
09/28/2025
WARARKA MAANTA 28ka Siteembar, 2025 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta: Maxay beesha calaamka ugu qabatay 24 saac Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu iscasilo? Yaa boobay hantidii dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaase shacabka dhibay oo burburiyey noloshooda? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo beddelay dastuurkii dalka? Yaa diiday in la dhiso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay qoysaskiis iyo qaraabadiisa inay dhacaan hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maanta diidan inay shiraan mucaaradka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wakhtiga ka dhammaan rabaa oo doorasho cod iyo qof qaban doona Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay Taliyaha Nabad Sugida laba jeer Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha wiqleyso!
New York 28ka Siteembar, 2025 Dowladda Federaalka Soomaaliya, Guddiga Midowga Afrika (AUC), Qaramada Midoobay (UN), iyo Boqortooyada Midowday ee Ingiriiska (UK), ayaa si wadajir ah u qabtay kulan ka dhacday Shirka Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ee New York, taas oo lagu xoojiyey taageerada iyo xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM).
Kulanka ayaa dib u xaqiijiyey go’aanka Soomaaliya ee ku aaddan isbeddel dhanka amniga iyo lahaanshaha qarannimo, iyadoo lagu bogaadiyey doorka AUSSOM ee taageeridda ciidamada amniga Soomaaliya ee dagaalka kula jira Al-Shabaab, ilaalinta xarumaha muhiimka ah, sugidda waddooyinka saadka, iyo horumarinta dadaallada xasilinta.
Ka qaybgalayaasha ayaa si gaar ah ugu mahadnaqay dalalka ciidanka iyo booliska ku tabarucay, iyagoo xusay geesinnimada iyo halganka askartooda. Waxa kale oo carrabka lagu adkeeyay kaalinta muhiimka ah ee Midowga Yurub ku lahaa bixinta deeqaha dhaqaale ee Midowga Afrika iyo taageerada joogtada ah ee xasilinta Soomaaliya.
Waxa lagu muujiyey walaac ku saabsan khataraha amni ee ka dhalan kara haddii aan la buuxin farqiga maalgelineed ee weli taagan. Ka qaybgalayaashu waxay ku baaqeen in deeq-bixiyeyaasha dhaqanka iyo kuwa cusub ay bixiyaan maalgelin joogto ah, la saadaalin karo oo waarta, si AUSSOM ay u fuliso waajibaadkeeda inta lagu jiro xilliga kala guurka.
Sidoo kale, waxaa lagu soo dhaweeyay ballanqaadyada cusub ee ku saabsan kharashaadka howlgalka, iyadoo la adkeeyay in sii jiritaanka AUSSOM uu ku xiran yahay taageero dhaqaale oo waafaqsan baahiyaha amniga iyo xasilinta Soomaaliya.
Muqdisho 28ka Siteembar, 2025 Laba dhallinyaro Soomaaliyeed ah oo lagu qabtay iyaga oo ku xadgudbaya calanka dalka Kenya intii lagu guda jiray ciyaar kubadda cagta ah oo ka dhacday garoonka Nyayo National Stadium, ayaa maxk**ad lagu soo taagay magaalada Nairobi, iyaga oo wajahaya dacwado badan.
Dhallinyaradaan oo da’doodu kala tahay 14 iyo 17 sano ayaa lagu qabtay muuqaal baraha bulshada ku faafay iyaga oo ku dul socda calanka Kenya xilli lagu jiray ciyaar ka tirsan CAF Champions League oo dhex martay Mogadishu FC (Soomaaliya) iyo Kenya Police FC Sabtidii, 20-ka September.
Muuqaalka ayaa la helay ayaa abuuray caro iyo falcelin ballaaran oo ka timid shacabka iyo siyaasiyiinta Kenya, taas oo keentay in codad xoog leh loo jeediyo in la soo qabto dhallinyaradaas.
Labada dhalinyarada ah ayaa hortagay Maxk**adda Carruurta ee Nairobi, halkaas oo Garsoore Sare Rose Gitau uu ku amaray in lagu hayo xarunta ilaalinta carruurta ee Gigiri ilaa warbixin bulsho laga sameeyo, si loo ogaado xaaladooda iyo waxa la gudboon maxk**adda.
