ ችግር

ፊሎክራሲ የተሻለ የፖለቲካ ስርዓት የመሆኑን ምክንያቶች ከማንሳታችን በፊት አሁን ላይ ተግባራዊ እያደረግነው ያለነው የዴሞክራሲያዊ ስርዓት ችግሮችን ማየት እንዳለብን ይሰማኛል፡፡ ዴሞክራሲ ላይ ትኩረት የምናደርገው ሌሎች የፖለቲካ ስርዓቶች ስሌሉ ሳይሆን አሁን ላይ በስፋት ተቀባይነት ያለው ስርዓት ዴሞክራሲ በመሆኑ ነው፡፡ በእርግጥ የዘውዳዊ ስርዓት ፣ አምባገነን ስርዓት ወዘተ የሚባሉ የፖለቲካ ስርዓቶች ቢኖሩም ጊዘያቸው ያለፈባቸው በመሆናቸው እኛ ባንተቻቸውም አሁን ተፈላጊ አይደሉም፡፡ ስለዚህ መነሳት ያለብን ወቅታዊ ተቀባይነት ካለው የዴሞክራሲያዊ ስርዓት ችግሮች ነው፡፡

አሁን ላይ ያሉትን የዴሞክራሲ አይነቶች በሁለት ሊከፈሉ የሚችሉ ናቸው፡፡ የመጀመሪያው ሊበራል ዴሞክራሲ ነው፡፡ ይህ የሊበራል ዴሞክራሲ የመንጋ ስርዓት ነው፡፡ ሁለተኛው አብዮታዊ ዴሞክራሲ ሲሆን ይህ የሥልጣን ስርዓት ነው፡፡ ሁለቱም አይነት የዴሞክራሲ አይነቶች ችግር የሚወራረሱ በመሆናቸው በጥቅሉ ከዴሞክራሲ አንፃር ሊታዩ የሚችሉ ቢሆንም ለአንባቢ ግንዛቤ አመቺ የሚሆነው ሁለቱም ያለባቸውን ችግሮች በተናጠል ማየት ነው፡፡ ስለዚህ ከሊበራል ዴሞክራሲ አንጀምራለን፡፡

ሐ/ ሊበራል ዴሞክራሲ

ሊበራል ዴሞክራሲ የግለሰቦችን ልቅ ነፃነት የሚፈቅድ በመሆኑ ያልተገራ የመንጋ ተሳትፎን የሚጋብዝ ነው፡፡ በዚህ ያልተገራ የመንጋ ተሳትፎ የአገር መሰረት የሆነው የፖለቲካ ሰርዓት የፈረሰባቸው ፣ ለአምባገነን ስርዓት መተካት እድል ያመቻቹ የሊበራል ስርዓቶችን እንደ አብነት መውሰድ አንችላለን፡፡ በጀርመን የናዚ አምባገነናዊ ስርዓት የተመሰረተው ሊበራል ዴሞክራሲ በፈጠረው ፖለቲካዊ ክፍተት ነው፡፡ ራስልና ፑፐር የናዚን አነሳስ ከፕሌቶ ዩቱዮጵያኒዝም ጋር በማያያዝ ፊሎክራን የተቹ ቢሆንም የወቅቱን የጀርመን ፖለቲካ እንደ አቶ መለስ ዜናዊ የተረዳው የለም፡፡ እኔም የመለስን ትንታኔ አንደምደግፈው በጀርመን የናዚ አምባገነን ስርዓት እንዲመሰረት እድሉን ያመቻቸው ልቅ የሆነ የመንጋ ተሳትፎን ያራምድ የነበረው የሊበራል ዴሞክራሲ ነው፡፡ ከዚያም ወዲህ በታዩ የሊበራል ታሪኮች ውስጥ በጣሊያን የሰርቪዮ ቤርሌስኮኒ ፣ በአሜሪካ የዶናልድ ትራምፕን አይነት ብቃት የሌለው የፖለቲካ መሪ የመጣው የሊበራልን ያልተገራ ተሳትፎ ተገን በማድረግ ነው፡፡ በአገራችንም ተመሳሳይ ችግር ማየት ይቻላል፡፡

