02/07/2025
Có những người không xấu, chỉ là… ở gần họ, mệt quá. Và mệt, là một loại chi phí.
Chi phí đó không có trên giấy tờ, không hiện trên hóa đơn, nhưng luôn tồn tại. Mỗi lần phải lựa lời, mỗi lần phải thận trọng để không làm họ phật ý, mỗi lần phải gồng mình để giữ hoà khí — là một đơn vị năng lượng bị tiêu hao. Ta không tính toán rõ ràng, nhưng cơ thể thì biết. Càng nhiều lần như vậy, ta càng có xu hướng tránh né, bào mòn dần sự gần gũi.
Người ta thường nghĩ, để một mối quan hệ bền vững thì cần sự tốt bụng, thành ý, hỗ trợ. Nhưng trên thực tế, điều giữ người ta lại với nhau đôi khi chỉ đơn giản là: không khiến nhau quá mệt. Không nói vòng vèo, không ẩn ý, không rải áp lực vô hình lên người đối diện. Có thể bạn không giúp gì, nhưng nếu ở cạnh bạn thấy nhẹ lòng, thì người ta vẫn muốn ở cạnh.
Ngược lại, dù bạn có giỏi, giàu có hay quyền lực, nếu bạn khiến người khác tiêu hao quá nhiều năng lượng mỗi lần tương tác, thì bạn trở thành một khoản đầu tư không hiệu quả.
Kiểu quan hệ này đốt dần hệ thần kinh của bạn - Manson gọi đó là giá trị tệ hại (sh*tty values), và bạn cần học cách nhận diện – từ chối – thoát ra. Không có hóa đơn nào liệt kê chi phí cảm xúc, nhưng cơ thể thì biết. Càng nhiều lần bị tiêu hao, ta càng tránh né.
Trong thâm tâm, ai cũng sẽ làm phép tính chi ngân sách cảm xúc: mối quan hệ này tiêu tốn bao nhiêu? Có xứng đáng để duy trì không? Người không khiến ai mệt, tự nhiên sẽ được giữ lại.
Năng lượng, thời gian và sự an yên là ba tài sản mà người trưởng thành luôn dè sẻn. Nếu ở gần bạn khiến họ phải chi cả ba, thì đừng hỏi vì sao họ dần ít trả lời tin nhắn, ít muốn gặp mặt, ít còn thân thiết. Không phải bạn làm gì sai, chỉ là bạn đang quá đắt - theo một cách không ai đủ sức chi trả nổi nữa.
Thế nên, đôi khi tử tế không nằm ở việc cho đi bao nhiêu, mà ở việc bớt gây tiêu hao. Biết im lặng đúng lúc. Biết đơn giản hoá vấn đề. Biết không nói thêm một câu khiến không khí nặng nề hơn. Có người khiến căn phòng sáng lên khi bước vào. Có người làm nó nhẹ đi khi bước ra. Sự hiện diện nào cũng để lại cảm giác - câu hỏi là, bạn đang để lại thứ gì?
(Theo Hiệu ứng chim mồi, bài đã qua chỉnh sửa)