Ehelada carruurta ayaa codsaday in loosii daayo si ay iyagu u daryeelaan, balse garsooraha ayaa sheegay in mas’uuliyadda marxaladdan kaliya ay qaadi karaan waalidiinta dhalay.
Dacwadaha lagu soo oogay dhallinyarada waxaa ka mid ah:
Gelitaan sharci-darro ah oo ay ku soo galeen Kenya, Waxyeello u geystaaan calanka qaranka oo astaan mideyn ah iyo Kicin buuq intii lagu jiray dhacdo ciyaareed dadweyne.
Xeer-ilaalintu waxay codsatay in carruurta lagu sii hayo si loo xaqiijiyo da’dooda iyo wareysi dheeraad ah. Dhakhtar dowladeed ayaa baari doona da’dooda maaddaama aysan keenin dukumentiyo rasmi ah. Maxk**addu waxay kaloo amartay in warbixin ka timaadda Xafiiska Carruurta (Children’s Bureau Office) lasoo bandhigo xilliga dacwadda la xusayo.
Muqdisho 28ka Siteembar, 2025 Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda ayaa ku guuleysatay hawlgal qorsheysan oo ay ku qabteen qof asal ahaan Soomaali ah balse haysta dhalashada mid kamid ah dalalka Yurub.
Qofkan ayaa lagu eedeeyay in uu si sharci-darro ah uga shaqeynayay tahriibinta dadka, gaar ahaan dhalinyarada Soomaaliyeed, kuwaasoo lagu daabulo waddamo kala duwan iyada oo la marsiinayo dariiqyo khatar ah
Hawlgalka lagu qabtay eedeysanaha ayaa lagu fuliyay iyadoo la adeegsanayo qalabka casriga ah ee lagu hubiyo laguna raad-raaco dukumentiyada socdaalka, taasoo fududeysay in si degdeg ah loo aqoonsado loona xiro.
Mas’uuliyiinta Hay’adda Socdaalka ayaa sheegay in eedeysanaha muddo lagu raad-joogay, isla markaana xogaha la helay ay caddeeyeen in uu door muuqda ku lahaa isku dubaridka safarrada sharci darrada ah, taasoo halis gelisay nolosha dhalinyaro badan.
Ugu dambeyn, eedeysanaha ayaa si rasmi ah loogu wareejiyay Hay’adda Dambi Baarista si ay u dhamaystiraan baaritaannada sharciga ah, una gudbaan tallaabooyinka xiga ee dacwadda.
Hay’adaha ammaanka ayaa ku booriyay shacabka in ay la shaqeeyaan hay’adaha dowliga ah si loo xakameeyo dambiyada la xiriira tahriibka iyo ka ganacsiga dadka, kuwaas oo si xun u saameeya bulshada, gaar ahaan dhallinyarada.
Muqdisho 28ka Siteembar, 2025 Fariin ku socota Guddoomiyaha Madasha Samatabixinta Soomaaliyeed Mudane Madaxweyne Sheekh Shariif Sheekh Axmed.
Mudane Madaxweyne anoo Xurmo Sharaf iyo Ixtiraam kuu haya ayaan Jecleystay inaan ku xasuusiyo Taariikh aan goob joog u wada aheyn.
17-11-1991-dii Waxaa Muqdisho ka billaawday Dagaal socday Afar bilood oo xiriira Dagaalkaas oo burburiyay Magaalada Dad badana galaaftay haarihiisiina weli Muqdisho ku yaalaan.
Mudane Madaxweyne sidaad ogtahay Dagaalkaas waxaa kala Hoggaaminayay Allaha u wada naxariistee Madaxweyne Cali Mahadi Maxamed oo Laba sano oo ku meel gaara loo doortay iyo Gan. Maxamed Faarax Ceydiid oo ahaay Guddoomiyaha Ururkii USC.
Mudane Madaxweyne sidaad ogtahay waxaa dagaalkaas sabab u ahaa Walaalo wax Soomaali ka dhexeeya isu quuri waayay Ummadduna waxey eedday Cadkaanoow ama ku cunay ama ku ciideeyay.
