25/04/2025
Mối liên hệ giữa chấn thương thời thơ ấu và rối loạn tâm thần: Một lời nhắc về sự chữa lành
Chấn thương thời thơ ấu – như lạm dụng thể chất, cảm xúc, tình dục hoặc bị bỏ rơi – không chỉ là ký ức đau buốt mà còn là yếu tố nguy cơ mạnh mẽ cho các rối loạn tâm thần sau này như trầm cảm, lo âu, PTSD hay rối loạn nhân cách (Briere & Elliott, 2003; Teicher et al., 2003).
Khi một đứa trẻ phải đối mặt với những tổn thương lớn hơn khả năng chịu đựng, não bộ và hệ thần kinh của chúng có thể ghi dấu sự kiện đó như một “vết nứt” trong quá trình phát triển cảm xúc và nhận thức. Những chiến lược đối phó như tránh né cảm xúc, tách ly tâm lý (dissociation) thường được hình thành như cơ chế tự bảo vệ, nhưng về lâu dài lại cản trở khả năng xử lý cảm xúc lành mạnh.
Thêm vào đó, trẻ bị tổn thương thường gặp khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ tin cậy và gắn bó với người khác – điều này dễ dẫn đến cảm giác cô lập, mất kết nối, làm gia tăng nguy cơ rối loạn cảm xúc và hành vi (Bowlby, 1988).
Tuy nhiên, một tia hy vọng đến từ khái niệm sức bật tâm lý (resilience) – khả năng thích nghi tích cực trước nghịch cảnh. Những yếu tố như sự hỗ trợ từ người thân, mối quan hệ với người chăm sóc, thầy cô, cộng đồng lành mạnh và chiến lược đối phó hiệu quả có thể giúp một cá nhân phục hồi và thậm chí phát triển mạnh mẽ hơn sau chấn thương.
Nghiên cứu cho thấy sức bật tâm lý có thể làm giảm tác động tiêu cực của chấn thương, hỗ trợ việc điều chỉnh cảm xúc tốt hơn, từ đó giảm nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần nghiêm trọng (Werner & Smith, 1992).
Vì thế, việc can thiệp sớm, xây dựng môi trường an toàn, hỗ trợ tâm lý và thúc đẩy khả năng phục hồi cảm xúc ở trẻ em là điều vô cùng quan trọng. Đó không chỉ là chữa lành một đứa trẻ – mà còn là ngăn ngừa những bi kịch tinh thần có thể kéo dài đến cả cuộc đời.
Xem thêm nghiên cứu chi tiết tại:
🔗 https://bmcmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12916-020-01561-6
_______________________________
📍 Facebook: Ngó
☎️ Hotline: 079 583 5097
📩 Email: [email protected]
