01/05/2025
"Đánh dậm" hoạt động đánh bắt này vẫn còn, hay đã tuyệt chủng?
Ngày xưa, ở quê tôi ai mà chả biết đánh dậm, và gần như ai cũng biết đánh dậm , quê tôi vốn là đồng chiêm trũng. Ngày đó thức ăn chủ yếu tự cung tự cấp, cá tôm cua thì bắt ngoài đồng, rau thì vườn nhà nào cũng có mùa nào rau đó, mỗi khi xong việc đồng áng thì thường là rảnh rỗi. Vậy là mọi người thường rủ nhau đi đánh dậm kiếm con cá con cua về làm thức ăn, có những hôm được nhiều ăn không hết thường lựa những con lớn kho lên rồi phơi khô để dành ăn dần.
Dậm là một dụng cụ đan bằng những nan tre có hình bán nguyệt, kèm Theo nó là cái ống ục ( quê tôi gọi thế) lẽ dĩ nhiên là không thể thiếu cái giỏ, giỏ cũng đan bằng tre , có quai đeo ngang thắt lưng để chứa cá cua.
Hình thức đánh bắt như sau:
Trường hợp đi một mình quê tôi gọi là ăn mảnh, đánh quả lẻ có nghĩa là đơn thân độc dậm, người đi đánh dậm một mình thường khi đi thăm đồng phát hiện ra chỗ có nhiều cá tôm , nên một mình đơn thân độc dậm tính ăn cả. Hoặc là nhà hết đồ ăn mà rủ không có ai đi cùng. Nếu đi một mình chỉ có thể đánh dồn , có nghĩa là người đánh xuống một con mương và đặt dậm xuống sau đó đồng thời thả ống ục xuống dùng chân dậm mạnh lên ống tre , vừa dậm vừa từ từ đẩy ống ục về phía cửa dậm, làm như vậy để buộc những con cá chúi ở dưới sình trồi lên và chỉ còn cách chạy vào lòng dậm . Và cứ như vậy người đánh dậm đánh tới cuối con mương thì kết thúc việc đánh dồn. Ngoài Ra khi đi một mình người ta có thể dùng phương pháp đánh úp, kiểu đánh này người nào ở quê tôi cũng biết, đó là vác dậm đi nhẹ nhàng dọc theo bờ mương bờ ruộng, Theo kinh nghiệm phán đoán chỗ nào có cá thì chụp dậm xuống và ục . Cách đánh này khá hiệu quả nhất là chụp vào những bụi cỏ, hoặc bụi rạ .
Trường hợp rủ nhau được từ 2 tới 4 người thì cứ chia nhau ra từ hai đầu mương đánh dồn vào giữa, cách này gọi là dưới đánh lên trên đánh xuống , cá chạy đi đâu . Đều là chiến thuật, binh pháp cả!
Hôm nào xôm tụ đoàn đánh dậm rủ rê được đông người thì áp dụng chiến thuật vây càn , trận này thường được áp dụng ở những mảnh ruộng ven sông đã gặt xong, các dậm thủ đặt những cái dậm liền kề và thẳng hàng nhau , và còn vớt rong rêu bỏ vào lòng dậm cho cá khi bị vây ráp chạy vào có chỗ trú thân,
Sau khi đã bố trí xong ma trận mọi người nhanh chóng dàn thành hình vòng cung rồi nhất loạt vừa đạp ục vừa tiến về phía dậm , hồi hộp và vui nhất là lúc nhấc dậm lên kết thúc trận càn. Đấy đánh dậm ở quê tôi là như vậy , cũng có chiến thuật với đánh úp, đánh dồn , và đánh càn quét khi có đủ người, ngoài Ra còn cả đánh dậm xa bờ nữa, nhưng cách này phải dầm nước tới quá thắt lưng, mùa hè thì đỉa lội quanh mình, mùa đông thì lạnh sun bi , khi ấy hai quả trứng săn tít lại và thâm... như thằng đánh dậm.
Hình ảnh sưu tầm
Cần Thơ ngày 1/9/2025