Haddaba Mudane Shalay laba sano oo loo quuri waayay Madaxweyne Cali Mahadi waxaad ogtahay ka dheceen Dal iyo Dowladnimana ku burburtay Maanta Sodon iyo Shan sano kadib Madaxweyne Xassan Sheekh oo aad Walaalo tihiin muddo xileedkiisuna weli dhammaan inaad ku qabsato talada sow jidkii lagu Jabay maaha?
Calaa kulli xaal Mudane Madaxweyne Taariikhada dib u eeg. Xasuuso wixii la soo maray. Abniga Muqdishana yow eersan. Insha Allaah Guul iyo Garasho Mahadsanid Mudane Madaxweyne.
Wabillaahi Towfiiq
Puntland 28ka Siteembar, 2025 Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni ayaa sheegay in ciidanka Puntland ay burburiyeen awoodda in ka badan laba kun oo dagaalyahan oo badankoodu ajnabi ahaayeen, kuwaas oo Daacish ku haysteen dhulka ku teedsan togga Jaceel ee buuraha Calmiskaad.
Madaxweyne Deni oo bixiyay wareysi tan iyo sidii uu u bilowday dagaalka Daacish, wuxuu sheegay in qorshaha Daacish uu ahaa in bishii June ay weerar culus kusoo qaadaan magaalada Boosaaso, balse sirdoonka Puntland ay ka hortageen kadib markii ay heleen xogta weerarka.
Madaxweyne Deni ayaa intaas ku daray in dagaalamayaasha Daacish ee ku sugan buuraha Calmiskaad aysan ka badneyn dhowr iyo sodomeeyo, kuwaas oo u abaabulan kooxo toban toban ah. Wuxuu sheegay in howlgalka ka dhanka ah Daacish la soo gabagabeeyay 95%.
Sidoo kale, Madaxweynaha ayaa sheegay in ururka Daacish uu haystay hub noocyo kala duwan leh iyo xarumo ay ku sameysteen beeo iyo warshado hub lagu farsameeyo, taasoo uu sheegay in ay caddeyn u ahayd inay qorsheynayeen joogitaan dheer.
madaxweynuhu wuxuu sheegay in dagaalkaan Puntland ay ku wayday boqolaal askari, iyo kumanaan dhaawac ah. Wuxuu si gaar ah ugu mahad celiyay dowladaha Mareykanka iyo Imaaraatka Carabta oo taageero muuqata ka siiyay dhinacyada duqeymaha iyo xogta sirdoonka.
Muqdisho 28ka Siteembar, 2025 Wasiirka Wasaaradda Waxbarashada, Hiddaha iyo Tacliinta Sare, Mudane Faarax Sheekh Cabdulqaadir ayaa ka qeybgalay kulan lagu xusayay 1500 sanaguuradii ka soo wareegtay dhalashadii Nebi Maxamed (NNKH). Kulankan oo lagu qabtay Xarunta Qaramada Midoobay ee New York, ayaa waxaa qabanqaabadiisa lahaa Ururka Waddamada Islaamka (OIC).
Dhammaan wasiirradii ka hadlay munaasabaddan waxaa ay si weyn u xuseen in risaaladii iyo noloshii Nebigaba (NNKH) ay ahayd mid naxariis, caddaalad, nabad iyo isudulqaadasho bani’aaddamka baraysay.
Wasiir Faarax Sheekh Cabdulqaadir oo kulankaa hadal ka jeediyay ayaa sheegay in dunida maanta ay si ba’an ugu faafayso nacaybka loo qabo Islaamka iyo Muslimiinta (Islamophobia), sidaa darteed ay lagamamaarmaan tahay in muslimiintu ay u istaagaan sare-uqaadista qiyamka suubban ee diinteena xaniifka ah iyo tusaalihii Nabigeenna (NNKH), ee raxmadda, jeceylka iyo bani’aaddanimada lahayd, si sumcad-dilka iyo suuradxumaynta diinteenna looga hortago.
Kulanka ayaa ku soo dhammaaday iyada oo la isku boorriyay waddamada dunida Islaamka ay iskakaashadaan kobcinta iyo weyneynta dhaxalkii Nebigeenna (NNKH).