በአገራችን የዴሞክራሲ ጥያቄ እየጎለበተ በሄደባቸው የ60ዎቹ የወጣቶች ንቅናቄ እንደተጠበቀው ያልተሳካው የሊበራል ዴሞክራሲ አይነት የፖለቲካ ትግልን በመከተሉ ነው፡፤ በወቅቱ እነ-መለስን የትጥቅ ትግል አንዲጀምሩ ያስገደዳቸው አብይ ምክንያቱም የ60ዎቹ የወጣቶች ዴሞክራሲያዊ ትግል ያልተገራ የመንጋ ትግል በመሆኑ ደርግን የመሰለ አምባገነን ስርዓት እንዲመሰረት በማድረጉ ነበር፡፡ ደርግ አንደ ኢህአዴግ የራሱን መስመር ተከትሎ በትግል የተፈጠረ ስርዓት ሳይሆን የወጣቶቹን ዝርክርክ የዴሞክራሲ ትግል የፈጠረለትን እድል በመጠቀም ስልጣንን የተቆጣጠረ እና በአገሪቱ ላይ 17 ሙሉ የቀለደ የአጋጣሚ ክስተት የወለደው ጥገኛ የአምባገነን ስርዓት ነው፡፡ ዴሞክራሲያዊ ትግል በራሱ በፈጠረው አምባገነናዊ ስርዓት የተነሳ እንደ መኢሶንና የመሳሰሉ የዴሞክራሲ ትግልን የመረጡ የለውጥ አራማጆች የተጨፈለቁበት ፣ ኢህአፓንና ኢህአዴግን የመሳሰሉ ሀይሎች የትጥቅ ትግልን አንዲመርጡ የተገደዱበት ሁኔታ ተፈጥሯል፡፡ በዚህ የተነሳ ወቅቱ ለአገሪቱ አድገት የሰጠው ምቹ ሁኔታ ረጅም አመታትን ባስቆጠሩ ጦርነቶች ተቀልብሶ በታንክና በመድፍ ስንናጥ ቆይተናል፡፡ ንፁንን ወገኖቻችንን አጥተናል፡፡ አገራዊ እድገታችን ተግድቧል፡፡ ይህ ችግር የተፈጠረው ደርግን የመሰለ አምባገነናዊ ስርዓት በመከሰቱ ሳይሆን ለዚህ አምባገነናዊ ስርዓት መፈጠር ምክንያት የሆነው ያልተገራው ዴሞክራሲያዊ ትግል ነው፡፡ በዛን ወቅት የነበረው ትግል ከሊበራሎቹ ጋር በእጅጉ የሚመሳሰልና በነፃነት ሰበብ ዝርክርክ የፖለቲካ አካሄድን የሚከተል ነበር፡፡

ከዚህ ውጪ ባሉ ታሪካዊ ተሞክሮዎችም የሊበራል ዴሞክራሲ የአፍሪካውያንን እድገት የገደበ ብልሹ የፖለቲካ አካሄድ ነው፡፡ በአፍሪካ አብዛኞቹ አገራት ይህንኑ የመንጋ ስርዓት በመከተላቸው የተነሳ የምዕራባውያኑ የንግድ ተቋት መፈንጫ ከመሆን ያለፈ ፋይዳ አላገኙም፡፡ የምዕራባውያኑ መንግስታት በአፍሪካ የሊበራል ዴሞክራሲን ካልተከተላችሁ ሞቼ እገኛለሁ የሚለውን ፖለቲካዊ ተፅዕኖው መቋቋም ያልቻሉ አብዛኖቹ አገራት ሳያላምጡ የዋጡትን መልሰው እየተፉት ነው፡፡ ፡ አቶ መለስ በትንታኔያቸው አንዳቀረቡት በአፍሪካ ሊበራል ዴሞክራሲ በተጨባጭ የፈጠረው የሞቱ መንግስታትን ነው፡፡ ከዚህ አልፎ በሊቢያ ፣ በግብፅ ፣ በሶሪያ በየመንና በመሳሰሉት አገራት ለተፈጠረው ችግር መነሻው የሊበራል ዴሞክራሲ የመንጋ ስርዓት ነው፡፡ በእነዚህ አገራት የሊበራል ዴሞክራሲ አቀንቃኞች በፈጠሩት የመንጋ ተፅዕኖ መጀመሪያ የተደረገው የአገር መነሻ የሆነውን የፖለቲካ ስርዓት ማፍረስ ነው፡፡ በዚህ መነሻነት የተማከለ ፖለቲካዊ አስተዳደርን በማዳከም መንግስታት ህግ የበላይነት ማስጠበቅ የሚያስችላቸውን አቅም በምትኩ የመንጋ ስርዓትን ማስፈን ነው፡፡ ስሊዘህ ሊበራል ዴሞክራሲ ሊፈጥር የሚችለው አንድም አምባገነን ስርዓት ይህ ካልሆነ ደግሞ ህግና ስርዓት የሌለበት የመንጋ ስርዓትን ነው፡፡

በዴሞክራሲያዊ መብቶች ወዘተ እያሳበቡ በየጊዜው የሚጨቀጭቁን ምዕራባውያንም ለዘመናት የተዘጋባቸውን አድል በማስከፈት በአገራችን የመንጋ ስርዓት አንዲመሰረት ለማድርግ ነው፡፡ ከፖለቲካ ተቋሞቻቸው የሚደርስብን የፖለቲካ ተፅዕኖም መነሻ ለህዝባችን አስበው ሳይሆን አገራችንን ፖለቲካ አንደፈለጉ ማምታታት የሚችሉበትን የመንጋ ስርዓት ለመመስረት ነው፡፡ እስከአሁን ያየነው የሊበራል ዴሞክራሲን ችግር ነው፡፡ በሚቀጥት ተከታታይ ፖስቶች አብዮታዊ ዴሞክራሲ ያለበትን ችግሮች በማየት በመጨረሻ ፊሎክራሲ ከሁለቱ የዴሞክራሲ አይነቶች የተሻለ ብቻ ሳይሆን ወቅታዊ የአገሪቷ ፖለቲካዊ ችግር በተጨባጭ መፍታት የሚችልበትን አማራጮች እንመለከታለን፡፡

>>> ይቀጥላል